Vísir - 17.08.1946, Blaðsíða 3

Laiigardaginn 17. ágíist 1946
V I S I R
3
EVÍÐSJÁ-
Hitler eftir sprengjutilræðið.
Artíðar viðtal við hershöfðingja
frá E1 Alamein.
Þann 25. október síðastl.
voru þrjú ár liðin frá Jwí að
mesta orustan við El Ala-
mcin var háð, og í því tilefni
átti eg viðtal um orustuna og
Norður-Afríku stríðið í heild
við einn af herdeildarfor-
ingjum Rommels. Það var
major gen. Johann Cramer
(en eg æila að biðja yður
að stafa það ekki eins og
nafn Kramers frá Belsen,
sagði hann við mig), sem
barðist við El Alamein, var
tekinn til fanga hjá Bon-
höfða, fár i fangaskiptum
heim til Þýzkalands aftur,
venga heilsubilunar og kom
J.angað i tæka tið til þess að
vera einn höfuðmaðurinn í
tilræði hershöfðingjanna við
Hitler, í júlí 19M.
„Alamein-orustan var töp-
uð, áður en hún var háð,“
sagði hershöfðinginn. „Við
álturn ekkert benzín. Rom-
mel bað Ilitler um að láta
staðar numið undir eins eft-
ir ósigurinn við Alamein, til
þess að firra okkur miklu
meira tjóni síðar, — sem við
að sjálfsögðu biðum hjá Bon-
höfða.
,.I iEIÐURSMENN
1 STRÍÐI.“
„Við hefðum getað tekið
Alexandríu og Egyptaland
sumarið 19)2,“ hélt hann á-
fram, „en Rommel vissi vel,
að við gátum ekki haldið
þeim vinning.“ Það voru að-
eins tveir leiðir iil þess að
við gætum haldið Norður-
Afríku. Önnur var sú, að
taka Gíbraltar, Kríl og Möltu.
Ilin leiðin var að gera heljar-
mikla tangarsókn gegnum
Kákasus er mætti okkur við
botn Miðjarðarhafs. Við vor-
um gersigraðir við Stalin-
grad og Alamein og það urðu
hamingjuskiptin í stríðinu.
„Stríðið í Afríku var háð
með heiðarlegum aðferð-
um,“ sagði hann og lagðisl
aftur á bak í stólnum, er
hann sat í, rétti upp hægri
höndina, svo hann gæti séð
bláu böndin á ermunum,
sem á stóð „Afrika Korps“
með silfurbúnu, gotnesku
letri. Fyrir aftan hann héngu
a veggnum myndir af Hin-
denburg og Fritsch og á öðr-
um vegg hékk mynd af
Schdcht, mgnninúm', sein
var áibyrgur fyrir endurvíg-
búnaði Þgzkalands eft'ir
fyrrá strJðið. •
Eg fór dðt&pyrjgziltímn um ,
RoffimeL:„Hahn úar . ekki [
n azi.ikn: Fhmrn dite yp l ú ta I drej
neimím stórnlsveiianmttenij 1
liðs veiiir sínars? né, xteinum
há R s giju m.f! o k/itj Liicuw i M m
'tdtg'kúihtíPjigtrM’emmiðéljtiufí
liafi verið hrifinn'.af Hitlei'
en hann áttaði sig fljótlega
á því, hvað stjórnárfar hans
gat haft í för með sér.‘ Síð-
an fór hann að tala um
dauða Rommels, er hann var
í hressingarhæli til þess að
ná sér eftir meiðslin, er hann
hlaut i Normandí. Hann var
á heimili sínu nálægt Ulm.
Ilann var grunaður um að
hafa átt þátt í tilræðinu við
Hitler, og tveir hershöfð-
ingjar komu heim til hans
í bifreið. Þeir Burgdorf og
Meisel. Næstu fréttir, sem
fjölskyldan fékk af honum
var, að hann væri dauður.
Eg hefi það eftir öðrum
áreiðanlegum heimildum,
nákomnum Rommel, að
marskálkurinn hafi haft
a sér eitur, einmitt vegna
þess að hann bjóst við öllu
illu, rétt eiris ög hann hafi
verið viðriðinn samsærið,
„Eg vildi gjarnan geta .náð
í lurginn á Meisle hershöfð-
ingja,“ ságði Cramer.
HEIMSÓKN
HJÁ IllTLER.
Þegar Cramer var spurð-
ur um tilræðið gegn Hitler,
sagði hann: „Eg þekkti
Stauffenberg í Afriku,“ og
meinti þá manninn, sem fór
með sprengjuna inn til Hit-
lers. „Hann særðist um leið
og eg í Afríku, — missti þrjá
fingur á vinstri hendi, augað
annað og eyrað og fékk auk
þess innri meiðsli. Eg heim-
sótti hann jafnskjótt og eg
kom til Berlinar.Hann þurfti
ekki að esgja mér um sam-
særið, þvi eg vissi um J>að
áður en eg var tekinn til
fanga. Síðan sendi Hitler eft-
ir mér og bað mig um að'
koma og finna sig í Berchtes-
gaden. A leiðinni þangað var
eg samferða Stauffenberg,
sem var í næsta klefa við
mig. Hann bauð mér til sín
og kynnti mig nokkrum vin-
um sínum.“
Þcgar hann var spurður
um hverijr hefðu verið við-
staddir i þessum einkenni-
iega fundi samsærismanna,
í járnhrautarlest, sem á leið-
inni suður til foringjans,
sem þeir voru að mynda
samsæri gegn, minntist Cra-
mer aðeins á Bec.k. En hann
átti að taka að sér yfirstjórn-
ina á eftir oð semja um skil-
yrðislausa uppgjöf fyrir
Vesturveldunum og jafnvel
Rússum líka, ef með þyrfti,
fyrir Þýzkalands hönd. Gert
var líka ráð fyrir, að banda-
menn myndu hernema
Þýzkaland.
„Eg kom til Berchtesga-
den 1. júní,“ hélt Cramer á-
fram. „Hitler kom fram á
svalirnar fyrir ofan mót-
tpkusalinn, og meðctn hann
gekk niður tröppurnar, í áll-
ina iil mjjh spurði hann:
„Ætlar,. óvinuri/iy gð nota
gas i hernaðinum? ‘ Þyi
svar.aði eg, um leið ,oq bið
tofainfýj j íiciufiu' U
Mðíí
Jxvermcíp
xirjaran
ur sínar.“ Hitler hóf síðcin
máls og kom víða við, en
mennir,
•:,,Nei, ekki
fíððt 5. ... .
'".iV'tím
ieð gasgnm
nefndi ekki á nafn það, sem
mér var mest forvitni á, —
hvort Þjóðverjum yrði skip-
að að nota gas. Síðar sá eg
Göbbels og Ribbentrop, en
Keitel reyndi ekld að ná tali
af mér, J>ótt eg væri liers-
höfðingi, sem væri að koma
frái óvinalcindi.“
Þegar Cramer kom aftur
til Berlínar, efiir för sína lil
Berchtesgaden, hitti hann
Olbricht hershöfðingja, her-
ráðsforingja Fromm, sem
var fyrir þýzkci heimahern-
um, og ræddu þeir um starf
Cramers í þágu samsærisins.
Þegar þeir höfðu rætt málið
fram og aftur, komust þeir
að samkomulcig um, að Cra-
mer skyldi sjá um að skrið-
urekaherfylki, staðsett hjá
Kramþnitz, þar sem hann
bjó, kæmi til Berlínar undir
e.ins og fréttirnar um dauða
Hitler hefðu borizt honum.
Skriðdrekadeildin var lögð
af stað og komin alla leið
iil Fehrbelliner Ptatz, i suð-
vestur hluta Berlinar, þegar
hún var stöðvuð af Guðeri-
an, sem færði þær fréttir, að
Hitler væri enn á lífi.
Cramer haGÍi s'á fnr orð-
ið cflir í K:■am.pnizt, og þar
var hann tekinn höndum
daginn eftir. Margar áslæð-
ur lágu til þess, að hann var
cgrunaður um að eiga þátt í
samsærinu, en yfirvöldin
virtust />ó alclrci renna cgrun
íréttu ástæðuna. Fyrst var
hann cgrunaður um að hafa
smyglað sprengjuefninu frá
Brellandi, er hann kom það-
an, nábúar hans þóltusi hafa
séð hann cgrafa járnkistil í
garði sínum. En kistiltinn
hafði aðeins að geymct pen-
inga og heiðursmerki. Hann
hafði gert það af öryggis-
ástæðum, vegna sprengju-
árása. „Efnið í sprengjuna
var sótt lil Rússtands og
sprengjuna gerði bróðir
Stauffenbergs," secgir Cra-
mer. .
IIVERS VEGXA
MISHEPPNAÐIST
TTILRÆÐIÐ ?
Ecg spurði Cramer að því,
hvers vegna hann hétdi að
lilræðið hefði misheppnast.
Iiann lalcli það í fyrsta lagi
hafa stafað af því, að sam-
særismenn eyðilögðu ekki
senditæki og símasamband-
ið aðalbækistöðvunum — en
þær voru þá hjá Rastad. í
öðru lagi vegna þess, að
sprengjan var af sömu gerð
og jarðsprengja ocj var þess
vegna of kraftmikit fyrir
veikbyggða skálann, sem
\ hún sprakk í, og þegar
■ sprengingin v.arð, fóru bæ.ði
giuggar ocj vegcjirpg clróii úr
áhrífum sprengingarinhar
inni í herberginu. Hitler
slasaðist j>ó allverulega og
Cramer segir, að hann liafi
aldrci síðan itóð sér.
Frái qðjgifíi heijnildum
íiíajtef'UÍi&rcHjt&’ KétitAdis(i s/jtel?fr/,j
Wíh*<!jnMtimó7¥ mtþvíARjnftjc i
ázt við sprenginguna og
liann hefði stöðuga verki í
Sœjarþéttir
229. dagur ársins.
Næturlæknir
er í Læknavarðstofunni, sími
5030.
Næturakstur
Annast B.S.R. sími 1720.
Næturvörður
er i Laugavcgs Apótcki.
A mánudagsnótt:
Næturvörður í Reykjavikur
Apótek, sinii 1700.
Næturakstur annast þá Litln
bilastöðin, simi 1380.
Söfnin í dag:
Landsbókasafnið er opið frá
10—12 árd.
Þjóðskjalasafnið fró 2—7 siðd.
Á morgun:
Fornminjasafnið er opið frá
1—3 siðd.
Náttúrugripasafnið er opið frá
I, 30—3 síðd.
Síra Jón Auðuns
messar i Dómkirkjunni á morg-
un kl. 5.
Hallgrímssókn:
Síra Sigurbjörn Einarsson dós-
ent messar í Austurbæjarskólan-
um kl. 11 f. b.
Síra Garðar Þorsteinsson
messar á Kálfatjörn kl. 2 e. h.
Kaþólski söfnuðurinn:
Hámessa í Landakotskirkju kl.
10 árd. — í Hafnarfirði kl. 9 árd.
Utvarpið í kvöld.
Kl. 19.25 Samsöngur af plötum.
20.30 Einsöngur (Einar Sturlu-
son). 20.45 Leikrit: Skraddara-
þankar frú Smith eftir Leonard
White. (Valur Gislason og Inga
Þórðardóttir). 21.20 Tónleikar
af plötum. 21.45 Upplestur: Kvæði
(Ingibjörg Sveinsdóttir). Fréttir
og danslög til kl. .24.00.
Rannsóknarlögreglan
auglýsir eftir sjónarvottum.
Þann 11. maí síðastl. varð mað-
ur fyrir bifreíð hjá Reykjavikur
Apóteki, með þeini afleiðingum,
að hann fótbrotnaði. Tveir veg-
farendur og ekill rauðs jeppa-
bils komu hinum slasaða til
lijálpar, og eru þeir vinsamlegast
beðnir að hafa samband við
rannsóknarlögregluna, til þess að
gefa upplýsingar um tildrög
slyssins.
Útvarpið á morgun.
Kl. 8.30—8.45 Morgunútvárp.
II. 00 Messa í Hallgrimssókn (sira
Sigurbjörn Einarsson dósenl).
12.15—13.15 Hádegisútvarp. 14.15
—10.30 Miðdegisútvarp (plötur) :
a) Kvartett i B-dúr eftir Suk. b)
Oktett eftir Stravinsky. c) Non-
ett eftir Ba\. d) 15.15 Söngvar
eftir Foster. e) 15.45 Vallée eftir
d”Obermann eftir Liszt. f) 15.55
Borgarinn sem aðalsmaður eftir
Bichard Strauss. 18.30 Barna-
timi (Pétur Pétursson o. fl.). 19.25
Svita nr. 4 eftir Bach (plötur).
19.45 Auglýsingar. 20.00 Fréttir.
20.20 Kinleikur á píanó (Margrét
Eiriksdóttir): a) Sónata i e-moll
eflir Haydn. b) Fantasia i f-moll
op. 49, eftir Chopin. 21.45 Minnzt
100 ára afmælis Bcýkjavikur
(Bjarni Benediktsson borgarstj.,
Villijálniur Þ. Gialason, Hjörtur
Hansson). 21.15 Lög og létt hjal
(Pétur Pétursosn, Jón M. Árna-
son o. f 1.). 22.05 Danslög (plötur)
til 23.00.
Útihljómleikar.
Lúðrasveit Beykjavikúr og
karlakór undir stjórn Jóns Hall-
öórssonar halda útihljómleika
við Menntaskólahúsið sunnud.
18. þ. m. (á morgun) kl. 5 síðd.,
á 100 ára afmælisdegi Reykja-
víkurþæjar.
Söngmenn
úr Fóstrbræðrum, Karlakór
Beykjavíkur og Karlakór Iðnað-
armanna, eru beðnir að koma
saman í útvarpssalnum á sunnud.
(morgun) kl. 4, með húfur.
Hjónaband.
í dag verða gefin saman í hjóna-
band af sira Jóni Auðuns, ung-
frú Ingiríður Ingjaldsdóttir,
Blómvallagötu 12, og Melvin Ant-
hony Hinriksen.
Ágúst Árnason,
fyrrum kennari i Vcstmanna-
eyjum, nú til heimilis að Nesveg
47, verður sjötiu og fimm ára
á morgun.
Hjúskapur.
í dag verða gefin saman í hjóna-
band af sira Jóni Auðuns, ungfrti
Guðriður Indriðadóttir og Ólaf-
ur Kr. Björnsson, bifreiðastjóri.
Hcjmili þeirra verður að Heiði
við Kleppsveg.
Kvartanir um veitingar.
Það eru tilmæli Sambands veit-
inga- og gistihúsaeigenda, að þeir,
sem hafa einhverjar kvartanir
fram að færa, vegna veitinga-
eða gistihúsa, send.i kvartanir
sinar til skrifstofu sambandsins,
og verður þá reynt að bæta úr
þcim, ef |)ær eru á rökum byggð-
ar. Skrifstofan er i Aðalstræti 9.
eyrunum og væri. nærri
heyrnarlaus, sem jók mikið
á tortrygcgni hans til allra.
Til þess að draga úr kvölun-
um, fékk hann stöðugt cleyf-
aiul ilyf, en síðan, er hann
átli að taka mikilvægar á-
kvarðanir, fékk hann styrkj-
andi lyf, sem juku á kval-
irnar aftur.
Að lokum sagði Cramer:
„Það vissi fjöldi hershöfð-
ingja um samsærið, en marg-
ir biðu ádekla, lil þess ciö sjá
hverju. frajtn ijndi. Afstaða
Fromins v'ar eilthvaðJ éin-.
kenniteg." Sjðast spuifði eg
hann að ' jiví, Iw'ers vegna
óðvefjar hefðu ekki 'várið
iðvirki sin, svaraði liaifn:
'g hafði skipun um að.fara
Bæheims, 'en ég
UI >c*s
er að
eiiííisl
í L Íð.a -* I/ 1 »vc* rc OMJiJkflk.
rö.anfJqq cq lar.jícss veqnq
Haipborýar 1 síiið ,]>ess.
á heima í Norður-Þýzka-
Irni í |á!í élta§-
slæSui um 33 miljj.
Hagstofan hefir látið blað-
inu í té upplýsingar um vio-
skipti við önnur ríki í júlí-
mánuði og er halli á við-
skiptunum um 33 millj kr.
Innflnttnin.gur í júlí nam
43,3 millj. kr. og-eru ])af af
18 kr. m-illj. andvirðr vél-
báta l'rá^Svíþjóð. C.HIuln-
ingiiriiitf' nahi. 1 •>. i. imíj j. kr.
ÞaS ||ín aí ef: luTir
vetió -/1041 mrjr'^líwp^iil |.
kr. en í'lutl''íft HfiÁ lf!f> millj.
kr. Aú%Til^;hTtíma i í’yfra
nam iifoHullutngurinn lá7
millj. kr.t en útfluttningur-
t Ji'iálU.Ó
ínn l/J.Tnnrri. ;r.
, 1b .jæj siI niauum
, StaRy^ ])e'ssi T>rey,ung tii
lækknðu verði ’bg níinni úi-
fluttningi á fiski.