Vísir - 21.01.1947, Blaðsíða 4

4
VIS I R
Mánudaginn 20. janúar 19 R
DAGBLAÐ
ntgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VISIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Pólsku kosningamar.
ólsku kosningarnar hafa nú farið fram í fullu samræmi
við austræna lýðræðið. Eru kosningar þessar mjög
athyglisverðar i'yrir vestrænar þjóðir og aðferðirnar ættu
menn að kynna sér, — þá ekki sízt þeir, sem vilja um-
skapa vestræna menningu og láta hana þoka um set fyrir
hinni austrænu.
Kommúnistar ráða öllu i Póllandi, enda er forsætis-
ráðherra landsins fulltrúi þeirra. Stjórnin telur sig að vísu
styðjast við lýðræðisflokka samsteypu, en þar mun skylt
slveggið hökunni og hjörðin nokkurn veginn einlit. Bænda-
flokkurinn er aðalandstöðuflokkur stjórnarinnar, og veitti
henni harða andstöðu í kosningabaráttunni. Frambjóð-
endur hans voru fangelsaðir og hátt' á þriðja hundrað
þeirra ekki taldir uppfylla kjörgengisskilvrðin. Nokkrir
voru svo drepnir, að því cr fréttir herma, og aðalforingi
hændaflokksins hefur lýst þessu framferði i ræðum sín-
um að undanförnu.
Fréttir herma að komið hafi verið með kjósendur í
Jiópum til kjörstaða og engin launung hafi hvílt yfir at-
kvæðagreiðslunni. Þótt hún adti að vera leynileg. Fyrir
kosningarnar var fullyrt, að menn gætu sýnt kjörseðla
sína ef þeir vildu, og hverjir vilja ékki koma sér vel við
valdhafana, og sýna þeim hollustu sína á kjörseðlinum,
þegar svo er um hnútana búið? Ríkisúlvarpið pólska, sem
Jýtur að voxium yfirráðum ríkisstjórnarinnar, var svo
Játið taka þátt' í kosningabaráitunni, og livatti það al-
menning til að lcjósa „lýðræðisflokka samsteypuna“, sem
íylgir stjórninni að málum, en forðast að styðja bænda-
flokkinn og andstæðinga stjórnarinnar. Fru þett'a mjög
nthyglissvei’ðar aðferðir, en í fullu samræmi við stjórn
kommúnista á áróðurstækjum þeim, sem þeim hefur verið
trúað fyrir, og er PóIIand þar síður en svo einsdæmi.
Þegar kosningahríðin er um garð gcngin, rekur að
talningunni, en henni er hagað á þá Iund, að trúnaðar-
inenn stjórnarinnar annast talninguna óg fá þar einir
nærri að koma. Andstæðingar stjórnarinnar eiga þess
engan kost, að fylgjast með eða sannreyna að rétt sé talið,
<ig sagl hefur verið að ríkisstjórnin hafi ákvéðið atkvæða-
tölurnar fyrir fram. Lýsti foringi bændaflokksins þessu
yfir, og taldi í rauninni þýðingarlaust að taka þátt í kosn-
ingunum, ef einvörðungu væri miðað við úrslitin, en
hinsvegar Iiefði ríkisstjórnin gott af ;ið kynnast and-
stöðinni, þót't hún léti ekkert uppi um styrkleikann jxegar
úrslitin lægju fyrir. Á þessum grundvelli og honum einum
gekk bændaflokkurinn til kosninganna, en gerði sér eng-
ar sigurvonir vegna' ofbeldis athafna stjórnarínnar.
Til eru þeir menn hér á landi, sem telja að slíkar
aðfarir séu þær einu réttu og sáluhjálparlegu. Á Alþingi
hafa foringjar kommúnista lýst jxessu yfir og jafnframt
•iátið í það skína, að andstöðuflokkarnir myndu beittir
■sömu tökum og skeíhmdaverkamenn og jxjóðníðingár.
Getum við lært mikið af kosningunum í Póllandi, að
því er innanlandsmál okkar varðar, og hvort kommún-
istum er sýnandi nokkur trúnaður. Þeir menn, sem ekki
aðhyllast einræði og ofbeldi í opinberu lífi, geta ekki
síuðlað að framgangi kommúnistaflokksins, en því miður
h.efur skort tilfinnanlega á skilning manna í því eí'ni,
þannig að sumir borgaralegir stjórnmálamenn, hafa talið
við ciga, að taka þcssa menn beinlinis undir sinn vernd-
ax-væng, og ekkcrt ráð hefur ráðið verið, nema ])vi aðeins
að kommúnistarnir hafi áður tekið afstöðu til Jæss. Þrátt
íyi'ir dýrkeypta reynzlu halda cinstakir raenn því fram,
að nauður rcki til samvinnu við kommúnjsta innan rílcis-
stjórnarinnar, enda væri vinnufriði í landinu hætta búin,
nyti þeirra ckki við í æðstu slöðum. Þetta er mikill mis-
skilningur. Jafnvel þót't kommúnistar reyndu að efna til
ófriðar og verkfalla, yrði það þeim dýrast og fylgið
myndi sundrast og bjaðna, þannig að kommúnistaflokk-
urinn ínýndi æði þunnskipaður að skömmu tíma liðmim.
-Þá fyi-st hefiir skapazt eðlilegt ástand í landinu.
Kvlkmynda-
gagnrýnin
„Bæjarpóstur“ Þjóðviljans
s. 1. laugardag bendir á, að
eg hafi í grein minni i Vísi
dagiim áður gef-ið í skvn, að
„áróðui-“ kynni að liggja á
bak við kvikmyndagagnrýni
Þjóðviljans. Eg tók þó skýrl
fram, a'ð mér fvndist gagn-
rýni Þjóðviljans bera vott
um „einhvers konar andúð“,
en minntist livergi á áróður,
og þetta er nefnilega alriði,
'sem sálkönnuðir og uppeld-
Jisfræðingar gera sér far um
að útskýra vandlega. Þvi að
þegar andúð er fyrir liendi,
eru miklar líkur fyrir, að
atriði og persónur, sem henni
er beiift að, verði fyrir rang-
færðum og ósanngjörnum
dómum. Ennfremur segir
„Bæjarpóstui-inn“: „.... og
eg er þeirrar skoðunar, að nei-
kvæð fræðsía þeirrá (kvik-
myndanna) liafi meiri al-
menn áhrif en sú jákvæða.“
Ilafi hin neikvæðu atriði
mvndanna ahnennari áhrif,
heldur en sú jákvæða, þá
þykir mér það afar leitt. En
það sannar ekki, að af
myndum þessum megi ekki
frekar læra jákvæð atriði;
iþvert á móti eru ])ær ætlaðar
' lil að liafa jákvæð áhrif, eins
'og hin venjulegu endalok
J)eirra alltaf bera með sér.
Samt verða J)a-r auðvitað að
innihalda bæði jákvæðar og
’neikvæðar fyrirmvndir til
1 samanburðar.
j Fg lxefi J)á skoðun, að Jxað
'sé ekki neitl scrlega hug-
hreystándi fyiir misindisfólk
að liorfa á leynilögreglu-
myndir, því að bær sýna
alliaf ósigur Jiess að lokum.
Leynilögreglumaðurinn,
sögubetjan, sigrar, og er J)að
ekki hann, sem flestir óska
eflir að geta líkt eftir?
F.g Iiafði ekki búizt við, að
kvikniyndagagniýnandi
I Þjóðviljans væi’i mér sam-
jmála; þvefl á móti. Eg' tel,
|Uð umræddar myndir séu
smekk- og skoðanaatriði
auk Jæss að vcra tæknileg.
;Það fer eftir dómgreind,
I þekkingu og skerpu livers
einstaklings, hvort.hann skil-
I ur éða tileinkar sér bctri eða
Jlakari atriðin úr kvikmvnd-
^ um og öðru. Neikvæður „ein-
(stefnu“-hugsunarháltur er
, jafnskaðlegur 1 þeim efnum
sem öðrum, og þvi fannst
xnér vel hlýða að láta í ljósi
annað sjónarmið á prenti,
svo að lesendur hefðu úr
I
fleiru en einu að velja.
Viðvíkjandi enskum og
amerískum kvikmyndum,
sem liér eru sýndar má
benda á, að líklega liefir ékki
meiri lilutinn af kvikmynda-
hússgestum hér svo ná-
kvæma og góða þekkingu
og æfingu í enskri tungu, að
Jieir skilji hana hér um bil
eins vcl og ínóðurmál sitt, cn
Jiað er nauðsynlegt, cf fólk
vill vera réttlátt i dónnun
sinum á kvikmyndum, þar
sem efnið er flutt á Jiessu
tungumáli. Og sennilega er
nógu erí'itt að íylgjast með
og gera sér skýra grein l'yrir
þvi, sem er að ske í erlend-
um kvikmyndum, þó að
maður haf'i nægilegt vald á
lungumálinu sjálfur. Enn-
fremur dregur J)að úr á-
nægjunni hjá fólki. ef það
skilur ekki málið, og það
verður frekar leitl á öllu
saman. Það cr tæplega hægt
að ætlast til af slíku fólki, að
J)að hrósi viðkomandi
skemmtiatriðum, en J)að
ætti a'ð varast að lasta l)au
um of. Sleggjudómar blaða
eða annara aðila geta oft
fallið slíkn fólki vel í geð, ef
])að ekki liefir lök á að at-
liuga málið nánar. Mér kem-
ur hinsvegar ekki til hugar
að lialda })vi fram, að aliar
kvikmyndir, sem liingað
flytjast, séu fyrirmvndar-
uppeldisefni fyrir óþroskaða
unglinga. En þær Iiafa marg-
ar mikið til sin ágætis og J)að
er ekki nema réttlátt að geta
])ess einnig.
Fúkyrði Þjóðviljans um
kvikmyndir eða í garð skoð-
ana andstæðinga sinna, hefi
eg ekki löngun til að svara i
sömu mynt eða lílcja eflir.
Auk þess er mér kunnugt, að
slík framkoma gefur tilkynna
vanþekkingu á undirstöðu-
atriðum í uppehlis- og sálar-
fræði, og mér finnst, að ])eir,
sem geta ekki forðazt að
liaga sér þannig, að minnsta
kosti á opinberum vettvangi,
séu ekki svo fróðir í uppeldis-
fræði, að takandi sc mark á
orðum þeirra um slík efni.
Læt eg svo útrætt um þetta
mál.
A. K.
Garður,
3. h. 1. árg., flytur m. a. grcin-
arnar Danskt háskóla- og stú-
dentalíf á liernámsárunum eflir
We'stergaard Nielsen, Menntaskól-
inn í Reykjavík hchlur liátið, og
hréf og kvæði eftir 50 ára stú-
dent, Þælti úr sögu læknisfræð-
inanr eftir Björn Þorbjarnarson,
Myndir úr Norðurlandaför eftir
Helgu Vilhjálmsson, og Forsjón-
in færði mér hundasúrur eftir
Áskcl Löve. Þá eru í ritinu kvæði
eftir Daniel Daníelsson lækni og
Jónatan Jónsson, auk margs ann-
F jár hagsáætlunin.
Fjárhagsáætlun Reykjavíkur-
1)æjar hefir veriö liéldur si'öbú-
iu aö J)essu sinni, en til. Jjess eru
ýmsar ástæöur. Ein cr sú, aö
ekki hefir veriö gengið frá
fjárlógum fyrir þetta ár og
bærinn verður nokkuð aö haga
sínuin rekstri eftir því, hvern-
ig fjárlögin veröa afgreidd. Qg
enginn veit hvenær ])aö veröur.
Útsvarsgreiðslur.
Á fyrra helmingi J)essa árs
eiga menu að greiöa bæjarsjóði
helming útsvarsins á siöasta
ári uþp í J)au útsvör, sem á
veröa lögö fyrir J)etta ár. Sum-
um er meinilla viö þaö, þykir
nóg aö ‘greiöa 40% af fyrra árs
útsvari, en kemur J)eíta ekki út
á eitt? Utvörin veröa tnenn að
greiöa, hvort sem J)eim finnst
þaö ljúft eöa leitt og með þessu
tnótii! dreifast greiöslurnar
meira.
Ejx
En
hvað yerða þau há?
svo ketíuir' spurtiingiii:
Hvaö verða útsvörin
])essu sitiui ? Já, hvað skyldu
þau veröa há ? Það verður
gaman aö vita eöa hitt J)ó held-
ttr. Þaö er víst fátt, sem menn
kvíöa eins fyrir og útkomu
skattskrárinnar, setn telur upp
súpuna, sem hiö opinbera
heimtar af þegnunum. En J)aö
er liætt viö aö J)an hækki enn
— aö minnsta kosti gerir ckk-
ert til, þótt menn veröi viö því
búnir. Það skaðar engan þótt
hann fái að gleðjast yfir lækk-
un á útsvarinu sínu, ef svo ó-
líklega skykli vilja til!
I
Miklar framkvæmdir.
Það eru engar smáræðis
framkvæmdir, sem bærinn
stendur í og til ])ess þarf hann
rnikla peninga —• nema hann
ætti að taka allt að láni, en
lán þarf líka að l)orga og segir
máltækið ekki — bezt er illu
aflokið.? Annað. niáitæki segir
að vísu, að frestur sé á illu
beztur, en J)að er afsláttar-
.stefpa, scm enginn ætti að
fylgja. *'
Göturnar í bænum.
Það fór mikiö fé í göturnar
í bænum á síðasta ári og þeim
framkvæmdum verður vafa-
laust haldið áfram af kappi á
þessu ári. Ryklaus verður bær-
inn ekki fyrr en allar götur eru
steinlagðar og garðar allir
vaxnir grasi eða öðrum gróðri,
sem getur haldiö rykinu í
skefjum. Það er vel borgandi
mikið fyrir aö losna við bann-
setí rykið.
Já, Reykvíkingar mega borga
mikið, en ef ])að bætir bæinn
og eykur þægindin, ])ú ætti
enginn að sýta Jrað.
Á Akureyri.
Fjárhagsáætlun Akureyrar-
kaupstaðar er fram komin fyr-
ir nokkuru og J)ar var um
drjúga hækkun útsvaranna að
ræða. Þau námu samtals í fyrra
um 3.1 milljón, en að þessu
sinní verða J)au nærri.. fjórar
milljónir eöa hækka um fjórö-
ung. Það er dálaglegt stökk.
Þar heýrist kurr, en tnenn' borga
samtl1 .... ...............