Vísir - 28.03.1945, Blaðsíða 4

VISIR
Miðvikudaginn 28. marz 1945
VÍSIR
DAGBLAÐ
tJtgefandi:
BLAÐAUTGÁFAN VISIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1 6 6 0 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Páskavikan.
ás'kavikan nefnist öðru nafni „dimbilvika1'
eða Jiin kyrra vika. Þá var ekki bringt
kirkjuklukkum, enda járnkólfarnir teknir úr
þeim og trékólfar settir í staðinn. Tiðkaðisl
j)etta í kajjólskum sið. Eimir enn mjög eftir
af heigisiðum þeirrar tiðar hér á landi, þótt
siðaskiptin gerðu á ]>essu róttæka breytingu.
Virðist svo sem Islendingar hafi í ýmsu ver-
ið fastheldnari á lorna siðu en aðrar þjóðir,! vcrður veitt 100 þús. krónu
ekki sízt í trúarlegum efnum, en það er rann- vaxtalaust lán út á 3. veð-
rétt, en út á 1. veðrétt verð-
ur lánað úr fiskveiðasjóði
EFST Á BAUGL
Bátasmíði.
Samkvæmt tilkynningu, er
út hefir verið gefið, hefir rík-
isstjórnin ákveðið að láta
smiða hér innaniands 25 báta
55 smálesta og 25 báta 35
smálesta. Þetta er J)ó með
þeim fyrirvara, að kaupend-
ur fáist að öllum bátúnnm
fyrirfram. Gert er ráð fyrir
að smíðiskostnaður á hverri
smálest í bátunum verði um
7500 króiuu-, fyrír utan vél-
ar og spil. Er þvi líklegt. að
bátarnir fulibúnir með vél, rá
og reiða kosti um 10.000 kr.
smálestín. Er j)á \erð stærri
bátanna {55 tonn) 550 þús.
kr. og hinna minni (35 tonn;
350 þús. kr. Fyrir ófriðinn
muixtu slikir bátar hafa kbst-
að smíðaðir hér á landi um
100 jms. kr. hinir^itærri, cn
um 65 þús. kr. J)eir minni.
Til Jjess að lijálpá mönnum
að festa kaup ý bátunum
hinir hafi verið kosnir af fé-
lögum kennara. En þeir getá
ekkí um þann pólitíska und-
irbúning, sem liafður var af
hendi kommúnista til J)ess að
tryggja kosningu Steinþórs
Guðmundssonar. Síðan var
ráðherrann látinn fullkomna
yfirráð jæírra í stjórn útgáf-
umiar, með því að skipa sem
formann viðttrkónndan fylg-
ismann kommúnista.
Bæjarmál.
Langa-fasta.
sóknarefni út af fyrír sig. Er kristni var í lög
tekin hér á landi, létu menn ekki af heiðn-
um sið í ýmsum greinum, en sama er að
segja um siðaskiptin og kaþólskuna. Ivirkju-
slcreyting og lárkjusiðir eru að sumu leyti
samir og þeir haf;i ávaltt verið í kristninni.
Þrátt fyrir þetta breytast þó tímarnir og
mennirnir með. Það, sem þótti hálfgerð ó-
svinna að hafa um hönd i æslcu Jæirra manna,
sem nú eru miðaldra, eða |wðan af eldri, J>yk-
ir vel sæma í dag og vekur ekkert lineyksh
mánna á meðal. Páskafríið er eitthvert lengsta
frí ársins og kemur atilc þessum mönnum að
futlum notum, með þvl að dag hcfur lengt
svo, að vor er í lofti, en vetur enn á og i
jörð. Æskan notar Jætta frí til íþróttaiðkana
og fjallaferða. Slíkt er hollt og hverjum
manni nytsamlegt. Hins mættu menn þó minn-
ast, að krístin kirkja hefur um aldaraðir
minnzt í Jæssari viku pínij og dauða Krists,
J)ess mannsins, sem næst hefur komizt því
guðlega, og milljónir manna hafa um alda-
raðir leitað til í raunum mannkynsíns og
hörmungum. Nú i dag er svo umhorfs í heim-
inum, að.aldrei hefur bölið átt ríkari ítök né
hörmungar leikið lausari hala. Islenzka þjóð-
in tiefúr að mestu farið á mis við ])ær raun-
ir,. sem aðrar J)jóðir hafa orðið að J)ola, og
öhætt mun að fullyrða, að almenningur gei'i
sér yfirleitt ekki ljóst, hvílíka erfiðleika þjóð-
irnar ciga flestar við að sti’íða. Volduguslu
og ríkustu J)jóðirnar þola nú-sárustu raunirn-
ar, — ef til vill af J)ví, að j)ær hafa ckki
barizt svo fyrir réttlæti í anda Ki'ists, sem
vera skyldi. En öll él styttir uj)]) um siðir
sólskin skýj um ofar.
sé góð, er mönnunum ekki
Iidílt að gleyma öllum hörmungum. Að vera
sjálfum sér nógur er J)ursábragui', með því
að mennirnir hafa skyldur gagnvart öðrum
og Jrjóðirnar að sama skapi. Þegar menn og
j)jóðir skilja þessar skyldur og skjóta sér
ekki lengur undan j)eim, má gera ráð fyrir
að heimurinn fari batnandi og allar j)ær fórn-
ir, sem nú ha'fa fáirðar verið, verði ekki lil
einskis, Vonandi rennur sá skilningur upp
fyrir mönnum, að aðalatriðið er ekki að verða
sem voldugastur í hnefaréttinum, heldur öllu
írekar hitt, að reynast styrkastur í réttlætinu.
Menuirnir lifa ekki á einu saman hrauði óg
líkamlegur styrkleiki er ekki hið cina eftir-
sóknarverða, þótt hann sé góður með öðru
góðu. Andlegan j)roska her heldur ékki að
vánrækja, enda er liann skilyrði fvrir hatn-
andi hcimi. Islenzka ])jóðin hefur kosið ])ann
kostinn, að lifa í friði við aði’ar ])jóðir, og skipun nefndarinnar.
þótt hún hafi ])olað sárar raunir vegna van-| Kommúnistar reýna að
máthir á undanförnum öldum og íViðsemi I ^da málið svnast lítið sak
sinnar, mun hún enga betri ósk hafa
og stöougt cr
Þótt lífsgltíði
3000 kr. á smálest. Svarar
j)að til jæss að fiskveiðasjóð-
u rláni 265 þús. kr. út á
stærri hálana. Vantar J)á enn
250—300 J)ús. kr. upp á kaup-
verðið.
Það er ölltim Ijóst, að
nauðsynlegt er að landsmcnn
gcti sjálfir smíðað fiskibáta
sína, en það getur því aðeins
orðið, að smiðiskostnaðurinn
sé höflegur og í samræmi við
fjái’hagslcga afkomu útvegs-
ins. Með j)ví að byggja svo
marga háta, cins og hér er
stefnt að, fá skipasmiðirnir
óvenjulegt tækifæri til að
anka alköstin og hæta viíinu-
brögð og tækni. En því verð-
ur ekki neitað, að miverandi
verðlag gei’ir grundvöllinn
nokkuð ötryggan.
Eitt af því, sem gerir eiT-
iðan rekstur á svona dýi’um
bátum, er vátryggingin, sem
cr 8%. Þessi eini kostúaðar-
liður, á stærri hátunum, j’i'ði
um 40 þús. kr. á ári. Ef rík-
isstjórnin gæti íengið jjann
lið lækkaðan um helmkig, þá
væri útgerðinni mikiil greiði
gerður. Enn li’enmr er rélt
að benda á það, að eigi þeir
rnénn, sem nú eiga að kaupa
tiina dýru fiskibáta, að hafa
nokkra von um að gcla
nokkru sinni eignazt j)á,
verða skattarnir að lækka.
Ilinir Mmræddu 50 hátar,
sem stjórnin hefur ákveðið
að byggja, munu kosta sam-
tals yfir 20 millj. kr. Al' því
leggur ríkissjóður I'ram 5
millj. kr. í rentulausum lán-
um. |
Svo lífið bei á.
Kommúnistar liafa orðið
mjög flaumósa út af því, að-
\ ísir vakti athygli á j)vi, að
þier liafi tryggt sér yfirráð-
in í stjórn námsbókaútgáfu
rikisjns. Stjórnin var skipuð
fyrir mánuði og átti auðsjá-
anléga að forðast að vckja
athygli á hi'cytingunni, með
J)ví að ekkert stjórnaíblað-
anna var látið geta iun þcttn.
En eltir að Vísir færði mál-
ið fram í dagsljósið, hafa
hlöðin vei’ið látin flytja lítið
ábci’andi tilkýnningu um
A uíörgun byrjar lijá mörgum
stéttum manna fimm daga frí og
að ciriu leytí má segja, að þetta verði langa-
fasta, því að engin blöð koma út frá skírdags-
morgni þangað til eftir hádgi á þriðja dag páska,
þegar Visir brýtur föstuna. Þetta er lengsla fi'i
ársins hjá sumum mönnum — til dæmis .prcnt-
urum og biaðamönnum — þegar ekki eru með-
ialin sumarfríin, sem allir menn eiga nú heimt-
ingu á. Það er sania hvernig sunnudagur fellur
um jólin — frí manna þá verður aldrei eins
langt og um páskana.
*
UndanfilJ'ið hefir borgai'- j lúaðaleysi. Iteykvískir blaðaiesendur munu
vera nokkurn veginn búnir að
jafna sig eflir löngu-föstu í haust, þegar prent-
araverkfallið skall á og stóð i meira en mánuð.
Þeir fengu talsverða æfingu í því að vera btaða-
1 lausir þá, en þeir munu ekki kunna þvi betur
mikið lomlæti ei’ ríkjandi ijuú að missa tilöðin, þvi að það er nú svo með
J)ví eini af hendí almennings 1 niargá, að þeir vflja ekfci missa „nöldrið" sitt. Og
a opinberum vettvangi. Þeg- jiag er víst líka bægt að snúa við gömlum máls-
ar umræður eru halnar í fjöí-, hariti og segja: „Blindur er blaðlaus maður." ■
mernnt stjórnmalaiélagi um, ]>ag er að vísu rétí, að menn hafa útvarpið til að
hæjarmálin, taka til máls að- hlusta á, þótt engin blöð fáist, hvað mikið, sem
eins 3—4 menn, scm eru kann að vera í boði, en þó er það nú svo, að
„Iastir" ræðumenn a hveiri j mtnn vilja hafa blöðin jafnframt, þvi að við
samkomu. Ástæðan til jiessa lestur festást fréttir I etur í minni, en við að
stjórinn gert grein l'yrir ýms-
um Jiæjarmádum, síðast á
fundi í ,.Verði“. Þótt bæjar-
málin skipti talsvert miklu,
er mjög áberandi, hversu
kann að vera sú, að mönn
nm finnist tilgangslítið að
láta í Ijós gagnrýni sína. Þeír
fáu mcnn, sem ráða í flokk-
uintiu. fara sínu fram mcðan
þcir hafa töglin og hagld-
iniar.
Híns er ekki að dyljast, ttð
almenningur ræðir bæjarmál-
iu sín á milli af tiilsverðum
áhuga, og álit, sein þá er lát-
ið í íjós, er oft æði ólíkt J)ví,
sem kemitr l'ram á stjorn-
málafundunum. Þeir eru þvi
sjaldan rétt mynd af almenn-
ingsálitinu. Til þess að fá
menn ti’l að segja álit sitt á
abnennum málum, þarf að
breytá því fyrirkomulagi,
liiýða á
rikari.
þær. Það er gamla sagan — sjón er sögu
fram næmt 1 úugum almennings
* i •-* .-ii i .. .v ‘ i með þvi að halda fram, að
að læra J).,oðumtm ttl handa, en inðar um ]ne„ntamála,'áðlu'mmn liafi
heitn allan. 1 aðcins skipað einn manri, en
Páskaíerðir. Eitt það bezta, seni hið langa fri
um páskana hefir i för með sér
eru páskafcrðirnar, sem mjög bafa farið í vöxl
á siSari árum og munu aukast æ meira eftlr þvi,
sem fleiri öðlast skilning á gildi slikra ferða. En
þó er áhuginn og skilningurinn ekki nægjan-
legur, þvi að ekki geta allir legið úti á þessmn
tima árs, þótt sumir vili j)að ekki fyrir sér,
sem vanir eru ferðalög nn og allskonar volki í
sambandi við þau. Skíðafélögin og önnur félög, .
sem hafa skíðaiðkun á stefnuskrá sinni hafa
unnið niikið verk að þessu leyti, n skálar þeirra
geia Jió ekki fullnægt eftirspurninni á liúsnæði
sem er nrn páskana. En það er ekki hægt að
ætlast til þess, að þau haldi áfram að eisa skála
jr.fnt og þéll, því að slikar byggingar eru dýrar
sem verið hefur um langt 03 vcrða el.ki g.ciddar í skjótri svipan.
skeið á pólitísku félagslífi.J *
Það cr komið i algera kyr- Stóftiðlndí I’.ið er ekki ósennilegt, að til stór-
setöðu, J)egar sömu mennirn- í vændum. tiðinda dragi nú alveg á næstunni,
ef til vill einmitt þessa dagana,
])egar ekkert blað kemur út. Á vesturvígstöðv-
unum virðast varnir Þjóðverja vera að fara
út 11111 þúfur; bandamenn ösla yfír Hin, hvar
sem þeir vilja, rétt eins og þetta væri bara
bæjarlækur við islenzkan sveiiabæ. Og mói-
tö'kunefridin, sem slendur á Hinurii bakkanum,
tekur svo dauflega á móti, að varla er kast-
atz á kvcðjum og “gestirnir” bruna austur á
1 lil Beilínar.
*
hafa gcrzt upp á síð-
á síðusiu
ir eru ræðumenn á hvei’jum
l'undi árum saman. Fólk
Jiréytist á því til lengdar og
hættir ítð lilusta.
Reykjavík hefttr nú stærst-
an rekstur i landinu, næst
ríkissjóði. Stjórn hæjarins er
Ji\'í umfangsmikið starf og
vandasamt. Borgarstjórinn
er greindur maður og l'ylg- j bóginn, í áltina
inn sér, en jítfnvel fyrir mjög |
liæfan masm verður Jittð að. Vornin er Þeir atuunoir
teljast fullkomið starf ein- á þrotum. kastið, sem minna mjög
ttm inanni. að hafa á liendi
yfirstjórn hæjarmálanna, án
þess að aukastörf fylgi. Það
er |iví skoðun fjölda bæjai’-
albui’ði heimsstyrjaldarinnar íyrri.
Engan grunaði sumarið 1918, að Þjóðverjar
i'æri í rauninni að þrotnum komnir. Þá um
vorið hó'fit þeir ægilega sókn og um skeið leit
húa, að liorgarstjóri eigi ekki svo út, sem þeim nnindi loks takast að brjót-
jafnframt starii ■ sinu, að ast að Ermarsundi og tij, Parisar. En eftir þettí,
sinna umfangsmikliim póli-1 mikla átak voru kraftarnir lirotnir og undan-
tísluim aukastörfum, svo sem \ haldsins austur yfir Rin vár
Jiingtnennsku og formennsku! Nú er líkt komið, og þó
í landsmálafélögum. Menn á- Þjóðverjum. Her þeirra hefir
líta, að borgarstjóra-embœtt- ( afhroí í þessu stríði en hinu fyrra, mannljón-
ið Jiarfnist kráfta hans ó-
skammt að bíða.
mun verr, fyrir
goldið enn meira
skipti’a, meðan hann gegnir
Jiví. Ef hins vegítr að breyt-
ing væri gerð á yfirstjórn
bæjarins, þannig, að hún
væri í höndum fleiri áhyrgra
manna en nú cr, ])á mundi
horfa nokkuð öðruvísi við
um |)ær kröfur, pr gerðar
væi'i til stari's horgarstjór-
ans.
RáShús.
Frá ])vi liefir nú borgar-
stjóri skýrt, að horfið liafi
veríð frá því ráði, að hyggja
ski’ifstofuhús fyrir hæinn ná-
lægt höfiiinni. I Jiess stað
nntni reynt að hraða liygg-
ingu ráðluiss. Almennt mun
því fagnað, að Jiessi ákvörð-
un hefur verið tekin. Bærimi
Framh. á 0. síðu
ið verið meira, og í höndum Brela og Banda-
ríkjamanria er nú um milljón fanga, nieðál
þeirra mn 250,000, sem teknir hafa verið í þess-
um mánuði einum. Þeir hafa misst annað mesta
iðnaðrirhérað sitt, og eru að missa liað* af-
kastamesta.
Sóknin í Ardennafjöllum var síðasta átakið.
Þegar liún var um garð gengin, hófst tindan-
haldið, og að þessu sinni er1 sótt á eftir lengra
en að Hín. Nú er veitt eftirför, unz Þjóðverj-
-ar gefast upp skilyrðislaust.
=ií
ÞáS, sem En hvað fekur þá við? Hvertiig
koma skai. verður eining bandamanna, sem
ganga eiga aí* samningaborðinu i
r.æsta mánuði? Sjónarm.ð þeirra hafa ekki alll-
af verið hin ; ömu í ýmsnm máiiim og svo
liefir oft viljað fara, að bandamenn i striði
hal'i ekki getað orðið eins gó'ðir bandamenn i
friði. En vonandi sleltist ekki upp á vinskap-
inn, því að öllum er uauðsyn að geta notið
friðar við uppbygginguna — við að græða sár-
in. En er hægt að bæta allt, sem farið hefir
í súginn? Margt verður aldrei i ætt.