Vísir - 29.01.1948, Blaðsíða 4

4
V I S i H
Fimmtudaginn 29. janúar 1948
WISIR
D A G B L A Ð
Utgefandi: BLAÐAUTGÁFAN VISIR H/F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
„Hin almenna lánsfjárkreppa"
ffmræður þær, sem farið hafa fram undanfarna daga á
Alþingi um fjárframlög ríkissjóðs til byggingarsjóðs
sveitanna, gefa talsvert glögga mynd af heilsufarinu í fjár-
málalífi þjóðarinnar. Þingmenn heimta að stjórnin útvegi,
það lánsfé, sem þeir hafa með lögum ákveðið að bygg-
ingarsjóðurinn skuli fá, og hóta jafnvel „lögsókn“ ef lit
af er brugðið! En ríkisstjórnin ber sig illa og kveðst ekki
hafa getað útvegað lánið. Virðist svo sem margir þing-|
manna kunni því illa, að ekki skuli fást þau lán, er þingið
samþykkir að tekin skuli
Morgunblaðið gefur skýringu á þessu fyrirbrigði og
segir: „Hin almenna lánsfjárkreppa, sem cinkennt hefur,
fjármálalíf þjóðarinnar 1947, hefur hinsvegar leitt til þess,
að ekki hefur tekizt að afla þess lánsfjár í þessu skyni,
sem lögin gerðu ráð fyrir“.
Það virðist þá svo sem það sé „hinni almennu láns-
fjárkreppu“ að kenna að ríkisstjórninni gengur erfiðlega
að útvega ný milljóna lán. En væri þá ekki holt fyrir
marga, einkum þingmenn, að hugleiða af hverju „láns-
fjárkreppan“ sé sprottin Ef þeir áthuguðu málið gaum-
gæfilega og hlutdrægnislaust, mundu þeir að líkindum
komast að raun um, að lánsfjárkreppan cr sprotlin að
miklu lcyli af taumlausum áhyrgðarheimildum, sein þing-
menn hafa samþykkt á síðustu þingum og numið Iiafa
miklu meira en vor lilli peningamarkaður gat þolað. Auk
þess á lánsfjárkreppan rót sína í háum sköttum og ó-
hemjulegum fjáraustri Alþingis á fjárlögum ög utan
þeirra. Það eru ekki nema nokkrir mánuðir siðan að frá
því var skýrt opinberlega, að þá lægi fyrir lánbeiðnir til
Landsbankans frá opinherum aðilum, cr nænui 187 millj.
króna. Undantckningarlítið mun ábyrgð ríkissjóðs hafa
fylgt lánheiðnum þessum, en þó munii lánin ekki hafa
fengizt.
Engum scm fylgzl liefur með aðgerðum þingsins. í fjár-
málum, mun þykja nokkur furða að hér sé komin „almcnn
lánsfjárkreppa“. En verst er að þingmenn sjálfir skuli
ekki farnir að átta sig á þessu. Jafnvel þólt þeim sé kunn-
ugt um erfiðleika ríkissjóðs að greiða þær 22 millj. kr.,
sem fiskábyrgðin kostaði árið sem lcið. Og jafnvel þótt
þeir viti að ríkissjóður skuldar nú Landsbankanum 40
millj. kr. bráðabirgðalán, sem vafasamt er hvort lög
bankans heimila. Það er bandirrgt að kenna „hinni al-
mennu lánskreppu“ um alla erfiðleikana.
„Hisui saklausi íjöldi —"
16 Iþýðublaðið skýrir svo frá á sunnudag: „Ilinn sak-
” lausi fjöldi skattgreiðenda virðist vera óþarflega hrædd-
ur við eignakönnuna, en þeir seiu eitthvað hafa að fela,
eru rólegastir, sögðu meðlimir framtalsnefndar í blaða-
viðtali í gær“.
Flestir sem lásu frásögn þessa munu orðfð undrandi
yfir ummælum eignaframtals-nefndarinnar. Vörður ekki
annað séð en að nefndin hafi þegar skilið sauðina frá
höfrunúm og hafi nú á fingrum sér hverir „eitthvað liafa
að fela“ og hverir ekki. Mún méga telja einsdæmi að
opinber nefnd láti hafa eftir sér opinberlega slík ummæli
sem þessi, í jafn viðkvæmu máli og hún fjallar um.
Hinsvegar þarf enginn að vcrða forviða yfir því, þótt
aílur þorri skattgreiðenda sé hræddur við eignakönnunina
og' allt sem henni fylgir, þótt þeir hafi ekkert að fela.
AJIt það moldviðri af tilkynningum, reglum og fyrirskíp-
ununi, sem þyrlað hefur verið upp í -sambandi við eigbja-
könnunina, er nægilegt til að gera almenning ruglaðan —
og hræddan við það að beitt verði refsiaðgeró’um ef ein-
hverjum skyldi yfirsjást eitthvað í því að fullnægja öll-
um fyrirskipunum. • t
Kúgunin hin sama hjá Rúss
um og nazistum áöur.
Gesfapoallferðir aiofaðar enn.
„Það er eiginlega ekki liægt
að gera neinn greinarmun á
stjórn Rússa og nazista.“
Delbert Clarlc, frétlaritari
New York Times í Berlín,
hefir átt tal við Jacob Kaiser,
sem Rússar bafa mesta and-
úð á og lét liinn þýzki stjórn-
málamaður sér þá þessi orð
um munn fara. En hann hefir
ekki aðeins látið þetta uppi í
viðtölum, lieldur og sagt það
á fundum i flokkj sínum.
Rússar vildu einmitt losna
við hann úr formannssætinu
af því að liann var opinslcár
og óhræddur við að segja
sannleikann. í ræðu þeirri,
sem einkum vakti gremju
Rússa sagði hann m. a.:
„Almenningur fær aðeins
að vita um brot af því, sem
gerist. Eg spvr hvern ykkar,
lil hvers það sé að brjóta
veldi Hitlers á bak aftur, ef
frelsi og öryggi er virt að
vettugi eftir sem áður? Eg
hefi aldrei séð Jijóðina eins
kúgaða og beygða og nú. Hér
er um að ræða frelsi og lýð-
ræði.“
Kaiser. sagði i viðtalinu við
blaðamann Times, að aðferð-
ir Rússa væru alveg eins og
aðferðir þær, sem Gestapo
notaði á sinum tíma — málið
væri annað, sem talað væri,
en þá væri munurinn upp j
talinn.
Pravda deilir
á Dimitrov.
Rússar andvígir
filSögum hans
um toiiahanda»
Bag. I
Pravda málgagn Sovét-
stjórnarinnat hefir óvænl
deilt á tillögur Dimitrovs,
einræðisherra Búlgaríuí um
tcllabandalag Balkanríkj-
anna.
Hefir þessi árás blaðsins
á einn hezta forkólf komm-
únista í Austui'-Evrópu vak-
ið mikla athygli að vonum.
Dimitrov liafði sett fram til-
lögur um tollabandalag til
þess að auká viðskiptin milli
ríkja Austur-Evrópu og var
þeim tillögúm lýst í Pravda
og féllst blaðið á þær í
fyrstu. Geta menn sér þess
til, að rígur sé milli Titos og
Dimitrovs um forustuna i
Balkanlöndum. Sumir frétta
ritarar telja þetta veikleika-
merki á stefnu Ráðstjórnar-
ríkjanna.
99 Afúmorkan i
iiúfið oq fram«
táð44.
Sýningin „Atómorkan í nú-
líð og framtíð“ var opnuð í
gær að viðstöddu f jölmenni.
Jörundur Pálsson teiknari
setti sýninguna með stuttu
ávarpi. Þvi næst flutti Sig-
urður Þórarinsson jarðfræð-
ingur erindi. Þorbjörn Sig-
urðsson, atómeðlisfræðingur,
skýrði fyrir gestum efni
sýningai'innar. Að lokum var
sýnd kvikmynd um rafmagn-
ið.
Sýning þessi verður opin
daglega frá kl. 1 f. h. til 11
e. h. og er ekki að efa, að að-
sókn verður mikil.
JPYbwwí$b'Í ag
flóðbglggtE
rtBÍtfee tjómi.
' Flóðbylgja hefir gengið á
land á eyjunni Yap á Kyrra-
hafi eftir fárviðri.
Fyrst gerði veðurliæð um
160 km. á klst. og' er lægði
voru 85 af 100 eyjarskeggjum
þúsvilltir. Tveim sólarhring-
um eftir ofviðrið gekk flóð-
bylgja á land og fullkomnaði
eyðilegginguna. Varð að
senda vistir og drykkjarföng
frá öðrum eyjum því að allt
slikt eyðilagðist, en enginn
maður fórst.
Esperanto.
IJún he'fir vakiö talsveröa at-
hygli og gremju hjá sunuun
klausan ,sem eg birti á mánu-
daginn um atkvæðagreiösluna
um esperanto-kennsluna í skól-
unum. Pétur Haraklsson skrif-
ar mér eftirfarandi: „Aldrei
hefir mér sárnaö eins viö lestur
nokkurrar blaöagreinar og
þeirrar, sem birtist í Bergmáli
í gær, og var lævísleg árás á
alþjóðamálið esperanto. — Á
dauöa mínum átti eg von, en
ekki þessu. Hinn ofstækisfulli
greinarhöfundur, sem nefnir
sig „skólamann“, reynir; aö
bendla Csperanto viö stjórnmál
og gefur í skyn, aö Esperant-
istafélagiö Auroro gangi erinda
kommúnista meö atkvæöa-
greiðslu þeirri, sem þaö beitir
sér fyrir í framhaldsskólum
landsins um þessar mundir.
Rök ,,skólamanns“.
Rök hans eru þessi í stuttu
máli: i. Þjóöviljinn hefir birt
grein um atkvæöagreiðsluna.
2. Áróöri er útvarpað frá
Moskvu á esperanto. 3. „Flestir
ejsne^'ajptpkejujai^r.. hér eru
sprautur frá kommúnistum.“ —
Eg vona, aö ritstjóri Bergmáls
veiti mér rúm fyrir örstuttar at-
hugasemdir.
Um fyrsta atriöið er það að
segja. aö öllum dagblööunum í
Reykjavík var sencl samskonar
grein og sú, sem birtist í Þjóð-
viljahúm og fellur það því um
sjálft sig.
Vanþekking „skólamanns“.
Arinaö atriöið lýsir vel van-
þekkingu „skólamanns“ á hög-
um esperantos, en jafnframt
allmiklu hugmyndaflugi. Þaö
er engu útvarpað frá Moskvu á
esperanto, hyorki áróöri né
öðru efni. AljijóöamáHð á jiví
miöur ekki upþ á paliborðið hjá
valdhöfum Rússa. Sannleikrir-
inn er sá, aö nokkurum árum
fyrir síöustu styrjöld var esper-
anto bannfært í Ráöstjórnar-
ríkjunum og rússneskum esp-
erantistum stranglega bannað
aö hafa nokkur santókipti viö
erlenda samherja sína. Síöast-
liðiö sumar var haldið alheims-
þing esperantista í Sviss. Þátt-
takendur voru frá 34 löndum,
og voru Bretar og Svíar þar
langfjölmennastir, — en Rúss-
ar áttu ekki einn einasta full-
trúa.
Út í hött.
'Þriðja atriöið 'segir--,;skóla*-
maður“ gersanrlega út i hött.
Esperanto-kennarar haía aldrei
verið rnargir hér á landi og eru
jsaö ekki enn í dag. Við laus-
lega íhugun man eg ekki eftir
nema fimm, sem nokkuð hefir
kv-eðiö aö : Þorsteinn Þorsteins-
son hagstoíustjóri, Ólafur Þ.
Kristjánsson í Hafnarfirði, Þór-
bergur Þórðarson rithöfundur,
Helgi Hannesson á ísafiröi og
Ólafur S. Magnússon kennari.
Af þessum mönnum er ÞórVierg-
ur sá eini, sem talizt getur í
hópi kommúnista, en hann
jhéfir lítið fengizt viö kennslu
undanfarin ár og er ekki meö-
limur í Esperantistafélaginu
Auroro, sem aö sjálfsögöu er
skipaö mönnurn úr öllum stjórn-
málaflokkum, því að þaö liefir
aðeins eitt markmiö: aö vinna
að framgangi alþjóðamálsins'.
Málinu gerð skil.
Eg vona nú, aö eg hafi gert
staðlausum og óafsakanlegum
fullyrðingum „skólamanns“ þau
skil, að enginn skólanemandi
láti þær villa sér sýn, heldur
geri' sitt til þess að vinna að
sigri einnar göfugustu og gagn.
legustu hugsjónar mannkyns-
itfa.....