Vísir - 13.04.1949, Blaðsíða 4

‘A
K I S I R
Miðvikudaginn 13. april.1949
VÍSIR
D A G B L A Ð
Ctgefandi: BLAÐADTGAFAN VJSIR H/F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinu Pálsson.
Skrifstofa: Austurstræti 7.
Afgréiðsla: Hverfisgötu 12. Simar 1660 (fimm línur).
Lausasala 50 aurar.
Félagsprenlsmiðjan h.f.
Vilja afnema mörg
fyrirtæki ríkisins.
Létfa óarðbærum fyrirtækum
at nkissfóði.
Eipáskai ganga í garð.
Flestir gerðu ráð fyrir að Alþingi yrði lakið, áður cn
páskahelgin gengi í garð, en sú hefur ekki orðið raunin.
Enn er unnið „kappsamlega“ að allri afgreiðslu mála,
og sögur herma að fjárlög eigi enn íángt i land, eigi þau
að verða afgreidd á viðunandi veg. Þingsetan gerist löng
og ströng, en þingmenn munu teknir að þrá átthagana,
cngu síður en gyðingalýðurinn í Babylon hér á árunum.
Vissulega hefur reynt á þolrifin en nú fvrst hefjast þó
erfiðleikarnir fyrjr alvöru.
1 sjálfu sér er ekki tiltölcumál, þótt verkfall tiltölulega
fámenns hóps maiina, sem trúað hefur verið fyrir vöru-
bíhun af náð stjórnar- og gjaldeyrisyfirvalda, standi nú
yfir og fari harðnandi með degi hverjum. Það er heldur
ekki tiltökumál, þótt jjessir menn heimti „lífstíðarábúð“
á bifreiðum sínum, úr því að þeir höfðu næga atvinnu á
sinum tíma við akstur malar í flugvelli og aðra setuliðs-
vinnu, en sitji nú auðum liöndum eða við spil á afgreiðslu-
stöð bifreiðanna. Verkl'öll eru daglegur viðburður, sem
enginn kip])ir sér lengur upþ við, þar sem allir eru inni-
lega sammála um, að ríkissjþðíir og einstaklingar verði
cndilega að fara á hausinn, að afstöðnum lystisemdum
styrjaldaráranna. 1 nýju stjórnarskránni á að ákveða í eitt
skipti fyrir öll, að atvinnuleysi megi ekki líðast í Jandinu
og allir skuli hafa nóg að híta og brenna. Kinhverntíma
var sagt af spökum manni, að ef Adam og Eva hefðu lagt
tieyring á vöxtú á sínum tíma þyrfti enginn að gera neitt
nú í dag. Ekki er að efa að mcnn lifa lerigi af vöxtum
sparifjár styrjaldaráranna, þótt ekki verði skertur liöfuð-
stóllinn.
Iílæðskerar munu vera i þann veginn að hcfja verk-
fall og trésmiðir mnu hafa auglýst hækkun á töxtum sín-
um, algjörlega einhliða-. Vmsar stéttir manna Jiafa fengið
grunnkaupshækkanir, hreinar eða óhreinar, að uridan-
förnu, og nú gengur ný verðþenslubylgja um landið,
fvrir fólkið til þess að lifa á. Kaupið hækkar og verðlagið
hækkar og svo jafnast ])etta af sjálfu sér, sagði einhver
fjármálasnillingurinn, scm reynst hafði trúr yfir miklu.
Verðhólgan hjaðnar vafalaust eins og vetrarsnjórinn og
hversvégna cru menn þá að gera sér rellu út af slíkum
smámunum.
Svo er það fiskurinn, hann nýtur friðunar í sjc'xium
og ekki veitti af, að hann fengi sitt páskafrí eins og bil-
stjórarnir og klæðskerarnir, rakararnir og allar þær stéttir,
sem nöfnum tjáir að nefna. Hjá sumum verður fríið vafa-
laust larigt, en hjá öðrum aðeins næstlengsta l'rí ársins,
en allir verða vafalaust ánægðir með sitt hlutskipti. Síldar-
gró'ðinn bíður á næsla leiti, — eftir fáa daga hræðir Hær-
ingur síld og allar verksmiðjur, nýjar sem gamlar, gefa
frá sér góða lykt yfir umhverfið. Þá verður ekki mikill
vandi að lifa. Rikisverksmiðjurnar greiða það vcrð til
sjómanna, scm af þeim verður krafist fyrir síldarmálið,
en á bak við þær stendur ríkissjóðurinn fullur af fé, svo
að út af flóir.
Páskavikan var vika friðar og þagnar á dögum
kaþólskunnar, en nú sækir allt í sama horfið á þesstun
dögum vísinda og nýtízkutrúar á úttútnaðan gullguð, sem
allir falla fram fyrir og tilbiðja. En þó er eins og einhver
óljós gruniir, sem dylst Iiið innra með þjóðinni, og
virðist telja henni trú um, að hún þarfnist hugarfarshreyt-
ingar og meiri gát í daglegu líferni og hugrenningum.'
Gullguðinn hefur ávallt verið háskasamlegur, þótt hann'
geti dug’að mönnum vel um örfá ár. Hugarfarsbrcylingu
og sára lífsreynslu þarf oft til að vekja menn af van-
irúnni. Islen/.ka þjóðin þekkir þetta af eigin raun, en hún
á eftir að kynnast því betur. Slíkt verður ekki umflúið,
enda óskar almenningur enn ekki eftir því. Vonandi eign-
ast menn nokkra áhyggjulausa l'rídaga, nú um páskana.
Þeir verða ekki of margir áhyggjulausu dagarnir.
Sig. Kristjánsson og Háll-
grímur Benediktsson flytja í
Sþ. till. til þingsályktunar
um afnám ríkisfyrirtækja og
undirbúning ráðstafana til
lækkunar ríkisgjalda.
Tillagan er þessi:
„Alþingi ályktar að fela
ríkisstjórninni að beita sér
fvrir þeim ráðstöfunum, er
liér fara á eftir, til samdráttar
ríkisrekstri* og kckkunar á
gjöldum ríkisins,. enda und-
irbúi stjórnin Iagabreytirigar
þar að hilandi eftir því sem
með þarf:
| 1. Að ríkisrekstur áæthmai-
bifreiða verði lagður niður og
cignir rikisins vegria þessarar
slarfrækslu seldar.
| 2. Að Landssmiðjan verði
seld, ef viðunandi tilboð fæst.
| 3. Að trésmiðja ríkisins i
, Silfurtúni verði seld, ef við-
I unandi tilboð fæst.
| 4. Að afnumin verði öll
| vöruskömmtun að undan-
, skilinni skömmtun á bif-
reiðagúmmíi.
5. Að viðtækjaverzlun rík-
isins verði lögð niður og eign-
ir hennar seldar.
6. Að verzlun rikisins méð
tilbúinn ábui’ð verði lögð nið-
Ul'.
7. Að seld verði tunnuverk-
smiðja rikisins og eignir
hennar.
8. Að fiskiðjuver í'íkisins i
Reykjavik verði selt.
í. Ac^ grænmetisverzlun
ríkisins verði lögð niður.
10. Að lög mn orlof verði
afnumin
11. Að lög uni jöfnunar-
sjóð bæjar- og sveitarfélaga
verði afnumin.
12. Að lög um búnaðar-
skóla í Skálholli verði af-
numin.
13. Að lög um vinnumiðlun
vcrði afnumin.
14. Að lækkuð verði fram-
lög lil ahnannatrygginga með
breytingu á lögum þar að lúl-
andi.
15. Að lækkaður verði
kostnaður við fræðlusmál
með breytingu á lögum um
skólakcrfi og fræðsluskyldu,
er stytti skólaskylduna um
tvö ár.“
Greiriargerð cr m. a. á
þessa leið:
„Þingmenn virðast alveg
sammála um ])að, að fjárhag-
ur ríkissjóð sé í verulegri
hættu. Ekki getur þó nema
nokkur hluti þingmanna fall-
izl á það, að þessi hætla stafi
af ógætilega háum fjárlög-
um. Vonlaust mun því, að
meiri hluli fáist fvrir því í
þinginu að lækka fjárlögin.
Hins vegar hafa flestir þing-
menn lýsl þeirri skoðun
sinni, að ofþensía í margs
konar áhættusömum rikis-
rckstri sé orsök þeirrar
hættu, sem yfir ríkissjóði
vofir í fjárhagslegum efn-
um.......
Það er slaðreynd, að ríkið
tapar áflega stórfé á þeim
hlutum. sem gefa áberandi
gróða i einkarekslri, og ])að
cr einnig staðreynd, að rekst-
ur ríkisins heldur hvergi
FIMMTUGUR:
Guðm. H. Guð-
mundsson, hús-
gagrasmíða-
meistari.
Fimmtugur er í dag mæl-
ur iðnaðarmaður og góður
borgari, Guðmundur Helgi
Guðmundsson, húsgagna-
smíðameistari, Háteigsuegi
U.
Guðmundur er að vexti og
skapgerð einn af þessum
traustu hornsteinum eða
máttarsloðum, sem vand-
ræðalaust er að leggja á tak-
markalítil þyngsli án þess
að likami cða sál láti á sjá
eða bili, enda Iiafa mörg og
margyísleg störf hlaðist á
hann um dagana.
Guðmundur er hrókur alls
fagnaðar i sínum hóp, prýði-
legur félagi og iðnaðarmað-
ur, enda liafa iðnaðarmenn
falið honum veigamikil
trúnaðarstörf, sem hann hef-
ir Ieyst af hendi með dugn-
aði og lægni.
Það er ekki meiningin að
skrifa liér ævisögu Guð-
mundar, hann á-eftir að lifa
lengi, fjölskyldu sinni til
gleði og gagns og iðnaðar-
inannaStéttinni til sóma. Eg
veit að margir stéttarbræð-
ur lians, félagar og sam-
verkamenn munu i dag
heimsækja hann, færa hon-
,um lieillaóskir og þakklæti
fyrir vel unnin störf, og sýna
með því að þeir kunna að
meta góðan dreng.
II. Þ.
niðri verðlagi. Það ætli út at
fvrir sig að nægja til þess, ai'
ríkið hætti að vasast í þess-
um hlutum.......“
BERGMAL
Þá er komið að því fríi,
sem er það annað lengsta á
ári hjá flestum mönnum hér
á landi. Flestir þurfa nú ekki
að vinna ærlegt handtak —
geri þeir það þá nokkuru
sinni — frá því í kvöld og j
þar til á morgni sjötta dags j
hér frá — þriðja páskadags. f
*
Það eru þó ekki allir þegnar
þjóðfélagsins, sem þessarra |
réttinda njóta. Sjómennirnir j
standa við sína vinnu, þótt
föstudagurinn langi gangi í
garð. Og lögregluþjónar,
slfjkkviliðsmenn og margir
fleiri verða að standa sína- vakt,
hvað sem allur almenningur
gerir. Þessi störf fara ekki eftir
dögum eða helgi þeirra — þau
verður að vinna, hvað svo sem
almanakið kallar daginn. F.n
aðrir geta sofið út á hverjum
degi og lagt saman nótt og dag
aö þessu leyti, ef þeim býður
svo við að horfa. Sennilega gera
sumir það, en þó ekki allir.
*
Og ekki má gleyma hús-
mæðrunum. Þær verða að
vinna sín verk, hvort sem um
hátíðir er að ræða eða virka
daga. Þær verða að brasa og
malla — og jafnvel enn
meira en aðra daga, því að
flestir vilja hafa eithvað
betra en venjulega þessa
miklu daga — ef pyngjan
leyfir.
*
En svo fara sumir upp til
fjalla. I’að eru stórir hópar, sem
eru að fara héöan úr bænum
um þessar munclir og ætla að
sækja í sig þrótt og mátt í
fjallaloftinu (sólskini, ef for-
sjónin leyfir) eftir langar inni-
setur, myrkur og leiðindi langs
vetrar, sem nú er senn að
kveöja. Vafalaust væru hópar
skíðamannanna enn stærri en
raun ber vitni, ef allir ættu
heimangengt, sem langar upp
til fjalla um bænadagana. Þeir
eru vafalaust margir, sem koni-
ast ekki og hefðu þeir þó ef til
vill fulla þörf fyrir þaö að geta
lyft sér þannig upp.
En snúum okkur aftur að
húsmæðrunum. Einhverju
sinni — fyrir nokkurum ár-
um — sagði eg frá eigin-
manni, sem tók að sér mats-
eld fyrir konu sína á hátíð-
um, til þess að hún gæti þá
hvílt sig og notið hátíðanna,
þyrfti ekki að þræla þá, sem
aðra daga.
Um daginn frétti eg af öðrum
manni, sem hafði tekið upp
])enna sama sið ])egar hann
hafði lesið um eldasveininn i
Bergmáli. Það vildi svo til, að
eg kannaðist við þenna síðar
nefnda mann, svo að eg spurði
hann, er eg hitti hann einu sinni
á förnum vegi, hvar hann liefði
lært undirstöðuatriðin i mats-
eldi. „Eg var í símavinnu í
gamla daga,“ svaraði hann, ,,Ög
var þá látinn spreyta mig á
þessu nokkura daga, þegar eg
hafði meitt mig smávegis. Eg
þótti verðskulda nafnbótina
„skítkokkur" í þá daga, en það
er mesta furða hvað eg get
núna. ýpurðu bara kpnuna.“ —
Eg hét að gera það við tæki-
færi.
En hún Rannveig Schmidt
var farin af landi burt, þeg-
ar eg frétti um mann þann,
svo að mér gafst ekki tæki-
færi til að spyrja hana, hvort
hann væri hjnn fullkomni
eiginmaður, sem hún gat ein-
hverju sinni um í útvarpinu.
Hinsvegar þyk.ist eg viss um,
að konan hans telji hann
það — a. m. b. á stórhátíð-
um.