Vísir - 19.09.1947, Qupperneq 7

Föstudaginn 19. september 1947
V I S I R
7

S. SHELLABARGER
53
ttieqarim
frá
KASTILÍU
ganga i lið með Narvaez. Var sagt, að hann liefði lofað að
framxelja Kortes, dauðann eða lifandi í hendur innrásar-
hernum, ef Narvaez losaði hann undan vernd Kortesar.
„Ekki þyrfti nú mikið, til að losna við hann,“ sagði Al-
várdo á einni foringjaráðstefnunni.
„Nei,“ svaraði Kortes, „en við verðum að sýna mikla
þolinmæði og ef Montezuma dæi, þá mundi allt fara í
uppnám hér og í strandhéruðunum. Nei, við verðum að
fara varlega, unz öllu er óhætt.“
Svo báí'iist bréf frá Olmedo um, að ýmsir foringja
Narvaez vildu ekki þiggja mútur og fannst sumum þá
hezl að þeir létu til skarar skríða og liætlu ölhim samn-
ingaumleilunum. Narvaez lét orð Kortesar eins og vind
um eyru þjóta, og stefndi til Sempoala. I bréfum Sando-
vals var sagt frá ólgu meðal Indiánanna og þeim ráðstöf-
unum, sem hann hefði gert til að verjast. Nú var bersýni-
iega kominn timi til að aðhafast annað og meira en lala.
Kortes var reiðubúinn.
„Senores,“ sagði hann að lokum á síðustu ráðstefnunni,
„við eigum ékki um neitt að velja. Við verðum að láta
sverfa til stáls og trcysta á hamingjuna. Við verðum að
bægja einni hættu frá, áður en hin næsla skellur yfir. Ef
við biðum, verðúm við ef til vill að berjast bæði við Nar-
vaez og Aztekana. Helmingur liðsins mun því balda héðan
i fyrramálið .... Þið munuð segja, að með því dreifum
við kröftunum. Vissulega er liættan mildl, er aðeins níu-
tíu okkar eiga að halda borgimii með fimm hundruð
Tlaskölum. Já, hættan er mikil — bæði fyrir þá, sem
fara og hina, sem eftir verða. Hér verður handfylli manna
gcgn þúsundum og önnur liandfylli á að mæta níu hundruð
Spánverjum við Sempoala. Hvers vegna förum við ekki
allir? Svarið liggur í augum uppi —- ef við förum úr borg-
inni, þá verður enginn hægðarleikur að vinna hana aftur.
Nýja Spáni verður aðeins stjórnað héðan og jafnframt
yrði dýrmætasti vinningur okkar tapaður.“
Hann þagnaði sem snöggvast og mælti siðan liárri
röddu: „Við verðum því að freista gæfunnar. Ef til vill
bíða Indiánahundarnir átekla, unz þeir sjá, hvernig okkur
reiðir af við Sempoala. Ef þar fer illa, þá eruð þið dauðir,
sem eftir verðið. Ef okkur gengur að óskum, þá eigum við
að minnsta kosti enn einn leik eftir. Er mönnum þetta
ljóst?“
„Fullkomlega!“ sagði Marin höfuðsmaður og hló við.
„Fullkomlega.“
„Þið samþykkið þetta?“
Ánægjukliður lieyrðist um salinn.
„Þá set eg Alvardo höfuðsmann i minn stað á meðan.“
Hershöfðinginn slcimaði um salinn. „De Vargas liöfuðs-
maður gengur honum næstur að völdum hér.“
„En-------“ sagði Pedro. Hann langaði lil að sækja tií
sjávar og lenda í bardaga við Spánverjana. Þarna yrði
hann að sitja auðum höndum. „Yðar ágæti —---------“
„Þetta er hættulegt slarf, de Vargas. Og Juan Garcia
verður aðstoðarforingi þinn. Það er vel viðeigandi, að
þið Alvarado gætið þessara dýrmætu borga okkar. Gætið
þeirræ vel — með slcynsemi og kænsku, sem mun gefast
betur en ofbeldið. Gætið þeirra vel!“
Þar sem minnzt var á hætturnar, gat Pedro ekki tnót-
mælt frekar.
Næsla inorgun (þetta vár snemma í maí) var liðinu
fylkt, menu kvöddust og síðau Iiétt meginhlutinn á brott
með Korraí merkisbera í broddi fvlkingar. Garðurinn
virlist mjög stór og eyðilegur, þegar herinn var farinn.
Taugar. Pedro vissi svo sem eklci, hvað það var að
vera taugaóstýrkur, en taugar hans störfuðu engu að síð-
ur. Hann átti bágt með svefn og var kvíðinn um, hvernig
þeim Alvarado mundi farast stjórnin á borginni úr liendi.
Honutn fannst loft allt lævi blandið. Hvaða svikráð var
Montezuma að bruggá? Dona Marina skýrði lionum frá
grunsemdum sínum og ótta. En þess á milli hugleiddi
liáíin, ‘hvað inuitdi verá að ’gerast á ströndinni. Abyrgðin
livildi þimgt a‘'hóhitin' — ’'ábýrgfðin á bbrgihui,1 séin vai1'
sjci hundruð og fimmtíu þúsund pesoa virði.
„Nægar vistir,“ sagði Pedro við Juan Garcia morgunn
nokkurn um miðjan maí, að lokinni birgðakönnun, „nægt
vatn, nægt púður. En er liugvitið nægilegt?“
Pedro var eiginlega að tala upphátt við sjálfan sig.
Allir menn lögðu þessa spurningu fyrir sig, því að auð-
fundið var, að foringinn mikli, Kortes, var ekki lengur í
borginni. Allt, sem þeir Alvarado gerðu, var fálmkennt
og þeir efuðust alltaf um, að þeir væru nægilega skyn-
samir. Þeir spurðu sjálfa sig i sífellu: Er þelta rétt? Hefði
hershöfðinginn farið eins að?
Var það til dæmis rétt af þeim að gefa leyfi til að halda
Toxkatl-hátiðina, hinn árlega dans til lieiðurs Ilræúlfin-
um eða livað hann nú hét þessi guð, sem Montezuma
hafði nefnt og engin leið var að bera fram naínið á?
Hátiðin stóð í tuttugu daga og höfðingjar úr öllu land-
inu hlutu að safnast lil borgarinnar. Aztekarnir ætluðu
sýnilega að lóta lil skarar skriða, ef Kortes biði lægri hlut
fyrir Narvaez. En hefði bann við að nota aðalamusteris-
torgið þá ekki þær afleiðingar, að þeir mundu grípa til
vopna þegar? Það var þó tuttugu daga l’restur, sem feng-
inn var með þessu. Alvarado og Pedro fóru því meðal-
veginn, sem þeir bjuggúst við að Ivortes mundi liafa gert,
ncfnilega að leyfa hátiðahöldin án mannfórna. En það
var þó ekki vist, að Kortes hefði farið þannig að.
„IIugvitið?“ endurtók Pedro.
Garcia ýtti stálhúfunni á ská og klóraði sér bak við
annað evrað.
„Ilugvilið? Já, eg skil við hvað þú átt, félagi.“
Ilann leit ó Alvarado, scm sat og sleikli sólskinið á
svölunum við Iiibýli sin. Harin var rauðskeggjaður og
afarskrautlega klæddur, svo að Indíánarnir höfðu gefið
honum viðurnefnið T o n i a t u h, Sólguðinn
„Nei, eg var ekki að Iiugsa um Alvarado, Juan. Eg átti
við sjálfan mig, ef til vill okkur alla. Það segi eg satl, að
eg vissi ekki fyrir tveim vikum, livað það var í raun og
veru að vera herforingi. Það er hægur vandi að stjórna
litlum flokki manna og hlýða skipunúm annara. En liér
verður maður að vega allt og meta og geta sér til um af-
leiðingarnar. Mér er innanbrjósts eins og skólastrák. Eg
er ekki maður til að standa í þessu.“
„Þú stendur þig ekki verr en hver annar mundi gera i
þinúm sporum. Vertu ekki að vola þetta, drengur. Við
þörfnumst liershöfðingjans. Finnst þér ekki vera orðið
langt, síðan liann og félaggrnir fóru.“
Þeir gengu fram hjá nokkurum Tlöskulum, sem voru
að rjóða sig málningu. Einn sló trumbu og söng. Söng-
urinn var líkastur spangóli.
„Eru þeir farnir að mála sig fyrir bardaga?“ sagði Gar-
cia. „Ef til vill hafa þeir á réttu að standá. Þeir finna þetta
ó sér.“
Þeir gengu fram að hliðinu. Annar hliðvængurinn var
opinn, svo að þeir gengu fram á lorgið og lituðust um.
Mannsöfnuðurinn þar var með öðrum brag en venjulega.
Ilvert sem litið var mátti sjó litklæði höfðingja, sem höfðu
hlaðið á sig allskonar djásnum og gersemum. Fjöldinn
stefndi til hliðanna á Slönguveggnum, sem var umliverfis
musterispyramidann, en þar voru hin trúarlegu hátíða-
höld einmitt að byrja, því að endá þótt Maria ogbárniðværu
í einu bænhúsinu efst á pyramidanum, voru þó guða-
mvndir Aztekanna enn í því næsta. Bæði Spánverjar og
Aztekar voru óánægðir með þetta sambýli og vildu fyrir
hvern mun afnema það eins fljótt og unnt væri.
„Ilvað lieldur ])ú, að þeir sé margir?“ spurði Pedro.
„Tvö þúsund? Þrjú þúsund?“
„Fast að tiu þúsundum,“ svaraði Garcia og spýtti um
tönn. „Ilugsaðu þér allt það gull, sem þeir hafa utan á
sSrÁEf við gætum náð því, mundi það auðga fjárhirzluna
um tvö liundruð þúsund pesóa. Jæja, tíminn nálgast. En
liafðu það í huga, að þessir liundirigjar eru allir vopyfærir
menn.“
„Þeir eru óvopnaðir.“
„Já, en þegar herskáir menn koma saman, eru vopnin
sjaldan fjarri.“
Mannfjöldinn gejck framhjá hliðinu og menn litu ýmist
liatursfullum augum til Spánverjanna eða létu eins og
þcir væru ékki til. Pedro og Garcia stóðu lrinir rólegustu
og lélu þetta elcki á sig fá.
Þá komu þeir allt i einu auga á einkennilega skrúðfylk-
ingu. Tveir unglingar, sem báru blómsveiga á höfði og
höfðu verið stuttklipptir, komu gangandi á eftir fylkingu
smádrengja og meyja, sem dönsuðu og stráðu blómum
umhverfis sig. Unglingarnir tveir léku á rauðar fláutur
og voru þeir fallegustu Indiánasveinarnir, sem Pedro hafði
nokkuru sinni séð, vel limaðir, andlitsfallið fingert og
þeir voru ekki'of dökkir á hörund. Mannfjöldinn vék úr
■ v'éfei fyrlri'þcim ogÁýndi þfeim! ýnris lbstningarmérki. •
„Hver andskotinn er þarna á ferðinni?“ spurði Pedro.
„Þetla eru guðir,“ mælti Tlaskala-liöfðingi, sem hafði
- Smælki -
Óperan Karl VI. sem tón-
-skáldið Jacques Halévy samdi
árið 1843, var „drepin“ 7
árum síðar viö uppfærslu á'
verkinu í París. Var það hjá-
trú, sem olli því. Þrjú kvöld í
röð féll einhver dauður niður i
leikhúsinu, þegar lokið hafði
verið við að syngja aríuna „Ó,
gúð, dreptu hann“. Af þessum
orsökum var óperan bönnuð
þar til 1S58, þegar Napóleon
III. skipaði svo fyrir að hefja
skyldi sýningar á henni að nýju,
og ætlaði hanri og keisarafrúin
að vera viðstödd frumsýning-
ttna. Á leið þeirra til leikhúss-
ins var varpað sprengju að
vagni þeirra. Keisarahjónin
sluppu ómeidd, en fjöldi manna
fórust í sprengjunni. Sýningin
var látin falla niður, Og eftir því
sem bezt er vitað, hefir óperan
aldrei verið sýnd síðan.
v
Flestar af höfuðborgum
Evrópu eiga sér nöfnur t
Bandaríkjunum. Flestar á Genf,
höfuðborg Sviss, og eru þær
19. Næstar eru Aþena, Berlín
og París með 17 hver, Moskva
á 16, Lissabon og Róm 14,
Dublín 10, London 9, Belfast 8,
Madrid 7, Belgrad 6, Stokk-.
hólmur og Haag 4 hv.er og
Kaupmannahöfn, Oslo og
Brússel 2 hver. (
Dómarinn: „Hafið þér nokk-
uð að segja, áður en eg kveS
upp dóminn yfir yður?“ i
Þjófurinn: „Já, herra. Mér
finnst þáð helv... hart að
vera dæmdur eftir vitnisburði
náunga, sem var svo hræddur,
að hann var með liausinn undir
sæng allan tímann og sá mig
aldrei.“
, J
HrcAtyáta hr. 47S
Sþýringar:
Lárétt: 1 f Mannsnafn, 6
sniðng, 8 beri, 10 ílát, 12
hvildi, 13 verzlunarmál, I4j
upplirópuri, 16 grtma, 17 lik-
amshluta, 19'marra.
Lóðrétt: 2 Ráðherra, 3
kný, 4 sár, 5 lægð, 7 liúsdýr,
9 loka, 11 hryllir, 15 skemmd,
16 Þrá, 18 tónn.
Lausn á krossgátu nr. 475:
Lárétt: 1 Pálmi, 6 róa, S;
asi, 10 kið, 12 Lo, 13 Ni, 14|
agn, 16 mal, 17 úti, 19 spáði.
Lóðrél t : '2 Ári, 3 ló, 4 malt,
5 talar, 7 aðila, 9 Sog, 11 iná,
15 núp, 16 fnið, 18 tá. j