Vísir - 14.04.1939, Page 6

yisiR
Föstudaginn 14. apríl 1939.

Jens Möller Jensen;
Reyndu aftur.
Bókaútgáfa Eínars Munksgaards liefir nýlega gefið út bók
eftir Jens Möller Jensen, er nefnist „Reyndu aftur“, og fjallar
uni ýms þau nrál, sem efst eru á baugi í þjóðfélaginu, t. d. at-
vinnuleysismálin og uppeldismálin, en bók þessi er þannig úr
garði ger, að ínskilegt væri að sem fleslir læsu bana, og á það
ekki sist við uni liinn uppvaxandi æskulýð. Bókin á erindi til
allra, með þvi að hún hvetur menn til starfa og dáða, og sýnir
' með mörgum dæmum úr liinu daglega lífi, að þegar neyðin er
stærst er hjálpin næst, og æðsta boðorð allra manna á að vera:
Aldrei að leggja árar í bát.
Jens Möller Jensen er fæddur í Skanderborg árið 1869, en er
hann komst á legg lærði liann málaraiðn i Silkehorg, og liefir
hann síðan haft með liöndum ýms hin vandasömustu störf, t.
d. skreytingu Ráðhússins í Kaupmannahöfn, en auk þess haft
‘ hönd í bagga með ýmsum umbótum á sviði byggingarlistar og
skipulagningu Kaupmannahafnarborgar. Þá liefir hann og set-
ið í dómnefndum, sem fjallað hafa um málaralist. Aðalstarf
hans hefir ]>ó falist i öðru, með þvi að hann hefir verið skóla-
stjóri og kennari í 37 ár og hefir þannig öðlasl víðtæka þelck-
ingu á högum og hugðarefnum hinnar uppvaxandi æsku. Fyr-
ir æskuna er bókin skrifuð fyrst og fremst, og til hennar á hún
erindi frekar en nokkur bók önnur, sem út hefir komið á sið-
ari árum. Um bókina er ekki unt annað að segja en gotl, en
best er að láta hana tala sjálfa, og eru þá valdir nokkrir kaflar
af handahófi:
„I bók vitringsins Jolin Rus-
kins, sem hami nefnir „On the
Nature of the Gothic“, stendur
m. a..: „Bölið er ekki eingöngu
í þvi falið að verkamennirnir
fái ekki nóg að borða. heldur i
hinu, að þeir hafa ekki ást á
þeirri vinnu, sein veitir þeim
hið daglega brauð“. — „Vinnan
ein vekur hreinar hugsanir, en
hugsunin ein finnur hamingju i
vinnunni“. — „Verkamaðurinn
ætti oftar að hugsa, og hinn
hugsandi maður ætti oftar að
vinna, og þá mundu þeir hvorir-
tveggja verða mentaðir menn i
orðsins fylsta skiiningi“.
John Ruskin getur komið róti
á hugi manna, og það, sem hann
hefir skrifað iniðar fyrst og
fremst að þvi að hvetja livers-
dagsmanninn, til þess að leggja
sig fram, þannig að verk hans
konii að fullum uotum.
Skortur vinnugleðinnar staf-
ar oft af því, að menn taka aðra
afstöðu, en ætti að vera gegn
vinnunni sjálfri. Lærlingurinn,
sem htur svo á málin og hugs-
ar með sjálfum sér: „Eg slcal
vera iðinn, til þes að ná betra
árangri“, tekur réíta afstöðu til
vinnunnar og finnur meiri á-
nægju í henni, en liinn, sem
stúrinn muldrar í barminn: „Á
eg nú að fara að þræla í þessu
fyrir meistarann“. „Hestarnir
mínir“, segir duglegi vinnumað-
urinn. „Hestar !iúsbóndans“,
segir letinginn ....
Það, sem menn hafa sagt,
sem lifað liafa fyrir mörgum
þúsundum árum. getur komið
okkur fyrir sjónir, eins og bygt
væri á reynslu okkar sjálfra frá
þvi í gær og í dag. Það er því
ekki einkennilegt, að sjálfsæfi-
saga Benjamíns Franklins, sem
rituð er fyrir rúmlega hálfri
annari öld, er þannig skrifuð,
að hún gæti verið samin fyrir
lesendur þessarar bókar: „Kæri
sonur. Eg hefi altaf haft á-
nægju af því að safna sögnum
um forfeður mína, sennilega
Iiefir þú einnig gaman af því að
heyra um það, sem á daga mína
hefir drifið“. — „Fæddur og
uppalinn i fátækt og umlcomu-
leysi, hefi eg unnið mig upp i
sæmileg efni og unnið nokkurt
álit meðbræðra minna“.Á þenn-
an liátt, — eðlilega og blátt á-
fram skrifar hann æfisögu sína,
þannig að menn lesa hana með
fjálgleik frá uppliafi til endis.
Ánægja hans yfir árangri þeim,
sem varð af iðni lians og kost-
gæfni og vinnugíeði skín all-
staðar í gegnum frásögnina. í
skólunum læra menn margt um
Benjamín Franklin, en það, sem
gefur besta hugmynd um hann
sem mann er fyrst og fremst
það, að framkvæmdahugur
hans var svo ákafur, að lians
naut á flestum sviðum: ofna,
götulýsingu, götulagningu,
Iireinlæti í bæjum, öskutunnur
og annað slílct umbætti hann af
eigin luigkvæmni. Hann var
bókaormur mikill, en átti þó
frumkvæðið að því að sett
voru á stofn í Bandaríkjunum.
bókasöfn og sjúkrahús, en þá
var þetta hvorutveggja óþekt í
Ameríku. Hann stofnaði einnig
unglingaskóla, sem allir höfðu
aðgang að. Já, það er margt
hægt að læra af því, að lesa um
það hvað slíkir menn koma í
Iframkvæmd fyrir mannkynið.
Vinnan getur viðhaldið lífs-
fjöri manna til hárrar elli, og
þvi til sönnunar nægir að lesa
um Benjamin Franklin. Þegar
liann var 81 árs að aldri heim-
sótti ungur maður liann, sem
skýrir svo frá: „Eg gat ekki
annað en dáðst að þekkingu
lians á öllúm sviðum, minni
lians, skýrleik og æskuþrótti í
hugsun, þrátt fyrir hinn háa
aldur. Framkoma hans öll er
frjálsmannleg, — frjálsræðið og
lífsgleðin svo að segja geislaði
af honum. Hann er ennþá svo
gamansamur og fjörugur, að
það virðisl vera honum eðilegt
og ósjálfrátt eins og andardrátt-
urinn“.
Alt þetta ségir þessi maður
um Benjamín Franklín,þótt vit-
að væri að á seinni árum þjáð-
ist liann mjög af gigtarverkjum
og kölkun, og hann var svo hor-
aður, að. liann var í rauninni
ekkert annað en skinn og hein.
Þegar liann var orðinn 84 ára
og fann að hann myndi að
dauða kominn, sagði hann: „Eg
er búinn að lifa svo lengi í þess-
um heimi, að nú leikur mér
hugur á að fá að kynnast heim-
inurn hinumegin“. Hann dó for-
vitinn.
Eg hefi drepið á sjálfsæfisög-
ur með því að ungt fólk hefir
gagn af því að kynnast þeim.
.... Þær geta beinlínis vakið
lramkvæmdavilja einstaklings-
ins og styrkt viljaþrekið, með
því að þær kenna æskunni
hvernig duglegir menn gátu
brotist áfram í lífinu. Það auðg-
ar manninn að komast í náin
kynni við þá menn, sem hafa
í gegnum aldirnar lifað fyrir
og unnið mannkjminu til nyt-
semda. Þessu er hægt að kynn-
ast með lestri góðra bóka.
FJELAfiSFRENTSMIfijUNNAR
Rógurinn um Húsmæðra
félag Reykjavíkar.
I febr. siðastl. komu út i
Tímanum nokkrar greinar, ó-
viturlegar mjög, í garð Hús-
mæðrafélagsins. En þar sem
Timinn mun vera litið lesinn
af almenningi í bænum, sem
von er til, hefir félaginu vist
ekki þótt taka því, að gefa lion-
um áminningu, eins og efni
stóðu þó til.
En þegar Alþýðublaðið fer
einnig á stúfana í sömu átt, þó
með nokkrum öðrum liætti sé,
þ. 20. mars, — bæjarblað, sem
borið hefir verið inn á flest
heimili í bænum þessa dagana,
i von um kaupendafjölgun, —
þá má þvi ekki haldast uppi
að bera út slúður um félagið,
því að skeð getur, að þeir, er
alveg eru ókunnir málavöx’
um, glæptust til að leggja trún-
að á það. Tilefnið til þessa
þvættings, af fundi Húsmæðra-
félagsins, var, að félagið héll
fund 30. jan., út af dómsúr-
skurðinum í hinu svonefnda
mjólkurmáli. Er Alþýðublaðið
ungaði út fréttum af fundinum,
voru þær mánaðar og tiu dög-
um betur, gamlar, og hafa frá-
sagnir hjá því blaði brenglast
mjög á styttri leið.
Hér er eitt sýnishorn. Rétt
síðast í fréttapistli þessum
segir: „Upp úr stóð þó ein
tiguleg kona, og mátti ekki
mæla, svo var henni mikið
niðri fyrir“ o. s. frv. — En sé
sannleikanum haldið á lofti,
var liann sá, að su tigulega
kona tók allra fyrst til máls,
fvrir utan framsöguræðu vara-
form., og hélt svo öfluga og
snjalla ræðu, að lófatakinu ætl-
aði aldrei að linna. Þetta get-
ur liver fundarkona borið um.
Og hvað viðvikur fjársöfnun-
inni upp í skaðabæturnar, er
rædd var á fundinum, er liin
svokallaða „Fundarkona“
smjaltar mest á, má lil marks
um það, hvar þar var öllu snú-
ið öfugt við, benda á það, að
félagið hafði opna skrifstofu
i því skyni, og var hver félags-
kona sjálfráð með það, hvort
hún léti nokkuð af mörkum, og
þá livað mikið. En liversu ó-
fúsar þær hafa verið til að láta
fé af liöndum í þessu skyni, er
vert að athuga það, að meira
en nóg kom inn fyr en varði.
Og það, sem umfram varð,
voru allar sammála um að færi
til góðgerðarstarfsemi félags-
ins. Með þessu sýndu félags-
konur, að réttlætistilfinning
þeirra var alveg ókæfð í þessu
máli, og liafa þær sóma af. -—
Eina sannleiksglóran í um-
ræddum fréttapistli blaðsins
er sú, að okkur fundarkonum
hafi runnið kajip i kinn, er við
iræddum d('nnsúrskurðinn, en
orsölc gremjujnnar er túlkuð
þveröfugt lijá blaðinu, sem
þess var von og vísa. Það má
bver sem vill, lá okkur það,
þótt við værum nokkuð beitar,
einkum þegar þess er gætt, að
dómur reynslunnar var búinn
að dæma í því máli, okkur al-
gjörlega í vil. Og það voru
fleiri en fundarkonur, er voru
sárgramar út af mjólkurdóm-
um þeim, þvi hátt á fjórða
þúsund konur, höfðu á sínum
tíma skrifað undir að tak-
marka mjólkurkaup, í þeirri
von, að knýja fram eðlilegt til-
lit, er Mjólkursamsalan yrði
að taka til okkar, sem stærsta
aðila mjólkurkaupanna. En
því var nú ekki að heilsa, að
hún sæi sóma sinn, eins og við
vitum. Kokkabók Samsölufor-
kólfanna var þessi: að borga
brúsann möglunarlaust. Hvað
varðaði okkur um framtíð
barnanna? Mjólkin var síst
verri, þó að hún væri flutt langt
að; þetta var bara hugarburð-
ur fólksins i Reykjavík, og
heimtufrekja, að vilja fá ó- |
mengaða mjólk o. s. frv.?
En svo komu staðrevndirn-
ar til sögunnar og hjálpuðu
okkur og sögðu: að það hefði J
ekki verið að ófyrirsynju, að !
við vorum þarna á verði. En í
stað þess að láta sér vítin að
varnaði verða og bæta ráð sitt,
bélt Tíminn og Alþýðublaðið
áfram uppteknum hætti og of-
sóttu þá, er unnu að framgangi
þessara mála.
Öll blöð, sem starfrækt eru
hér í bænum og þar á meðal
Tíminn og Alþýðublaðið, lifa
beinlínis og óbeinlínis á við-
skiftum okkar Reykvikinga.
Það er því sannarlega smekk-
laus sú framkoma, er þessi
blöð hafa sýnt Húsmæðrafélagi
Reykjavíkur og þá bæjarbú-
um. Félagið starfar alveg á ó-
pólitiskum grundvelli og liefir
sýnt það í verkinu, að það
vinnur að bvers konar umbóta-
starfsemi fyrir bæjarbúa, hver
svo sem í hlut á. Og þó hræðsla
liafi gripið þau um það, að fé-
lagið yrði þeim skeinuhætt t.
d. í mjólkur- og ávaxtamálun-
um, þá er þetta lieimskulegasta
aðferðin til að auka vinsældir
þeirra og einungis til að gjöra
félagið sterkara í þessum efn-
um. —-
Mjólkursamsalan hafði þó
vitið meira. Því hún sá þó sinn
kost vænstan, að friðmælast
við félagið og lét skaðabóta-
kröfuna niður falla, er félagið
ætlaði sér að greiða. Mjólkur-
samsalan sýndi með þvi í verk-
inu að hún fann til þess að
liafa óhreint mjöl í pokanum,
enda nýbúin að fá meiri versl-
unarþekkingu, og virðingar-
verð er bót og betrunarviðleitni
Samsölunnar, þó betur megi ef
duga skal, og vonandi lætur fé-
lagið ekki sitt eftir liggja, að
svo geti orðið.
Félagskona.
Kaldhreinsað
þopskalýsi
No. 1, með A & D fjörefnum.
Verð 90 aura heilflaskan og 50
aura hálfflaskan.
Sent um alla borgina.
Sig. Þ. Jdnsson,
Laugavegi 62. Sími 3858.
HRÓI HÖTTUR og menn hans.— Sögur í myndum fyrir börn 331. MORTE HRÓSAR SIGRI
Þegar riddarar Mortes konia þjót- — Þegar eg miða ör, þá hæfir hún — Náðuð þið honum? spyr Morte, Morte gleðst yfir þessari fregn:
andi, tekst Eiríki að stinga sér í markið. Við þurfum ekki að óttast, sem kemur ríðandi. — Nei, en einn — Nú getur enginn tekið Thane
fljótið, sem rennur fram hjá. að hann opni augun aftur þessi. af bogmönnunum skaut hann. frá mér frainar.
tSESTURINN GÆFUSAML 128
haldið áfram atvinnugrein okkar. Við hefðum
orðið atvinnulausir — öreigar — ef lögreglu-
foringinn hefði lagt lögliald á Floridafarminn,
gins og hann hófaði að gera.“
„Oft höfum við komist í hann krappan, en
aldréi eins og þá." sagði Graunt og saup á. „Þeir
náðu i bróður Freddv og sendu hann i raf-
magnsstólinn. Lögregluforinginn varð vinur
okktir upp á lífstið fyrir bragðið. Nei, Freddv
veit dkkert um þetta. Hann lifir eins og skepna
— og er illa farinn. En annars leit liann aldrei
út eins og maður. ‘
Hann sneri sér við og benti rússnesku stúlk-
ttnni, sem aldrei hafði farið langt í burt, að
koma aftur og setjast í sæti sitt.
„Hvað gengur að Freddy í kvöld?“ spurði
hann og greip um báða úlnliði hennar, og horfði
í augu hennar.
„Hann er dauðadrukkinn,“ sagði hún. „Mér
getur ekki dottið neitt annað í hug. Hér stend-
ur ekkert stórvægilegt til, en liann hagar sér
eins og hrædd hæna — eins og eitthvað ógurlegt
standi til.“
„Áfengi er bölvun þeim, sem þola það ekki,“
sagði Porle og fylti glas sitt enn á ný.
Konan liorfði á hann forviða og með aðdá-
unarsvip i senn, en það var sem lirollur færi
um hana.
„Þið tveh' þolið svo mikið, að eg liefi aldrei
séð eða vitað annað eins,“ sagði rússneska mær-
in. „Mundum við þó kalla flesta whiskyþamb-
ara hér pelabörn í Rússíá — en þar hefi eg
aldrei séð neina, sem gátu þolað eins mikið á-
fengi og þið. Leyfið mér að þukla á slagæð
yðar.“
Seinustu orðunum beindi hún til Victors
Porle, sem lét þetta eftir henni — en liann dró
hendina fljótlega hægt til sín. Hún liafði rétt
sem snöggvast horft á beinabera og að því er
virtist hálfvisna hönd hans og þuklað á slagæð-
inni. Var sem hrollur færi um liana.
„ — Það — það er furðulegt hvað þið þolið,“
endurtók hún. Hún stóð upp........
Bjöllu var alt í einu hringt í skenkistofunni.
Þeir Viclor Porle og Salomon Graunt litu hvor
á annan og gaf livor öðrum merki. Mennirnir
tveir, sem höfðu verið að spila „piquet“ hættu
og lögðu við hlustirnar. Billy Leavey, hnefa-
leikskappinn reis upp til hálfs. Freddy gægðist
út úr skrifstofu sinni.
Leikurinn var að byrja — inngöngudyrnar
voru opnaðar — með enn meira hiki en vana-
lega, og það ríkti einkennileg, dularfull þögn,
er Madame da Mendora rigsaði inn í veitinga-
stofuna, en á hælum hennar voru þau Gerald
Garnham og Laurita.
Dyrunum, sem þau liöfðu komið inn um, var
alt í einu lokað skyndilega á eftir þeim, og mað-
urinn, sem hafði gætt þeirra, sneri nú baki að
þeim.
Laurita leit í kringum sig og var mikil for-
vitni í svip liennar, forvitni sem brátt breytt-
ist í skelfingu, sem ekki verður með orðum lýst.
Gerald liafði þegar gert sér ljóst hvers konar
stað var hér um að ræða, en var í vafa um hvað
gera skyldi, vegna þess að hann hafði ekki þeg-
ar áttað sig á hvað liggja mundi til grundvallar
fyrir því, að Madame da Mendora fór með þau
á stað slíkan sem þennan.
„En, Madame da Mendora,“ sagði Laurita —
„þetta getur ekki verið staðurnn, þar sem vinir
yðai' bíða okkar. Þetta er liræðilegur staður.“
„Við skulum koma okkur á brott héðan hið
allra fyrsta,“ sagði Gerald. „Þetta er ekki hæfur
staður fyrir ykkur. — Farið frá dyrunum, þér
þarna!“
Ógnandi dularfull kyrð rikti sem snöggvast.
Svo fóru þorpararnir að ræða saman í hálfum
hljóðum, ógnandi á svip, og brátt bárust blóts-
yrði og formælingar að eyrum þeirra og móð-
ursýkislegir hlátrar vændiskvenna þeirra, sem
þarna voru — það var eitthvað ógurlegt yfir-
vofandi og þeim Gerald og Lauritu rann kalt
vatn milli skinns og hörunds. Alt í einu kvað
við bjölluhljómur — rafmagnsklukka hafði
verið sett af stað. Meðan bjölluhringingin stóð
yfir sátu allir, sem þarna voru, karlar og kon-
ur, eins og steingervingar — en undir eins og
bjallan þagnaði komst alt í uppnám.
Alt í einu voru ljósin slökt og var nú aldimt
í veitingastofunum, nema dálitla glætu lagði
inn um hornglugga, sem engin tjöld voru fyrir.
Gerald, sem hafði árangurslaust reynt að
opna dyrnar, sneri sér nú við og gekk innar
og hélt Laurita dauðahaldi í liandlegg hans.