Vísir - 26.04.1945, Qupperneq 2

VISIR
Fimmtudafiinn 26, aprii 1945.
DIASONE ER FYRSTA ME9ALIÐ, SEM GEFUR VON-
IR UM AÐ GETA LÆKNAÐ RERKLAVEIKI.
um hósta. Gegnljrsing leiddi
í ljós gínandi holu í hægra
lunga og nýja skemmd í hinu
vinstra. Hann hafði legið í
rúminu í þrjá mánuði og til-
raun verið gerð til að blása
liann, en1 lítill sem enginn
bati hlotizt af þessu.
En það ei enn
tilraunastigi.
Eftir Halph Wallace.
✓
ð
Berklaveikin, sú skæða
drepsótt, leggur árlega í gröf-
ina 60,000 Ameríkumenn og
dæmir 200,000 að auki til
langvinnra veikinda.
Læknar hafa hingað til
ekki átt völ á neinu íælcnis-
ráði nema hreinu lofti og
hvíld og loftþrýstingu á
lungað — en loftinu er <lælt
inn í hrjóstholið, til |æss að
lungað geli hvilst og holurn-
ar lokazt.
Nú er fundið lyf, sem dia-
sone heitir, og cr eitt af hin-
um ágætu sulfalyfjum. Gef-
ur það góða von um aukinn
árangur í baráttunni við
þenna óvin.
Tilraunir á dýrum
og mönnum.
Séu marsvín sýkt af berkl-
um, dcyja þau ævinlega inn-
an eins árs. Sjö mánaða ná-
kvæmt próf í Mavo Founda-
tion í Rocliester í Minnesota
gaf furðulegustu niðurstöður.
Dauði meðal marsvína, sem
ekkert lyf liöl'ðu fengið, var
71 af hundraði, en af þeim,
sem höfðu fengið diasone,
dáu 14 af hundraði.
Tilraunir á mönnum gáfu
þennan árangur: Af nærri
100 sjúklingum fengu 75
meiri og rhinni bata á fjögra
mánaða tíma, og margir af
])eim, sem útskrifuðust,
höfðu áður virzt ólæknandi.
Hitt er kannske ennþá furðu
legra, að læknar hafa séð
„holur“ liverfa í sjúklingum,
sem stunduðu atvinnu sína og
enga læknismeðferð fengu
aðra eu diasone-töflur þrisv-
tu- á dag.
Nú er verið að reyna lyf
þetta á fjölda sjúklinga. I tíu
úrvals heilsuhælum víðsvegar
um Ameríku fá 1000 sjúk-
lingar diasone við strungt
vísindalegt eftirlit.
Eins og ævinlcga á sér stað
á styrjaldartímum, hefir
berklayeiki farið í vöxt í-
skvggilega á síðústu árum.
Ðánartalan hefir hækkað ört
í Englandi og engu minna í
Þýzkalandi. Heilbrigðisýfir-
völd Bandarílcjanna hafa
hinar mestu áhyggjur af þess-
ari breytingu til hins verra.
Um 110,000 sjúkrarum í Am-
erísku eru nú sem stendur
upptekin af berklasjúkling-
um. —
Sá, sem fann diasnoe.
Diasone var fyrst fundið af
einum af helztu .cfnafræðing-
um Ameríku, en hann er
fæddur í Rússlandi og heitir
George W. Raizliss og er for-
maður Filadelfiu deildar
Abott rannsóknarstofunnar.
Þegar vísindamönnum tókst
fyrir 12 árum að finna fyrstu
sulfalyfin, lióf Raizliss marg-
víslegar rannsóknir í því
skyni að finna sterkari cfna-
samsetningu.
Árið 1938 frétti hann að
enskir vísindamenn liefðu
framleilt nýja efnablöndu,
scm þeir nefúdu diamino-
diphenyl sulfone. Hún hafði
reynzt álu.-ifanieiri en sulfan-
ilamid gcgn ýmsum sótl-
kveikjum en var mjög eilruð.
.Tafnvel á meðan hún var á
því stigj, virtist húa í henni
lækningamáttur og athugan-
ir höfðu gefið til kynna, að
liún gæti komið að gagni við
berklaveiki.
Raizliss vissi vel, að mörg
lyf, sem virtust gefa vonir
um það í byrjun, að þau
mundu duga móti berkla-
veiki, höfðu revnzt gagnlítil
þegar frá leið. En samt hélt
liann áfram að leitast við að
breyta þessu efni, ef vera
mætti að eiturverkanir þess
hyrfu. Árið 1939 tókst hon-
um eftir langa mæðu að finna
efni, sem hann kallaði dia-
sone. Nærri samtímis fundu
þetta sama lyf tveir menn
aðrir, Bauer og Rosentlial, en
þeir störfuðu háðir við heil-
brigðisþjónustu Randaríkj-
anna.
Reynt gegn
berklabakteríunni.
Lyf þetta var nú prófað við
berklabaktcríuna og virtist
þegar mundu gel'a góða raun.
Árið 1942 l)yrjaði dr. William
Feldman, starfsmaður við
Mayo-rannsóknarstofuna, að
gera tilraunir á marsvínum1.
Feldman sýkti 28 lieilbrigð
marsvín af herklum. Svo
skipti hann hinum sýktu dýr-
um í tvo jafna hópa. öðrum
hópnum gaf hann diasone
þrisvar á dag, en hinum ekki.
Flcstum dýranna, sem
fengu diasone, fór þegar að
batna. Og það sem meira var,
þeim varð ekki mcint við
þessar inntökur. Þcgar til-f
raunir ])essar tóku enda ei'tir
228 dága, voru 12 af 14 mar-
svínunum, sem höl'ðu fengið
diasone, lifandi, en af liinum
voru aðeins 4 lifandi. En hið
mikilsverðasta var þó það, að
65 af hundraði af dýrum
þeim, sem höfðu feiigið dia-
sone, höfðu alls engar
skemmdir i lungum.
Raizliss var það vel ljóst,
að efni þettá gat orðið mönn-
um annaðhvort hættulegt eða
gagnlaust og að ekki mátti
reyna það nema með sér-
stakri varkárni af æfðum
sérfræðingum.
Tilraunir með sjúklinga.
Raizliss og samverkamenn
haris völdu til tilrauna þess-
ara citt af fullkommistu
heilsuhælum í Ameríku, Lake
County heilsuhæli í Wauke-
gara, illinois.
Diasone var fyrst notað í
Waukegara vorið 1943. Um
sex mánaða tíma höfðu 78
sjúklingar fengið diasone í 60
daga eða lengur. Sjúklingar
þessir höfðu veikina á Qllum
þremur stigum, á byrjunar-
stigi, á miðstigi og eí'sta stigi.
Ilér um bil allir fengu jafn-
framt diasonegjöfinni venju-
lega helisuhæíismeðferð.
Ratamerki — sem lýslu sér
í því, að skemmdir hurfu úr
lungúnum, sóttkveikjur
hurfu úr lirákanum, og hósti
og sviti minnkaði og líðanin
batnaði almennt — komu
fram hjá öllum, sem höl'ðii
veikina á fyrsta stigi, 90 af
hundraði þeirra, sem höfðu
hana á öðru stigi, og1 76 af
hundraði j)eirra, ■ senl hÖfðu
hana á þriðja stigi.
Fyrir stuttu atlnigaðr ég,
ásamt Charles K. Pefler, yf-
irktíkni 'við ; Lake Cötmtv
heiísuhæli, tíú sjúklinga. 45
ára gamall VélfræÖingur var
lagður inn í spítalann í nóv-
émber 1942: Af völdum
berklaveikinnar hafði hann
létzt um 40 pund, hann hafði
háan hita og þjáðist af áköf-
Skjótur bati.
1 marsmánuði var byrjað
á j)ví að gefa honum diasone.
Áður hafði honum ekki ver-
ið leyft að stíga í fæturna,
en nú var hann í jæss stað
hvattur til að lireyfa sig dá-
litið. Batahorfurnar, sem áð-
ur höl’ðu virzt sama sem eng-
ar, skánuðu nú fljótlega. Eft-
ir 90 daga var hann orðinn
30 pundum j)yngri, engar
bakteríur fundust í hrákan-
um og stóra holan og aðrar
skemmdir voru algerlega
læknaðar, svo að hann fékk
að fara heim til sín. Síðan
hefur hann stundað . vinnu
sina, og virðist vera heill
heilsu.
23 ára gömul stúlka hafði
störa skemmd neðst í vinstra
lunga (slíkar skemmdir eru
vanalega erfiðastar viðfangs)
og í hinu lunganu voru líka
skemmdir. Sex mánuðum
siðar var hún komin aftur til
atvinnu sinnar og skemmd-
irnar horfnar. Gilt kona, er
leitað hafði lækninga árang-
urslaust í 2 ar, kom tif Lake
County l’áryéik. Sótthitinn
var 39,5 óg’ ný skemmd í
vinstra h’ingá og vatn í.
hrjóstholinu. I marz byrjáði
hún að táká diasone; í nóv-
ember var hún komin heim
til sín og farin að sinna hús-
móðurstörfum, og henni var
batnað.
Maður nokkur hafði neitað
að fara i heilsuhæli, er berkl-
ar fundust í lungum hans, cn
þrem mánuðum seinna var
komin liola í vinstra lunga.
Honum var gefið diasone
Framh. á 6. síðu
Lysozpe-tár-er
B
!
bakteríur.
Vísindamenn eru nú að
nálgast árangur í rannsókn-
um á „lysozyme“, segir í
Science, tímariti vísindafélags
Bandaríkjanna.
Lysozyme er cfni, sem
verður bakterium að hana og
finnst í eggjahvítu, tárum,
munnvatni og ýmsum vökv-
uin, sem jurtir og dýr gefa
frá sér. Dr. Alexander Flem-
ing, sá hinn sami sein fann
penicillin, fann efni ]>elta ár-
ið 1922, eri ekki hefir emi
tekizt að beita J)ví að ráði
gegn bakteríusjúkdómum.
En rannsóknir þær, sem
Science segir, að hafi átt sér.
stað, hafa leitl í ljós samsetn-
ingu lysozyme og livernig
hægt er að 250-falda styrk-
leika j>ess gegn bakterium.
Rannsóknirnar hafa sýnt,
að aðalefni lysozyme er bio-
t|n, sterkasta vitaminið, sem
enn hefir fundizt, og að það
innilieldur einnig avidin, sem
flytur biótinið um líkamann
til vefja qg liffæra lians.
Lysozyme-magn einstald-
inga er mismunandi og það
er líka breytilegt hjá hverj-
um einstökum eftir árstíma.
K
A
0AGBLA9ID VlSIR
aupið j>ér Vísi og lesjð, daglega? Ef svo er, j>á fylgist
þér með því, sem gerist hér og úti um heiminn. —
llar markverðustu fréttirnar birtast þegar í Vísi
og það er staðreynd, að þær birtast
Uridantekningarlítið fyrst í Vísi. Væri hægt að telja
upp margar stórfréttir, sem hann hefir birt fyrstur.
j Wcningaráð manna þurfa ekki að vera mikil til að kaupa
* Vísi, því að hann er allra blaða ódýrastur.
■ækninni fleygir fram og Vísir hefir fengið fljótvirk-
ustu pressuna hér á landi. Það er öllum til hagræðis.
m miðjan desember var Vísir stækkaður. Síðan er
hann tvímælalaust fjölbreyttasta og læsilegasta blað-
ið hér á landi.
V
I
'ísir birtir kvenna-, íþrótta-, kvikmynda-, bókmennta-
og heilbrigðismálasíður, sumar vikulega. Fleiri eru í
undirbúningi.
þessum síðum birtist fróðleikur, sem þér getið leitað
að í öllum blöðum á landinu, en fundið aðeins i Vísi.
Stefnt hcfir verið að 'því með brejdingunum á blaðinu,
að hafa eitthvað fyrir alla, og segja má, að j>að liafi
tekizt.
Innanlands liefir blaðið um 50 fréttaritara, en erlendar
fréttir fær það frá United Press — fullkomnustu
fréttamiðstöð heimsins.
Lesið Vísi og fyígizí með gangi viðburðanna!
Nýir kaupendur fá blaSið ókeypis til mánaða-
móta. Gerizt kaupendur strax í dag. — Hnngið í
1660.
sima
Útiýmii penidllln sulialyf|unum
+
a
Það liefir komið í ljós við
ráhiTsókp hjá félöguin sem
fást við; lyfjáframleiðslu,: að
péndilliriið er smátt og smált
að koma i staðinn fvrir hina
miklu’ notkun súlfalyfjanna.
í lierspítölum Bandaríkj-
anna er fax-ið að nota pencill-
inið æ meira til lækriinga i
slað súlfalyfjanna og álitið
er, að um 90% af allri fram-
leiðslu þess fari til hernaðar-
þarfa.
Síðastliðin tvö ár hefir
franxleiðslan á pencillini ver-
ið sem .svarar 350 billjónum
eininga á mánuði, en fyrir
]>ann líjna engin. En notkun
sulfathiazole og sulfanila-
midé — sem var 1,9 milljón
pund árið 1941 var orðin 10
milljón púnd Í943.
Ekki eitur.
Það er skoðun lyfjafræð-
inga, að pencilliiiiðmuni al-
gerlega koma í staðin fyrir
.sUrfáTjTiii vegna þess að það
er ekki eilurlvf og einnig má
lækna með því fleiri sjúk-
dóma, allt frá lömunarveiki
að lungnabólgU og lekanda.
Rannsóknarstofur flotans
halda j>ó áfram lilraunum
með sulfaefnið og hafa sann-
reynt að sulfadiazine er dýr-
mætt vopn gegn útbreiðslu
skai’latssóttar og heilahimnu-
bólgu.
Höfuðimsmunurinn á peni-
cillini og súlfalyfjum er sá,
að pencillinið er ávallt notað
með innsprautun, en súlfa-
lyfin má taka inn. Þess vegna
verður sérfræðingur að vera
’með í ráðum þegar nota á
pencillin, því sé j)að tekið inn
cvðileggja magavökvarnir
verkanir þess.
Rannsóknarstofur eru
stöðugt að’ lcila fyrir sér uin
ný svið, sem má nota l>að á
og um nýja notlcun þess. Ný-
lega tókst þeim að uppgötva
sérstaka blönu gegn syfilis
og enn aðra til þess að sprauta
í lungu lungnabólgusjúk-
linga.
Sænskui læknii
lannsakai
lömunaiveikL
Sænskur læknir fékk ný-
lega 10,000 kr. styrk til rann-
sóknarstarfs á taugasjúk-
dómum.
Læknir þessi heitir Holger
Hydén, er 28 ára að aldri og
hefir verið prófessor við
Karolinsku stofnunina i
Stokkhólmi. Er honum veitt-
úr styrkurinn til þess að
hann geti helgað sig algerlega
rannsóknum á taugafrumum,
en á þvi sviði hefir hann þeg-
ar náð talsverðum árangri.
Ilefir hann meðal annars
rannsakað sellur úr taugum
lnindaæðissjúklinga. Þá hefir
hann og starfað mikið að
rannsókn lömunarveiki, en
hún hefir gert talsvert vart
við sig i Sviþjóð upp á síð-
kastið. Hefir liann i sellum
þessara sjúklinga fundið efni,
sem finnast ekki í lieilbrigð-
ura sellum.
Aðrir sænskir vísindamenn
liafa einnig unnið að rann-
sókir á lömunarveiki og lofa
störf þeirra góðum árangri.
(SIP). —
Krabbamein verSur 163
þús. aS bana í Banda-
ríkiunum.
Krabbamein fer í vöxt í
Bandaríkjunum, segir í
skýrslum þaðan um þenna
sjúkdóm.
Samkvæint tölum frá ár-
inu 1943 varð krabbamein
samtals 163,000 manns að
bana vestan liafs á því ári.
En miklum fjárhæðum er
varið til raftnsókna á krabba-
meini,, þótt ekkert læknis-
ráð hafi fundizt ennþá.