Vísir - 17.01.1947, Side 2

2
V 1 S I R
Föstudaginn 17. janúar 1947
„Glöggt er gests augað#/.
Frval ferðasagna um Is-
land. Sigurður Grímsson
valdi. M. F. A. Reykja-
vík 194(5. Alþýðuprent-
smiðjan. 376 + XII bls.
Bók þessi kom út fáeinum
dögum fyrir jól, og vannst
þvi blöðunum éigi tími til að
minnast hennar rækilega, svo
sem skylt var ef bægt befði
verið, því að þelta er bæði
fróðleg bók, skennntileg og
,vel úr garði gerð.
I formála fer ritstjórinn
nokkuruin orðum um ferða-
bækur þær, sem út liafa kom-
ið um ísland, og er það mála
sannast, að þar cr um æði
merkilegar bókmenntir að
ræða. íslendingar liafa löng-
um látið sér fátt um slíkar
bækur finnast, liafa raunar
tekið hólinu fegins liendi, en
brugðizt mjög reiðir við,
þegar lýst var því, sem mið-
ur mátti fara, enda þótl það
hafi oft verið skráð af engu
minni vinsemd og sanngirni
cn bitt. En fáir munu þó taka
neinum sinnaskiptum eða
verða betri menn og nýlari,
scm lilusta á skjall eitt um
sjálfa sig, en bregða grönum
við gagnrýni. Blefken sálugi
hefir jafnan verið talinn ó-
vinur íslands númer eitt, og
það ifefir ekki einu sinni þótt
taka því að þakka honum
])að, að hann varð þó óbein-
línis lil ])ess að Arngrímur
skrifaði hin fyrstu landkynn-
ingarrit íslendinga.
í bókinni „Glöggt er gests
augað“ eru útdræltir úr bók-
um og ritgerðum 30 útlend-
,inga um ísland, en 12 þýð-
endur, flestir kunnir hag-
leiksmenn, liafa snúið köfl-
unum á islenzku. Mig skort-
ir því miður fróðleik til að
dæma um, hvernig val kafl-
anna hefir tekizt, þó sakna
eg þar einskis af þvi, senf eg
liefi áður lesið, nema cf vera
skyldi bins Iieimsfræga 72.
kafla í bólc Horrebows, sem
liljóðar þannig: „Viðvikjandi
snákum. Engir snákar af
nokkuru tægi finnast á allri
eyjunni.“ (Eg þýði ' eftir
ensku útgáfunni, því að liinar
liefi eg ekki séð). Það er sagl,
að dr. Samuel Johnson, orða-
bókarliöfundurinn alkunni,
liafi henl mikið gaman af
þessum „beimsins stytzta
hókarkafla“ í samræðum við
vini sína, og gamansemi bans
olli því, að i enskum bókum
er tæplega svo á Island
minnzt, að ekki sé undir-
strikuð ])essi njprkilega stað-
reynd. Dæmi um ])etta finn-
ast lika í bók þessari, þótt
ekki sé getið upprunans.
Þýðingar kaflanna eru yf-
irleilt góðar, en þó sér þess
sumsstaðar merki að þýðend-
urnir eru með nefið of djúpt
niðri í frumtextanum, svo að
orðaröð og setningaskipun
verður óþjál. Sumsstaðar er
svo nákvæmlega þýtl, að.not-
pður er sjálfstæður ákveðinn
greinir (,,hinn ákveðnj grginj
ir“), þó að óvíða sé það eins
bjákállegt og þar sem talað
er um „hina ástleitnu húfu“,
sem íslenzkar konur hafi á
höfðinu.
Ritstjórinn getur þess i
formála, að neðanmálsgrein-
ar höfundanna séu merktar,
til aðgreiningar frá albuga-
semdum þýðenda og rit-
stjórnar. En þegar frá eru
teknir fáeinir kaflar þá er
furðulega fátt um skýringar.
Virðist það ekki mundu bafa
verið mikið vérk, miðað við
vinnu þá, sem bersýnilega
hefir verið lögð í bókina, að
geta þess neðanmáls, sem
ætla mætti að lesandann fýsti
að vita. Presturinn í Ilruna,
sem Leclercq gisti hjá, hefir
sennilega verið JóhannBriem
(d. 1894), yngsti sonur
Gunnlaugs sýslumanns. Á
annan liátt er tæplega bægt
að skýra þann misskilning
Frakkans, að faðir prests
liafi fylgt Tborvaldsen á ferð-
um hans um Island. Tbor-
valdsen kom aldrei til ís-
lands, en þeir Gunnlaugur
voru samtíða við nám á lisla-
skölanum i Kaupmannaböfn.
Þelta er a'ðeins eitt af mörg-
um atriðum, sem skemmti-
legra hefði verið að útskýra,
og ekki myndi Guðbrandur
Jónsson Iiafa látið það undir
höfuð leggjasl, ef hann
hefði fjallað um þennan
kafla, því að ef nokkuð er
við skýringar bans að-athuga,
þá er það belzt að þær éru
full-ítarlegar og sumar hé-
gómi. En betra er það en
alls engar skýringar.
Loks er það talsverður ó-
kostur, að bókinni fylgir ekki
nafnaskrá og atriða, og á liún
um það sammerkt við hávað-
ann af þeim alþýðlegu fræði-
bókum, sem út eru gefnar
hér.
Mér liefir orðið líðrælt um
ókosti bókarinnar, og er það
sannarlega ekki af því að
mérlíki bókin illa, beldur af
liinu að kostirnir eru svo
margir og augljósir að þeirra
vegna verða gallarnir sárari.
„Pappír og prentun eru í
bezla lagi“ og prentvillur sá
eg ekki, fremur en Horrebow
snáka. Eins og eg bcf áður
sagt, liefir mikil vinna verið
lögð í bókina, og er hún að
því leyti ritstjóra og útgef-
endum til sóma, því að nóg
er um vinnusparnað og
kærnleysi í binni marglofuðu
bókaútgáfu okkar.
Bjarni Guðmundsson.
Jénas Jónsson vill láta stofna til
skemmtiíerða til Miðfarðarhafs.
„Mýfa Esja" yerii send í sen vlkna iot
á liveriu vori - allt til Palestínu.
umstæðum megi lil almennra
hagsbóta nota annað stærra
skipið til ferða milli íslands
og útlanda.
Á kreppuárunum fyrir síð-
ari beimsstyrjöldina bóf
Skipaútgerð ríkisins beinar
ferðir milli Reykjavikur og
Glasgow með gömlu Esju.
Þó að skipið væii ekki full-
komið, voru þessar ferðir
vinsælar, og var sýnilegt, að
fjöldi enskra manna mundi
fús til að nota sumarleyfi sitt
lil íslandsferða, ef farkostur
væri lieppilegur. Eftir að
stríðinu lauk, Iiefir ekki linnt
fyrirspurnum frá Englandi
um, hvort ekki yrði framhald
á Esjuferðum milli Glasgow
jog Reykjavilcur.
| Sá bluti tillögunnar, sem
nú hefir verið vikið að, er
borinn fram í því skyni, að
framkvæmdin yrði til at-
vinnu- og gjaldeyrisbóta i
landinu. Niðurlag tillögunn-
ar lýtur að þvi, að íslending-
ar skapi sér árlega nokkurn
sumarauka með þvi, að nýja
Esja verði árlega send i sex
vikna för til Stiðurlanda, áð-
ur en vörflulningar hefjast
liér á landi með skólafólk og
aðra menn, sem fara á vorin
milli béraða og landshlutá í
sambandi við atvinnustörf.
I nýju Esju eru 165 rúm,
ágæl salarkynni og fullkonu-
in loftræsling. Eftir reynsl-
unni undanfarin sumur um
Jónas Jónsson ber fram í
Sþ. till. til þál. um notkun á
strandferðaskipum ríkisins
til siglinga milli íslands og
útlanda, þegar sérstaklega
stendur á.
Illjóðar hún svo: „Alþingi
ályktar að skora á ríkis-
stjórnina að undirbúa í
samráði við forstöðumann
Skipaútgerðar ríkisins og
Ferðaskrifstofu rikisins fSst-
ar férðir annars stærra
s t ra ndf erðaskipsin s sumar-
langt milli Reýkjavíkur og
Glasgow og.eina ferð að vor-
lagi með íslenzkt ferðafólk
til merkustu staða við Mið-
jai-ðarbaf.“
í greinargerð segir m. a.
svo: „Eftir skamma stund
verða fullsmíðaðir í Englandi
tveir strandbátar fyrir ís-
lenzka rikið, og næsta haust
vcrður lokið við smíði þriðja
strandferðaskipsins, sem er
öllu stærra en Esja. Þegar
])cssi þrjú skip verða komip
til landsius, verður Súðin
væntanlega seld eða tejvin til
annarra þarfa. En ríkið hefir
þó til strandsiglinga fjögur
mjög myndarleg og fullkom-
in strandferðaskip. Tvö
þeirra liafa mjög raikið far-
þegarúm.
Hin mikla aukning strand-
siglingaflotans , er glæsilegur
sigur í samgöngumálum
þjóðarinnar. En vel getur svo
farið, að undir vissum kring-
ferðir Esju og Drottningar-
innar milli Islands og Dan-
merkur sækist ungt, liraust
fólk eftir að fara milli landa
í lestunum, ef þær eru vel
tjaldaðar og séð fyrir góðum
rúmum. og fullkomnu hrein-
læti. Er eklci ósennilegt, að
250 farþegar munu vilja taka
þátt í slíkri Suðurlandaför
með nýju Esju að rúmu ári
liðnu. Má þess vegna full-
ýrða, að ekki er of snemmt
að hreyfa þessu máli. Islend-
ingar ern mjög lineigðir til
ferðalaga, og má segja, að
þeir séu furðu kunnugir
Norðurlöndum, Þýzkalandi
Englandi og bæði Bandaríkj-
unum og Ivanada. En Mið-
jarðarhafslöndin hafa ætíð
verið að mestu lokaður lieimr
ur fyrir íslendingum nema i
draumum þeirra. En ef sii
venja kæmist á, að á liverju
ári ættu 200—300 íslending-
ar kost á að gista frægustu
slaði við Miðjarðarliafið,
mundu slikar ferðir vera
eins konar fornmenntaskóli
i nýjum stíl. Þar væru íslend-
ingar á suðurgöngu á ís-
lenzku skipi með þjóðlegum,
islenzku m heimilisbrag. —
Ferðaskrifstofa ríkisins léti
gera handhægár bækur til
leiðbeiningar fyrir þessa nor-
rænu farfugla, sem vitjuðu
árlcga þeirra frægu staða, þar
sem vagga ménningarinnar
stóð endur fyrir löngu.
Ef lagt væri af stað i slíkar
ferðir um miðjan marz,
mundi að öllum likindum
verða haldið suður að Spán-
arströnd og fvrsta veruleg
viðkoma í*Lissabon. Síðan
mætti hugsa sér viðkomu i
Gíbraltar, Malaga, Barcelona,
Nizza, Genúa, Róm, Neapel,
Feneýjum, Aþenu, Mikla-
garði, eina liöfn í landinu
Iielga, Kairo, Túnis, Malta,
Rúðuborg og þaðan skyndi-
ferð lil Parísar með járn-
braut. Á þessu stigi málsins
eru staðir nefndir lil að gefa
almenna liugmynd uni þá
möguleika, sem unnt er að
skaj)a með þessu ferðalagi.
•París er nefnd viðkomustað-
ur á heimleiðinni, þegar veðr-
ið er fegurst í Frakklandi
norðanverðu.“
Kvíkmynda-
gagnrýni
Þjóðviljans.
Eftirfarandi kvikmynda-
gagnrýní birtist í Þjóðviljan-
um nýlega, og er hún birt hér
orðrétt, ef ske kynni, að les-
endur þessara lína hefðu
eldci séð liana:
Gamla Bíó:
Fálkinn í San Francisco.
(The Falcon in S. F.)
•Efni: Upphituð súpa frá í
fyrradag. •
Dauðsföll: 5 eða fleiri mis-
munandi hæg andlát.
Fálkinn: Alltaf sami fálk-
inn.
Endir: Já, sem betur fer.
Aukamyndir: Edgar
Ivennedy afturgenginn. -—
Íþróttakvikmynd, ljós punkt-
nr.
D. G.
Þó að minn kunnugleiki
af kvikmyndum nái ekki
lengra en ])að, sem mitt gests-
auga og eyra skynjar, þegar
eg kem i kvikmýndahús bæj-
arins, ])á. hefir mér oftast
fundist gagnrýni Þjóðviijans
á amerískum kvikmyndum
vera svo ósanngjörn, að þar
blyti að búa eitthvað meira
á bak við, heldu.r en það eilt,
að viðkomandi mvndir séu
með afbrigðum lélegar.
Finnst mér ofangreind um-
mæli í Þjóðviljanum við-
víkjandi kvikmyndinni, sem
]>á var sýnd i Gamla Bíó,
frekar bera vott um einhvers
konar andúð, heldur en sann-
ar og réttmætar bendingar
um eittlrvað, sem betur mætti
fará.
Það sem D. Cí. kallar „upp-
hitaða súpu frá í fýrradag“
er efni, sem ei' að vísu gamall
kunningi, þ. e. a. s. sakamála-
flækja. Mér finnst ekki ó-
senni-legt, að slilc vandamál
séu daglegir viðburðir í stór-
borgum heimsins, og eftir
þvi, sem eg veit bezt, þvkir
])að heldur þrekvirki, er
leynilögregliimönnum eða.
Vítamálaskrtfstofan
er flutt á
Seljaveg 32
(Á homi Seljavegar og Holtsgötu).
Símar:
3257
4357
4982
4983
6523
BEZT Jl® IU0LÝSA I VfSL