Vísir - 18.12.1945, Blaðsíða 4

4
V I S I R
Þriðjudaginn 18. desember 1945
VISIR
DAGBLAÐ
Cítgefandi:
BLAÐACTGÁFAN VISIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Ólafur iénsson
frá Hallgilsstöðum.
— MINNINGARORÐ -
Hagm útvegsins.
tótt sjór hafi verið sóttur af kappi stríðs-
* árin öll og við höfum setið að sæmilegum
markaði allt til j)essa, fer því mjög fjarri
að hagur útvegsins standi með blóma. Á
síðasta sumri varð aflabrestur á síld. Skipin
voru rekin með tugþúsunda tapi. Er það
fyrsta áfallið, sem fiskiflotinn hefur orðið
fyrir, og J)ótt hér væri aðeins um eina sumar-
vertíð að ræða, varð raunin sú að útvegur-
inn stóðsl ekki skakkafállið, og af opinberri
hálfu varð að gera sérstakar ráðstafanir lil
þess að greiða úr fyrir honum. Talið er að
samanlagt tap flotans muni hafa numið ca.
kr. 12 milljónum. Jafnframt er gert ráð fyrir
að útvegurinn geti sjálfur borið tapið að
tveimur ])riðju, en hinsvegar verði veitt að-
stöðarián, sem nemur einum þriðja tapsins.
Hcfur ríkisstjórnin fengið samþykkt frum-
varp á Alþingi, sem veitir henni heimikl til
fjogra milljón króna lántöku, en ríkisstjórnin
anun þvínæst lána fé þetta til útvegsmanna,
aneð viðunandi vaxtakjörum og skilyrðum
að öðru leyti.
Þéssar ráðstafanir ríkisstjórnarinnar eru
út af fyrir sig lofsverðar, en þær sanna jafn-
framt hversu útvegurinn má við litlu tjóni,
]))'á11 fyrir stríðsgróðann, sem mcnn hafa
haft á orði að undanförnu. Einni^ má vekja
iithygli á í því sambandi, að hagur stórút-
gerðarinnar er heldur ekki glæsilegri en svo,
að í nýbyggingarsjóði og varasjóðum eiga
stærstu togarafélögin sem svarar andvirði
eins botnvörpungs, eða raunar tæplega það,
og öllum mun þeim vera um megn að festa
kaup á fleiri skipum, miðað við það vcrð,
sem skipin eru boðin út fyrir.
Þótt útvegurinn hafi hlessast sæmilega á
jstríðárunum, er Ijóst að. framundan eru j)úklir
crfiðleikar. Bretar hafa hannað um stund
innflutning á hraðl'rystum l'iski, en þvi verð-
ur að treysta að óreyndu að lagfæring fáist
i þeim málum, þannig að banninu verði ekki
skellt á fyrii’varalaust. En þótt eitthvað verði
rýmkvað á banninu, þannig- að ])að komi
ckki til framkvæmda fyrr en síðar, er hitt.
jafn auðsætl að við verðum að vera við öllu
búnir, eftir því sem kostur er á. Gera má
ráð fyrir að meginlandsmarkaðurinn gcti
bætt upj) brczka inarkaðstapið að verulegu
leyti, en viðskipti við mcginlandsríkin koma
tæplega til greina fyrsta kastið, þannig *að
þau verði byggð á traustum grundvelli. Jafn-
vel þótt horfið yrði að því ráði að vcita meg-
inlandsríkjunum gjaldfrest vegna vörukáupa,
sem verður að tclja mjög hæpið, er aílsendis
■óvíst að fáanlcgt verði það verð fyrir fiskinn,
sem við þurfum að verða aðnjótandi til ]>ess
4ið forðast halla^ekstur. Reluir Jiér að því
sama og tíðkaðist fyrir stríð, að erfitt var að
selja fisk fyrir viðunandi verð, þótt auðvelt
,væri að afla hans.
Sölubannið i Bretlandi hefur slegið óhuga
lá Islendinga, en engin ástæða er til að ör-
vænta. Ef til vill verðum við að horfast í
augu við þá staðreynd, að hér í landi verður
uð byggja upp fiskiðnað, sem beinir vörunni
inn á 'nýjan markað. Þarf að hefjast handa
| um slíkar íi'amkvfemdii' hið J)ráðast;p Mark-
aður sá, sem við nú húum við' er um of
ótryggur, þannig að ekki gctum við treyst
jgá haöinöimö feframtíðinniÞ —
ummuiMmmiwiiUiiiimiiiiimíiiiimiimmiíamiíím
Þ. 8. des. 1945 andaðisl að
Elliheimilinu Grund i
Reykjavík ólafur Jónsson
frá Hallgilsstöðum.
ólafur var fæddur að Iiól-
um í Saurbæjarhreppi í
Eyjafirði 81. ágúst 18;>8 og
var því rúmlega 87 ár.a gam-
all er hann andaðist.
Ólafur innritaðist i Möðru-
vallaskófa árið 1880 og út-

skrifaðisl ])aðan 2 árum sið’-
ar. cn foreldrar hans bjuggu
þá að Hallgilsstöðum í Ilörg-
árdal, næsta bæ við Möðru-
veHi.
Nokkuru eftir að hann
bafði lokið námi í skóí/mum
kvæntist hann Jórunni Jó-
hannsdóttur frá Ytra-IIvarfi
í Svarfaðárdal og bjuggu þau
nökkur ár að Hallgilsstöðum,
en fluttust þvínæst að \röll-
um í Svarfaðardal, en þaðan
fluttust þau að Kálfskinni
(Iválfs-kinn?) á Árskógar-
strönd, og þar dó Jórunn,
árið 1898.'
ólafur og Jórunn eignuð-
ust 3 syni, sem allir eru bú-
settþ- i Revkjavík, Arngrím
prentara, Jóhann stórkaup-
m.ann og Kjartan augnlækni.
Eftir að þessi breyting
varð á högum lians og lengi
á eftir stundaði Ölafur ýinis
stöj-f, heyskap eða vega-
vinnu á sumrum eftir því
sem til féllst og sundkennslu,
en á ve.trum barnakennslu og
mun svo hafa staðið þar til
1913 að hann kvæntisí í ann-
að sinn eftirlifandi konu
sinni, ömiu Jóhannsdóttur
frá Yngvörum í Svarfaðar-
dal, en áiáð 1921 fluttust þau
hjón til Reykjavíkur og
bjuggu hér þar til ólafur dó,
en Anna fluttist lil Siglu-
fjarðar og býr þar nú hjá
syni sínum, Jóhanni Svein-
björnssyni tollverði.
Þeim önnu og ólafi varð
ekki baiæa auðið.
Ólafur .Tónsson var góður
meðalmaður á vöxt, mynd-
arlegur á velli og vel skap-
aður. Hann var glaðlyndur
og fjörmikill lerigstum og
hafði yndi af að umgangast
menn. Mun hann haf.a verið
einn af þeim fyrstu á Norð-
urlandi, sem nam sundíþrótt-
ina af Sigluvikur-Jónasi og
stundaði ólafur þá kennslu
fyrir norðan lengi síðan og
var oft af því nefndur Ólaf-
ur sundkennari eða Ólafur
b.arnakennari og fylgdu þeir
nafnaukar lionum Icngi.
Ilann inuii sjálfui^iiafa Jiaft
mikið yndi af þessari iþrótt
og var syndur sem selur, en
fátt var llfcnum meiri ánægja
en að kenna liana öðrum,
en lifsþróttur hans og lcjark-
ur raut sín bezt þegar lokið
var eftir svala vornótt, að
brjóta isinii af súndpollinum
og hann fékk að sýna strák-
unum, að ekki væri það svo
svalt sem sýndist að fá sér
dýfu. — Þá voru ekki sund-
laugarnar lilýjar og nolaleg-
.ar, svo sem nú gerist. Eitt
vor var hann fenginn lil
Seyðisfjarðar til þcss að
kenna þar sund. Ilann var
einnig góður og harðfylginn
glímumaður en rækti þá
íþrótt minna en sundíþrótt-
ina, þótt honum þætti mikið
til hennar koma.
Ólafur var sinnumikill og
fylginn sér við hvert það
st.arf sem liann gckk að og
fannst óþarft og ókarlmann-
legt að láta lilut sinn fyrir
örðugleikunum og fátt fannst
honum um er aðrir létu draga
reipin úr liöndum sér meðan
hörundið lók ekki úr lófum,
en aldrei heimtaði liann það
af öðrum, sem hann ekki
fvi'st og fremst ætlaðist lil af
sjálfum sér, en sá oft í gegn-
um fingur við aðra og skildi
vanmátt ]ieirra, er frá leið,
og rétti þeim þá hjálpar-
Iiönd ef það var á hans valdi.
Skólavist Ólafs á Möðru-
völlum mótaði mjög viðhorf
hans i lífinu scm annarra, er
frá þeim skóla komu. Hann
dáðist mjög að Hjaltalín og
kennurum sínum yfirleitt og
kom það ofl í ljós í tali hans.
Hann niat alla menntun
mikils og taldi liana undir-
stöðu að velgengni þjóðar-
innar.
Ólafur bjó við fremur lítil
efni lengstúm og sýktist
aldrei af fjársöfnunarákel'ð,
þótt liann vildi sjá sér og
sínum farborða, girntist
fremur góðar bækur eða
annað þeirrar tegundar.
Hann átti þess sjaldan kost
að miðla öðrum af efnum
sínum, svo ráðið yrði inn-
ræti hans af því, en það niun
lionum þó oft hafa fallið
þungt, að geta ekki rélt öðr-
um hjálparhönd svo um
munaði, en margir voru þess
þurfandi á lians yngri árum.
Ólafur Jónsson frá Ilall-
gilsstöðum verður jarðsung-
inn frá dómkirkjunni i
Reykjavík í dag, þriðjudag-
inn 18. des., og hófst atliöfn-
in á heimili soViar lians, Jó-
hanns, öldugötú 18.
Kunnugur.
0 ALLSKONAII
AUOLÝSINOA
rEIKNING’AH
vöisuuMjiCmn
VÖRUMIÐA
BÖKAKÁI’Utf
BRÉFIIAUSA
VÖRUMERKI
WERZLUNAR-
* MKRKi, SHÍLL
AUSTURSTRÆT! 12.
Bækur um „Gangleri“ hefir skrífaS mér bréf,
slríðið. svohljóðandi1: „Eftir heimsstyrjölcl-
ina 1914—18 ritaði Þorsteinn Gísla-
son ritstjóri sögu styrjaldarinnar, niikið rit i
tveimur birídum. Xú — eftir þessa heimsstyrj-
öld — eru tvær bækur vœntanlegar, sem fjalla
um hildarleikinn, sem lokið er fyrir fáeinum
mánuðum, og virðist útgáfa þossarra tveggja bóka
ætla að hrinda af stað nýrri styrjöhl, auglýs-
ingastyrjöld milli útgefendanna.
*
Erfitt En það var nú ekki ællunin að skril'a
verkefni. um það, þótt i'ast væri sóttur róður-
inn við að kynna bækurnar, heldur
hitt, að mér finnst sátl að segja ekki sania liverii-
ig slíkar bækur eru ritaþar. Að nrínuin dóini
hefir heimurinn og einstaklingar þeir, sem hann
byggja, fengið svo mikið að kenna á ofbeldi
og viðurstyggð eyðiteggingarinnar, að livergi
megi koma franí í bókuni sem þessum, er verða
vafalaust mikið lesnar, neitt, sem gæti kallazt'
aðdáun á „afrekum“ þeim, sem unnin hafa ver-
ið með vopnuin og drápstækjum vorra tíma,
•
*
Áhrif á Þvi verður varla varnað, að ungling-
unglinga. ar komist i bækur þessar og það get-
ur alið á ofbeldislineigð lijá þeim,
ef slikar bækur eru ekki ritaðar með gætni.
Slík áhrif mega bækur ekki hafa,“ Eg er ekki
fyllilega sainmála Ganglera að því leytij að þess-
ar stríðsbækur liljóti að véra svo hættulegar fyr-
ir unglingana. Eg get hligsað mér margar bæk-
ur, sem geta;haft margfalt verri áhrif en saga
stríðsins. Það eru heldur ekki aðeins bæluir,
sem geta vakið eða alið á ofbeldishneigð, svo
að viðar má finna að, ef úl í það er farið.
*
Pramtíðin. Frá „A + 2“, sem virðist liugsa lals-
vert um friðarmálin og framtíð
heimsins, — svo sem rétt er og skylt, — ekki
sízl fyrir jólin, —sendir mér þettá bréf: „lleini-
m framtíðarinnar verður að vera eitt allsherjar-
sambandsriki. Það duga engar ráðstefnur og
nefndir, það þarf eina sterka stjórn, atheims-
I sljórn, og gagnvart henríi má ekkert stjórnmála-
tcyndarinál vera til. Hernaðarleyndarmál verða.
i að hverfa — það verður að gera uppskátt lun
I ])au ðll — svo að cngin þjóð geli hafið árásar-
strið. Hvert sambandsríki verður að hafa svo
lríikið freisi, sem gettir samrimzt öryggi alheims-
ins, —* fyrst og fremst. öryggi alheimsins.
*
Einn banki. Það þarf að vera til einn milli-
færslubanki, sem sér um allar
’ - r
greiðslur milli rikja og ríkjasambanda. Sterkari
ríkin verða að styðja þau afhninni, en ekki
undiroka, eins og sterkari einstaklirígar verðá
að styrkja ])á veikari. Það þarf að festa gjald-
rtiiðil hverrar þjóðar og halda honum í örugg-
um skorðum. Það þarf aö útrýma stórbraskinu,
sem mun vera urídirrót bölvunar heimsins.
*
Aðrar Það þarf að beina dugnaði og mctnaði
brautir. einstaklinga og þjóða inn á aðrar
brautir, en hingað til. Stefnan á ekki
að vcra að raka sem mestu fé af öðrum. Ilún
verður að vera vellíðan allra og alls staðar,
en elcki tinstaklinga og þjóða á koslnað ann-
arra. Það þarf að útrýma hefnigirninríi, því að
hiin skapar aðeins bölvun, dauðadóma verður
að leggja niður, manfidráp vcrða að hverfa og
þá 'fyrst og fremst það, sem kallað er að ilrepa
menn skv. lögum. Og loks: Alheimsstjórnin verð-
Ur að sitja þar, sem iiiestur friðararídí hefir rílcl.“
*
Pögur mynd. pað er vissulega fögur mynd, sem
bréfritarinn brcgður ])arna upp af
alheimsríkinu, og mundu víst áreiðanlega allir
fagna þvi, .ef hægt væri að korría þeirri skip-
un á heimsmáiin, að allir menn gætu iifað i
sátl og samlyndi. Ennpá hefir það aðcins' verið
draumur, en vera kann, að það verði einhvern
tímann að veruleika. Hitt er svo annað mál,
hvort við, sem nú erum upþi, lifum það, að slik-
ur Fróðáfriðúr lialdi innreið sína i veröldiii'a.
*
Ráðherrar Ulanríkisráðherrar stórvehlanna
hittast. Jiriggja, Bandaríkjaiina, Bretlands
og Rússlands, lialda nú fund í Mösk-
va. Eftir þeim frégnum að dæma, sem koninar
erú, —• en fundurinn er á byrjunarstigi, — voru
utanrikisráðherrarnir glaðir og reifir, er þeir
seltust við samningsborðíð í fyrsta sinn. Það
virðist spá eirihverju góðu, að þeir skuli byrja
;þannig, það jvirðist sýrta, áö þe'ii’ ætli sér jað
gera það, sem þeir geta, til þess að ná samkomu-
lagi. Vcl væri ef þeirr tækist það; gæfu heim-
inum bað i | iélíigjuL -—