Vísir - 17.05.1939, Side 7

Miðvikudaginn 17. maí 1939.
v I s i a

Kristján Einarsson framkvstj.;
Astand og horfor á sattfisk
sðlu tll Spánar.
Orbirgð og gjaldeyriserfiðleikai*
valda því, að sáralítill fiskur fæst
fluttur inn í landid.
12g veit að mörgum íslendingum er forvitni á að vita hvern-
ig’ ástand og horfur eru með fisksölu 'okkar á Spáni nú eftir
boígarastyrjöldina, og af þeim ástæðum vll eg verða við þeim
tilmælum Vísis að skýra nokkuð frá þeim.
nokkur gjaldeyrir til nauðsyn-
legra matvælakaupa og mundi
ísland þá geta bnist við að kom-
ast að með einhverjar sölur.
Nú sem stendur kaupir Spánn
aðallega liveiti og annað kom-
meti frá Argentínu og Brasiliu
og hafa þeir fengið mestan
liluta þess með löngum gjald-
fresti.
. Það sem ef til vill er okkur
mest áhyggjuefni er það, hve
örðuglega Norðmönnum geng-
ur að selja sinn fisk á Spáni.
Þeir bjóða 100% vöruskifti og
þeir liafa aðeins fengið sölu á
einum hálfum farmi af fiski til
Spánar siðan í haust að þeir
hóf u samningsumleitanir við
þá.
Ef Norðmönnum tækist að
selja míkið af sinum fiski á
Spáni í vöruskiftum, myndi það
gefa okkur pláss á öðrum
marköðum. Hefir aldrei verið
ineiri þörf á þvi en i ár þegar
afli þeirra er svo óvenju mik-
ill.
Siðustu vikurnar liefir Fran-
co-stjórnin verið að yfirtaka
land með 9 miljónum íbúa.
Menn geta gert sér í hugarlund
KRISTJÁN EINARSSON
Að segja frá þessu máli er að
vísu ekkert ánægjuefni fyrir
mig, þar sem þvi nær öll vinna
min og tilraunir tilþess að selja
nú þegar þurkaðan fisk til
Spánar háru engan árangur i
bili. Hvorki eg eða aðrir sem til
málanna þektu höfðu lieldur
gert sér bjartar vonir um þetta,
áður en eg för, eða áður en vit-
að var hvernig hið raunveru-
lega ástand var í þessu landi.
Áður fyr þegar frjáls verslun
var á Spáni, keypti landið um
helming af öllum þeim fiski,
sem það notaði, af Islandi —-
eða um helming alls þess fiskjar
er framleiddur var hér. Þetta
sýndi þáð tvent, að Spánverjum
líkaði islenski fiskurinn vel, og
■okkur Iikaði verðið, sem þeir
horguðu fyrir hann betur en
verð það, sem aðrar þjóðir
horguðu.
Nú eru þessi gullnu ár liorf-
in. Fyrst kom kreppan, þar sem
annarsstaðar, ásamt margskon.
ar verslunarhömlum. Útflutn-
ingur okkar mirikaði ár frá ári
úr 30 þúsund smálestum niður i
5 'þúsund smálestir og síðan
skall hin ægilega ])orgarastyrj-
öhl á, sem stóð yfir í nærfelt 3
,ár.
Nú er ástandið á Spáni þann-
3g, að sáralítill fiskur fæst flutt-
ur inn í landið og eru ástæð-
urnar fyrir því eingöngu gjald-
eyriserfiðleikar <og örbirgð
landsins. Það litla, sem leyft er
að flytja inn af saltfislci, er að-
eins gegn greiðslu í ávöxtum og
það að 'heita má eingöngu gegn
hanönum frá kanarisku eyjun-
um og svo gegn víni, korki og
salti. Þessar vörur eru þess eðl-
ís, að íslendingar nota sama og
ekkert af þeim, nema saltið.
Saltíð er aftur verðlítil vara ©g
um helmingur verðs þess, sem
við borgum fyrir það, eru
farmgjöldin. Þótt alt það salt,
sem Islendingar nota, væri
keypt frá Spáni, mundi það að
verðmæti ekki nema meiru en
ca. 30.000 pakkar af þurkuðum
fiski lcosta. Sennilegt er þó að
reynt vei’ði að nota saltandvirð-
ið sem greiðslu fyrir saltfisk
Iiéðan þó lítið dragi.
Takist þannig til að Spánn
fái ríflegt utanrikislán, skapast
jafnframt nokkrar vonir um að
spænsku þjóðinni verði leyfður
livert ógrynni starf það er að
skipuleggja alt það svæði og
koma öllu í eitt og sama kerfi
við þann hluta Spánar er áður
tilheyrði Franco. Það er þvi á
engan hátt séð hvernig verslun
Spánar verður við Island eða
aðrar þjóðir. Yerslunarsamn.
ingar eru enn ekki byrjaðir við
neitt land og enn ekki heyrst
livenær þeir muni hyrja. Þang-
að til er erfitt að segja hvaða
leiðir Spánn ætlar í verslunar-
málum.
Það kerfi er þó þegar lcomið
á á Spáni, 1 fiskkaupamálum,
að enginn einstaklingur fær að
kaupa fisk og flytja hann inn.
Eitt félag fiskinnflytjenda hefir
verið myndað, sem heitir Aso-
ciacion Espanola de Importa-
dores de Bacalao. Er félag þetta
að nokkru stjórnskipað — og
veitist þvi einu leyfi til að flytja
inn saltfisk. Þarf það að sækja
um leyfi til innflutningsins til
Verslunarráðuneytisins á Spáni.
Kerfið er orðið því nær sama
og í Portugal og Ítalíu: það er
einn innkaupandi, sem vinnur í
nánu sambandi við ríkisstjórn-
ina.
Innkaupafélagið spænska
samanstendur af hinum gömlu
fiskkaupmönnum -— þeim öll-
um og engum öðrum. Skifta
þeir svo innanlandsversluninni
mihi sin í sáma hlutfalli og
verslun hvers eins þeirra var
áður, borið saman við lieildina.
Hið yfirstandandi sumar sýn-
ir okkur væntanlega nánar
hvernig verslun okkar og ann-
ara fiskframleiðsluþjóða verð_
ur við þetta velkunna land í
framtiðinni.
Dr. med. Gunnlaugur Claessen:
H leiðum I
Á bílaleiðinni milli Reýkja-
vikur og Akureyrar á síðast-
liðnu sumri gafst tækifæri til
athugunar á mörgu, sem fyrir
augun bar. Vegirnir voru vitan-
lega víða ófullkomnir og sum-
staðar beinlínis varasamir. En
bílstjórarnir í áætlunarbílunum
eru starfi sínu vaxnir og kunna
heilum vagni heim að aka. --
Samt ber fyrh’ sjónir sitt af
hverju, sem betur mættí fara,
og skal hér minst á tvö atriði.
> j
Farangurinn.
Þeir, sem ferðast langar leið.
ir i áætlunarbílum, verða þess
stundum óþægilega varir, að
farangur, sem geymdur er aftur
í, verður illa útleikinn. Þetta er
engin furða, því rúmið, þar sem
dótinu er ætlaður staður, er með
öllu óinnréttað 1 þessu skyni,
cnda á mestu kasti meðan ekið
er. I geymsluplássinu ægir öllu
saman: Stórum ferðakistum
tös'kum og liandkofortum af
ýmsum stærðum, bakpokum o
fl. Alt er í einum, misjafnlega
breínlegum geim, og fyrirfram
vitað, að ýmsar föggur muni
fara illa þarna. Það er ekki að
furða þótt bílstjórarnir þurfi oft
að afhenda farangurinn mis-
jafnlega útleikinn í ferðalok.
Öll sanngirni mælir með, að
bílaeigendur taki mál þetta til
athugunar, og reyni að útlnia
boðlegt pláss fyrir farangurinn.
VænUmlcga xnætti innrétta
sundurhólfaða grindaskápa, fyr-
ir töskur og minni liandkofort;
vera má að þörf væri á sérstök-
um farangursbilum, þar sem
umferðin er mest, um sumar-
tímann t. d. á leiðinni milli Ak-
ureyrar og Reykjavíkur. Annars
ætla eg mér ekki þá dul að
segja fyrir um innréttinguna;
um það eru aðrir færari. En
sleifai’lag það sem nú er, má
helst ekki eiga sér stað fram-
vegis. Þau stjórnarvöld, sem
löggilda áætlunarbíla verða að
setja kröfur um viðunandi
geymslu á flutningi farþega.
Náðhúsin.
Áætlunarbílarnir flytja um
smnartímann menn í liundraða.
tali á degi hverjum um aðalleið-
ír landsms. Viðkomu- og gisti-
staðir eru fyrirfram ákveðnir.
Alt er skipulagt af því opinbera,
og eínkaréítur veittur gestgjöf-
um og bílaeígendum. Þeir, sem
eru svo gamlir að muna ferða-
lögin á hestbaki, kunna manna
best að nxeta þægindin og flýt-
inn.
En alt er þó ekki í himnalagi.
Rlkinu, sem hefir hönd í bagga
með þessu öllu, hefir yfii’sést
um eitt mikilvægt atriði: Það er
óvíða séð fyrir að farþegarnir
liafi aðgang að boðlegum náð-
húsum á viðkomu. og gististöð-
um. Víðast eru óhreinlegir
kamrar, upp á gamla móðinn;
sumstaðar ekki einu sinni hægt
að króka þeifn aftur; pappír fá-
séður. Þar sem vatnssalerni hafa
verið sett upp, eru þau of fá, og
oft í ólagi eða misjafnlega um-
gengin. Handlaugar illa liirtar
og handklæði óhrein. Þegar
farþegar koma margír í einu að
slíkum stöðum, lendir alt í ó-
efni. Þau stjórnarvöld, er veita
sérleyfin hafa bersýnilega ekki
komið auga á þessa hlið máls-
ins. Eða er þetta kannske r
verkahring Ferðaskrifstofu rík-
isins?
Vitanlega þurfa að vera
snyrtileg náðliús á föstum við-
komustöðum bílanna þar sem
menn geta gert þarfir sínar,
fengið handþvott og því um líkt.
Fai-þegar, velflestir, myndu
fúslega greiða fáeina aura fyrir
slík sjálfsögð þægindi. Ferða-
menn geta ekki framvegis unað
ósómannm, sem nú á sér stað.
Fleiri snyrtiatriði mættu bet-
ur fara á viðkomustöðum fólks-
bílanna. Það er t. d. ekki liug-
ulsemi að liafa hlaðið framan
við veitingaskála þannig, að
gestir komist ekki þurrum og
hreinum fótum inn í búsið.
íslendingum liættir einatt við
að skrökva að sjálfunx sér um,
að ýmislegt hér á landi standi
jafnfætis því sem best er erlend.
is. Slíkt á sér eklci stað. Og síst
koma slíkar gyllingar til greina
að þvi er snertir gistibús eða ís-
lenska salerna-menning.
Menn dreymir um að beina
straumi útlendra ferðamanna
um ísland. Þeir draumar munu
seint rætast meðan ekki er sint
sjálfsögðum kröfum um þarfir
ferðamanna, sem löngu er full-
nægt erlendis. En þó slept sé
útlendingunum, eiga landsmenn
sjálfir heimting á að þeim á-
göllum,sem drepið hefir verið á,
sé kipt í lag.
G. Cl.
Síldveidi á
Akranesi.
Síldveiði hefir verið lítil á
Akranesbátunum að • undan-
förnu, en þó komu inn í gær
fjórir bátar með 400 tunnur
síldar. Var það m.b. Ármann og
þrír bátar Haralds Böðvarsson-
ar.
Hilmir biður enn þá á Akra-
nesi og tekur þessa síld til út-
flutnings. Hefir bann fengið
um þúsund tunnur samtals.
Selfoss er i dag á Akranesi og
hleður lýsi og fiskimjöli, og er
það síðasti farmur, sem fer af
þessum vörum frá Akranesi,
með því að þær eru að fullu
seldar Söluverð hefir verið
sæmilegt á þessum afurðum.
Ræða Bonnet.
Frh. af 2. síðu.
ar frakknesku þjóðinni. Þess
vegna væri í rauninni auðvelt
fyrír þá, sem vildu auka kynni
af Frakklandi, Frökkum og
menningu þeirra, að starfa að
settu markí. Frakkland á það
líka skilið, að það sé elslcað og
virt af öllum þjóðum, sagði
Bonnet, og við getum kunngert
öllum þjóðum, að í Frakklandi
er alt að rétta við. Menn geta
livarvetna verið vissir um, að
franska þjóðin er ákveðin og
sterk fyrir. Frakkland er öflugt,
en líka réttlátt, en um leið og
það er sanngjarnt í garð annara
þjóða, er það ákveðið. Sam-
vinna Breta og Frakka er hin
mikilvægasta og traustari en
nokkru sinni og f jöldi þjóða lít-
ur á samvinnu þeirra sem
grundvöll friðar og öryggisvona
fyrir framtíð þjóðanna. í ræðu-
lok þakkaði Bonnet Alliance
Francaise starf sitt.
nemenda sambandsins hér I
og viðar visan til jiess að gera
bazarinn sem best úr garði off
raunar nrargra annara.
Minningarrii.
Út af þvi, sem áður har át
góma, um bversu margir nem-
endur skólans sé á lífi, víl eg
geta þcss, að við höfum rætS
um að gefa út minningarrít í tíl-
efni af 65 ára starfsafmæli skóL.
ans á hausti komanda. Til þess
að gera það sem best úr garðB
þurfum við m. a. að fá sem ítar_
legastar upplýsingar um alla
nemendur skólans frá stofnma
hans, og munu þá fást eins á-
reiðanlegar upplýsingar og unt
er að fá um framangreínt at-
riði.
Nemendasamband
skólans tek:ui» sér fyrip
hendup að koma upp leík—
flmisliúsi fypip skólann*
Vidtal vid frú Kirstínu Láru Sigurbjörnsð»
Nemendasamband Kvenna- j
skólans í Reykjavik kom saman
til fundar hér í bænum í yfir-
standandi viku og var liann
fjölsóttur, enda eru fjölda
margar konur og stúlkur, er
stundað liafa nám við jjennan
ágæta skóla, búsettar liér í
bænum, en raunar eru nemend-
ur skólans dreifðir út um alt
land, og er þetta mikill liópur,
enda hefir skólinn alla sína
löngu starfstíð notið trausts og
vinsælda og þvi verið f jölsóttur.
Nemendasambandið er nú lið-
lega ársgamalt og i tilefni af því
að það kom saman til fundar
hér i bænum nú í vikunni, hefir
tíðindamaður Vísis átt viðtal við
formann þess, frú Jvirstínu Láru
Sigurbjörnsdóttur frá Ási.
Hvað eru margar stúlkur og
konur í sambandinu?
Þær eru upp undir 200 og
eins og eðlilegt er mikill hluti
sambandskvenna héðan úr bæn.
um, þar sem skólinn hefir alla
tíð átt aðsetur hér og greiðast
liefir verið að ná til fyrri nem-
enda, sem hér ei’u búsettir.
Ilvað eru margir af nemendum
skólans á lífi nú?
Það getum við ekki sagt neitt
um sem stendur. En fyrir okk-
ur vakir að ná sambandi við
sem flesta fyrri nemendur skól-
ans lit um- land og bjóða þeim
að ganga’í sambandið. Fást þá
áreiðanlegar upplýsingar um
þetta atriði. Nemendur skólans
eru dreifðir um alt land og við
þurfurn á aðstoð og samstarfi
sem flestra þeirra að lxalda.
Hvert er verkefni sambandsinsi
og hvaða framtíðaráform hafið
þi'ð á prjónunum?
Höfuðverkefni samb. verður
að sjálfsögðu að lialda sem
traustustum tengslum milli
allra nemenda skólans gamalla
og nýrra og vinna að gengi og
velferð skólans. Hug okkar til
skólans viljum við reyna að
sýna í verki og varð það að ráði
á fundi nemendasambandsins,
að liefjast handa um, að koma
upp leikfimishúsi fyrir skól-
ann. Á því er hin mesta þörf.
Skólinn hefir í þessu efni orðið
að lifa á bónbjörgum og suma
vetur hefir ekki verið hægt að
kenna Ieikfimi í skólanuin
vegna búsnæðisskorts. Úr þessu
viljum við bæta og safna í sjóð
til þess að koma upp leikfimis-
húsi.
Rausnarleg gjöf í þessu augna-
miði.
Frk. Ingíbjörg IJ. Bjarnason,
forstöðukona skólans, hefir gef_
ið rausnai’lega peningagjöf í
þessu augnamiði, og var bréf
fi’á fi’k. Bjarnason til Nem-
endasambandsins lesið upp á
fundinum. Þá vil eg geta þess,
að lir. Sigurjón Pétursson í
þróttafrönxuður, en kona lians
er ein af fyrri xxemendum skól-
ans, bætti myndarlega í sjóðinn..
Vafalaxxst nxxxnxx sjóðnum ber-
ast rnargar gjafir, og það mun
gera okkur auðveldara að ná
mai’kinxx fljótt.
Basar í haust til ágóða fyrir
sjóðinn.
Á haxxsti komanda áformum
við að efna til bazars fyrir sjóð_
inn. Eigum við stuðning allra
Fagnaður Nemendasambands-
ins, sem vikið er að í viðtalima
hér að ofan, var haldinn i Odd-
fellovvhöllinni 15. þ. m. í íiXefhS
af 65 ára stai-fsafmæli Kvenna-
skólans. Kom þar glögglega f
ljós vinai’lxugur sá sem Kvenna-
skólanemendur bera til skófans,
því að fjölmenni var mikið i
salnum. Óskífta ánægju vakti
söngur hins tvöfalda kvenna-
kvartetts sambaxxdsins undDir á-
gætri stjórn hr. Billichs. Hefði
það skemtiatriði sómt sér vel i
útvax’pi, þvi að bæði sönguriniB
— og raxmar ýmislegt arinað,
seixx fram fór þaxnxa, hefði vak-
ið óblandna ánægju fjölmargra
ganxalla Kveixxxaskólastxílkna
víðsvegar urn land, ef þess IxefSi
verið kostxxr að senda þeim
slíka kveðju. — í byrjun borð-
lialds bauð fornxaður sam-
bandsins gesti velkomna, karla
og konur. Sérstaklega var skóla_
nefnd boðin velkomin. Von-
brigði vakti, að forstöðukona
skólans, frk. Ingibjörg H.
Bjarnason, sá sér ekki fært
vegixa anna að sðekja hófiSL
Frxx Soffía Ólafsdóttir kyntl
starfsemi sambandsixxs og
minti konur á bazar þann, sens
í ráði er að halda í Ixaust. Var
þess og getið, að samhandi®
hefði í liyggju að stuðla að
byggingu leikfimishxiss fyrir
Kvennaskólann.
Ræðuliöld, söngur, uppIestiiH?
og einsöngur vorxx til skenrtan-
ar og þó lengi væri setið undir
borðxxixi, virtist engixxxx þreyfast,
séixi þó oft vill verða, þar sem
margar ræður eru haldnar.
Fyrir nxinni skólans talaðl
sirai Bjarni Jónsson og fóisi
prýðil'ega að vanda.
Var létt andrxiixisIoftiS viS
borðhaldið og auðvitað tóksft
dansinn á efíir ágætlega.
Skenxtxinirini var slitíS kL
rúnxlega 3 og virtust allir hæst-
ánægðir að skilnaði.
r-
j liidslaili nrlir ntfír-
i ttiiiiiðig.
| London í morgxirí„
EINKASKEYTI TIL VÍSlk
Ciano gi’eifi kemur til Ber~
línar íxæstkomandi Iaugardag
! og verður þar yfir helgina. —
| Á sixnnudag eða nxánxxdag mm:;
hann slu-ifa undir samning un ;
hernaðax-bandalag Italíu og
Þýskalands.
United Press.