Vísir - 24.04.1946, Blaðsíða 4

V I S I R
Miðvikudaginn 24. apríl 1946
VISIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
blaðautgáfan vlsm h/f
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f._
SumarmáL.
BreiðíirSingabúð vígð í kvöld.
Fjölmennasta átthagaSélagið vinnur í hag-
inn Syrir alla félagsstarSsemi.
Erlendir menn, sem hér haí'a dvalið, undrast
þann gamla íslenzka sveitasið, að sumri
sé fagnað á þann liátt, sem um aldir hefur
tiðkazt, enda er slíkt óþekkt fyrirbrigði i öðr-
um sólríkari löndum. Veturinn er licr langur
og oft erfiður, þótt við getum að þessu sirini
sagt, að við höfum varla orðið vetrar vör{
enda hefur hér verið mildara tíðarfar á þessu
ári en verið hefur á Norðurlöndum og víða
lim Evrópu. Kom þetta sér mjög vcl, þar cð
svo var vætusamt á síðastliðnu sumri um Suð-
urland, að bændur voru illa við erfiðum vctri
])únir. Hefur þannig betur rætzt úr en á horfð-
ist, er veturinn gekk í garð. Margt bendir til
að tíðarfar sé verulega að breytast á landi hér
og raunar á norðlægari slóðum, og hafa danslc-
ir vísindamenn nýlega látið þess getið, að ])cir
séu þess fullvissir, að jöklar muni með öllu
liorfnir af Islandi og Grænlandi innan tvö
hundruð ára, en þó skal sú spá ekki seld dýr-
ara verði en hún var keypt. Sannleikurinn cr
sá, að á hverri öld hafa komið hlýinda-tíma-
bil, en ávallt liefur sótt í sama horfið um
harðindin, sem svo hefur leitt til fjárfellis og
hungurdauða. Að slíkum liörmungum rekur
vonandi ekki framar. Islenzka þjóðin er nú
])elur undir harðindi búin en liún hefur nokk-
uru sinni verið, og þótt ísalög, eldgos og ó-
áran geti þjarmað mjög að þjóðinni, nú sem
fyrr, mun hún þó þrauka af.og gera landið
byggilegra með ári hverju. Nú er vorgróður
í þjóðlífiriu yfirleitt, framfarir hafa alðrei vcr-
ið xrieifi, stórhugur aldrei almennari, og hver
skyldi þá óttast eða öryienta um fi’amtíðina
á hverju sem gengur.
Þegar súmrar verður okkur fyllilega ljóst,
hversu viðunandi framfarir eiga enn langt i
land, og hversu fjarri fer því, að við höfum
rækt skyldur okkar við æftjörðina. 1 víðáttu-
mikilli auðninni sést einstaka græn vin, —
litlir túnhlettir umhverfis bóndabæina, en
megnið af öllu ræktanlcgu landi liggur enn
ósnert af manna höndum, ef frá er talið það
eitt, sem rányrkjan og eyðingin hefur afrek-
að. Arlega blása upp stór svæði ræktanlegs
lands, án þess að nokkuð sé að gert, en geri
golu i þurrviðrum á sumrum verður loftið1 aðsloðaði við kaupin og hef-
allt mettað moidarskýjum ofan frá öræfum' verið siöan lögfræðilegur
og úr byggðiim. Mcnn líta á slíkt sem sjálf- ráðunautur félagsheimilisins.
sagðan hlrit, scm ekki sé um að sakast, en Málið var lagt fyrir Breið-
getum við ckki hagnýtt okkur gæði landsins, firðingafclagið, sem sam-
ræktað það og nytjað, er okkur það ekki
vansalaust, enda bregðumst við þá þeim skyld-
um, sem hver sjálfstæð menningarþjóð verð-
nr að inna af höndum, til þess að tryggja
íramtíð sína. Það eitt nægír ekki, að sækja
sjóinn djarflega. Móðurmoldin bíður enn í
-.órækt. Hún mun, er stundir líða fram, gefa
margfaldan og tryggan arð af öllu því íe,
sem henni er fórnað. Kaupstaðabúar þyrpast
út í sveitirnar á sumardögum í sólskini og
veðurblíðu, en hvenær skyldri menn skilja til
íulls, að á hverju sumri ættu þeir að auka á
gróður jarðarinnar og rækja þannig skyldur
sínar við hana. Erlendis sækjast menn eftir
að eyða ellinni í sveit og tryggja sér til þess
jarðnæði. Gætu kaupstaðabúar hér á landi i heimilisiris var ráðinn Lýðúr
ckki gert slíkt-hið sama ? ÍJónsson, gn kona hans Krist-
Breiðfirðingahuð nefnist
liús Breiðfirðingaheimilisins
li.f. við Skólavörðustíg, en
svo nefndist einnig búð Breið-
firðinga á Þingvöllum, sem
Skarðverjar og Sturlungar
bjuggu í er Alþingi var háð.
Er þess meðal annars getið
í Sturlungu, að Sturla Sig-
livatsson tjaldaði þá búð, er
hann varð að víkja úr Hlað-
búð fyrir Snorra Sturlusyrii.
Vigsluhátíð hinnar nýju
Breiðfirði ngabúðar verðu r
haldin í kvöld, en tvö kvöldin
næstu fær Breiðfirðingafé-
lagið liúsið til áfnota, en því-
næst verður það opnað al-
menningi. Blaðamenn skoð-
uðu húsakynnin í gær og leizt
vel á þær breytingar, sem
þar bafa verið gerðar. Eru
þarna bjartir og rúmgóðir
samkomusalir, aðalsalur á
neðri liæð, en anriar minni á
efri liæð og loks nokkur
smærri lierbergi, sem ætluð
eru fyrir nefndar fundi og
aðrar fámennar samkomur.
Salirnir taka 230—300
manns í sæti, en nærri lætftr
að það sé venjuleg fundar-
sókn í Breiðfirðirigafélaginu,
en i því eru nú um 950
manns. Mun það vera fjöl-
mennasta átthagafélag, sem
starfar hér í bæ, enda nær
það yfir þrjár sýslur.
Kristján Guðlaugsson liafði
orð fyrir stjórn Breiðfirð-
ingaheimilisins h.f. og skýrði
svo frá stofnun Breiðfirð-
ingabúðar;
Á fyrsta fundi Breiðfirð-
ingafélagsins liaustið 1944
var kosin 9 maniia nefnd til
þess að finna lieppilega bygg-
ingu sein félagið gæli náð
eignarhaldi á.
Nefnd þessi hélt niarga
fundi og ræödi um kaup á
ýmsum eignum í bænum, cn
er kunnugt varð, að eignin
Skólavörðustigur nr. 4, 6 og
6 B myndi verða seld, taldi
meirililuti nefndarinnar rétt
að gera tilboð í þá eign. Eftir
að nefndin liafði gefið til-
boðið, leitaði hún til Ivrist-
jáns Guðlaugssonar, hrl., sem
þýkkti að leggja fram lcr.
150.000.00 til kaupanna, en
jafnframt var svo ákveðið að
stofnað vrði Iilutafélag, er
ætti og' ræki félagsheimilið.
Hlutafélagið var því næst
stofnað og nefnist það Breið-
firðingaheimilio h.f. Stjórn
þess skipa:
k Jóhannes Jóhannsspn, for-
maður, Snæbjörn G. Jóns-
son, gjaldkeri, Óskar Bjart-
marz, ritari, Jón Guðjónsson,
Einar B. Kristjánsson.
Framkyæmöastjóri félags-
in Jóbannsdótlir, befir uiri-
sjón með og stjórnar veit-
inguin.
Eign sú sem félagið liefir
keypt, eru svo sem áður
greinir þrjú hús 4, 6, og 6 B,
við Skólavörðustíg, sem
firmað Jóri Halldórsson A.
Co. átti áður. Lóðin er að
stærð 912 fennetrar, en fyr-
irhugað er, að’ný gata verði
lögð yfir lóðina, sem aðal-
gata milli aristur og.vestiir-
bæjar, og er áætlað að af lóð-
inni verði þá tcknir ea. 75
fermelrar. Liggur þá lóðin
við tvær aðalgötur, og má
byg'gja á liverjum fermetra
hennar. Sökum hinna fyrir-
huguðu breytiriga var vafa-
samt að nauðsynlegar breyt-
ingái’ fengjust gerðar á liús-
inu nr. 6 B, þar sem veitinga-
sala verður rekin og sam-
komur haldnar, cn fvrir
skilning og velvilja borgar-
stjóra Reykjavíkur, hæjar-
ráðs og bæjarstjórnar tókust
þó samningar um þessar
framkvæmdir og hefir hús-
inu verið gerbreytt.
Halldói’ Jónsson arkitekt
gerði innanhússteikningar en
Jón Guðjónsson hafði um-
sjón með hreytingum fyrir
Iiönd félagsstjórnarinnar.
Raflögn annaðizt Kristján
Einarsson frá Svalbarði, mið-
slöðvarlagnir Haraldur' Sal-
ómonsson, pípulagningar-
meislai’i, málarameislari var
Oddgeir Sveinsson, en gólf
lagði Ó. J. Olsen, og liafa
allir þessir menn leyst verk
sitt prýðilega af liendi.
F ormaðu r B reiðfi rði n gá-
félagsins Jón Emil Guðjóns-
son gerði þvi næst grein fyr-
ir starfsemi Breiðfirðinga-
félagsins, sem er æði fjöl-
Jiætt, ’enda mun félagið nii
starfa í 7 deildum, nrisjafn-
lega fjölmennum. Húsnæðis-
skortur hefir mjög háð fé-
lagsstarfseminni, en úr þessu
er nú bætt. Fyrir félaginu
vakir að vinna að byggingu
stórhýsis á greindri lóð
Breiðfii’ðingalieimilisiníT við
Skólavörðustíg og verður ó-
hikað stefnt að [fví marki.
Merki Breiðfirðingafélagsins
eru þrír fljúgandi svanir á
bláum feldi. Svanir silja
hundruðum eða þúsunduin
saman á innfjörðum Breiða-
fjarðar er þeir liverfa frá
heiðum og eru því gott tákn
þeirra þriggja sýslna, sem að
félaginu standa. Ræddi for-
maðurinn því næst alinennt
starfsemi átthagaféláganna
og þýðingu þeirra fyrir átt-
hagana og bæjarfélagið.
Hvatti hann Breiðfirðinga til
að standa saman um fyrir-
tæki þetta og vinna ötullega
að því marki að önnur og
veglegri Breiðfirðingahúð
mætti rísa á hinni miklu lóð,
sgm félagið liefir yfir að
ráða.
Útlent „Bergniáli" hefir horizt bréf frá G.
vinnufólk. S., og er þar rætt um útlent starfs-
fólk og ýmislegt, sem bcr að athuga
í sambandi við ráðningu þess. Vegna þess að
þar kemur margt það fram, sem vcrt er að at-
huga,- þykir rétt að láta almenning fá að heyra
athugasemdir höfundar. Bréfið liljóðar þannig:
„Eins og kunnugt er, héfir mikið af útlcndu
fólki í vinnuleit komið hingað siðustu mánuði
og nú cr verið að æskja eftir að fá útlent fólk
lil þess að vinna hér landbúnaðarstörf. Það fólk
sem hingað kemur, er allflest óboðið; kenuir
hin'gáð til þess að „græða“. Það liefir frétt, að
hér sé mikla peninga að fá, vegna þess að hér
sé hátt kaup, og geti það þvi rifið liér upp
niikla peninga á skönnnum tíma.
*
Varhugavert. Það var sagt frá því fyrir
skömmu, að menn, sem voru að
sýna hér og selja máiverk, hafi farið út héðan
mcð 10 þúsund krónur. Þetta cr varhugavert.
Og það fólk, sem hingað kcmur til „að græða"
hugsar sér vafalaust að reyna að safna sem
mestu af því, sem það vinnur inn og fara með
það á burt úr landinu. Á þetta að viðgangast.?
Þéir þegnar Danmerkur, sem hingað fara, fá
ekki að fara úr landi með meira en 50 krónur
með sér. Fari þeir til Svíþjóðar, mega þeir að-
eins fara með 25 krónur.
*
Hvað gera Svipað gildir í Sviþjóð. Þeir út-
aðrar þjóðir? lendingar, sem þáðan fara, mega
ekki hafa mcð sér ineira en 99
krónur sænskar, en hafi meiin samt einhvcrja
meiri peninga, ]>á eru þeir teknir af þeim. Menn
fá þar ekki að láta neitt i banka, þvi í Sviþjóð
mega erlendir menn ekki eiga fé í bönkum. Og
i Englandi fá inenri aðeins lítinn gjaldeyri. Svo
strangan vörð halda nú allar þjóðir um gjald-
eyri sinn. Eigum við einir þjóða að hegða okk-
ur eins og hreinir ráðleysingjar.“ Þannig liljóð-
aði bréf þetta, og vildi blaðið elcki láta hjá li'öa
að leyfa lesendum sínum að Iieyra skoðun G.
iS., þvi að allt það, sem þar kemur fram, er
þess vert, að því sé gaumur gefinn. Þess má
þó geta, að nýlega hafa verið auglýstar hömlur
á yfirfærslu vinnulauna, og er ])ess að vænta,
að þær reglur verði haldnar.
*
Gleðilegt Sumardagurinn fyrsti cr á morgun.
surnar. En er súmarið komið, sem allir hafa
verið að híða cftir, jafnt ungir sem
gðmlir? Engum getum skal að því leitt, hvernig"
iþað verði, gott eða vont, en aðeins tekið undir
j])á ósk og von manna, að ]>að verði sólrikt og
jinilt, því að það léttir skapið og býr fólkið bet-
jiir undir næsta vetur. .—■ En liann keniur jafn
láreiðanlega eftir þetta sumar og öll önnur sum-
ur. „Bergmál“ óskar öllum lesendum sínum
gleðilegs sumars og væntir þess að allt megi
|Snúast þeim i hag á komandi sumri.
*
Notið sólskin Fari allt að vónum manna, verð-
og birtu. ur sumarið, sem nú fer i Iiönd,
sólríkt, og veitir margar gleði-
stundir fólki, er ferðast um sveitir landsins, og
verður nokkurs konar uppbót fyrir sumarið í
fyrra. Þótt veturinn i vetur hafi verið riieð ágæt-
um, af vetri að vera, þá er það svo, að ekki
^er liægt að ferðast ei'fts frjálst um landið á vetr-
jiini og sunirum. Það er latt dapurlegra, en sí-
felldar rigningar á sumrin, er allir vænta þess
. að fa tækifæri til þcss að hrlsta af.ser ryk bæj-
arins og nota sumarleyfið úti í sumri og sól.
I * *
. Litlu Ragnar Bjarkan, fulltrúi í Stjórnar-
bifhjólin. ráðinu, hringdi til mín i morgun út
af frásögninni í gær um Jitlu bifhjól-
in. Ivvað hann'það á misskilningi byggt, að und-
anþágur hefði verið veittar. Hinsvegar liafa
margir leitað til Stjórhárráðsins þeirra erinda,
jþví að það eitt getur veitt slíkar undanþágur. en
‘gcrir ekki._ • t _________________-