Vísir - 18.01.1945, Qupperneq 6

6
VlSIR
Fimmtudaginn 19. jani'iar 1945.
= VÍÐSJÁ =
........... .... ■-... ■
Hreindýrin í Alaska.
Fyrir meira en hálfri öld
siðan flutli prestur nokkur
Sheldon Jackson að nafni,
inn allmikið af hreindýrum
frá Siberíu til Alaska, iil að
aðstoða Eskimáana þar í
baráttu þeirra fyrir lífinu.
Fáir mjndu lmfa Iráað því
þái, að kreindýrcehjarðir þær,
sem komið hafa af þessum
innfluttii hreindýrum, ættu
eftir að verða ullri Banda-
Tíkjaþjóðinni að ámetan-!
leyu gayni í þeirri ægilegustu
styrjöld, sem hán hcfir nokk-
urntima háið, styrjöldinni
við Japani nú.
Þegar hreindýrin komu
fyrst tii Alaslca voru Eski-
móarnir óvanir að fást við
slíkan búpening. Þeir voru
veiðimrnn og fiskimenn, en
vildu sem minnst skipta sér
af hreindýrunum.
Jackron tók þá það ráð,
að snúa sér lil Lapplands,
sem um margar aldir hefir t
verið mesta hreindýraland
heimsins, og iókst honum \
með aðstoð fíandaríkja- ]
stjórnar að fá nokkrar^
Lappaf jölskyldur til að flytj-
ast til Alaska og kenna Eski-
jnóunum þar hreindýra-
rækt. í dág eru margir af
eftirkomendum þessara
Lappa vel stæðir borgarar i
Alaska. I
I>egar Japanir gerðu hina
svívirðilegu árás á Pearl
Harbor var mikið af her sent
til Alaska frá Bandaríkjun-
um. Síðan hefir margur af
tiinum amerisku hermönn-
um blcssað hreindýrafeld-
ina, sem héldu honum hlýj-1
um þriítt fyrir hinn bitra
kulda, sömuleiðis hrein-
dýrasteikina og hina sætu
hiein déi ‘amj ólk.
Án þessara og annarra
afurða af hreindýrum hefði
Bandar'kjunum veitzt erfitt
að birgia þessar framvarða-
sveitir herja sinna að vist-
um og klæðnaði fyrstu ár
styrjaldarinnar.
Byg jmg ftemplara-
hallcir í Heykjavík.
Jónas Jónsson flytur til-
lögu til þingsályktunar um
byggingu fundahúss fyrir
tcmplara í Reykjavík. Er til-
lagarí svohljóðandi:
„Alþingi ályktar að skora
á ríkisstjórnina að beita sér
fyrir skipun þriggja mannaj
nefndar til að flýta fyrir ])ví,'
að templarar í höfuðstaðnum
geti re'st, með ríflegri aðstoð
ríkis og bæjar, á heppilegum
stað í bænum ríauðsynleg
húsakynni fyrir starfsemi
goodtemplarareglunnar i j
Reykjavík.“ I
1 greinargerð tillögunnar
er á það bent, hver háski I
stafi af síaukinni áfengis-j
nautn hér í Reykjavíkurbæ
og annars staðar á landinu,
sem sjáist hezt af hinum gíf-
urlegu tekjum, sem ríkissjóð-j
ur hafi haft af áfengissölu, |
til dæmis síðastliðið ár. Þær;
tekjur eru nú áætlaðar um j
27 millj. króna. Enn fremur
er á það bent, að Rcykvík-1
ingar einir keyptu einn dag
fyrir jólin áfengi fyrir 360
þúsund krónur. Síðan segir
enn fremur:
„Templarareglan þarf til
Lamdi vin sinn í
hausinnmeð
hamri.
I fyrrinótt skeði það í
Hafnarfirði, að tveir Islend-
ingar voru að skemmta sér
ásamt þremur hrezkum sjó-
mönnum. Voru félagar þessir
með eitthvað af vínföngum.
Allt í einu tekur einn sjó-
maðurinn upp hamar úr vasa
sínum og leggur honum í haus
annars íslenzka vinarins.
Hlaut Islendingurinn tals-
verðan áverka af þessu til-
ræði, en samt ekki lífshættu-
legan, að talið er. Var farið
með hann til læknis og þar
gert að sárum hans. .
Þar! fyrir veg-
hefla í Eyja-
Félag' bifreiðarstjóra á Ak-
ureyri hefir sent bæjarstjórn-
inni bar áskorun um að festa
nú þegar kaup á nýjum veg-
hefli.
I áskoruninni henda hif-
reiðarstjórar á það, að til
þessa hafi aðeins einum veg-
hefli verið ætlað að hefla alla
vegi frá Akureyri, ]). e. Eyja-
fjarðarbraut, Vaðlaheiði,
Dalvíkurveg, Kræklingahlíð,
og öxnadal að Bakkaseli,
auk gatnanna í sjálfum hæn-
um. Hefill sá, scm til er, bil-
aði i stimar, ort "at þá ekki
annað nær öllu því svæði,
sem honum var ætlað, og um
miðjan septemhcrhilaði hann
alveg og komst ckki í lag
í tæka tíð fyrir haustið, Þar
af leiðandi hafa flestar göt-
ur á Akureyri verið mjög ill-
ar yfirferðar sem von er. Bif-
rciðastjórarnir telja, að þelta
verkefni sé einum veghefli
ofviða, ])ó svo að hann væyi
í lagi, og þess vegna sé nauð-
synlest að hærinn eignist
veghefil til að halda götum
bæjarins og nágrenni í sæmi-
legu horfi. Einnig benda ])eir
á, að fé það, sem er lagt til
viðhalds á götum bæjarins,
fari að mestu lcyti til spill-
is, þar sem ekki er hægt að
hefla göturnar.
viðbótar núverandi lniseign-
imi að reisa samkomuhús
með 3—4 misstórum lundar-
sölum, veitingastað, lestrar-
sal og skrifstofum. Þetta hús
vcrður að vera í miðbænum.
Ríkið og Reykjavíkurhær
verða að leggja til ])essarar
húsbyggingar svo myndar-
lega fjárhæð, að þetta templ-
arahús geti orðið með mynd-
arlegustu byggingum í bæn-
um. Það má ekki líta á meg-
instöðvar templara i höfuð-
staðnum eins og venjulegt
samkomuhús, miklu fremur
hliðstætt skóla- og spítala-
byggingu. Þegar hær með 40
])ús. íbúum þarf ófengi á ein-
um vetrardegi fyrir 360 þús.
kr„ ])á er um að ræða áfeng-
issýki, sc mí eyðileggingu og
skaðsemi cr meira en sam-
bærileg við berklaveikina.
Vcgna þess sjúkdqms hefir
þjóðin reist mörg dýr og góð
hús og eyðir stórfé til þeirra
varna árlega. Sömu tökum
verður að beita við áfengis-
sýkina. Samkomuhús templ-
ara í Reykjavík á að verða
á sínu sviði sambærilegt við
Vífilsstaði eða Kristneshæli.“
Brezk nefnd fer ftil
Grikklands.
Fyrir verkamannasam-
bandið.
Sir Walter Citrine, for-
maður verkamannasam-
bandsins brezka, veiður for-
maður nefndar frá samband-
inu, sem fer til GrikkJands á
næstunni.
Fulltrúar frá grískum
verkalýðsfélögum höfðu lát-
ið í ljós þá ósk við sendiherra
Breta í Aþenu, að þangað
kæmi nefnd frá hrezku
verkalýðsfélögunum, og bauð
Churchill Citrine að taka að
sér formennsku í néfndinni.
Umræður á þingi.
Allhvassar umræður urðu
um Grikklahdsmálin á fundi
í hrezku málstofurípi í gær.
Var af stjórnarinnar hálfu
lesinn upp kafli úr tilkynn-
ingu frá brezka sendiherran-1
um í Aþenu, þar sem hann
sagði frá viðtali sínu við
nefnd frá verkamannafélög
unum í Aþenu og Pireus.
Þökkuðu verkamennirnir
Bretum fvrir að forða þeim
frá einræði kommúnista og
harðstjórn. Létu þeir yfirleitt
í ljós mikla vináttu við Brcta.
Bretar í Saloniki.
Brezkar hersveitir eru nú
komnar norður til Saloniki
í Grikklandi. Veittu ELAS
enga mótspyrnu, er Bretar
héldu inn í horgina.
Rætt vm bætt
kjöz sjómanna.
Siglingamáladeild Alþjóða
verkamálaskrifstofunnar
hefir að undanförnu setið á
röktólum í London.
Hefir nefndin samið fjöl-
þættar tillögur um aðbúnað
á skiipunx og vei’ða þær tekn-
ar til meðferðar af stjórn
vei'kamálaskrifstofunnar
seinna í þessum mánuði. Er
m. a. gerl ráð fyrir þvi. að
vistarverur skipverja verði
endui’bættar að mun og ör-
yggisútbúnaður allur. Þá
gerði fundurinn kröfu, að
siglingamáladeildin fengi að
hafa fulltrúa á friðarráð-
stefnunni væntanlegu.
Aðalfundur íslend-
ingafélagsins í New
York.
íslendingafélagið í New
York liélt aðalfund sírín að
Henry Hudson hótelinu 13.
janúar að viðstöddum eitt-
hvað 150 manns. Formaður
var kjörinn óttar Möller
stai’fsmaður Eimskipafélags
íslands, meðstjórnendur
j Bjarni Björnsson umhoðs-
I maðui', og Vestur-íslending-
arnir frú Guðrún Canip, Sig-
urður Ásmunds og Th. Thor-
grimsson. - Meðal ræðu-
manna voru sendiherra ís-
lands i Washington, hr. Thor
Thors, sem var gestur l'élags-
ins ásamt konu sinni, Hall-
grimur Benediklsson stór-
kaupmaður og Guðmundur
Hlíðdal póst. og símamála-
stjóri, Dr. Oddur Guðjónsson
og Eggert Kristjánsson, full-
trúai' íslands á verzlunar-
ráðstefnunni i New York
voru einnig gestir á aðalfund-
inum.
Isfirðinga vantar
elliheimiIL
Elliheimilisnefnd á Isafirði
hefir nýlega samþykkt að
leggja til við bæjaistjórn Isa-
fjarðar að byggt verði elli-
heimili þar í kaupstaðnum,
fyrir 60 vistmenn.
Leggur nefndin til að elli-
heimilinu vei’ði valinn stað-
ur á sjúkrahússlóðinni, noro-
austanvert við sjúkrahúsið.
Nefndin gerir ráð lyrir að
þessi bygging verði ætluð í
senn til afnota fyrir Isafjarð-
arkaupstað og nærliggjandi
sýslufélög.
Útvegsmannafélag/ ísfirð-
inga hefir ókveðið að byggja
á næstunni olíugeyma og
annast síðan hein kaup á olíu
fyrir ísfir/.ka útgerðarmenn.
Félaginu hefir borizb til-
hoð um efni í 200 tonna
olíugeymi og hefir það sótt
um leyfi til þess að byggja
hann á Isafirði.
Er þetta talið mikið og
merkilegt umbótamál fyrir
útgei’ðina við Isafjarðardjúp.
I lok desembermánaðar
urðu Djúphátar fyrir , rríjög
tilfinnanlegu veiðarfæra-
tjóni. Töpuðu þeir samtals
851 lóð og 94 bólfæi’um. Hef-
ir Otvegsmannafélag Isfii’ð-
inga af þessum sökum larið
fram á, að útgerðinni'vestra
verði úthlutað auka-veiðar-
færaskammti.
Nýlega hefir verið stol nað
Skógræk tarfelag Isaf j a rðar.
Á stofnfundiunm kom fram
rnikill álnigi fyrir efbngu
skógræktar og gróðurs'í hæn-
um og nágrenni hans. Baldur
Johnsen héraðslæknii; var
kosinn fonnaður félagsins.
Þsjás bækíis
um Færeyjar.
í Þýzkalandi hefir ríýlega
komið út bók um Færeyjar.
Er bók þessi skrifuð af þýzk-
um hjónum, sem fyrir styrj-
öldina dvöldu í Færeyjum.
Bókin scm er 200 siður að
stæi’ð, nefnist „Fredens öer“.
Þá hefir einnig nýlega kóm-
ið út á vegum Gyldendaís-
l)ókaútgáfunnar í Danmörku,
bók er néfnist „Nordiske
Kronikker“. Er þelta safn
grcina, sem færcyski rilhöf-
undurinn Jörgen-Frantz Ja-
cobsen skrifaði, þegar hann
var aðstoðarmaður hjá
danska blaðinu „Politiken“.
Færeyingurinn Dr. phil.
Christian Matras hefir húið
hók þessa undir prenlun. i
Noregi er cinnig nýkomin út
hók um Færeyjar. Er það áll-
mikið verk, prýtt mörgum
inyndum, og er skrifað af
Iveim Færpyingum, húsett-
unx í Oslo, þeim Sverre Stove
og Jacoh Jacohsen.
Skömmu fyrir jólin kom
út i Færeyjum hók, „Fær-
eyjane“, eftir hinn látna pró-
fast Jacoh Dahl. Bókin er
skrifuð á færeýslui og er
vafalaust eitthvað hið bezta,
sem skrifað hefir verið hing-
að lil á færeyska turígu.
Sámal.
Leiðrétting.
í frásögn af skenimtifundi
FerSafélágs ístamls í gær misrit-
aðist að Kjartan ó. Bjarnason
væri ljósmyndari. Þetta leiðrétt-
ist hér með.
BÆJARFRÉTTIR
I.O.O.F. 5 = 12611881/2 =
Næturlæknir
er i Læknavarðstofunni, simi
5030.
Næturvörður
er í Lyfjabúðinni Iðunni.
Næturakstur.
annast Aðalstöðin, sími 1383.
Útvarpið í kvöld.
18.30 Dönskukerínsla, 1. fl. 19.00
Enskukennsla, 2. fl. 19.25 Þing-
-fréttir. 19.35 Lesin dagskrá næstu
viku. 20.20 útvarpshljómsveitin
(Þórarinn Guðmundsson stjórn-
ar): a) Forleikurinn ■,,Maritana“
eftir Wallace. h) Miniatur-Suite
eftir Goates. c) Mars eftir Btolin. ’
20.50 Lestur fslendingasagna (dr.
Einar ól. Sveinsson háskóla-
hókavörður). 21.20 Illjómplötur:
I>ag fyrir fiðlu og pianó eftir
Stravinsky. 21.30 Frá útlöndum
(Jón Magnússon). 21.50 Hljóríi-
plötur: Caruso syngur. 22.00
Fréttir. — Dagskrárlok.
Sigurjón Á. Ólafsson
hefir lekið sæti á Alþingi i stað
Slejfáns Jóþ. Stefánssonai’, en
hann hefir, eins og mönnum er
kunnugt, tekið að sér verk er-
lendis fyrir ríkisstjórnina.
Smjör
er væntanlegt á markaðinn í
næsta mánuði. Ilvað mikið kemur
er ókunnugt um en fest var kaiip
á 50 smálestum.
Félag íslcnzkra rafvirkja
heldur aðalfund sinn næslk.
sunnudag kl. 2 e. h. í skrifstof-
unni, Hverfisgötu 21.
Ferðafélag íslands
endurtekur skemmtifund sinn
vegría mikillar aðsók'nar, i kvöld.
Kjartan Ó. Bjarnason sýnir aft-
iii- hinar gullfallegu litkvikmynd-
ir. Fundurinn verður i Lista-
mannaskálanum. Húsið opnað kl.
8,30.
Leikfélag Reykjavkur
sýnir annað kvöld kl. 8 sjón-
leikinn „Alfhól" eftir J. L. Hei-
bérg.
Fjalakötturinn
sýnir i kvöld kl. 8 revyuna
„Allt i lagi lagsi“.
Gamla Bíó
sýnir ennþá stórmyndina
„Bandom Harvest“. Aðalhlul-
verkin leika Greer GarsoS og
Ronald Colman. — Einnig er
brautinni." Aðalhlutverkin i
þeirri mynd leika Barry Nelson
og Larane Day.
Nýja Bíó
sýnir stórmyndina „Himnaríki
má biða.“ Er mynd þessi tekin i
eðlilegum Jitum af Ernst Lu-
bitsch. Aðalhlutverk leika Don
Ameihe, Gene Tierney og Láird
Creger.
Tjarnarbíó
sýnir um þessar mundir spenn-
andi kvikmynd, „Hugrekki." —
Fjallar mynd þessi um leynistarf-
semi Norðmanna. Aðalhlutverkin
leika Brien Aherne og Merle
Oberon.
Greinin
um útgáfustarfsemi Náttúru-
fræðifélagsins, sem birtist hér í
blaðinu í gær, var eftir Finn Guð-
mundsson náttúrufræðing. Af
vangá féll nafn hans niður í fyr-
irsögn að greininni.
Hjónaefni.
Nýlega hafa opinberað trúlof-
un sína ungfrú Sigriður Þorkels-
dóttir (Þorkelssonar veðurstofu-
stjóra) og Guðmundur Jensson
rafvirki, Meðalholti 15.