Vísir - 08.04.1949, Blaðsíða 5

Föstudaginir 8. apríl -134í) Vf S I R—
WINSTDN S. CHURCHILL:
9*
21. GREIN
erum komnir \ úrslit
hr 0 ' • ■■ j ... . .
og leikum á heimavelli.66
Bretar voru ánægðir með að
falla, ef nauðsyn krefði, þegar
komið var að úrslitastund.
1 lok Bordeaux-daganna gerðist Darlan afar þýðingar-
mikil persóna. Skipti mín við hann hcffðu verið litil og
ávallt formleg. Eg virti hann fyrir að hafa endurreist
franska flotann, en hann var, eftir tíu ára stjórn hans,
hetri en nokkuru sinni síðan á dögum stjórnarbyltingar-
innar.
Hann sótti England heiiii í desemher árið 1939 ög þá
var honum haldið opiribert lióf í flotamálaráðuneylinu.
Er hann svaraði skálaræðu fyrir sér_ Iióf Iiann máls á
þvi að minna okkur á, að ianga-langafi sinn hefði fallið
í orustunni við Trafalgar. Eg taldi hann þess vegna eiriri
af hinum ágætu Frökkum, sem liata England. Hinar
hrezk-frönsku flolamálaviðræður i jariúar höfðu einnig
sýnt, hve afbrýðisamur hann var vegna stöðu sinnar í
garð Iivers þess, er l'ór með hið pólitíska embætti flota-
málaráðherra. Þetta Iiafði algerlega gagnlekið hann og
gekk brjálsemi næst, og eg tel vist, að þctla hafi valdið
miklu um gerðir hans.
Darlan hafði verið viðstaddur á fleslum þeim fundum,
tr eg hefi lýst og er að því leið, að mótspyrna Frakka
væri á enda, liafði hann hvað eftir annað fullvissað mig
um. að Iivað scm fyrir kynni að koma, skyldi franski
flotinn aldrei falla í henduí Þjóðverjum.
Nú i Bordeaux kom hið örlagþrungna augnáblik á
framabraut þessa metorðagjarna, sjálfselska og duglega
flotaforingja. Vald hans vfir flotanum var í raun og veru
algert. Hann þurfti eklci annað en að gefa fyrirskijiun um,
að skipunum yrði Iialdið til brezkra, bandariskra eða
franskra nýlenduhafna — sum voru þegar farin af slað
;— og lionum Iiefði verið lilýtt.
Að morgni hins 17. júní, eftir fall Reynaud-stjórnarinn-
ar, lýsti hann yfir því við Georges hcrshöfðingja, að liann
væri staðráðinn i að gefa fyrirskipunina. Daginn eftir,
siðdegis, hitti Georges hann og spurði, hvað gerzt liefði.
Darlan svaraði því til, að hami hefði skipt uni skoðun.
Er hann var spurður, liversyegna hann hefði gert það,
svaraði hann ósköp hlátt áfram: „Eg er nú flotamalaráð-
herra.“ Þetta táknaði ekki, að hann'hefði skipt um skoð-
un til þess að verða flotamálaráðherra, lieldur, að liann
hefði ólík sjónarmið sem flolamálaráðherra.
Darlan hefði geíað orðið foringi mótspyrnu-.
hreyfingarinnar.
Hversu fánýtir eru ekki mannlegir úlreikningar eigin-
girninnar. Sjaldan hefir gefizt jafn sannfærandi dæmi.
Darlan flotaforingi Iiefði ekki þurft annað en að sigla
einhverju af skipum sinum lil einhverrar hafnar utan
Frakklands til þess að ráða öllum hagsmunum þess utan
valdssviðs Þjóðverja. Hann Iiefði ekki komið cins.og dC
Gaulle með ósveigjanlegan vilja einan og nokkura skoð-
anabræður. Hann hefði flutt með sér, út fyrir yfirdrottn-
un Þjóðverja, fjórða sterkasta herskipaflota heimsins og
áhöfri hans var honuni persónulega trú og holl.
Ilefði Darlan gert þetta, hefði liann orðið leiðtogi
frörisku mótspyrnuhreyfingarinnar, nieð heilt vopn i
hendi. Brezkar og bandarískar skipasmíðastöðvar og
vopnahúr hefðu staðið honum opin til viðhalds flota lians.
Gullforði Frakka hefði tryggt honuin gnægð rekslrar-
fjár, er liann hefði verið viðurkenndur forsvarsmaður
Frakka. Hann hefði fengið allt franska heimsveldið í lið
með sér, Ekkerl Iiéfði gelað hindrað það, að hann yrði sá,
cr frelsaði Frakkland. Frægð sú og völd, er hanri þráði
svo heitt, voru i liendi hans. f stað þess gegndi hann
áhvggjusamlegri og smánarlegri stöðu, unz hann lézt
með voveiflegum liætti, hlaut vansæmdarlegstað, og
nafni hans verður formælt um langan tíma af franska
flotanum og þeirri þjóð, er hann fram að þessu háfði unn-
ið svo vel.
Að lokum er hér eill atriði, ei' geta verður á þessu stigi
málsins. í hréfi, er Ðarlan ritaði mér 4. desember 1942,
tveim dögum áður en liann var ráðinn al' dögum, héll
h.ann því ákaft fram, að hann hefði staðið við orð sin.
l’m það verður ekki deilt, að ekkert franskt herskip var
nokkuru sinni mannað Þjóðverjum né notað gegn okkur
i stiáðinu. Þetta var ekki einvörðungu ráðstöfunum Dar-
lans að þakka; en liann hafði vissulega innprentað for-
ingjum og sjómönnum franska flotans, að skipin skyldu
eyðilögð, hvað sem yfir dvndi, lrekar en að láta þau falla
í hendur Þjóðverjum, sem honum var jafn illa við og
Englendinga.
Bretar hvattir til að vera á verði og æðrast ekki.
(Öll frönsk herskip í Portsmouth og Plvmouih voru
tekin með valdi aðfaranótt hins 3. júlí 1940. Árangurslaus-
ar tilraunir voru gerðar tii þess að fá íranska flotann í
Gran og Algier til þess annaðhvort að ganga í iið með
Bretum eða sigla yfir Atlantshaf og afvopnast. Til þess
að tryggja það, að skip þessi féllu ekki óskemmd í hendur
fjandmönnunum, var að lokum hafin skothríð á þau af
l'allbyssum öflugri flota Breta og gerðar á þau loftárásir).
Hinn 4. júli gaf eg neðri ínálstofunni ítarlega skýrslu
um það, er við höfðum gert. Enda þótt beitlskipið „Stras-
hourg“ hel'ði komizt undan frá Oran og við vissum jiá
ekki um liinar miklu skemmdir á „Richelieu“, gerðu ráð-
stafanir okkar þó það að verkum, að Þjóðverjar þurftu
ekki að reikna mcð franska fJótanum i hernaöaráæthm
sinni.
Eg lalaði í eina klukkustuiid eða íiieira þeniian eftir-
miðdsg og gaf sundurliðaða skýrslu um alla þessa dapur-
legu afhurði, eins og mér voru þeir bezt kunnir. Mér
fannst réttara, vegna þess, hvernig málin stóðu, að enda
á orðuni, sem sýndu þetta liryggilega atvik i réttu ljósi
liinnar alvarlegu aðstöðu, er við vorum í. Þess vegna las
eg upp fyrir þingdcildina aðvörun þá, er eg liafði, með
samþykki stjórnarinnar, lálið út ganga meðal opinherra
starfsmanna ráðuneytanna daginn áðui".
„Þar eð vel getur verið, að fyrir dyrum standi innrás-
artilraun eða orusta um ættland okkar, vill forsælisráð-
herrann brýna það fyrir öllum þeim, er liafa á Iiendi
ábyrgðarstöður í stjórninni, í landvörnum og horgaralegu
starfi, að gera það að skyldu sinni að lialda vakandi og
öruggu hugarþreki. Það ei sjálfsagt að gera liverjar þær
varúðarráðstafanir, er tími og efni levfa, en á liinn bóginn
eru engar ástæður til að ætla, að unnt sé að flytja liingað
fleiri þýzka hermenn, livort heldur í lofti eða á sjó, en
svo, að við getum ekki tortmit jieim eða h.andtekið með
liinuni mikla mannafla, sem nú.er undir vopnum. Flug-
Iierinn er i ágætu ásigkomulagi og hefir aldrei verið sterk-
ari. Þýzki flotinn hefir aldrei verið eins veikur og brezki
heimaflotinn aldrei eins öflugur og nú.
Forsætisráðherrann væntir þess, að allir þjónustumenn
. Hans liátignar i ábyrgðarstöðum gefi fordænii um stað-
féstu’og einbeitlni. Þeir eiga að bæla niður og víta órök-
studdar og gáleysislegar skoðanir, er látnar eru í ljós, í
skrifstofum þeirra eða af undirmönnum þeirra. Þeir eiga
ckki að liilca við að kæra, eða, ef nauðsyn krefur, að vikja
frá störfum, hvaða mömuuri sem er, foringjum eða em-
bættismönnum, er af ráðnum hug hafa truflandi eða
kjarkdrepandi áhrif, eða sem með lausmælgi sinu breiða
!iit ótta og liugarvii. Aðeins á.þann liált eru Jieir verðugir
liinna stríðandi manna, er í lofti, á láði og legi hafa þegar
ált i höggi við fjandmennina, án jiess að liafa nokkuru
sinni lalið sig skorta hernaðarlega liæfni á við þá.“
Þingmenn sátu hljóðir, meðan á uppleslrinum stóð, en
í lokin kom fyrir alvik, sem cg hefi aldrei lifað áður.
Allir virtust risa á fætur og fagna mér með gleðiópum
langa stund, að mér virtist. Fram að jiessu Iiafði Ilialds-
flokkurinn tekið mér með nokkurri varúð og hlédnegni
og það voru þingmenn Verkamannaflokksins, er fögnuðu
mér ákafast, er eg gckk i jringsalinn eða reis á fætur við
alvarleg tækifæri. En nú sameinuðust allir í voldugum
fagnaðarópum.
Sii slaðreynd, að franski flotinn var úr leik, með einu
liöggi í harðhentum átökum, liafði hin djúptækustu áhrif
í öllum löndum. Hér var þá þelta Bretland, sem svo marg-
ir höfðu lalið dauðadæmt, sem ókunnugir töldu vcra
- Framh. á 7. síðu.
5
K. R.
KNATT-
SPYRNU-
MENN.
Meistara, í. og' 2. fl. Útiæf-
ing* i kvöld kl. 7.30. Mjög-
áríðaudi aö allir mæti.
Þjálfarinn.
FERÐAFÉLAG
ÍSLANDS
ráögerir aö fara tvær
skíöaferðir næstk-
sunnudag, veröi gott veöur.
Önnur ferðin er skíöaganga
um Reykjanesið og í Löngu-
lilíö, en hin skíðaferðin yfir
Kjöl og ])á ekið að Fossá í
Hvalfiröi, gengiö upp
Þrándastaöafjall og yfir
Kjölinn (787 m.) aö Kára-
stciöum í Þingvallasveit.
Farmiöar seldir á skrif-
stofu Kr. Ó. Skagfjörös á
laugardaginn til kl. 4.
SKÍÐA-
FÉLAG
REYKJA-
VÍKUR
mælist til þess, að þeir meö-
limir eða aðrir, sem njóta
vilja gistingar eða greiða i.
Skíðaskálanum um helgar,
noti skíðaferöir jiess aö ööru
jöfnu. SkíðaferÖir á sunnu-
dag kl. 10. Fariö frá Áustur-
velli og Litlu-bílastöðinni. —
Farmiöar þar og hjá Múller.
Við bílana, ef eilthvaö er
óselt. — Skíðafél. Rvk.
SKÁTAR.
STÚLKUR,
PILTAR.
SKÍÐAFERÐ
á morgun kl. 2 og kl. 6. Far-
miðar í Skátaheimilinu í
kvöld. Dvalarskírteini fyrir
páskana seld á sama tíma.
Ma upstefri ttsi
í I9tsrís.
Þann 21. maí í ár verður
kaupstefnan í París opnuð,
og slendur hún yfir til 6.
júní.
Margir erlendir viðskipta-
inenn Iiafa jiegar snúið sér lit
ncfndar þeirrar, er sér sýn-
ingargestum fyrir húsnæði.
Er það sennilega hyggilegra
af' erlendum og innlendum
gestipn að trvggja sér hús-
næði scm fvrst, því að í vor
frá 21. niaí til (i. júní verðui'
fólksstraumurinn enn meiri
en nokkuru sinni fyrr.
Húsnæði
Oska eftir 1 2 her-j
hergja íbúð fyrir 14. mai.;
Tvennt í heimili, bæði sér-;
staklegð reglusöm. Ein-:
hver fyrirframgreiðsla \
gæti komið til greina. —;
Uppl. í síma 5751 frá kl.:
8,30 10 síðklegis. :
Óskar Sumarliðason, :
Silfurteig 6. •