Vísir - 28.10.1938, Blaðsíða 7

Föstudaginn 28. október 1938.
VlSIR
Skortur á lauk
um í bænum.
Xaankurin u kemur á mánudag1,
ávextirnir fást ekki í brád.
og ávöxt-
en
Vtvarpld___
vikuna sem leið
Ýmsir af bæjarbúum hafa
kvartað yfir því við Vísi, að al-
ger hörgull væri á lauk í bæn-
um, o,g hefði verið yfir aðal-
sláturtíðina, en kæmi þetta sér
mjög bagalega. Vísir snéri sér
því til nokkurra verslana hér í
bænum og leitaði upplýsinga
hjá þeim i þessu efni og voru
þær í fullu samræmi við þess-
ar kvartanir, sem borist hafa
frá kaupendum blaðsins.
I morgun átti Vísir tal við
Áma G. Eylands forstjóra
Grænmetisverslunar rikisins og
spurðist fyrir um ástæðuna til
þessa ástands og gaf hann á því
eftirfarandi skýringar:
Grænmetisverslunin fékk
ekki úthlutað þriðjungsleyfum
sínum frá innflutnings- og
gjaldeyrisnefnd fyr en í ótíma,
en þrátt fyrir það höfðu nokkr-
ar ráðstafanir verið gerðar frá.
hendi verslunarinnar til þess að
ráða hót á mestu vandræðum
fólks í þessu efni, og í byrjun
sláturtíðar lágu hér fyrir 15
tonn af lauk. Hafði Grænmetis-
verslunin einnig fest kaup á
frekari birgðum í tælca tíð, og
með Dettifossi siðast komu 10
tonn. Með Lyru áttu 5 tonn að
koma, en þau komu' eklci, og
má ætla að það orsakist af flutn-
ingatruflunum vegna ófriðarins
i Suður-Evrópu, en skip það,
sem laukinn átti að flytja það-
an, hafði 24 daga til stefnu frá
því er það átti að leggja af stað,
og hefði'þvi átt að vera komið
til Noregs í tælca tíð. Þetta varð
þó ekki, og af þeim orsökum
seinkar sendingunni allverulega,
en hún er væntanleg á rnánu-
dag. Alt þetta hefir valdið
Grænmetisversluninni miklu ó-
hagræði, og vegna hinna erfiðu
strandferða hefir skorturinn á
lauk verið mjög tilfinnanlegur á
höfnum úti um land. Grænmet-
isverslmiin hefir gert alt, sem
af henni verður krafist, til þess
að ráða bót á þessu, þótt raun-
in liafi orðið verri en til var ætl-
;ast.
Samkvæmt framansögðu
virðist innflutnings- og gjald-
eyxisnefnd eiga aðalsökina -
þessu máli með óeðlilega seinni
afgreiðslu á leyfum fyrir inn-
flutningi lauksins.
Þá hafa blaðinu borist kvart-
anir yfir því, að citrónur væru
gersamlega ófáanlegar liér í
bænum, og uin aðra ávexti væri
alls ekki að ræða. Samkvæmt
laéknisráði þurfa ýmsir að neyta
ávaxta sér til lieilsubótar, en
þess eiga þeir engan kost, en
heyrst liefir að innkaupastofn-
un ríkisins hafi þó getað veitt
eirihverja úrlausn í þessu efni.
Á þessu ástandi þarf að ráða
;hót hið hráðasta, og virðist það
ekki öeðileg krafa, að citrónur
fengjust innfluttar, þannig að
á þéim væri enginn hörgull. Um
aðra ávexti gegnir sama máli
í rauninni, og mun innflutn-
ings- og gjaldeyrisnefnd ekki
hafa veitt nein leyfi enn sem
■komið er fyi-ir innflutnmgi
þéirra.
Ferðabækur Yilhjálms.
14. liefti þessa ágæta safns er
nýkomið út (framhald III. bind-
is, sem .fjallar um Heimskauts-
löndin unaðslegu). Hér er
framhdld á skemtilegum kafla,
sem nefnist: „Við Óli förum á
veiðar“, en aðrir kaflar þessa
lieftis nefnast „Við finnum
Mary Sachs“, „Haustveiðar á
Bankseyju“, „Erfið vetrarferð",
„Vorferð 1915“, „Birnir og
menn á selveiðum“, „Mæling
Prince Patrickseyjar“ og „Við
komum þangað sem McClintock
komst lengst“. Margt er skemti-
legt í þessum köflum og fróð-
legt sem hinum fyrri heftun-
um. Verður þetta liið eiguleg-
asta sáfn.
Síðasta vika hefir að svo
miklu leyti sem eg hefi heyrt
dagskrána, verið mjög góð, en
vegna veikinda liefi eg mist úr
nokkra daga. Þvi er þó ekki að
leyna, að það er eins og fyrri
daginn hljómlistin, sem heldur
dagskránni á floti. Var ekki sist
skemtilegt að hlusta á einsöngv-
arann Gunnar Pálsson á mánu-
dag; hann hefir fallegan tenór
og fer mjög vel með efni.
Um liina mæltu dagskrá,
hvað góð, sem liún annars kann
að vera er það að segja, að húu
er oftast of niðurþung. Með þvi
á eg ekki heinlinis við, að hún
sé leiðinleg, lieldur hitt, að þar
er altaf verið að lialda einhverju
að hlustendum, altaf verið að
kenna þeim eittlivað, meira eða
minna nauðsynlegt, en sjaldan
eða aldrei gert neitt þeim til
skemtunar, og ef það er reynt,
sígur það að jafnaði einlivem-
veginn yfir á hina sveifina. Það
verður að gá að því, að það er
að jafnaði þreytt fólk, sem sest
við að hlusta, og þá vill það ekki
fara að standa í lærdómspúli.
Það er auðvitað hægt að hafa
kensluna i svo mjúku formi, að
liún skemti fólki, en þreyti það
ekki. Það er þó eins og ræðu-
mönnum útvarpsins sé þetta
ekki sérstaklega lagið.
Fimtudaginn fyrri eð var las
Valdís Halldórsdóttir upp kvæði
eftir Halldór Helgason, sem er
gott skáld, en það var skaði að
upplesturinn var lélegri en
skyldi.
Á föstudag flutti Hákon
bóndi Finnsson erindi um dýrin
og umgengni við þau. Erindið
var fjarskalega vel meint og
fallega hugpað, en það var full
háspent og flutningurinn, þó
mér þyki leitt að segja það, fyr-
ir neðan allar hellur. Það virðist
enginn hafa bent ræðumanni á,
að i útvarpi verður altaf að tala
á sama tón, og áherslurnar
verða að koma fram í misrnun-
andi þunga atkvæðanna, en ekki
eins og i venjulegu tali, jafn-
framt i því, að breytt sé um tón;
sé það gert verður alt undarlega
óskýrt, svo að livað rennur í
annað og heyrist illa eða eklri.
Þelta stendur að vísu skýrt og
greinilega, þó með öðrum orð-
um sé, í reglum um flulning út-
varpsefnis. Sama dag flutti
próf. Ásm. Guðmundsson er-
indi eftir Guðmund Friðjóns-
son. Var livorttveggja gott, er-
indið og flutningurinn.
Á mánudag flutti frú Aðal-
björg Sigiurðardóttir erindi um
norskar konur og kvenfélög.
Efnið var þyrlcingslegt, og er-
indið þá eftir þvi. Efni sem
þetta, svo gott sem það annars
kann að vera, munu ekki nema
fáir lilustaendur hlýða á, og þvi
er ekki rétt að gera það að aðal-
efni dagskrár, en hún á auðvit-
að að vera við hæfi og skap sem
flestra hlustenda. Undir slík er-
indi þyrfti að taka sérstakan
tíma utan hins venjulega dag-
skrártíma, svo að ekki skertist
hin ahnenna dagskrá af þeim.
Þeir ræðumenn, sem liggur hátt
rómur, þurfa að gæta þess í út-
varpi að lækka liann og gera
liann dýpri, annars skýst hann
skrækur út úr útvarpstækjun-
um.
Á þriðjudag flutti Steingrím-
ur búnaðarmálastjóri gott er-
indi um landbúnað; var það á
venjulegum tíma landbúnaðar-
ins, svo að þeir sem fælast hann,
vissu hvað til stóð, og gátu
lileypt erindinu niður, sem að
vísu fullkominn óþarfi var um
þetta erindi, því það var svo al-
menns eðlis. Aðalerindi kvölds-
ins flutti Bárður Jakobsson
stud. jur. um sjómannalíf á
síldveiðum. Var alt erindið að
efni, gerð og flutningi svo ágætt,
að eg minnist sjaldan að hafa
lieyrt jafngott í Utvarpinu. Ef
þessi maður kann að segja frá
fleiru, sem ekki er ólíklegt, þá
er hann maður, sem Utvarpiö
ætti að slægjast eftir. Mér datt
það í hug undir erindinu, að
það er hreinasta skömm, hvað
bæði eg og aðrir erum fáfróðir
um líf þeirra manna, er með
vinnu sinni skapa hin verald-
legu verðmæti þjóðarinnar. Til
að fræða okkur i þeim efnum
ætti útvarpsráð að koma upp
.erindakerfi; það væri fróðlegt
og gæti rétt á haldið líka verið
bráðskemtilegt. j
Tveir siðari liðir kvöldvök-
unnar á miðvikudag voru ágæt-
ir. Brynjólfur Jóliannesson leik-
ari, sem er afbrigðagóður upp-
lesari, flutti hið þróttmikla
draugalega kvæði Einars Bene- j
diktssonar um hvarf síra Odds
í Miklabæ frábærlega vel, en
Pálmi Ifennesson las upp kafla
úr (Úraníu eftir Flammarion
með fallegum óbrotnum flutn-
ingi. Sama verður ekki sagt um
Skúla Þórðarson magister, sem
flutti erindi um víg Spánverja á
Vestfjörðum 1615 (Spánska slag
Ara). Efnið er skemtilegt og
var ekki illa fyrir komið, en
flutningurinn var svo höktandi
og liikandi, að það var hörm-
ung að lieyra. Flytjendumir eiga
að vera búnir að þaullesa erindi
sín, og helst læra þau utanbók-
ar, áður en þau eru flutt, annars
kann flutningurinn að fara í
liandaskolum. Þetta átti að vera
höf. þvi auðveldara sem hann
fyrir nolria-um árum skrifaði
grein um þetta sam efni i
danska blaðið „Hjemmet“.
Málfar höf. var afleitt og fult
af svonefndum blómum. Það er
leiðinlegt að lieyra mentaðan
mann segja „likin ráku“ og ann-
að slikt, en verra þó, ef hann
getur ekki haft örnefni rétt.
Höf. margnefndi í ei’indinu
Valnseyri við Patreksfjörð, en
allir vita að staðurinn lieitir
Vatneyri. Þetta þarf liöf., sem
vafalaust hefir sitthvað til
brunns að bera, að bæta, ef liann
skyldi koma aftur í útvarpið.
br.
ðtvarpiS og vitleysan.
Bitstjóri Visis hefir sýnt mér
grein með þessari fyrirsögn, sem
prentuð er á öðrrim stað i blað-
inu og er eftir Pétur Sigurðsson,
en eg liefi orðið siðbúinn að
svara.
Herra Pétur Sigurðsson má
mín vegna og óáreittur af mér
hafa hvaða skoðanir sem liann
vill, því það er sem betur fer
skoðanafrelsi i þessu landi. Um
þær skal eg ekki skattyrðast við
hann, en þá skoðun er mér jafn-
heimilt að hafa, að erindi eins
í yfirstandandi viku hefir vérið frá 'þvi skýrit í iitvarps-
fregnum, að miklar líkur bendi tiþ að Bliieliea' Iiershöfð-
ingi sé kominn i tölu þeh-ra, sem fallið liafa i ónáð hjá
Stalin. Fregnir herma, að Iiann hafi veríð liandtékinn á
lieimili sínu i Sibiríu, en staðfestingu á hvað orðið hefir
um Bliicher fæst ef til vill ekki fyrr en síðar meir. Þeir eru
orðnir margir rússnesku stjórnmálaleiðtogarnír og liern-
aðarleiðtogai'nir, sem ofsóknaræði Stalíns hefír bilnað á,
á einn eða annan hátt, og það er ekki ný bóla í Rússlandi
nú á dögum, að kunnustu menn þjóðarinnar sé fangelsað-
ir, teknir af lifi eða að þeir „hverfi“, án þess nolckur viti
livað af þeim verður. Þannig hafa nokkurir menn, sem rtíl
skamms tíma voru trúnaðarmenn Stalins og áhrifamenn
í Ukraine, horfið án þess nokkur viti um afdrif þeírra. ■—
Með vissu verður ekki enn sagt hvort réttar sé fregnirn-
ar um Blucher —- en liafi hann verið fangelsaður eða
drepinn, hafa beðið hans sömu örlög og svo margra ann-
ara, sem þjóðin liafði litið á sem átrúnaðargoð — þar til
Stalin kaus að losa sig við þá.
Blucher er vafalaust annar
mesti herforingi Rússlands nú
á dögum — og margir ætla, að
liann sé engu minni herforingi
en sjálfur Vorosliilov, yfirhers-
höfðingi alls Rauða hersins. Til
markt um hið mikla traust, sem
Blúrher hefir notið, er það að
hann liefir gegnt mest mikilvæg-
asta herforingjaembættinu í
rússneskum löndum. Hann lief-
ir um mörg ár verið yfirhers-
liöfðingi Rauða hersins í Aust-
ur-Sibiríu.
Margt er duíarfult um Blúch-
cr —- Yassili Kpnst.antinovich
Bliicher.
Blúcher fullu nafni. Og liann
liefir komið mjög við sögu
alt frá þvi á dögum borgara-
styrjaldarinnar og hann á elcki
livað minstan þátt í því, að Si-
biria er enn rússneskt land, og
hann hefir ekki verið Rússum
óþarfur í Kína, því að Galcng
hershöfðingi i Kína, sem svo
mjög kom við sögu þar um
skeið, var enginn annar en
Blúcher.
Blúcher var fæddur 1889 í
Poshekonye, litlu þorpi í
Moskvafylki. Hann stundaði
nám í barnaskóla þorpsins og
var svo sendur í vinnu í verk-
smiðju í Mitischi, nálægt
Moskva. Lauk hann járnsmiðs-
námi og varð snemma bylting-
arsinni. Árið 1910 var hann
dæmdur í 32 mánaða fangelsi
fyrir byltingarstarfsemi.
Hann tók þátt í heimsstyrj-
öldmni, en hann skifti ekki um
stjórnmálaskoðun. Hann gekk í
herinn sem óbreyttur dáti, en
var orðinn lautinant eftir tvö ár.
Blúclier særðist alvarlega og
þegar liann var gróinn sára
sinna 1916 gekk liann í flokk
með kommúnistum. Þegar
októberbyltingin braust út var
hann í Samara og var i stjórn-
arnefnd byltingarsinna þar. Og
nú barðist hann gegn Hvit-
Rússa liershöfðingjanum Dutov.
Hófst nú það tímabil í ævi
Blúchers, er hann varð kunnur
fyrir mörg hernaðarleg afrek og
fyrir þau lita Rússar á hann sem
þjóðhetju, en yfir mörgum af-
rekum lians og ævintýrum er
einhver leyndardómshula, ekki
síst eftir að Rússar sendu liann
til Kína, að beiðni Kuomintang-
flokksins eða jafnvel Chiangs
Kai-sheks sjálfs en Kinverjar
kölluðu Blúclier Ga-Lin, en í
frásögnum erlendra fréttaritara
í Kína varð nanið Galgns.
I Kína yorp kinversk fpringjg-.
efni æfð undir yfirstjóm
Blúchei-s — í Whampoa her-
skólanum i Canton. — Blúcher
reyndi að gera jafn harðfenga
foringja úr þeim og sonum
bændanna í Sibiríu. Og þvi
næst, þegar þessir foringjar,
liöfðu verið æfðir, leiðbeindi
liann her þjóðernissinna í bar-
áltunni við Norðurherinn lrin-
verska.
I rauninni var það Blúcher,
sem stjórnaði kínverska hern-
um, er Hankow var tekin. Síð-
ar vann liann annað hernaðar-
legt afrek þar eystra — 1929 —
þegar kínverskir Manjúríumenn
liöfðu hertekið Kínversku aust-
ur járnbrautina svo kölluðu, en
Rússar voru eigendur hennar
að hálfu. Hersveitirnar, sem
lekið liöfðu brautina, skeyttu
ekki úrslitakostuin sovét-
stjórnarinnar um að sleppa
haldi á járnbrautinni. Blticlier
gerði þá innrás í Mansjúríu og
hrakti hersveitirnar á brott frá
járnbrautinni og fekst þá við-
lirkenning á ný á réttindum
Rússa.
Mesta reynslu sem herforingi
liefir Blticher fengið í Asíu.
Reynsla lians þar er ómetanleg
og Rússar eiga engan mann,
sem jafnast á við hann að þessu
leyti. — Blticher kann best við
sig þar eystra og liann er ólíkur
öðrum stj órnmálamönuum og
%
og það, er hér um ræðir, eigá
ekkert erindi í útvarpið.
Það er misskihiingur P. S.?
að „br.“ sé dulnefni, Iieldur er
það merki, sem eg rita uncEr f
Vísi, og hefir hvorlri honum eðai
mér verið laiuiung á Iiver ætli
það.
Eg liefi livergi sagst Iiafa orð-
rétt eftir P. S.. en eg hefi dregiS
saman efnið úr erindi hans, og
sagt það með mínum orðum.
Þó að liann hafi haft önnur orð,
stoðar það ekki, þvi að á efnlms
veltur allt.
Annars er ekki orðum að>
þessu eyðandi.
br_
HJÚSKAPARSKÓLI
1 AMERÍKU.
Frh. af 4. bls.
sína innilega í hjarta sínu, og
ef i óefni er komið hefír leyfl
til að láta krók koma á móti
bragði, á sama hátt og hann. Ef
hann fer á bak við þig og leynir
þig frjálsræði sinu Iiefir þúi
fyrst ástæðu til að ásaka Iiann.
Það eru liin sálrænu sambönd
og jafnvægi, sem er undirstaða
hjúskaparins.
Nokkur skrifleg verkefni frá
amerísku hjúskaparprófunum
verða birt í næsta blaði, og ef
þið viljið spreyta ykkur á próf—
raununum skuluð þið sefja vel
á ykkur öll boðorðin (8), sena
að framan gréinir.
HÚSRÁÐ
OG HEILLARÁÐ
.... Gott er að hreinsa flaueB
með því að nudda það með klút,
vættum i steinoliu, bursta það
síðan og viðra.
.... Kaupið ekki treyjumar
einar, heldur einnig x/i úr met-
er af sama efni' til viðgerðar.
.... Silkibönd er best að
stétta með þvi að vefja þeim um
flösku og næla endann niður
með öryggisnál, eða bregða
gúmmíteigju utan um þau.
.... Hreinsunarefni á altaf
að þynna út ; 6 matskeiðar af
salmíakspíritus á að setja i
eina venjulega vatnsfötu, en af
„brintoverilte" á að setja þrjár
skeiðar i eina fötu af vatni.
herforingjum Rússa, að þvi
leyti, að liann hefir aldrei Iagt
stund á að afla sér hyDS og
trausts i Kremlin, með þvi að
fara þangað, flytja ræður um
framtíð Rússlands o. s. frr.
Hann hefir verið athafnarma era
ekki orðanna maður og Iionum
eiga Rússar það manna mest að
þakka, hversu landvarnir þerara
þar eystra eru vel skipulagðar.
Blticher hefir tiltölulega
sjaídan farið til Moskva, þótt
hann hafi átt sæti í æðstu ráS-
um lándsins, en hann varð aS
fara þangað, er liann var skíp-
aður dómari i herrétti þeim,
sem dæindi Tjukasjévksy mar-
skálk og sjö aðra hershöfðingjáa
til lifláts.
Fyrir afrek sín, er hann hrakti
Kolschakherinn á flölfa í: Síblrira
(1919) og tók Tobolsk, og fyrú*
útheldni sína og dugnað i bar-
áttunni við Wrangel (í Ukran-
ine), en þar varðist hann árás>-
um Hvíta hersins i þrjá máu-
uði, — var hann sæmdur æðstra
tignarmerkjum Rauða Iiersmsv
Blticher hefir ávalt verið tal-
inn trúr fylgismaður StaTins.
Sé það rétt, að ofsóknaræSS
Stalins hafi nú einnig bitnað á
honum, eru fáir hinna gömlia
og reyndu herforingja orðnir
eftir, nema Voroshilov, sem offt
hefir verið nefndur sem líkleg-
astur eftirmaður Stalins.