Vísir - 09.06.1949, Blaðsíða 4

4
WflSXR '
D A G B L A Ð
Ctgefandi: BLAÐACTGAFAN VISIR H/F.
IUtstjórar: KrLstján Guðlatigsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Austurstræti ?,
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Sintar 1660 (fimm línur).
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan hJf.
Við skégiækt hér og þai.
mál virðist að tala tim aukna skógrækt á lslandi,
* er stórhríðar a“ða uiri norður- og vcsturhluta landsins,
þannig að fénaði er tæpast hleypt úr húsi, en æðarfuglinn
Jiggur í hreiðrum sínum umflotinn vatnselg og krapi, nú
um miðjan júnímánuð. Þvi ler hetur að hér er um að ræða
algjört einsdæmi í íslenzlcu veðurfari síðasta aldarl jórðung-
inn, en vissulega myndi það ekki örfa til aukinnar rækt-
unar, livað þá skóggræðslu, eJ' ganga mætti út frá
því sem gefnu, að mörg vor slík sæktu landið licim. Þetta
ár verður þjóðinni strangur sk«>li, en af þvi má mildð Jæra,
þannig að raunhæfar framfarir verði liyggðar á fyrir-
Jiyggju, sem mótast af dutlungalullu veðurfari, en ekki
bjartsýni mildustu vornótta, er miðnætursólin vefur land-
ið í rauðagulli og Julastigið er svipað á nótt sem degi.
.Fvrir tveimur dögum lcom J'lokkur Norðmanna liingað
til lands, sem lialði meðferðis e.itl lnindrað þúsund trjá-
plöntur, sem ætlunin er að, gróðursetja víðsvegar liér á
suðurlandi, með því að tilgangslaust er að vinna að slík-
um störfum, þar sem enn má ræða tim vetrarhörku, sem
drepur állan nýgræðing í grasi, hvað þá runnum eða
trjám. Heimsókn Norðmannanna og gjal'ir þeirra eru vel
('egnar, enda stafar Iivorltveggja aí’ vinarliug, sem cr
grundvöllur norrænnar samvinnu. Flokkur islenzkra
manna Iiefur jafnframl Jagt Jeið sína urn loltvegu tiJ
Noregs og vinnur þar að skógræktarstörfum, þannig að
segja má að vinningurinn sé allur okkar megin, og von-
andi ber Noregsför ofangreinds fólks tilætlaðan árangur.
Áhugi fyrir skógrækt Jiefur stórum auki/.t á undanförnum
árum í öllum liéruðum landsins. Allt til þessa hefur verið
að lienni unnið í smáum stíl, en eigi starfið að liera ávöxt
leikur ekki vafi á að miklu stórfelldari aðgerðir verður
við að lial'a, og stvðjast þar við alla nútíma tækni, sem
gefið hcfur hczta raun austan liafs sem vestan. Með öðru
móti verður landið ekki kkett stórskógi, en að því Jjer að
keppa af stórhug og djörfung, en landrýrni er hér nóg til
beitar og skóggræðsln, þannig að engin rölc mæla með,
að sauðfé reiti upp rætur grasvaxtarins á kostnað mann-
Jólksins, sem afrakstur lrirðir á sínum tírna af skog-
græðslunni.
Norðurlandaþjóðirnar, — og þá ekki sízt Norðmenn, —
slanda mjög framarlega i skóggræðslu. Ctflutningur trjá-
viðar og trjákvoðu er einhver stærsta tekjulind Norðmanna,
en fyrir nokkrum áratugum var lítt um slíkan útfhitn-
ing að ræða. Skógarnir þurfa ekki frjóan jarðveg. Tréin
teygja rætur sínar um bera klella og hverfa þær oft i liálf-
gerðan mosagróður nágrannalándanna, en sýnast þó lifa
góðu lifi og hera blómlegar krónur liátt við lúmin. Sér-
fróðir menn telja að óræktar móar hér á landi geti hentað
trjágróðri mætavel, - jafnvel þótt móarnir geti ekki talist
beitarhæfir en séu að’ mestu vafnir lyngi eða fyrnungi.
Slík mold bíður eftir að mannshöndin hlúi að gróðri, sem
þar má þrífast, en óræklar möar og mosaþembur eru hér
nieiri, en unnt er að rækta á nokkrum áratugum, nema
því aðeins að stórhugur og dirfska sé með í verki.
íslenzka þjóðin fagnar komu hinna 30 Norðmanua
hingað lil lands, og þakkar þeim, sem Julltrúum þjóðar
sinnar, þá gislivináttu, sem sainbærilegur hópur íslenzkra
manna nýtur nú í Noregi. Kkki verður sagt að íslcnzka
veðurfarið leiki við þá, en af misjöfnu þrífast hörnin bezt,
og í vörharðindum getum við mikið la*rt, sem eigum við
slílca vcðráttu að búa. I rauninni má segja að skógræktar-
tilraunir eigi hér litla l’ramtíð, nema því aðeins að raun
hafi sannað, að trjágróðurinn fái staðið af sér vorhretin, —
Slíka reynslu öðlumst við, hér, en kunnáttuna þar, sem
hún er fyrir hondi og nú er sótt til Noregs.
v i s i n
Fimmtudaginn 9. júní 1949,
Dvalarheimili aldraðra
• r
sjomanna.
Langur biðtími. y nesi þar sem augljóslega
líg er gamall sjómaður og verður, áður langt um ííður,
Jiíð eftir hælisvist, hvenær erilsamt og þröngljýlt stór-
fæ ég Iiana? Það er að {iðjuhverfi, og verður ekki
sjálfsögðu virðingarvert, að,betur séð, en að þessi skoð-
rasa ekki um ráð fram, þeg-
ar um undirbúning slikrar
stóihyggingar er að ræða,
enda er undirbúningstímínn
orðinn langur. og eftir því
sem kunnugir segja, langt
frá bvi að vera lokið. Þö
mun það ekki vera fjárhags
Jdiðin, sem aðallega hindr-
ar að Iiafnar séu fram-
Jvva'mdir um bvgginguna,
heldur liill að Jientugur
staður hefir ekki enn vcrið
valinn eða fengist litbluíað-
ur i bæjarlandinu, enda aii-
mjög skiptar skoðanir um,
livar hann ætti helzt að \era.
Ekki (’/'tir.sóknar-
vcrfíur stafíur.
Sá staður, sein helzt hefir
komið til mála, er Laugar-
un h'afi við allmikil rölc að
styðjast, þegar nánar er at-
hugað.
M iss kilin l ífs vifíh orf,
of/ ímýnduð sérkehni
aldraðra sjómanna.
Sii kenning, urn skapgerð
og lífsviðliorf, aldraðra sjó-
manna, að þeir muni hvergi
geta unað sér, nema í um-
hverfi, sem síi’ellt minni á
„skip og sjó“, er víst tals-
vert úlbreidd. En eigi að síð-
ur er hún mjög vanhugsuð,
og fjarri raunveruleikanuin
að J>ví er meginjjorra aldr-
aðra sjómanna snertir. Þessi
dálitið sérvitra og sérkenni-
lega sjómannatýpa, eða teg-
und, sem hér er átt við, hef-
ir aldrei verið til liér á landi,
nes, og munu núverandi jog er alstaðar lioéfin úr sög-
sljórnendur þessara mála, unni með seglskiUunum.
Sennilegt er, að slíkir sér-
vízkukarlar liafi verið til
fyrr ;á limum meðal sjó-
gitdis, að liann sé svo nálægt manna hjá Iiinum stærri
sjö, að gömlu sjómennirnir jsiglingaþjóöum, þar sem
geti eftir sem áður hevrtjsjóinennska liali verið slund
einkuni aðhyllast þann stað.
Heyrsl lieí’ir að þeir telji
slaðnum það sérstaklega til
öldugjálfrið og lial’t sinn
gamla vin og slagsmálatröJi
sjóinn, stöðugt við bæjar-
dyrnar, þó að þeir halfi feng-
ið fast land uudir fætur. Þá
l’iiina og söniu menn staðn-
uð, sem einkaatvinna, kyn-
slóð eftir kynslóð í margar
aldir. Það er ekki ólíklegl,
að svo einliæf lifskjör i
marga ællliði, liafi mölað
svo skapgcrð og lifsviðhorfj
Lim það til ágætis, að þarna margra sjómanna, að 'frani
Iiafi komið meðal þeirra
einstöku hjákátlegir náung-
ar, sem Marryat og aðrir
reyfarahöfundar gátu notað
sem fyrirmyndir að hinúm
skemmtilega skrítnu sérvitr
ingum meðal aldraðra sjó-
nianna, sem sögur þeirra eru
fullar af, og gert mynd
þeirra svo mcistaralega
raunverulcga, að hún lifir
séu gömlu sjómennirnir vel
settir til þess að geta skot-
isl út á sjóinn til lirognkelsa
veiða eða annara minnihátt-
|ar sjóferða, þvi alltaf hljóti
j það að verða þeirra kærasta
íiðja. llinsvegar eru aðrir,
sem lita svo á, að Jiér sé að-
eins um venjulegt gamal-
mennaliæli að ræða, sem
ætti að standa á rólegum og
friðsælum stað, rn alls ekki.vnn i hugum margra matma,
eiulilega fram vifí sjó, og sem allslierjar sérkenni-
umfram allt ekki í Laugar-1 lúýnd aldraðra sjómanna
allra landa, aðcins með hæfi/
legum frádradti fyrir hugar-
flugsöfgum sögúskáldanna. .
Sögupersónur
skáldanna.
Sérkenni Jiessara manna
og ástæðurnar fyrir þeim,
mátti ætíð relcja lil einhæfni
og tilhreytingarleysis hinna
löngu sjóferða seglskipanna
um heimshöfih, sem oft
gátu staðið marga mánuði
saniflevtt og jafnvel ár. Auð-
vitað eru þessar sögupersón
ur liinna hugmyndariku
söguskálda meira og ininna
ýktar, cn adið er augljóst
samhengið milli lifskjara
sögupersónunnar og liinni
sérkennilegu lireytni henn-
ar. Tölaim I. d. skipstjórann,
sem elst upp á skipi föður
síns. Síðar skipstjóri á sama
skipi til efri ára. Strandar
skipinu. Flytur í land ásamt
stýrimanni og skipsskrokkn
um; tveir karlar á lians aldri
höfðu fylgsl lengi að á sjón-
um. Byggir hús fyrir sig og
„slíipshöfnina“ (stýrim. og
kokk) fram á sjávarbakka.
Innnreltar ]>að sem liliast
skipi sínu, með lúkar og ká-
elu, og liyggir stjórnpall á
]>akinu, þar sem tekin er
sólarliæð og gerðar staðar-
ákvarðanir á hvcrjum dcgi.
Enginn grundvötlur fyrir
samskonar sérkennum
meðal íslenzkra
s jómanna.
Auðvitaö liafa vcrið til
sérkennilegir menn á íslandi
eins og annars staðar, en
engu fremur meðal sjó-
manna en annarra Jijóðfé-
lagsstétta. íslenzkir sjómenn
Iiafa aldrci lifað svo ein-
hæfu sjómannalífi, að skap-
gerð þcirra og Jífsviðliorf
liafi getað mótast af þvi,
frekar en öðrum viðfangs-
efnum, sem ]>eir hafa glímt
við.
Atlmgum t. d. starfsfcril
núverandi aldraðra sjó-
manna hér á landi, og er J>á
miðað við þá, sem eru 60
Framh. á 7. síðu.
BERGMAL
Sumum þykir sinnep með
ódæmum goður matur, eða
öllu heldur bragöbætir, og
þykir mjög miður aö bafa
ekki getað fengið þessa
vöru um langt skeiÖ, að bví
er kunningi minn, sem er
matgoggur mikill, tjáði mér.
Honum fannst hnífur sinn
komast í feitt, er hann spurði
á dögunum, að verzlun ein
inni í Kleppsholti hefði feng-
ið þetta lostmeti.
Það skipú enguni togum, að
lmnn vatt sér uþjj i bifreiö síiia
og ók i loftinu inn i Kleppsholt,
fann búöina eftir töluverða leit,
og sjá, hann koin út aftur tneð
fiinm dósir af ,,ekta fínu“ sinn-
e[>sdufti, „niaöur getur þá lag-
aft lianda sér eftir héndinni,
sagfti hannf’ og nú var öílum
húsáhyggjutn lokift í bili. Meö
simiejú er nefuilcga ljægt aft
duibúa hvaöa fæftutegund setn
er, hálfúldinn fiskur getur orft-
ift herramannsmatur, og meira
aft segja er mér sagá, aft kjöt
af sjalfdauftu fé taki slíkum
stakkaskiptuni vift aft komast i
kyuni vift sinnq>, aö tnenn telji
ser trú ttm, aft nýslátraft lamba-
kjöt sé á ferftinni.
Eg fór á stúfana og aflaði
mér fekari upplýsinga um
sinnep, því að maður, sem
ekki kann full deili á sinnepi,
minnir nánast á álf úr hól.
Það kemur þá á daginn, að
sinnep hefir verið lítt fáan-
legt eða ekki um langt skeið
og þess vegna var það, að
kunningi minn hentist inn í
Kleppsholt í sinnepsleit. Mér
skilst nú æ betur, að þetta
sé töluvert atriði, bæði fyrir
húsmæður, sem gjarna vilja
hafa bragðgóðan mat fyrir
fólkið á heimilinu, matsölur,
sem vilja leyna gömlu bragði
á mat, sem kominn er til ára
sinna og raúnar okkur öll.
En hvernig stendur annars á
þessu, aíi ekki sé sinnep nema
í örfáunt sölubúftum og þa fyrir
einstaka tilviljun. Ekki getur
farift neinn gjaldeyrir aft ráfti í
sinnepskaup og ekki getur
pylsuvagninn vift höfnina anriaft
eftirspurninni. En sinnep er nú
einu sinni ein þeirra vifrutcg-
unda, sem gerir daglegt líf vift-
burftaríkara, hressir bragft-
laukana og fær glorhungrafta
eiginménn til |>ess aft greikka
sporiö heim í matinn, sent sagt,
er þaríaþing, sem ætti aft vera
til á hveriu götuhorni.