Vísir - 06.03.1944, Blaðsíða 6

Mánudaginn 6. marz 1944.
VÍSIR
greiðsluto sé enn haldið uppi, er | hér kæmi til álita og hversu | þá leið sem hér segir, að því er
með öllu óvíst hversu lengi það | mikla fórliæð hér væri um að j snertir tegund eigna og verð-
verður gert. Ef sýnilegt þykir j ræða. Þær upplýsingar, sem j mæti:
ráðuneytinu liafa borizt, eru á
Núv. verð. Hæfil. verð
talið.
1. Fiskiskip og vélar................... 15.400.000 3.800.000
2. Fasteignir og vélar í sambandi við
fiskveiðar og fiskiðnað ............. 14.700.000 4.700.000
3. Kjötfrystihús ....................... 176.000 42.000
4. Sláturhús .............................. 311.000 112.000
30.587.000 8.654.000
Nauðsynleg afskrift talin ........... 21.933.000
Styrkux til tónlistamanna
um er nauðsyn að geta reist
hyggingar við sitt hæfi hið allra
fyrsta, en úr slíkum fram-
kvæmdum getur þó eklci orðið
fyrr en stríðinu er lokið.
Verðlækkun innanlands
með framlagi
úr ríkissjóði.
Til þess að halda verðbólg-
unni í skefjum hefir fé verið
greitt úr ríkissjóði á árinu er
nemur 10.480.000 þús. og hefir
það gengið til þess að lækka
verð á kjöti ,mjólk og smjöri.
Greiðslan sundurliðast þannig:
Kjöt (áætlað) 7.000.000
Mjólk 2.780.000
Smjör (áætlað) 700.000
Núverandi framlag ríkissjóðs
i þessu skyni er áætlað 10—12
millj. kr. yfir árið. Þótt þessum
Verðbætur á útfluttar
landbúniaðarafurðir.
Samkvæmt greiðsluyfirliti
voru á árinu greiddar verðbætur
á útfluttar landbúnaðarvörur af
framleiðslu ársins 1942 er námu
alls 16. 764 þús. Verðbætur þess-
ar færast á reikning ársins 1942.
Þ*er sundurliðast þannig:
UU . ...'........... 5.678.000
Gserur ............. 8.773.000
Kjöt ............... 2.313.000
Samtals kr. 16.764.000
Verðbætur á útfluttar afurðir
af framleiðslu ársins 1943 hafa
engar verið greiddar enn og
koma því til útborgunar á þessu
ári, samkvæmt ákvörðun í fjár-
lögum 1944.
10% útflutningsgjald
á fiskL
Þetta gjald var sett á útflutt-
an afla togaranna í ágústmánuði
1942, samkvæm heimild í lögum
nr. 98 frá 9. júlí 1941.
I júnímánuði 1943 var lækk-
að fiskverð í Bretlandi og varð
þá ljóst, að margir togarar
mundu ekki þola þetta háa út-
flutningsgjald. Var gjaldinu þá
létt af og hefir elcki verið sett
á aftur, þótt fiskverðið hafi
aftur hækkað í Bretlandi.
Verður að teljast óeðlilegt, að
slikur tollur sé lagður á afla tog-
aranna, þegar reksturshagnað-
ur útgerðarfélaganna fer að
að kaupgjald í landinu verði
knúið upp svo að verðlaginu
verði ekki haldið í slcefjum, þá
er liklegt að þvi verði hætt, að
greiða niður dýrtiðina með
framlagi úr ríkissjóði og verð-
bólgunni leyft að leita jafn-
vægis og stöðvunar á annan
hátt.. Árangur þess yrði sam-
dráttur atvinnuveganna og
minnkandi eftirspurn um
vinnukraft og vörur, innlendar
og erlendar. Það verður beisk
lækning. En ef þjóðin vill ekki
sjá kviksyndið sem liún stefnir
í og lokar eyrunum fyrir öllum
aðvörunum, getur enginn mátt-
ur forðað henni frá afleiðingum
þeirrar háttsemi.
mjög verulegu leyti i ríkissjóð.
Tekjur ríkissjóðs af þessu gjaldi
á síðasta ári urðu 2.350 þús. lcr.
\
Sérstakt fyrningargjald
framleiðslutækja.
Samkvæmf þingsályktun 16,
desember síðastliðinn var ríkis-
stjórninni heimilað í sambandi
við álagningu skatta, að ákveða
að sérstalct fyrningargjald verði
dregið frá tilteknum eignum,
sem komið liefir verið ó fót
með styrjaldarverði. Þessar
eignir voru nánar taldar: Fiski-
skip og vélar í þau, fasteignir og
vélar í sambandi við fiskveið-
ar og fiskiðnað, mjólkurvinnslu-
stöðvar, sláturhús, kjötfrystihús
og ullarverlcsmiðjur.
Að athuguðu máli var það
ekki talið gerlegt, að fram-
kvæma þessa ályktun nema
upplýsingar lægi fyrir um það,
hver áhrif þetta gæti haft á af-
komu ríkissjóðs. Þess vegna
auglýsti fjármálaráðuneytið eft-
ir upplýsingum um livaða eignir
Sími
okkar er
3345
Verzlunin Málmey
Laugavegi 47.
Það mat á afskriftum, sem
hér er um rætt, er mat eigend-
anna sjálfra. Þær slcýrslur, sem
sendar hafa verið, eru ekki allar
nákvæmar og úr þeim hefir ekld
verið unnið til hlitar. Þessar töl-
ur eru því gefnar með fyrirvara.
Eignir þær, sem þarfnast þess-
ara afskif.ta, eru um 50 skip og
vélar og um 40 fasteignir í sam-
bandi við framleiðslu.
Líklegt er, að við nánari at-
hugun mundi ,ekki talin þörf á
allri þessari afskrift, en hins-
vegar má gera ráð fyrir, að eitt-
hvað bætist enn við.
Ríkisstjórnin hefir ekki enn
tekið afstöðu til þessa máls og
ekki gert sér enn grein fyrir
hvernig eða hvort tiltækilegt
væri að leyfa sérstakar afskrift-
ir með hliðsjón af áhrifum
þeirra á afkomu ríkissjóðs. En
eg hefi talið rétt að minnast á
þetta hér, því að sú verðþennsla,
sem hér hefir átt sér stað í sam-
bandi við framleiðslutækin,
snertir ríkissjóðinn beint og ó-
beint.
Hvernig verður
afkoman 1944?
Rúmlega tveir mánuðir eru
liðnir síðan Alþingi samþykkti
fjárlög fyrir yfirstandandi ár.
En þótt ekki sé lengra liðið, er
nú þegar útlit fyrir, að stærsti
tekjuliður fjárlaganna muni
hvergi nærri ná áætlun. Sá lið-
ur er verðtollur. Þegar fjárlög
voru til umræðu, kom það í, ljós,
að háttv. fjárveitinganefnd vildi
álíta að þessi liður mundi á síð-
asta ári verða svipaður þvi, sem
hann varð 1942, eða nálægt 40
millj. kr. Þess vegna mundi ó-
hætt að áætla þessar tekjur 30
millj. í fjárlögum 1944. Eg hélt
því hinsvegar fram, að þær
mundu verða 32—33 millj. á ár-
inu 1943 og þess vegna væri ó-
verjandi hjartsýni að áætla þær
30 millj. í núgildandi fjárlögum.
Verðtollurinn varð síðasta ár
33.871 þús. kr. eins og áður er
frá skýrt.
Eg varaði eindregið við því,
að gera rúð fyrir þeim miklu
verðtollstekjum, sem settar
voru í núgildandi fjárlög. Þessi
tekjustofn er að bresta, af þeirri
einföldu ástæðu, að vörurnar,
sem tollinn eiga að bera, eru
ekki fáanlegar nema af skorn-
um skammti. Því lengur sem
stríðið stendur, því meiri þurrð
verður í ýmsum vörugreinum.
Þurrðin er mest í ýmsum vör-
um, sem bera háan verðtoll.
Þessi tollur komst hæst 1942
og var þá rúmar 39 millj. kr.
Næsta ár, 1943, var hann 5 millj.
lægri. Á þessu ári vcrður læklc-
unin mun stórfelldari. Eg
mundi ekki telja neinni furðu
sæta, þótt verðtollstekjurnar á
þessu ári yrðu ekki hærri en 20
—25 .millj. kr. í janúar- og
febrúarmánuði þessa árs eru
þessar tekjur nálega lielmingi
lægri en á sama tima i fyrra.
Að því er séð verður nú, er
útlitið þannig, að gera verður
ráð fyrir mjög verulegum
greiðsluhalla á fjárlögum yfir-
standandi árs. Fjárlögin voru
afgreidd frá þinginu með
greiðsluhalla, að vísu ekki mikl-
um, en þar að auki var tekju-
áætlunin óvarleg. Sumir háttv.
þingmenn hafa opinberlega lát-
ið í ljós undrun sína yfir því, að
eg skyldi taká við fjárlögunum
eins og þingið gekk frá þeim,
með jálcvæði þessara háttvirtu
þingmanna. Eg er fyllilega
sammála þessum háttvirtu
þingmönnum um það, að fjár-
lögin voru óvarlega samin, en
mér skilst að orsök þess sé að
leita hjá þinginu sjálfu og þess
pólitísku erfiðleikum, því elclci
veldur sá er varar. Ef eg hefði
neitað að taka við fjrlögunum,
eins og málum var þá háttað,
hefði það að líkindum aukið
erfiðleika þingsins og skapað á-
stand, sem fáir hefði talið æslci-
iegt.
Eins og áður er frá slcýrt, er
gert ráð fyrir að verðlæklcunar-
framlag rikissjóðs á þessu ári
muni nema 10—12 millj. lcr.
Til þess að greiða þau útgjöld
hefir Alþingi veilt stjórninni
heimild, en ekkert fé.
Stjórnin hefir leitað fyrir sér
hjá stjórnmálaflolclcunum um
logaheiinild til tekjuöflunar til
þess að slandast þessi útgjöld.
Undirtektirnar liafa verið á
þann veg, að eklcert samlcomu-
lag virðist mögulegt með flokk-
unum um heimildir í þessu
skyni. Telur stjórnin því til-
gangslaust að leggja fram frum-
varp um þetta eins og salcir
standa. En með þeim greiðslu-
heimildum, sem hún hefir, telur
liún sig hafa fullan rétt til að
meta það, hvaða útgjöld fjár-
laganna slculi mæta afgangi, ef
þess verður freistað, að lialda
verðhólgunni í slcefjum á þann
hátt, er verið hefir.
Vegna þeirra merkilega tíma-
móta, sem þjóðin stendur á,
télur rílcisstjórnin skyldu sína að
verjast áföllum og forðast alla
árclcstra, meðan undirbúningur
um stofnun lýðveldis fer fram
og þar til því máli er komið
lieilu í höfn. Eftir þann tíma er
iiklegt að meðferð lcnýjandi við-
Nýlega var birtur i blöðum og j
útvarpinu listi yfir þá tónlist-
armenn, sem lilotið hafa styrlc,
frá rílcinu, á þessu ári og skal
hér enginn dómur lagður á það,
liversu vel þeir menn sem þenn-
an styrk hafa hlotið, eru hans
verðir og mér er vel ljóst, að
það er mikill vandi, að úthluta
slílcum styrlc þannig, að allir
séu ánægðir yfir því, hvernig
slilcu fé er varið. En hjá mér
valcnar þessi spurning: Á hvaða
grundvelli er ætlazt til, að slík-
ur styrlcur sé veittur? Er hann
fyrst og fremst veittur sem
verðlaun, fyrir unnin verlc, á
sviði tónlistarinnar, eða er hann
veittur sem fjárhagslegur styrk-
ur, til þess að þeir sem hans
njóta, fái betri fjárhagslega að-
stöðu, til að verja einhverjum
tíma, tónlistinni til handa. Eg
hygg, að þjóðin ætlist til þess,
að telcið sé tillit til beggja þess-
ara viðhorfa, þegar um slika
úthlutun er að ræða. Eg býst
því við, að margir þeir sem tón-
list unna, í þessu landi, hafi orð-
ið dálítið undrandi yfir því, að
sjá ekki nafn Inga T. Lárus-
sonar á meðal þeirra, sem út-
hlutað hefir verið tónlistastyrk,
því þótt ekki liafi enn þá milcið
verið birt, af lögum eftir þennan
mann, þá hafa þó þau fáu lög,
sem sést hafa, eftir hann, orðið
á stuttum tírna alþjóðar eign. T.
d. hefir lag hans, við texta Páls
Ólafssonar „Ó blessuð sértu
sumarsól“, verið um nolckurt
skeið sungið, svo að segja af
hverjum íslendingi, eixmig hefir
lag hans við texta Jónasar Hall-
grímssonar „Nú andar suðrið“,
verið sungið meira og minna,
um allar byggðir þessa lands,
síðan það kom fyrst fyrir al-
menningssjónir. Aulc þessa er
mörgum, sem lcynnst hafa Inga
T. Lárussyni, lcunnugt um það,
að til er eftir liann fjöldi af lög-
um, sem ennþá hafa elcki lcomið
fyrir almenningssjónir og eru
sum þeirra, að minnsta lcosti
hreinustu perlur, að dómi þeirra
sein hafa heyrt hann sjálfan
! spila þau.
j Á síðastliðnu sumri, söng einn
af yngri söngmönnum landsins
i nolclcur lög eftir Inga T. Lárus-
son, í útvarpið og spilaði höf-
fangsefna verði elclci slegið á
frest.
Eg hefi áður lýst yfir þvi, að
eg muni elclci stofna slculdir til
' þess að annast útgjöld fjárlag-
anna, ef tekjurnar hröklcva elclci
fyrir þeim öllum. Ef að þvi lcem-
ur er elclci annað fyrir hendi en
að draga úr þeim útgjöldum,
sem elclci snerta beinlínis nauð-
synlegan og löghoðinn rekstur
ríkisins. Aðra leið tel eg elclci
fært að fara, ef skynsamlegt vit
á að ráða, þegar telcjustofnar
rikisins bresta eða fjárlög eru
samin af lítilli varúð.
Þótt nokkur tekjuafgangur
hafi orðið á rekstri síðasta árs,
þá er þess að gæta, að miklum
hluta þess afgangs hefir þegar
verið ráðstafað samkvæmt
greiðsluyfirliti.
undurinn sjálfur undir, og mun
Ingi hafa farið fram á það, að
! þau lög yrðu tekin inn á plötur,
en fékk þau svör, að plötur væru
eklci til, en síðar hafði útvarpið
ráð á því, að eyða plötum, til
þess að taka upp söng þjóð-
lcórsins og einnig til þess að
taka upp jólalcveðjur frá Dan-
mörlcu o. s. frv. Ef það skyldi
nú vera tilfellið, að þeir menn,
sem ráða tónlistarmálum út-
varpsins, hafi nú slegið frá sér,
að þarflausu, þvi tækifæri sem
bauðst, að taka inn á plötur
nolckur af lögum Inga T. Lár-
ussonar, spiluð af honum sjálf-
um, þá mun hér hafa verið
unnið óliappaverk þjóðinni til
handa og eg er fullviss um það,
að það væri milcill vinningur ís-
lenzkri tónlist, að þessi lög væru
til, einmitt í þeirri meðferð sem
höfundurinn sjálfur hefir á
þeim, þegar hann spilar þau og
það sem kemur fram, í hans eig-
in útfærslu, verður aldrei að
fullu túlkað á pappírnum, þó
þessi lög yrðu kannske einhvern.
tíma prentuð
Nú um noklcurt skeið, hefir
þessi hstamaður legið veikur í
Landsspítalanum og er ennþá
óvíst um hvern bata hann fær
á lieilsu sinni og þó eg þekki
ekki efnalegar ástæður Inga T.
Lárussonar, þá efast eg um, að
þær séu svo góðar, að hann geti
slcapað sér þá aðstöðu, sem
hann þyrfti að hafa, ef hann
kemst bráðlega út af spítalan-
um, til þess að hann gæti helg-
að þeirri list, sem sérstaklega
hefir einkennt líf hans frá barn-
æsku, þá lcrafta sem heilsa hans
hefir yfir að ráða. Eg geri því
fullkomlega ráð fyrir, að ein-
niitt þessum listamanni, hefði
verið nolckur * efnaleg þörf á
því, að þjóðin hefði sýnt við-
leitni til þess að styrkja hann
til frelcari starfa, á -sviði tón-
listarinnar, og þjóðin verður að
hafa opin augun fyrir því, að
það eru listamenn hennar, á
umliðnum öldum, sem hafa
slcapað henni áht og virðingu
og hefði íslenzlca þjóðin elcki
átt afburða hstamenn, á ýms-
um tímum, væri henni nú eldci
skipaður bekkur meðal mennt-
uðustu þjóða heimsins.
E. G.
Kristján Guðlaugsson
Hæstaréttarlögmaður.
Skrifstofutími 10—12 og 1—6.
Hafnarhúsið. Sími 3400.
Sigurgeir; Sigu rjönsson
hœstqrettarmnlatlutn! SkriÍstöfutímil0-1S ngsrnaður og 1-6.

Aðalstrœti 8 Simi 1043
LESIÐ
Brldgre-bóklua,
og spilið betur.
Skuldir ríkisins pr. 31. des. 1943.
I. Föst lán rílcissjóðs:
1. Innlend lán ...................... 13.280.000
2. Lán í Danmörku 1) ................ 5.993.000
3. Lán í Englandi 2) .................18.219.000
------------ 37.492.000
H. Lán vegna ríkisstofnana:
1. í Englandi vegna síldarverksm. 3) 1.121.000
2. 1 Danmörku vegna skipaútg...... 581.000
—---------------------— 1.702.000
HI. Lausaskuldir:
1. Innanlands ........................ 2.838.000
2. I Danmörku 1) ..................... 4.730.000
------------- 7.568.000
TV. Geymt fé ..................................... 16.970.000
Samtals .... 63.732.000
1) Af þessari upphæð eru kr. 7.696.000 lán vegna lceyptra
bankavaxtabréfa og koma þau á móti þeirri skuld.
2) Þar af skulda Landsbankinn og Úlvegsbankinn kr. 6.673.000,
sem þeir sjá um sjálfir.
3) Verksmiðjurnar sjá algerlega um þessi lán sjálfar.
--------
Tarzan
og eldar
Þórs-
borgar.
H r. 19
xarzai, var þrýst til jaróa. m punga
hins tröllaukna líkama, og áður en
hann gæti áttað sig, höfðu gulu villi-
mennirnir umkringt hann. Hann gat
engum vörnum við komið gegn svo
mörgum. Þeir reistu hann á fætur.
Ajiallll leit X Kii.n0Liíil 05 bU, UO
félagar hans stóðu álengdar, bundnir.
„Ekki varð sú för til fjár,“ taulaði
D’Arnot. „Jæja, við lögðum skrambi
marga að velli,“ anzaði O’Rourke. „Við
drápum að minnsta kosti sex.“
At RP?
Viiiiinénii ijunuu iangana uu ug tvó
saman. Böndunuiu var hrugðið uin úlf-
liðina. Burton og Wong, Perry og Jan-
ette voru bundin, og loks kom röðin
að Tarzan og D’Arnot. „Krepptu hnef-
ana,“ hvíslaði Tarzan til félaga sins.
vtuiu nicxixixx iiii' gcii0a x*j
anum og ráku upp einkennileg, syngj-
andi óp: „Tarnasuk, tarnasuk.“ Eftir
drylcklanga stund kom hópur krókó-
díla syndandi og glennti upp ginin,
eins og þeir ættu von á æti
Magnús Thorlacius
hæstaréttarlögmaður.
AðaLstræti 9. — Simi 1875