Vísir - 01.06.1949, Blaðsíða 9

Miðvikudaginu 1. júní 1949
VISIR
9
ANDRES GUÐNASDN:
Srttir viitt
um
Pislar frá Svíþjóð eftir
islenzkan námsmann.
fciað var að kvökli l>ess 1.
maj að cg kom nieð járn-
brautfrá Ivaupmannaiiöfn til
Stoldtiiólms. Veður var bli 11,
en svo hafði það verið um
lengri tima. t)g þá rúmu
viku sem. eg. idvaldi í þessari
hreiulegu borg var lnin böð-
uð í sól frá moi'gni til kvölds.
Slundum fannst manni bit-
inn jafnvel ó)x>landi. En þog-
ar kvöldar í'ærist húmið yfir
og svalur blær leikur um
vanga manns og doðinn sem
lá yfir borgarbúum á meðan
Bæjarstjórn staðarins skipa
100 meiui, sem nú eru
social-deinokratar^ 23 frjáls-
lyndir; 22 ha'gri menn og 17
kommúnistar,
Flestar byggingar i Stoklí-
bólmi eru vel gerðar og
vandaðar, mest steypt hús og
lilaðin úr múrsteini.
(iöturnar eru ýmist steypt-
ar eða maíbakiðar og eru
þær breiðar og vel lagaðar til
að ma?ta mikiíli umferð.
Samgöngur ura borgina
eru mjög góðar og annast
sólin skein breytist nú í j þacr bæði 'sporvagnar og
þrótt og fjör. strætisvagnar á gúmmíhjól-
... ,ii „v iv, um, en altflest þessi farar-
Paö er ekki hægt að lvsa ’ „ .1
, y i -v ,• . læki ganga fvnr rafmagm,
borg eða þjoðanþess að gela
mynd af fólkinu, sem byggir
þann stað sem um er að ræða.!
En staðinn dæmir maður oft
eflir fólkinu, scm á vegi
manns verður.
Stokkhólmur cr vel byggð
borg og fögur. Folkið or
snyrtilegt og vel á sig komið.
Vöxlur þess er mikill og það
hefir iiraustlegt útlit, íslend-
ingar, sem enn eru nokkrir
við nám i Stokkbólmi, hafa
fyrir satt að flestar sænskar
stúlkur séu þeim meiri að
vailarsýn.
Ilraustlegt útlit fólksms'
her vott um að það býr ekki
við skort. Euda muu ]>að sátt
vera að gjörsnauðir vesaling-
ar eru ekki til í Stokkhólmi.
sem er lagt i þræði í nokkurra
metra baið yfir götunum.
Fargjöld með vögnunum
cru 30 aura hvert sem farið
cr, þetta þykir nokkuð dýrt
,og kcniur illa við þá sem mik-
ið þurfa að nota vagnana.
Borgin er ákaflega vel upp
lýst bæði á göjtum og i hús-
um og hvarvetna eru ljósa-
skilli og auglýsingaspjöld
með plium regnbogans litum.
Borgin er þvi sennilega aldrei
jafnfögur á að lita eins og á
kvöldin cftir að skyggja tek-
ur þegar liún er böðuð i ljósa-
Hinsvegar hefir allur al-
menningur ekki úr miklu að
spila, enda er hverri krónu
velt tvisvar í lófa sér áður en
hún er látin af heiuli í■ skipt-
um fyrir eitthvað annað.
Þetta mættum. við Íslend-
ingar gjarnan taka til fyrir-
myndar, því þótt hver sæ'iisk
króna sé miklu meira virði
heldur en íslenzk þá kostar
það okkur oft ærið erfiði að
afla fjár.
Ein í'egursta
korg Evrópu.
í sjö lumdruð ár Itefir
Stokkbélmur vaxið l'rá því
að verá 'lítill verzlunarbær til
þess sem Iiann cr nú: Iiöfuð-
borg Svíþjóðar og jafnframt
cin fegursta borg Evrópu.
Stokkhólm byggja nú um
('90.003 manns og Iiefir borg-
in vaxið mjög í seinni tið.
Árið 1720 var fólksí'jöldinn í
Stqkkliólnii 45.000, en 1800
var þessi tala komin upp í
75.000 og 1.921). bjuggu i borg-
inni 119.000 maiins. En reikn-
að er með að uni 1970 verði
fólksfjöLdinn. koininn yfir
eina niilljón.
l m 1930 fæddust i Slokk-
hólmi 5.5000 börn á ári, en
nú er fæðingartalan komin
upp í 15.000 á ári.
Vtðskiplalífið.
Viðskipti fara fram bvav-
vetna, þó er 'hér ekki um
svarlamarkað að ræða, enda
cr liægt að fá flesta þá hhiti
keyþiii, sem hugann girnir, þ.
e. a. s. ef maður hefir pen-
inga.
Við allar lielztu göturnar
standa vcrzlunarlnisin hlið
við lilið eða þá að kafl'ibús-
uin, nratsöluhúsuni og Iiótel-
um cr skotið inn á milli. Af-
greiðshifólkið er vel stöðu
sinni vaxið, ekki ágengt vlð
viðskiptavinina, en hjálplegl
og vel mannað.
Svo e.r engu síður verzlað
á götum úti, á torguin og
cafnaiiióluin. Þar standa
blómasalar, ávaxtasalar,
grænmetissalar, bláðasalar,
sælgælissalar og svo fjöhlinn
tllur af siáifsöluni þar-sem
maður getur keypt allskonar
sælgæti fvrir íslcnzka tultugu
og fimm eyringa.
En svo niá helcuir ckki
gleyina söíumönnunum. sem
virka á p.iann eins o:; iiellar-
ar. Þeir Iiafa eitihvað af ó-
verðmætu rusli íil sölu. eða
öllu lieldur gefa skran fyrir
peninga. Þetta er ógeðfelhl
slétl mauna og þeir einusín,
sem ckki eru með öllu einsk-
is virði e.ru þeir sem kenna
manni að .síonpa i sokka og
liafa til afgreiðslu með eng-
um fyrirvara smááhald, sem i
notað er við þessa iðn. Þarna
standa j>eir allan daginn með
kassa bundinn framan á
magann og stoppa sokka af
hinni mestu Ieikni. Svo eru
aðrir, sem selja allskonar
i'ígúrur, sem helzt cru ætlað-
ar börnum til að leika sér að.
Vöruverð cr ékki hátt i
Stokkhólmi miðað við það
scm á sér stað á íslandi. Eh
ef miðað er við það kaup,
sem launþegar hafa í Sví-
þjóð, er vöruverð nokkuð
Iiált. Eitt kg. af tömötum
kostar 1,4 krónur, agúrlcur
kosla kr. 3.50 pr. kg., gulræt-
ur kr. 1.00 pr. kg. og rabar-
bari kr. 1.20 pr. kg. Þetta
verð er miðað við torgsöIU,
en vörurnar eru nokkru dýr-
ari i verzlunnm. Máltið á
matsöluhúsum kostar kr.
2.09—1:00 og 19 15% er
gefið í drykkjupéninga.
Laun óbreyttrá borgara erú
kr. 80.00—110.00 á viku.
Vörur eru Vfirleitt ó-
skámmtaðár í Sviþjóð, þó er
enn skömmlun á kjölmeti og
kaffi, en talið er líklegt að sú
skömnrtun verði einnig af-
numin á þessu ári. Þá er eftir
aðéins ein vörutegund, sem
ckki fæst ótakm arkað af, en
það "eru áfengir drykkii' og er
ekki líklegt að þar verði nein
hreyting á í iiáinni framtið.
Vinnubcögð og afköst.
Svíar eru vinnusamir og
trúverðugir í stöi'fum sínum.
ÖH vinna er því yfirleilt fljótt
og vel af hcndi leýst.
Ákva'ðisvinna er mjög al-
menn og þvkir bún skila allt
að tvöfölduin áfköstum.
Stéttaskipting er all rnikil
og niá segja að vinnuuni sé í
flcstum tilfellum raðað niður
í gráður. Einn er öðrum ofar
og gelur sagt fyrir verkum.
Undirmaður hlýðir yfir-
manni sinum af þegriskap og
lotningu.
Það má kannskc segja að
stéttamunurinn sé næsta á-
berandi og jafnvel Svíunum
sjálfum finnst „snpbbiríið“
andstyggð, cn ]>að vinnst i
þess slað að öil vinna gengur
bctur og þver maður mætir
á sínum stað á réttiun tima.
En þýðingarmest er þó
sennilega það að yfirmenn
lála sig aldrci vanta til vinnu
og skapa ekki il 11 eftirdæmi
með þvi að vera á hlaupum
út um ajlan bæ þegar þeir
eiga að vcra við vinnu cins pg
svo mjög tíðkast nú orðið í
Reykjávík.
Þrátt fyrir stéttamuninn cr
ekki mikið um það að yiir-
menu sýni undirmönnum sín-
um lílilsvirðingu. Að minnsta
ko.sti eru menntaðir yfirstótt-
armcnn mjög kurteisir í
fi'amkomu jafn við æðri sem
kegi-i.
Er það helzt að þeir. spila
sig stóra, i skjóli stétlamis-
munarins, sem eni mcnntun-
aryana-, en hafa uimið sig upp
í yfirstétt. Þeir þykjast mikl-
ir menn og taka ekki einu
sinni uixdir kveðju uudir-
manua sinna.
ÖIl vinna er yfirleitt mjög
haolega skipulögð, enda
munu af.köst livers einstakl
ines vera meiri i Svíþjóð
heldur en tíðkast í fleslum
öðrum löndum.
Crjaideyrisþrö ng.
Inneignir Svía erlendis
Ivafa farið mjög þverrandi að
undanförnu.
Framleiðslan í laxxlinu cr,
ekki uægileg í samanburði
við þarfirnar.
Svíar hafa einnig hlotið
nokkr-ar óviusældir í við-
sltiplum við önnur lönd
vcgna Jvcss bve hátt jieir'
hajLda krónunni. Ycgna þess!
gengur þeim oft illa að vinna
markaði fyrir vörur sínar.
Það er eftirtektarvert, að
undanfai'na mánuði (6 mán-
uði) hafa staðið yfir samn-
ingaumleitanir í viðskiptum
milli Italiu og Svíjvjóðar. —
Fyi-ir svo sem einiun mánuði
lauk jicini með fullkomnu ó-
samkomulagi. Er það talið
víst að Svíar hafi haldið vör-
um sinum í svo háu verði að
Italir treystust eklti til uð
kaupa.
Endirinn varð svo sá að
Italir neitáðu að eiga nokkiu*
viðskipti við Svía og sænskn
krónan, sem áður þóttí gulls
i gildi er ekki lengur not-
hæíur 'gjaideyrir á Italíu.
Amiað ati’iði er þó miklu
alvarlegra íyrir sænsku krón-
uua, en j>að er í sambandL
við þann geisimiida útflutn-
ing, sem átt hefir sér stað á
ti'jákvoðu.
Með jjessiun útflutningi
sínuin á trjákvoðu. sem not-
uð er til jiappírsgei’ðar, hafa
Svíar aflað sér á undanförn-
um árum milljóna doílara.
þvi mikill hluti útflutnings-
ins hefir farið til Ameríku.
En Sviar ætluðu ekki að»
gefa Ameríkumönnuni þessi
éftirsóttu hráefni. Til þess að*
njóta sjálfir allrar þeirra á-
lagningai', sem hægt var að-
koma á vöruna, settu Svíar-
upp sína eigin heildvei'zlun:
á Kúbu' og allir þeir aðilar,
setti þurftu að kaupa trjá—
kvoðu af Svíum úrðu að snúa:
sér til þessa milliliðs á Kúba.'
Eix ti-jákvoðan var mjög eft-
tirsótt hráefni og Ameriku-
menn framleiddu hana aðeins
í smáum stíl, enda J>ótti
þeirra framlciðsla ekki éins •
góð og sú sænska.
E11 hið marg uppsprengda
verð á sænsku trjákvoðu
hleypti illii hlóði í Ameriku-
níenn og þeir tóku sig til og.
bvggðu í kyrrþci margar ■
stoi’ar verksmiðjur og kom-
ust upp á lagið með að fram-
leiffa Irjákvoðu til pappíi’s-
gero.ii' cngu lakai’i þcirri
Frámli. á 10. siðu.
Eins ofe- g—o var m. .ui . . nókuru, voru ýntsir muair, er Petain nxarskálkur
átti, boðnir upp á uppboSi. Þegar uppboð'S stóð sem híest óð frám aldi'aður maður
og hrópaði, að það væri smán að selja mmii marskálksins. Síðan hrópaði hann „Lifi
Petain“. Meiri hluti þeirra 500 manna, sem voru á uppboðinu, tóku 1 sama strenir
og varð að hæíta því til þess að koma í veg fyrir alvarleg handalögmál.