Vísir - 31.07.1946, Blaðsíða 6

6
V I S I R
Miðvikudaginn 31. júlí 1946
Sigurður Breiðfjörð
1798—1846—1946
EVÍÐSJÁE
SÆGARPURINN
SIR PHILIP VIAN.
Það vakti gífurlega hrifn-
ingu í Brctlahdi, þegar Ni-
mitz flotaforingi tilkynnti í
marz 1945, að brezk flota-
deild væri komin til Kyrra-
hafsins og tæki þátt i hern-
~aðaraðferðum með fimmta
flotanum ameríska. tbúar
Bretlandseyja fögnuðu því
ekki aðeins, að sjóliðum
þeirra gæfist kostur á að
berja á Japönum, heldur
emnig að Sir Philip Vian
lmfði verið valinn foringi
flotadeildarinnar brezku. Þá
vissu menn heima í Bret-
landi, að ekki mundi verða
deiglega barizt af Breta
hálfu.
Þott heimurinn þrái i
sjálfu sér alltaf frið, hyllir
hann þó alltaf menn þá, sem
vinna sigra á vígvötluniim.
Bretar eiga allt sitt undir
sjónum og því hafa þeir allt-
af dýrkað þá menn sína, sem
barizt hafa á sæfákum. Her-
-toginn af Wellington' ■—
Járnhertoginn, eins og hann
hefir jafnan verið nefndur
— naut hvergi nærri eins
mikillár hylli og Nelson
„flotaforingi, og á árunum
1914—18 báru Bretar ekki
eins mikla virðingu fyrir
neinum af hershöfðingjum
þeim, sem börðust á vígvöll-
um Frakklands, og Beattie
eða Jellicoe.
Þetla er sannleikur enn í
dag. Sigrum Montgomerys,
. Alexanders og Dempseys er
fagnað svo að undir tekur,
cn allt Bretland fijinur til
hreykni, þegar minnzt er á
afrek Vjuns, hins hávaxna,
bláeyga s'ægarpS, sem endur-
vekur ennþá. tilfinningar
manna frá dögum Drakes
og Hawkins, með snerpu
sinni og karlmennsku. Hvað
-e.ftir annað — og venjulega
þegar horfurnar hafa verið
sem verstar, — liefir hann
unnið afrek, sem lyft hefir
tsál þjððar sinnar úr djúpi
bölsýninnar, með einhverju
fifIdirfskubragði sinu.
Fyrstu hetjudáð sína vann
hann í febrúarmánuði 1940.
Vian, skipherra á tundur-
spiUinum Cossáck, var á efl-
irlitsferð á Norðursjó og
hafði fengið skipanir um að
slöðva fangaskipið Altmark.
Vian var vel á verði, en áð-
ur en hann gat látið til slcar-
ar skríða, skguzt Altmark
inn í Jössing-f jörð í Noregi.
Þann 21. júlí, s.l. var liðin
ein öld síðan Sigurður Breið-
fjörð kvaddi þennan heim,
saddur lífdaga fyrir aldur
fram. Heyrt hefi eg því liald-
ið á lofti, að hann hafi lát-
i/t frammi á Seltjarnarnesi,
en það er mishermi. 1 Há-
konsenshúsi, kennt við Einar
Hákonsen, síðar eign Wal-
garðs Breiðfjörðs kaup-
manns, almennt nefnt Fjala-
kötturinn, nú Aðalstræti 8,
bar andlát hans að mcð þeim
liætti, að hann dó af afleið-
ingum langvarandi lmngurs.
Og eins og Gröndal orðaði
það: íslendingum til sóma.
-— ----og ef að við felld-
um þig aftur úr hor j i ann-
að sinn grætur þig þjóðin,
Þar álti því að vera óhætt,
ekki aðeins vegna þess að
Noregur var hlutluus, held-
ur var fjarðarmynnið aðeins
um 200 m. breitt og fullt af
blindskerjum.
En Vian skeytti hvorki
um blindsker né hlutleysi
landsins. Ilann greip sjálfur
sljórnvölinn, stýrði skipi
sínn inn i fjörðinn og neyddi
Altmark til að hleypa í
strand. Síðan sendi hann
menn sína um borð með
brugðnum brandi og þeir
leystu úr Imldi 300 enska
fanga. Að svo búnu sigldi
Vian til liafs.
En það var eins og hon-
um þætti þetta ekki nóg, því
að áður en vika var liðin,
var hann búinn að leggja til
oruslu við þýzka skipalest
og bar sigur úr býtum, þótt
við ofurefli væri að etja.
tíeorg Bretakonungur sæmdi
hann þá heiðursmerki, sem
næst gengur Viktorínkross-
inum, en hin hreykna þjóð
sæmdi hann sínu eigin he.ið-
ursmerki og kallaði hann
„Vian á Cossack".
Rétt eftir þetta var Vian
settur á annan tundurspilli,
Afridi, og hann lét ekki drag-
ast, að’gera það nafíi frægt
einhig, og það var þegar
Bretum gekk verst. llann
vann við brottflutning
brezka liðsins frá Namsósi i
Noregi. Fjöldi þýzkra flug-
véla steypti sér yfir herflutn-
Frh. á 8. síðu.
segir Þorsteinn á öðrum
stað. Almenn sorg mun þó
tæplega hafa ríkt við andlát
Sigurðar, a. m. k. ekki í
Reykjavík, þessum næstum
aldanska bæ.
Meðal alþýðu mun þó
saknaðar hafa gætt, þótt al-
mennt væri ei, og margir
munu hugsað hafa likt og
skáldkonan Ólína Andrés-
dóttir orðaði það, þremur
aldarfjjórðungum síðar:
Háttum mörgum hefi eg
týnt úr huga minum,
en mansöngvunum mildum,
. finuin,
má eg aldrei gleyma þinum.
Sungu þeir inn i sálu mína
sæla friðinn,
blessaður sérlu, lífs og liðinn,
ljúfa fyrir söngvakliðinn.
Mansöngvar og rimur Sig-
urðar Breiðfjörð höfðu utn
langt skeið yljað þjóðinni.
Á lönguni vetrarkvöldum, i
þröngum haðstofuliytrum,
voru rímur hans kveðnar,
lesnar og lærðar, og aftur
kveðnar. Ljóð lians og rim-
ur sungu sig inn í liug og
hjörtu þjóðarinnar, og í ver-
aldlegum skilningi er mér
nær að halda, að Sigurður
hafi verið íslenzku þjóðinni
það, sem Hallgrímur var
lienni í andlegum. Ilann var
sá söngvasvanur, er aldrei
gleymist, meðan islenzk
tunga nýlur sin og íslend-
ingar lialda áfram að vera
íslendingar, í þess orðs beztu
merkingu.
Þeir, sem lialda því fram,
og það eru jafnt leikir sem
lærðir, að skáldskapur Sig-
urðar Breiðfjörðs sé úreltur,
sem svo er nefnt, með öðr-
um orðum, tolli ekki í tízk-
unni lengur, hefðu án ei'a
golt af að nema staðar og
hugsa, áður en þeir kveða
upp dóm sinn. Og eg er illa
svikinn, ef þeir, er andúð
hafa á kveðskap Sigurðar,
séu orðnir svo spilltir af véla-
menningarskrölti nútimans,
að þeim hitnaði ekki
fyrir hrjósti, ef þeir í
góðu tómi kynntu sér
rit hans. Og i minum augum
gelur sannur skáldskapur
aldréi úreltur orðið, hvað sem
öllum isma líður. Hitt másvo
deila um, hvað sé sannur
skáldskapur, og hvað ekki.
Guð er sá, er talar skáldsins
raust. Qg að Sigurður Breið-
fjörð liafi verið skáld af guðs
náð, er engum efa bundið.
Sá deyr ei, er heimi gaf
lífvænt ljóð. Þótt jarðarför
Sigurðar Brciðfjörð væri fá-
menn, fáir syrgðu, og haula-
steinninn á leiði lians sé lág-
reistur, er víst um það,að hann
lifir, þótt hann dæi. Ekki
einungis í sínum eigin verk-
um, heldur og annarra. En
hér er ei rúm til að fara út
í þá sálma. En eg hika ekki
við að fullyrðá, að hefði ei
Sigurður Breiðfjörð verið
uppi, liefðum vér ekki eign-
azt þjóðskáldið Þorstein Er"
lingsson í þeirri mynd, sem
vér íigum liann, og munum
eiga.
Ef þú, lesari nnnn, á hljóðu
sumarkvöldi leggur leið þína
suður í gamla kirkjugarð, og
gengur inn um litla Iiliðið,
sem er fyrir miðjum garðin-
um, er veit að Suðurgötu,
mætir fyrst augum þínum
leiði skálds, er féll á æsku-
vori lífsins, Jóhanns Gunnars
jarðneska lifsins, Jólianns
Gunnars Sigurðssonar (1882-
1906). En á hlið við það, til
liægri, er hinzti legstað-
ur Sigurðar Breiðfjörð.
Lítill, burstmyndaður minn-
isvarði úr íslenzkum grá-
steini höggvinn af Svcrri
Runólfssyni steinhöggvara
ca. tuttugu árum eftir
andlát Sigurðar) prýðir graf-
reitinn. Þú virðir fyrir þér
hina látlausu áletrun stcins-
ins, og dáist að hve meistara-
lega harpan er llöggvin,
cn um hugrenningar þín-
ar læt eg þig einan. Þó er
mér nær að halda, að áður
en þú gengur hurt, mælirðu
í liljóði:
en ef týnist þúfan þin,
])á verður hljótt um fleiri.
Kjarnorkumaðurinn
r(~A k
!/ Mr.T-
íf // -
MERE'S OMt: TME
••• POLIS HOTEL ASSOCIATION,
• TMCPELAy IKl TVfS. WEDDIMS
BecAuiSK-OC VOUP. Li*ILVAR«ANTED'
.RCTUSALTO 3E BEST MAN MAS
RESÚ'CTED litAWA'Æ 0‘- CANCELED
RESERVATIOmS O’vMifJG TO...‘
21
'«! 77'
^iegel oy J/oe ^óluif.er
> AMD WE TWINK VOU
ARE’ A COLD, UNROMAMTiC j
HEEL, WITH A HE AI2.T OE
STONE, ATWlSTED SOUL AND
A WARPtíD MIND. SINCERELV
t — Tl ii ~t f '.AkD!/-cL IT
c:i r:*A ccmpucateo.
l'MIM AMICE PrcKLS-
\IF I r WEPE CtfLV POSSIBLE
TO BB SUPrRMAM AKID K6Í-4T
youRs, sevemteen Enlisted/At the. sanve t;me, i could...
MUH OF THE U.S.ARMY.
HOLV 5MOKE.' EVSN TWE
ARÍUED forces ARESORE
AT Mt,'
BE BEST MAM AMD RELAY..T>
(’.Iark: „og hér er eilt'frá gisti-
húsasambandinu: Sökum þess
að þér hafið neitað að vera
svaramaðurinn, liefir fólk hóp-
um saman aflurkallað herbergis
p&iltáHíFsiliirat,-.'.;rl.''''11finot *ii
;... o'g við álitiliir, að þét:
séuð hengilmæna, órómantísk-
ur asni, með hjarta úr steini.
Yðar eiplægir seytján hermenn
úr! her ! ft;uí(l;irlkj;uiná. „Guð
■'I'fijáliA ;'lótéúr', •jáíT\4l lierinn
veitist að mér.“
„Nei, jþéttá: ér* . geiigið óf
; langt.. Eg e.r ,i , lag]egri klipu
núna. Ef eg gæti aðeins verið
Kjarnorkumaðurinn og Clark
Keiit á sama t'ffn’a mýndi þetto'
„Haltir áfráni Qlark, r<jg taktu
lífinii með ' ró,“ sagði einn af
mönnum Krumma. „Það bíður
bíll eftir þér á horninu. Reyndu
að' köiiiá þér þangað ef þú vilt
allt lagast...“ •uc’-ia ’ •■«)»»»’ oYekiíþhafá ýérra af þvi.“
Sœjarþéttir
Næturlæknír
er i Læknavarðstofunni, símft
5030.
Næturvörður
er i Lyfjabúðinni Iðunni, simk
1911.
Næturakstur
annast B. S. R., Sími 1720.
Nýr bátur frá Svíþjóð
kom til Reykjavíkur í gær. —•
Hefir hann verið nefndur Ing--
ólfur Arnarson RE 19. Báturinn.
er 92 smál. að stærð og var verS
lians um 500 þús. Ágúst Snæ-
bjarnarson h.f. er eigandi báts—
ins.
Nokkrir bátar
stunda veiðar frá Reykjavik
með snurpinpt og er afli hjá þeinr
sæmilegur.
ísólfur ísólfsson
Idjóðfæraviðgerðármaður, er
nýlátinn. Hann var yngsti son-
ur ísólfs Pálssonar tónskálds.
Ferðaskrifstofan
hefir beðið blaðið að koma eft—
irfarandi orðsendingu til þeirra,
sem hafa i hyggju að ferðast á:
vegum hennar um næstu lielgiv
Sökum örðugleika á að fá nægan.
bílakost, verða allir, sem vilja.
taka þátt i þessum ferðum, a5
sækja farseðla sína i dag eða áí
morgun, en eftir þann tíma er
viðbúið að engir bílar fáist í ferð-
irnar. Ferðaáætlunin var birt í;
Vísi í gær.
Útvarpið í kvötd.
Kl. 19.25 Tónleikar: Óperu-
söngvar. 20.30 Útvarpssagan z:
„Bindle" etfir Herbert Jenkins,.
V (Páll Skúlason ritstjóri). 21.00
Tónleikar: Dansskólinn eftir
Boccherini (plötur). 21.15 Viðtalp
Stúdentar segja frá ferð sinni um.
Norðurlönd. 21.40 Laugarvatns-
skólinn syngur (plötur). 22.30
Dagskrárlok. 22.00 Fréttir.
I.jósatími bifreiða hefst á morgun-
Ljósatími hifreiða hefst á morg-
un, hinn 1. ágúst, og er liann frá
kl. 22.10 að kvöldi (10 min. yfir
10) til 2.55. Er þessi timi ákvarð-
aður í Lögreglusamþykkt Reykja-
vHuir, en í þeirri samþykkt eru.
engin fyrirmæli um ljós bifreiða.
í júni og júli.
BEZT AD AUGLÝSA í VlSI
HpcMffáta hk 306.
Skýringar:
Lárett: 1. Dýrmætl, 6. úð-
að, 8. ósamslæðir, lö/lraðk-
aði, 12. eins, 14. fiskur, 15.
þi'áðúr, 17. þyngdareining,
18. birta, 20. hljóðað.
Lóðrétt: 2. Ung, 3. samið.
4. g'róft hár, 5. pára, 7. fimi,
9. ldæði, 11. þrá, 13. merki,
16. óþver'ri’ 19. öðlast.
■ í ‘. J'
Lausri á Krossgátu, nr. 305:
Lárét í : 1 Iýalsj, 6 þak,. 8 ol'M
,10 krol, 12 sál,., 14-átu, .15
skap, 17 ak, 18 urt,;^0-skotta;-:
Lóðrétt: 2 A, B.<; 3, lak, 1
skrá, «5 Iipssi. 7 klukka, 9
t'Úk, 'lT\i.ot:r,'13.1,íUik, Ift Pro..
19 T. T.