Vísir - 08.04.1940, Blaðsíða 1

Ritstjórh
Kristján Guðlaugsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð).
Ritstjóri |
Blaðamenn Sfmh
Auglýsingar 1660
Gjaldkerl 5 línur
Afgreiðsla
30. ár.
Reykjavík, mánudaginn 8. apríl 1940.
80. tbl.
Bretar leggja tundurdufl-
um við strendur Noregs
til þess að stöðva siglingar þýskra skipa.
EINKASKEYTI FRÁ UNITED PRESS. — London, í morgun.
Bandamenn hafa tekið mikilvæga ákvörðun, sem
er líkleg- til þess að hafa víðtækar afleiðingar.
Ákvörðunin er sú, að leggja tundurduf lum við
strendur Noregs, til þess að koma í xeg fyrir, að Þjóð-
Térjar geti notað norska landhelgi sem siglingaleið fyr-
ir skip sín. Tundurduflasvæðin eru ekki í norskri land-
kelgi, en í námunda við hana, og hafa svæðin þegar ver-
ið valin, og eru bresk herskip þegar komin á vettvang,
tíjí þess að gæta tundurduf lalagninga-skipa f lotans, sem
Munu vera í þann veginn að byr ja að leggja tundurduf 1-
unum. Hvað Norðmenn gera út af þessu er enn ekki
kunnugt, né hvaða gagnráðstafana Þjóðverjar grípi til,
di víst er, að aðstaða Noregs hefir orðið enn erfiðari en
áður. Sérstakar ráðstaf anir haf a verið gerðar til þess að
fcoma í veg fyrir, að skip fari inn á tundurduflasvæðin,
me<$ síendurteknum aðvörunum í útvarpinu.
Það hefir verið búist við því að undanförnu, að Bandamenn
myndi grípa til einhverra víðtækra aðgerða, til þess að koma í
veg fyrir, að Þjóðverjar notuðu norska landhelgi sem siglinga-
leið. Chamberlain hafði áður boðað, að Bandamenn myndi ekki
þola þetta lengur, og á fundum þeim, sem haldnir voru síðustu
viku, var mál þetta rætt, af stjórnum Bretlands og Frakklands
©g sérfræðingum þeirra,
Bandamenn hafa gefið út tilkvnningu, þar sem gerð er grein
fyrir tildrögunum að þessari ráðstöfun. Er þar m. a. minst á
hinar sífeldu árásir Þjóðverja á skip hlutlausra þjóða og skipa-
og manntjón þeirra af þeim sökum. Norðmenn hafi orðið harð-
ast úti allra hlutlausra þjóða, bæði að því er skipatjón og mann-
tjón snerti, en samt noti Þjóðverjar landhelgi Noregs sem sigl-
ingaleið. Þetta ætli Bandamenn sér nú að koma í veg fyrir. I
tilk. er því haldið fram, að þar sem Þjóðverjar brjóti öll al-
þjóðalög og reglur í sjóhernaði sínum, sé réttmætt að Banda-
menn grípi til mótaðgerða slíkra sem þeirra, er nú hef ir ákveðin
verið að leggja tundurduflum við Noregsstrendur.
I tilkynningum Bandamanna segir, að ráðstafanir hafi verið
gerðar til þess að koma í veg fyrir, að af tundurduflalagning-
unum leiði nokkur óþægindi fyrir norskar millilanda- eða
strandferðir.
UM ALLA ÁLFUNA ÓTTAST MENN Aö NORÖURLÖND
DRAGIST INN 1 STYRJÖLDINA. — ÞÍSK INNRÁS 1 NOREG
MEÐ STUDNINGI RÚSSA.
Óttinn við, að Norðurlönd dragist inn í styrjöldina, vex stöð-
Mgt, en þó vona Norðurlandaþjóðirnar og margar þjóðir aðrar
enn, að Norðurlönd verði ekki orustuvöllur. Kemur víða fram
uú skoðun, að ef Norðurlönd neyðist til þátttöku í stríðinu breið-
ist styrjöldin út um alla álf una. I Svíþjóð haf a þegar verið tekn-
ar ráðstafanir til eflingar landvarnanna vegna þess hversu nií
horf ir.
I fregnum frá vatikanríkinu segir, að páfinn hafi fengið
skýrslu Suhrs biskups, þar sem látinn er i ljós ótti við afleið-
ingar þess, ef Bandamenn skerði hlutleysi Noregs. Afleiðingar
þess gæti orðið þýsk innrás í Noreg, með stuðningi Rússa.
1 niðurlagi skýrslunnar ef mælst til þess, að páfinn snúi sér
þegar í stað til stjórnarvaldanna í ófriðarlöndunum með til-
mælum um, að sneiða hjá öllu, sem af gæti leitt, að styrjöldin
breiddist út til fleiri landa.
mál til íhugunar, ef tir að f regnir
höfðu borist um, að bresk her-
skip hefði tekið 3 jugoslavnesk
skip og flutt til breskra eftir-
iitshafna.
K.höfn í morgun.
EINKASKEYTI.
Fregnir frá Römaborg herma
að ríkisstjórnir lalíu og Jugo-
slaviu hugleiði, að loka Adria-
hafi, til þess að koma í veg fyr-
ir, að styrjöldin breiðist út til
þessa hluta álfunnar.
Ríkisstjórnirnar tóku þessi
Finuar opna senfliherra
skrifstofu í Moskva
á ní.
Einkaskeyti frá United Press.
K.höfn í morgun.
Fregnir frá Moskva herma,
að finska stjórnin hafi opnað
aftur sendiherraskrifstofu sína
í Moskva, en hún hefir verið
lokuð síðan er finsk-rússneska
styrjöldin braust út. Paasikiivi,
samníngamaður Finnlands í
Moskva, opnaði skrifstofuna. —
Þjóðyerjar fá
hráeíni frá
Jugoslaviu.
Einkaskeyti frá United Press.
K.höfn í morgun.
Berlinarfregnir herma, að
samkvæmt áreiðanlegum heim-
ildum hafi Þýskaland og Jugo-
slavia gert með sér sáttmála, til
þess að endurnýja samning, er
gerður var fyrir strið milli
Austurrilcis og Jugoslaviu. Sam-
kvæmt samningnum áttu Jugo-
slavar að greiða 16 milj. ríkis-
marka og fá nú Þjóðverjar hrá-
efni hjá þeim fyrir þá upphæð.
Skákmótid:
Úrslit kunn í 1. og 2,
fl., en tvísýn í meist-
araílokki.
í gær var tefld næstsiðasta
umferð i Meistaraflokki og fóru
leikar þannig:
Gilfer vann Áka, Sæmundur
vann Jóhann og Haf steinn vann
Ásmund, en biðskák varð milli "
Árna Snævars og Einars Þor-
valdssonar. Annars vakti sú
skák mesta athygli, sökum þess
hve hún gat og getur enn orðið "
afleiðingarík fyrir úrslit móts-
ins. Þegar skákin f ór i bið haf ði
Snævarr 3 peð og hrók móti 2
biskupum.
Möigum kom á óvart, að Ás-
mundur skyldi tapa fyrir Haf-
steini, þótt hann kæmist eftir
venju í mikið tímahrak, þvi
hann hafði haft betra tafl lengst
af. Virðast nú möguleikar hans
til sigurs vera farnir að þverra,
jafnvel þótt hann vinni Gilfer í
síðustu umferðinni.
Nú standa þvi vinningarþann-
ig hjá þeim efstu: Einar 6 vinn.
(af 7 tefldum), Gilfer 5% v.
(7), Ásmundur 5 v. (7), Snæ-
varr 4 v. (6). Gilfer hefir sem
sagt mesta möguleika, þá Ein-
ar, svo Ásmundur og Snævarr.
1 1. flokki urðu úrsht þessi:
1. Jón Þorsteinsson 6 vinn. 2.—
3. Ingimundur Guðmundsson og
Pétur Guðmundsson með 5 v.
hvor. 4. Óli Valdimarsson 4% v.
5. Víglurimir Möller 3 v. 6. Helgi
Kristjánsson 2y2 v. 7. Jón Ragn-
ar Guðjónsson 2 v. 8. Aðalsteinn
Halldórsson 0 v.
í 2. flokki varð efstur Ólafur
Einarsson með 7 vinninga, en
vegna tveggja biðskáka er enn
óvist um næstu sætin. '
I kvöld verða tefldar biðskák-
ir, en ;á miðvikudaginn hefst svo
síðasta umferð í Meistaraflokki.
Nkólakepni í
boðsundi.
/ kvöld kl. 9 fer fram skóla-
kepni í boðsundi (skriðsundi)
i Sundhöllinni. 1 desember fór
fram boðsundskepni í bringu-
sundi og vann Háskólinn þá.
Þessir skólar eru nú meðal
Brunaslysið
í Hveragerði
1 sambandi við brunaslys það,
sem varð í Hveragerði um dag-
inn og skýrt var frá hér í blað-
inu, gefur Herbert Jónsson í
Hveragerði eftirfarandi lýsingu
á baðklefanum, þar sem slysið
varð ásamt vottorðum frá
mönnum, sem notað hafa klef-
ann að staðaldri.
Gufubaðsklefinn, sem er h. u.
b. 1.5x2 m. að ummáli, er
bygður yfir steinsteypta þró. I
þró þessa er leitt vatn úr hver i
60—70 m. fjarlægð. Niðri í
þrónni eru ofnar er hita upp j
vatn í miðstöð í íbúðarh. H. Á.
Gólfið í klefanum er úr 1" borð-
við, bornum uppi af 4 sterkum
bitum. Nokkur göt eru boruð í
gólfið (m. 1" bor) svo gufan
komist upp. í miðju gólfinu er
op h. u. b. 30x50 cm. að stærð.
Opið er haf t til þess að hægt sé
að tæma þróna og hreinsa ofn-
ana. Yfir opinu er hafður hleri
af sömu þykt og gólfið. Þegar
baðið er notað er hlerinn tekinn
en i hans stað sett grind, svo
gufa verði meiri. Bæði hlerinn
og grindin eru felt í fals svo ör-
ugt sé að ekki haggist.
Drengurinn mun eitthvað
hafa verið búinn að losa um
grindina með höndum, en svo
ætlað að fella hana í falsið aftur
með fæti, en grindin þá látið
undan eða drengnum skrikað
fótur, og þvi farið sem fór. Það
verður með engu móti kent
„slæmum útbúnaði" að svona
fór.
Eina staðreynd vildi eg mega
benda á við þetta tækifæri: Við
þau brunaslys, sem komið hafa
fyrir hér á Hveragerði síðustu
10 árin, hafa það verið aðkomu-
menn eða konur, er fyrir þeim
hafa orðið.
Þetta stafar af því, venjulega,
að fólkið hefir ekki farið eftir
þeim leiðbeiningum eða gætt
þeirrar varúðar er Hvergerðing-
ar hafa gefið þvi. Vonandi verð-
ur einhverju af slysum forðað i
framtíðinni með þeim ráðstöf-
unum sem Slysavarnafélagið
og deild þess hér eru nú að
koma í framkvæmd. Verða sett
upp hættumerki við hættuleg-
ustu staðina og girðingum kom-
ið fyrir um þá. ,
Að því er Visir hef ir frétt líð-
ur drengnum nú eftir atvikum
vel. Skórinn hhfði honUm við
bruna á tám, þannig að þægi-
legra er að fást við brunasárin,
en ella hefði orðið.
þátttakenda: Háskólinn, Iðn-
skólinn, Mentaskólinn og Versl-
unarskólinn. Er kept í 10-
manna sveitum.
Rektor Háskólans, dr. Alex-
ander Jóhannesson, hefir gefið
fallegan bikar til kepninnar.
Sundhöllinni er lokað i kvöld
frá kl. 7% fyrir baðgesti, og
f ást aðgöngumiðar að boðsund-
inu við innganginn.
I 3ja þætti: Smart (Alfreð Andrésson) og Adolf Benito Dux
Puttalin (Brynjólfur Jóhannesson).
nStundum og
stundum ekkicc
Fpumsýniiigiii í gærkveldi.
Leikhúsgestir, sem farið hefðu
á frumsýninguna á leiknum
„Stundum og stundum ekki",
sem halda átti siðastliðið fimtu-
dagskvöld, hefðu án efa hlegið
töluvert það kvöldið, meðan á
leiksýningu stóð, en að henni
lokinni hefði öllum komið samr
an um, að leikurinn væri þunn-
meti, — eins og hann á að vera
frá höfundanna hálfu, — og
teflt væri viða á tæpasta vað, en
svo hefði hann sennilega grafist
i gleymsku og þögn á sama hátt
og revyurnar, sem sýndar hafa
verið hér á undanförnum árum.
En rás viðburðanna hef ir valdið
því, að þessi verða ekki örlög
leiksins, með þvi að það getur
ekki verið neitt lítilræði, sem
kemur öllu dómsmáiakerfinu á
hreyfingu, sem kemur upp
„censur" á 20. öldinni með öllu
því, er fylgir og fylgja ber, og
lætur að lokum alla landsbúa
standa á öndinni, hneykslaða á
leiknum eða eftirleiknum frá
hendi hins opinbera, — svona
alt ef tir atvikum.
Það er sennilegt að eftirleik-
urinn verði þess valdandi, að
Leíkfélagið hafi aldrei férigið
betrí aðsókn né fleiri sýnirigar,
og getur þvi sögt méð fullum
rétti, að hið iík háfi snúist tíl
góðs. i _"•••'
Um það má með riókkrurri.
rétti deila, hvort LeikfáÍág^
Reykjavíkur eigi að halda uppi
slikum sýningum sem þessum,
með því að það njóti opinbers
styrks, en leikurinn sé full nær-
göngull, miðað við íslenska stað-
hætti og þjóðmálaviðhorf, en
það hef ir sennilega þótt við eiga,
að taka það ekki fram, að allar
persónur leiksins séu hreinn
heilaspuni, en hafi ekld við
veruleikann að styðjast, eins og
stendur á flestum enskum
„reyfurum", með þvi að svo
fjarri sé það, að hér sé sneitt að
ákveðnum mönnum eða mál-
efnum, enda er leikurinn soðinn
upp úr erlendri fyrirmynd. —
Leikfélagið á við hin erfiðustu
vinnuskilyrði að búa, og fjár-
skortur hamlar gegn fram-
kvæmdum þess, og því er ekki
óeðlilegt að það freistist til aö
sýna slíka leiki sem þessa, með
þvi að fyrirfram er aðsóknin ör-
ugg og ágóðinn tryggur.
Það þýðir ekki að dæma
þennan leik eftir almennum
mælikvarða leikrita. Ætlunin er
ekki að bera hér á borð kræs-
ingar, heldur hversdagslega
„lafskássu" úr leifum þeim,
sem haldið hefir verið til haga
til kvöldverðarins, og það á öll-
um að vera ljóst, sem leikinn
sjá, að hann gerir engar kröfur
til annars og meira, en að á-
horfendur hafi góðan og „hum-
oristiskan sans" til að bera, en
brjóti ekki úr sér tennur vegna
skorts á sliku, þótt lítilsháttar
beinamulningur hafi slæðst i
„lafskássuna". Hitt er svo ann-
að mál, að beinamulningurinn
hefði að skaðlausu ekki þurft í
henni að lenda.
Brynjólfur Jóhannesson ber
uppi leikinn, og ferst það prýði-
lega, sem honum er ætlað. Hann
hefir enn einu sinni skapað nýja
manntegund, sem mejtm hafa
ekki fyr kynst á leiksviðinu, —
en ef til vill á sumum opinber-
um skrifstofum, — um það
verða menn sjálfir að dæma.
Jón Aðils fer einnig prýðilega
með hlutverk Brúsa hótefetjóra,
— er sannur og eðlilegur svo sem
best má yerða, og svipað má
segja um Indriða Waage, er fer
með hlutverk Vatnalauga, bróð-
ur Brtisa. Valur Gíslason, Alfred
Andréssón og Vilhelm Norð-
fjörð fara Íáglega með hlutverk
síri, Og áðrir karlleikendur
sæmilega, en þó virðist leikur
Lárusar Ingólfssonar óþarflega
ýktur.
AUrora Halldórsdóttir leikur
aðal kvenhlutverkið, — Hor-
mónu Sexibil alþingiskonu, —
mjög laglega. Það er gaman að
kynnast því fyrirbæri, sem að
vísu mun eiga fáa sina lika, en
til eru þeir þó. Þóra Borg, Alda
Möller og Ólafía G. Jónsdóttir
fara allar þægilega með hlut-
verk sín, en á aðra leikendur
reynir minna.
A*ð leiksýningu lokinni voru
leikendur og höfundur klapp-
aðir fram á leiksviðið, og á-
varpaði þá Indriði Waage áhorf-
endur. Fór hann nokkrum orð-
um um gagnrýni þá, er leikur-
inn hefði sætt, og lagði álierslu
á, að leikurinn væri að eins
stundargleði, en væri ekki ætl-
að að móta menn til frambúðar.
Menn, sem leikinn sæju, þyrftu
að kunna að hlæja og í rauninni
annað ekki.Það gætu þeir lært
með þvi að kynnast leiknum
og höfundum hans, — en um-
fram alt mættu menn ekki taka
sýningu leiksins of alvarlega.
K. G.