Vísir - 04.01.1947, Page 4

V I S I R
Laugardaginn 4. janúar 1947
VISIR
DAGBLAÐ
Ctgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR 11/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Þeir höggva, sem hlíía skyldu.
tföluverð á fiski hefur verið hækkað mjög tilfinnanlega
nú um áramótin, frá framleiðendum til fisksalanna,
en útsöluverð þeirra hefur hins vegar enn ekki verið á-
kveðið, og er hcðið í því efni lirskurðar verðlagsstjóra.
Hækkunin til fisksalanna mun nema um þrjátíu af hundr-
aði og má gera ráð fyrir að útsöluverðið hækki mjög til-
finnanlcga, en það hlýtur aftur að hækka verðlagsvísitöl-
una, þótt ekki verði að svo komnu máli fullyrt um live
mörgum stigunr slílc hækkun kann nð uema. Atvinnumála-
ráðuneytið hefur ákveðið og augivst ofangreinda hækk-
•un á innkaupsverðinu.
Þá má geta þess, að frá •áramótmn gekk í gildi ný
gjaldskrá fyrir landssimann, sem hækkar ársfjórðungs-
gjaldið í Reykjavík og Hafnarfirði injög álfinnanlega eða
um tvo þriðju, og er þá miðað við sama samtalafjölda
og áður var. Einstaklingar verða að greiða 500 krónur i
ársgjald fyrir símann, en fyrirtæki 800 krónur. Annars
staðar á landinu hefur afgjaldið. hækkað nokkuð, en er
þó mun lægra en í ofangreindum kaupstöðum. Þýðir þetta
með öðrum orðum, að Reykvíkingar og Hafnfirðingar
verða að bera uppi viðhaldskostnað símans úti iim lands-
hyggðina að verulegu lcyti, með. því að ekki er gcrandi
ráð fyrir að sjálfvirka stöðin réttlæti sláka hækkun.
Tekjur landssímans nema milljónum króna á ári
hverju og stöðugt er varið miklu fé til m.argvíslegra ný-
bygginga og útþenslu á kerfinu. Er þetta í sjálfu sér eðli-
leg þróun. Hins vegar verður að krefjast, að gætt sé sparn-
aðar svo. sem við verður komið í rekstri slíkra fyi'irfækja,
en allan óþarfa íburð geymsluhúsa og annarra hygginga
her að varast, sem og útþenslu umfram það, sem fyrir-
tækið hefur ráð á. Miklar kröfur oru gcrðar til þjólnistu
landssimans, og eðlilegt er að siainnotendur greiði sann-
gjarna þóknun fyrir afnotin, en hér ;r landi miinu þau
vera nnin hærri. en víðast annars staðar, ao því er kunn-
ugir fullyrða.
Hvað, scm um þetta má segja, er ljósi, að- nú. rekur
að því, að ríkið og ríkisstofnanir hljóta að leggja aukn-
ar byrðar á almenning, vegna aukipnar tckjuþarfar, sem
•sprettur af sívaxandi dýrtíð, hækkaðri vísitölu qg þaraf-
leiðandi hækkuðum kaupgreiðslum. Þessar stofnanjr geta
ekki sótt tekjur sínar annað cn í vasa skattgrciðcndanna
eða viðskiptavinanna. Sama er svo að segja um bæjar-
félög og bæjarfyrirtæld. Þau eru seld undir sömu sök. Af
þessu leiðir aftur, að greiðslugeta almennings þverr með
auknum álögum, og hagur einstaklinganna þrengist þeim
nnin tilfinnanlegar sem Icngra líður tij. stefnuhreytingar.
Segja má, að. ný fyrirtæki og „nýsköpunin“ í heild
geti lét t nokkuð hyrðar almcnnings, cn sé ekki um lí’agn-
aðaryoir að. ife,ða, hel(htr hallarekstur, eru engin líkindi
til að menn séu óðfúsir til að leggja í ný fyrirtæki cða
efna til nýsköpunar. Eina lausnin á þessum vanda öll-
utw er að löggjafinn hverfi inn á þá braut, en njóti þar
stuðnings almennings, að lækka vísitöluna til þess að
skapa lífvænleg skilyrði í landinu, en grípi að> öðru leyti
til þeirrá ráðstafana, sem napðsynlegar kunna að þyk.iíl-
Menn hafa nokkuð rætt um gengislækkun í þessu sam-
handi. Fyrir nokkrum mánpðum fékk alþjóðnhankinn.
uppgefið gcngi alþjóðamynta.i en frestur til sk.ráningar
rann.út 16. desemher s.l. Ekki ér vitað til, að okkijr hafi
gefizt frckari frestur. Af þes»u leiðir aftur ,að’ v.ið, getr
um ekki, án samþykkis hankaráðs alþjóðabankans, breytl
vcrulega skráriingu gcngisins, og verður þvi. sennilqga.
ekki horfið að því ráði, enda ætti það að vcra óþarft,
cf þjóðin gerir scr ljóst, Iivert stcfnir og liycrra úrræða
cr þörf að öðm leyti.
Þjóðin verður að horfast með fullum kjarki i augu við
þá staðreynd, að crfiðleikarnir aukast stöðucH Ríkið,
ríkisstofnanir, hæjarfélög og hæjarfýrirtæíd munn
reynast þungur haggi á skattgreiðendunuin, cn.að því rek-
ur fyrr eða síðar, að greiðslugeta alnienning^. h^egzt. Þ,á
verður of seint að snúa víx). Þá er hrunið skollið yfir.
^Jlmmtu,
cjiU':
Kristján L. (iestsson
Eg var líkast til um 10 ára
að aldri, þegar eg sá Kristján
L. Gestsson í fj'rsta sinn og
var eitthvað hyrjáður að
iðka íþróttir milli liúsa og í
gryfjunum við Skólavörð-
una. Þá var það einn dag,
að það greip okkur strákana
löngún til að sjá íþrótta-
manninn hjá „Haraldi“, sem
stykki jafnfætis yfir húðar-
horðið og það með hlaða af
húfum ofan á.
Við fórum og sáum þenn-
an frækna iþróttamann önn-
um kafinrTyið afgreiðslu, en
því miður hal’ði hann ekki
tíma til þess að stökkva yfir
horðið.
Mér eru þessir fyrstu sam-
fundir eða réttara sagt skoð-
unarferð á Kristjáni minnis-
stæð. Léttstígi, sviphýri og
ötuli maðurinn kernur auga
á okkur strákana og kallar:
„Halló, piltar, hvað vantar
ykkur?“, en við tölcum til
fótanna og út. Ja, hefðum
við stunið upp hvað við vild-
um helzt og eingöngu sjá í
Haraldarhúð?
Það liðu ekki mörg ár þar
til við þessir sömu strákar
kynntumst Kristjáni á
íþróttavellinum. Eyrsl um
sinn vorum við áhugasamir,
athugulir og hrópandi áhórf-
endur, en síðar iðkendur og
þá keppendur og nú þátttak-
endur í stj.órnum íþróttamál-
efna og alltaf hefir Kristján
L. Gestsson verið i höpnum,
andstæðingur í leik eða leið-
beinandi og leiðtogi, sístai'f-
andi að íþróttamálum og
allíaf jafn léttstígur og héin-
vaxinn.
án L. Gestsson er
fæddur og uppalinn hér í
Reykjavik. I uppvexti vand-
ist hann á vinnu til sjávar
og sveita, menntunar naut
hann eins og efni stóðu til,
og úr sendisveinsstöðu hefir
hann færzt upp í gegnum öll
verksvið stórrar verzlunar,
þar til hann fyrir nokkrum
árum varð vcrzlúnarstjón.
Þetta cr nóg lýsing, til þess
að þeim, sem þessar línur
lesa og eigi þekkja afmælis-
harnið, skiljrst, að það er
engiiin vingull, heldur vinnu-
l’ús og vinnutrúr starfsmað-
ur.
' Eg þekki lííið til verzlun-
ar, cn eg rek stundum inn
höfuðið í heildverzlun Har-
aldar Árnasonar & Co. Þar
er alltaf sami verzlunarer-
illinn, kaupmenn og vöru-
bjóðendur, í símum, í hréf-
um eða í eigin persónu að
gera kaup sín, verzlunarþjón-
ar og starfsstúlkur við af-
greiðslu og skriftir, og allri
þessari kaupsýsiu stjórnar
Kristján L. Gestsson, rólegur
og fastmæltur, öiull og hlýr j
í fasi. og svo komum við'í
íþróttamcnn með okkar mál.
sem ekki verða mæld i áln-
um né lagður á hagnaður, og
það her jafnvel fleiri að
garði með jafn neikvæð mál
fyrir verzlunina; og allir lá
sig afgreidda, því að hjálp-
semin er eins föl og varning-
urinn.
Eg hefi oft furðað mig ;>
því, hvað hann Kristján þolir
þennan sífellda cril, sem
herst til hans í símum, hréi’-
um og heimsóknum.
Eg veit, að hvað íþrótta-
málin snertir, er þessi erill
vaxandi.
Víðfeðm störf innan K.R.,
fjölþætt gjaldkerastörf inn-
an I.S.Í., fjármálabyrði
Iþróttablaðsins og Bókasjóðs
Í.S.I., gjaldkerastörf innan
íþróttanefndar ríkisins og nú
í hyggingarncfnd nýs íþrótta-
’ húss fyrir K.R., og svo skella
óforvarandis á lierðar hon-
uin fjársafnanir vcgna utan-
fara íþróttaflokka. Það þarf
ötulleik, til þess að anna
þessu.
Við íþróttamenn færum
því í dag Kristjáni L. Gcsts-
syni þakkir fyrir fjölþætt
störf í þágu íþróttamálanna
og færuni honum hugheilar
afmælisóskir og samgleðj-
umst fjölskyldu hans á þess:
um merkisdegi hemíar.
Þorst. Einarsson.
BEZT AÐ AUGLÝSAIVÍS!
! Eítirfarandi bréf skrifar N.
N. þann 28. desember. Síöan
lyeíir Siguröur Þóröarson birt
leiSréttingu, en bréíiö er birt
safnt, þvj aö þaö getur veriö
gott „innlegg- í þetta mál, er
íþaö kest á dagskrá næsí. „Eg
varð dálitiö undrandi, þegar eg
las viötaliö' viö Sigurö Þóröar-
,son söngstjóra í Vísi í gær. Eg
hafði staðið í þeirri meiningu
aö maöurinn væri hinn grand-
varasti til orðs og æöis, en svo
gerir hann mér þann grikk aö
kyeða þarna upjy fyr.sta. flokks
slcggjudóm uiu; menningu
Bandaríkjamanna. skaplyndi
’þeirra og sitthvaö fleira.
íslendingar viðkvæmir.
Þaö hefir veriö sagt, að viö
værum viökvæmir fyrir því ís-
lendingar, hvaö um okkur er
'ritaö af útlendum íeröah'mgum,
pcpi hingaö koma og þykjast
dómbærir um menningu okkar
°g þjóöháttu og er það að von-
um. Dómar, sem by'ggjast á
skyndikynningu eru vanalega
hvorttveggja í senn, yafasamir
og varasamir. og ættu helzt aö
liggja ,í þagnargildi. Og ef við
krefjumst rettlætis af öörum
verðum viö einnig aö gæta okk-
,‘ar sjálfir.
Hvað er menning?
„Eg tel Evrópumenningu
standa þeirri ainerísku miklu
framar/ segir S. Þ. í viötalinu.
En livaö er þá Evróp.umenning
og hvaö Ameríkumenning? Eg
skal viöurkenna, aö þetta >ei-
mjög algengt orðalag, en eg
hefi aldrei getaö skilið þaö, og
mér er nær aö halda, aö þeir,
sem eru að' slá um sig með slík-
um orömn, geri þaö eklvi held-
ur. Eöa er Evrópumenning cin-
hverskonar meönltal af1 sálar-
ástandi ólæss EortúgalsmanuS'
æöa- Balkanbúa aunarsvegar og.‘
jskikkanlega menntaðs Svía eöa
Svisslendings hinsveg'ar? Á
iSama hátt' mætti sjálfsagt búa
til einhverskonar Ameríku-
menningu.
Fjarstæöa.
Vitanlega. er þetta fjarstæöa.
'Við getum ekki steypt saman
íbúum milljónáríkja á ger-
ólíku ménningarstigi og bú-
iö til Anierikumenningu
•eöa Evrópumenningu úr
grautnum, Ef við svo förum' aö
bera þennan hrærigraut saman
lendum viö i ennþá meiri ó-
göngum. Hitt. er annað.mál, aö
hyegt er aö, bera saman unenn-
ingarástand einstakra ríkja í
Bandaríkjunum og Evrópu ef
næg þ.ekki.ng er fyyir liendi Qg
einhver skynsamlegur tilgang-
ur.
Fákunnátta?
Viö fárumst oft uni það, hvaö
almenuingur erlendis viti líti.ö
unrísland og.íslendinga, og víst
er þaS rétt, að- ékki eru rnemi
fróöir u.m okkur og þarf ekki aö
fa.ra lengra en til grannþjóöa
okkar á Noröur-löndum til aö
sannfærast um þaö. Er því sizt
aö furöa, þótt vanþekking ú
okkur sé rnikil' þegar fjær-dreg-
ur eu XoröturlöiKl. En hva;ö<
Ívituiu v.iö svo, ahnenningur á
'ísandi, um mfiðbitæður okk.ar
ii f.jarlæguui löndum, þegan allt
kemur til álls*? H.vaö vcizt þú
t. (1. Icsari gpöúr um éipstök
rí-ki í ríkjasanistpypu þeirri,
sem viö # köllum Bandaríki
Noröur-Ameríku ?
Indiana.
Hér er þó.um aö ræða millj-
ónalönd með sérstaka löggjöf,
sérstakt þing og stjórn, dóm-
stóla og menntast.ofnanir. Þú
fuföar þig á rrienningarástandi
bónda-ns v.estur í Indiana, sem
aidrei hefir heyrt uefnda okkar
ágætu höfuðborg heima, á
Fróni. En getur þú sagt niér
hyaö .hi’úuöborgin í milljóna-
ríkinu Indiana heitir? Húu er
þó.meira en sjö siniium stæfri
eii .okkar ágæta R'eykjavík?4