Vísir - 20.03.1946, Síða 4

4
V I S I R
Miðvikudaginn 20. marz 1910
VÍSIR
DAGBLAÐ
Otgefandi:
BLAÐAOTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Rristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: FélagsprentsmiðjunnL
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Þjóðrækni, - þjóðrembingur
Er íslenzka þjóðin vaknaði af værum blundi
og varð það ljóst, að landið hafði verið
hernmnið á einni nóttu, sló að voniun óhug
á marga góða lslendinga. Menn höfðu vonað
að landið myndi fá að liggja í algjörri eih—!
angrun hér á norðurhjara heims, svo sem það
hefur alltaf gert, enda var fáum fyllilega Ijóst
að það hefði mikla hernaðarlega þýðingu.
Nokkurrar gremju varð vart vegna þessa við-
hurðar, en smátt og smált skildist mönnum
að margra alda einangrun var rofin, fjar-
lægðir voru úr sögunni vegna flugtækni nú-
tímans og að landið hafði mikla þýðingu til
verndar siglingum um norðurhöf. Hver sú
þjóð, scm hefur tangarhald á landinu og næga
tækni til umráða getur rofið siglingaleiðina
milli Bretlands og Bandaríkjanna og norður-
leiðina til Noregs eða Rússlands. Af þessum
sökum var landið hernumið og sagan mun
endurtaka sig algjörlega óhreytt, cf til ófriðar
skyldi koma á næstu áratugum. Einstaka
menn Iiafa haldið fram, að aukin flugtækni
;og atomsprengjur myndu verða þess valdandi
að landið yrði óþarft, sem útvörður, en þar
er því til að svara, að verði siglingum haldið
uppi um heimshöfin í framtíðinni, verður
einnig að vernda siglingaleiðirnar með að-
gerðum frá hentugum bækistöðvum, alveg
án tillits til aukinnar flugtækni og upprenn-
andi' atomaldar. Þetta cr staðreynd, sem menn
eiga að gera sér grein fyrir, og 1‘orðast jafn-
l'ramt að hlekkja sjálfan sig og aðra með ó-
raunhæfum dráumsýnum, sem mótast að engu
af skynsamlegu viti og raunsæi.
Ymsir ótluðust að einangrun þjóðarinnar
myndi leiða til að umgengni við crlent herlið
myndi reynast erfiðleikum bundin og gæti
því komið til árekstra vegna smáyfirsjóna,
en ekki af yfirlögðu ráði. Af þeim sökum leit-
uðust blöðin við að afstýra óþarfa samneyti
þjóðarinnar og setuliðsins, mcð því að gera
mátti ráð fyrir að sannast gæti hið forn-
kveðna, að „brandur af brandi brennur unz
hrunninn er, funi kvcikist af funa“. Þessi ótti
blaðanna reyndist ástæðulaus, með því að her-
liðið kom vel fram í hvívetna og íslenzkur
almenningur einnig, enda voru smáyfirsjónir
ekki teknar alvarlega af beggja hálfu og hjarg-
aði það í rauninni sambúðinni. Hinsvegar mun
hið erlenda herlið hafa tekið varúð hlaðanna,
sem óvinsamlegt athæfi, sem og varúð þá, er
þeir urðu varir af hálfu ísiendinga yfirleitt
og hefur það komið fram í blöðum og erindum
erlendis. Sumir óttuðust að íslenzkt þjóðerni
og þjóðrækni myndi reynast fyrirferðarlítil
eftir hernámið og birtist sá ótti þráfaldlega
í formi, sem bar vott um óþarfa þjóðrembing
eða gaf til kynna að íslenzka þjóðin væri stein-
runnin og lifði í grárri forneskju eða öllu
frekar miðalda myrkri, með því að landnáms-
menn óttuðust ekki samneyti við aðrar þjóðir.
Allar hrakspár féllu um sjálft sig við dóm
reynzlunnar. Islenzka þjóðin geklc í gegnum
hreinsunareldinn, galt nokkurt afliroð eins og
gengur, cn auðgaðist í tækni og umgengnis-
menningu, en hvorttveggja kemur þjóðinni
að notum síðar. Jafnframt má fullyrða að
heilbrigð þjóðrækni hafi glæðst stórlega, en
heimskulegur þjóðrembingur horfið að mestu,
þótt kommúnistar hafi að vísu reynt að tjalda
honum fyrir eigin þjóðræknisskort.
Hljómleikar Roy Hickmans.
Þessi hrezki setuliðsmaður
er söngmaðui' að menntun
og mun liafa sótt söngmennt-
un sína til Þýzkalands. Hann
telur sig enn ekki fullnuma
í sönglistinni, enda ungur
maður, og hyggst að halda
áfram námi jafnskjótt og
hann losnar úr her])jónust-
unni, sem hefir tafið nám
hans. Á þeim tírna, sem liann
hefir dvalið hér, hefir hann
nokkrum sinnum sungið fyr-
ir bæjarbúa og nú síðast
bassahlutverkið í „Messíasi“.
Söngur hans hefir verið með
þeim ágætum, að búast liefði
mátt við húsfylli, þegar hann
efndi til hljómleika upp á
eigin spýtur, en svo varð þó
ekld, þó að aðsóknin hafi
verið dágóð. Það voru nokkr-
ir bekkir auðir á söng-
skemmtun hans i Gamla Bíó
síðastl. föstudag.
Efnisskráin var fjölbreytt
og skipuð klassískum lögum
eftir Hándel, Mozart, Síbelí-
us, Tschaikovski, Löwe og
Mendelsson, og auk þess
gömlum og nýjum enskum
lögum og ungverskum þjóð-
lögum. Ennfremur söng hann
sem aukalag „Litfríð og ljós-
hærð“ eftir Emil l’horodd-
sen. Hann söng á fjórum
tungumálum. Þetta voru
mörg og ólík viðfangsefni.
Mr. Hickman hefir hlæ-
fagra barítónrödd og er neðri
kafli raddarinnar sérlega
mjúkur og hreiml'agur. Ekki
er þetta hetjurödd, en þó
fremur þróttmikil rödd ljóð-
ræns söngvara. Hann hefir
röddina á valdi sínu. Styrk-
ur hans scm söngmanns er í
þvi fólginn, að hann bregzt
rétt við ólíkiim viðfangsefn-
um og gefur þeim innihald.
Hann syngur kvæðin þannig,
að þau fá fulla meiningu, og
þegar það er gert af sál og
tilfinningu og sungið er fág-
að og stíllireint, þá verða lög-
in í slíkri meðferð til þess að
hefja kvæðin upp í hæri’a
veldi, eins og reyndar hvert
tónskáld hefir ætlazt til. En
þótt söngur hans sé fágaður
og gagnmenntaður, þá gætir
fremur mikils rólyndis hjá
honum, enda jiótt honum
hafi tekizt vel með túlkun á
hinum hádramatíska Ed-
ward-balladé cftir Carl Löavc,
mesta ballademeistara Þjóð-
verja. Þetta lag söng fræg
þýzk söngkona hér í Reykja-
vík árið 1929, sem hét Gmci-
ner. Hún söng lagið með af-
lirigðum vel og hefi eg heyrt
sagt, að hún muni hafa kennt
Mr. Hickman að syngja. Af
hinum mörgu lögum á söng-
skránni voru ensku lögin
einna liprast sungih og virt-
usl þau runnin söngmannin-
um í blóð og merg.
Það veltur ckki litið á því,
livcrnig undirleikarinn er,
þegar um túlkun sönglaga er
að ræða, þar sem tónskáldin
hafa lagt í hljóðfærið margt
af jiví áhrifamesta í lögun-
um. Hér var sæti undirleik-
arans Arel skipað, því að Dr.
Urbantschitsch sat við hljóð-
færið og lék á jiað af engu
minni snilld og skilningi en
sjálfur söngmaðurinn sýndi
með túlkun sinni. Áhrifin
urðu líka eftir því, þegar
bæði var sungið og spilað af
viti og kunnáttu, enda var
listamönnunum mjög vel
fagnað.
B. A.
Jazz-tónleikar.
Hingað er kominn kunnur
brezkur jazz-píanóleikari,
Harry Dawson að nafni. Mun
hann halda hljómleika í
Gamla Bíó annað kvöld kl.
11,30 síðd.
Nýlega áttu blaðamenn við-
tal við listamanninn í sam-
bandi við jiessa hljómleika.
Skýrði hann svo frá, að
hann hcfði komið hingað til
lands fyrir þrcm vikum. Er
hann veðurfræðingur við
Reykjavíkur-flugvöllinn og
einn af þeim mönnum, sem
á að kenna Islendingum ým-
islegt varðandi starfrækslu
vallarins, en eins og kunnugt
er, fer að líða að því að við
tökum við starfrækslu hans
algerlega.
Eins og að framan er sagt,
ætlar Dawson að halda hér
hljómleika í Gamla Bíó n.k.
fimmtudagskvöld. Þá mun
hann leika 34 ný lög eftir
ýmsa kunna . jazz-höfunda,
m. a. eftir sjálfan sig, en
hann hefir samið mörg jazz-
lög, og eru þau þckkt í Eng-
landi og víðar. Auk þess hef-
i ir hann raddsett iög fyrir pí-
anóið eftir aðra höfunda, og
mun hann leika nokkur slík
á liljómleikunum.
Að skilnaði lék Dawson
nokkur lög á píanóið fyrir
blaðamennina. Auk þeirra
hlýddu nokkrir tónlistar-
menn bæjarins á leik hans,
og bar þeim saman um að
leikur hans væri með ágæt-
um.
Vafalaust mun verða hús-
fyllir á tónleikum Dawsons,
þvi að langt mun síðan að
jazz-unnendum þessa bæjar
hefir gefizt kostur á að hlýða
á slika tónleika.
ÍRAN
Framli. af 1. síðu.
notuðu til jiess að afsaka
veru hers síns þar.
Tekið fijrir
a mánudag.
Mótmæli Irans verða tck-
in fyrir r ráðinu á mánudag,
en þá kemur það saman á
fyrsla fund sinn að þessu
sinni. Þann sama dag verð-
ur einnig fundur í hermála-
nefnd fimmvcldanna í Ncav
York, en þau eru Bretland,
Bandaríkin, Rússl., Frakk-
land og Kina.
Innbrot. Það cr víst ekki fjarri sanni að scgja,
að aldrei liafi vcrið liér eins mikið
uni innbrot og undanfnrnar vikur og mánuði.
Svo líður varla 'nótt, að ckki sé brotizt inn
cinhvcrs staðar og jafnvcl á mörgum stöðum
á nóttu. Bilaþjófnaðir eru og orðnir hið mcsra
sport, og hafa margir bilar vcrið cyðilagðVr,
cn aðrir stórskemmdir. Margvislcgt annað linupl
og þjófnaðir hefir cinnig átt sér stað undan-
farið, svo að óliætt er að scgja, að liér hafi
vcrið hin mcsta óöld, svo að ckki sé sagt
glæpaöld.
* *
Uppeldi. Margir vilja kenna það uppeldinu
einu, liversu margir unglingar lcnda
nú á refilstigum. Vafalaust á það drjúgan þátt
i þvi, hvað margir þeirra „tcggja fyrir sig“.
Þó þarf það ckki að vcra — uppeldið gctur
vcrið að kalla óáðfinnanlegt, þótt unglingarn-
ir lciðist út af rciþ'i braut. En hitt dylst nátt-
úrlcga cngum, að, uppcldið — gott uppeldi -—
cr skilyrði fyrir þvi, að börnin vcrði góðir
þjóðfélagsborgarar, þótt það gcti auðvitað misst
marks, cins og flestir munu vita einhver dæmi
um úr nágrcnni sínu.
*
111 áhrif. UngUhgarnir gcta orðið fyrir illum
áhrifum úr mörgum áttum, af bók-
um, blöðum og bíómyndum, og þótt allt sé gcrt
til þcss að koma í veg fyrir að þau komist
yfir eða sjái slíkt, þá getur alltaf svo farið,
að cinhvcr smjúgi inn á „bannsvæðið“, þvi að
öllum ráðum er beitt. Og þegar einn hcfir lært
cittlivað, þá er liann vcnjulega fljótur að kcnna
öðrum, þvi að ckki skortir áhugasaina nem-
cndur, þótt ftcstir „hætti námi“ áður en i óefni
cr komið, eða af þvi að áhuginn beinist i Iicil-
brigðari farvcg.
Fy rirlcstrar. Undanfai’na sunnudaga hcfir
Matthías Jónasson, uppeldisfræð-
ingur, haldið útvarpsfyrirlcstra um barnaupp-
cldi. Eg íicfi ckki lilustað á mcira cn cinn
])cirra, cn þótti hann góður. Hcfi cg heyrt ut-
an að mér úr mörgum áttum, að á fáa þætti,
scm útvarpið hcfir nú upp á að bjóða, sé hlust-
að cins mikið og af jafnmikilli athygli. Hcfi cg
fengið bréf um fyrirlestrana frá „foreldrum“,
þar scm lokið cr lofsorði á þá og borin fra'm
ósk um það, að þcir verði sérprentaðir. Kcm
cg því hér með á framfæri.
:í«
Ilúsmæðra- Ilúsmæðrafélagið liér í bænum
félagið. hcfir nýléga gert miklar og marg-
vislegar ályktanir um málefni
bæjarmanna. Er óhætt að scgja, að þar sé drcp-
ið á mörg mál, scm mjög cr nú aðkallandi,
að kippt verði i lag eða lirundið i framkvæmd.
Á mörgum hcfir verið tckið mcð slíkum vetl-
ingatökum, að hvcrgi num slíkt þekkjast og
sunium hcfir verið lítt scm ckki hrcyft. Er
vonandi, að þcssar ályktanir félagsins verði til
að rcka á cftir framkvæmdum, svo að borgin
okkar taki cnn hraðari framförum á næstunni
en undanfarið.
Mjólkur- Eitt af þvi, sem lhismæðurnar vilja,
flöskurnar. er að mjólkin, ,sem bæjarbúar
leggja sér til nninns, verði fraiu-
vegis cingöngu seld á lokuðum flöskum. Það
mun víst öllum þykja sjálfsögð krafa, því að
Ijóst cr, að meðferð mjólkurinnar og hrcin-
læti i sambandi við hana cr mjög ábótavant,
cn því hefir verið borið við, að vcgna styrj-
aldarinnar væri ómögulegt að fá efni í flösluilok.
*
Er það reynt? En nii spyrja margir, hvort til-
raunum til að afla þessa efnis
Iiafi vcrið haldið áfram, eftir að striðinu lauk
og friður komst á. Ekkcrt hefir heyrzt um það
frá viðkomandi aðilum, cn vonandi er það ekki
vcgna þess, að ekki sé reynt allt, scm unnt
er, lil að bæta úr þessu. Það eru kröfur allra
ncytenda, að bætt vcrði úr þessu ástandi, eins
fljótt og kostur er á.