Vísir - 16.08.1949, Blaðsíða 5

Þriðjudaginn 16. ágúst 1949
v r s i r
Er að læra persnesku núna, en hefir
. ^ j
Rabbað vlð Skúla Magnússon kennara,
sem mun vera mesti tungumálamaður,
íslenzkur.
Ryamgard, 16. júlí.
Klukkan átta í morgun
lagði eg af stað frá Árósum
lil Ityamgaard, sem er 30 km.
norðaustan við Árósa.
Eg vissi, að í Ryamgaard
hjó islenzkur kennari, sem
heilir Skúli og í nafnaskrá
|>eirri. er eg liafði meðferðis,
var hann skrifaður Magnús-
son,
Klukkan 9 kom lestin til
Rvanigaard og cg spurði
brautastíp'fsmann, livort
hann kannaðist við Skúla
Magnússon.
Ja, liann er að drekka
morgunkaffið sitt inu í veit-
i ngáhúsi járnbrautarstöðv-
arinnar, sagði brautarþjónn-
onn og svo fylgdi hánn mér
að dyruni veitingasalftrins,
seni Skúli síít i. Eg.gekk til
Skúta og ávarpaði h.ann á. is-
lenzku.
— Gjörðu svo vel og fáðu
þér sæti, sagði Skúli. — Má
ekki hjóða þér kaffibolla?
Eg þáði kaffið og samræð-
ur hófust þegar.
Snuddaði í öllum
Evrópumálum.
Áður eu cg fór frá Arósum
lmfði Liu'us líinarsson pró-
fessor sagt mér, að Sk úji væri
afburðft málamaður, Eg lét
þvi taliðherast að málpm <»g
kom ekki að tómi|in kofun-
mn,
Tíversu gamall varst þú
er þú fórst að heiman?
Eg var sex ára. Heim
aftur kom eg 16 ára að aldri
og lauk stúdenlsprófi við
Latiniiskólann 18 ára, sigldi
slrax að afloknu prófi og sið-
an hefi eg ekki komið heim.
Eg hefi þannig verið átla ár
á tslandi alls, cn 62 í Dan-
mörku og öðrum löndum.
Hvernig hefurðu farið
að því að.halda islenzkunni
hreinni og fágaðri í Óíl þessi
ár, án þess að umgangast ís-
lendinga svo heitið geti?
Eg hefi lesið margar ís-
lenzkar hækur og oft upphát t
þótt eg væri sjálfur eini á-
hevrandinn. Síðan cg hætti
að kenna hefi eg fengist dá-
litið við að þýða úr islenzku
á dön.sku.
Hversu mörg mál
kanntú?
Eg hefi snuddað eitthvað
i flestum Evrópumálum en
eins og slendur er eg að læ.ra
l>ersnesku. Það er fróðlegt að
atliuga, livaða orð rússnesk-
an hefir fengið úr persnesku.
A þann tiátt má t. d. sanna að
persnesk menning er eldri eu
rússnesk eins og vitað var
áður.
Illjéðfrieðinám og
tungumálakennsla..
Við höfðum nii lokið kaffi-
drvkkjunni og. Jöbbuðum
hcim til Skúla. Á horðipu i
vinnustofunni lá kennsluhók
i pcrsnesku og ýmsar at-
hugasemdir, sem Skéili haf.ði
skrifað.
Skiili vísaði mér til sietis
og eg fór að rekja úr honurn
rúmlega 70 ára gamlar gariv
ir.
Hvar ert |>ú fæddur?
•—Á Grauaslöðum i Köldu-,
kinn,- ]>. 6. ’september 1878. ’
Prestimmj, seúi skrifaði
skírnarvottorðið mitt, mun
hafa þótt gotl í slaupimi, því
að á þvi stendUr, áð eg sé
fæddur 30. sept. en það er
rangt. Móðir mín var Hóliu-
fríður Pétursdóttir, dótlir
Péturs í Reykjahlíð við Mý- j
vatn, merkis bónda ökl-1
ungsins, sem kalhiður var.
Faðir minn liét B.jöni, sonur
sr. Magniisar Jónssonar á
Grenjaðarstað.
Pabbi dó þegar eg var.
þriggja ára og ftultist þáj
móðir niin að Reykjahlið til
afá niins en síðar að tvátfa-
strönd. Árið 1884 eða þegar
eg var sex ára gamall té>k
föðurbróðir minn, Jón
Björnsson kaiipmaður í
Kauþmannaliöfn, mig i fóst-
ur og hjá honum ójst eg upp
til sextán ara aldurs.
— Varstu þá ekki fariim
að gleyiua islenzkunni?
—- Ekki talmálinu, en eg
kirnni sania sgiii ekkert i ril-
máti ei’ eg kom í ó. bckk,
Latínuskölans. Eg varð því
að skrifa marga aukastíla til
þess að ná valdi á rifaðri ís-
lenzku og það tókst.
Eins og aðrir íslénzkir
slúdentar fékk eg Garðsstyrk
og lióf nám við Hafnarliá-
sköla liaustið 1896. Aðal-
ftámsgrein mín var þýzka en
franska og latíiia aukanáms- ^
greinar. Um sania leyti hóf
eg rússneskunám.
— Þú hefir þá lcsið undir
magisterspréjf ?
Já, en egjauk þvi aldrei.
Vegna fjárhagslcgra örðug-
leika varð eg að tiætla liá-
skólanámi en eg hefi aldrei
liælt að læra og eg geri það
eléki, meðan mér endist líf
og heilsa. Illjóðfræðin liefir
alltaf verið augasteinninn
miún og eg fer naumast að
syíkja tiana á gamals altlri.
Hófstu kennshi strax er
þú liættir háskólanámi?
— Nei, i tvö ár vami eg að
þýðingu verzhuiarbréía en
svo leiddist mér það andleys-
isstarf svo eg gerðist gagn-
fræðaskólakennari á Fjóni
og kenndi ensku, Jiýzku og
frönsku. Var eg síðan tungu-
niálakennari við gagnfneða-
skólá til 1943, Jri veiktist cg
og hélt að mi væri starfs-
kröftum minuni lokið, svo eg
haqtti að kenna. Ef ]>essi
veikindi hefðú ekki komið
hefði eg kemit til sjptiigs. Eg
varð fljótlega alheill heilsu
á ný og get, vel gengið inilu
vegar hvildar.lausl án þess að
mæðast.
— Þú hefir sennilega ekki
reykt neitt að ráði, fyrst þú
mæðist ekki?
■ ^
—- Jii, eg fé>r að reykja
vindil mcð kaffinu mínu J>eg-
ar eg var 12 ára og hefi liald-
ið þyí síðan.
— En J)ú hefir verið biiut-
indismaður á vin?
— Nei, eg fór að dretdva
eilt vínstaup á «iag, þegar eg
var 18 ára og liélt þvi áfram
nieðan staupið Uostaði ekki
neina 5 aura. Nii koslar hehn-
ingi minna vihstaup kr. 1.50,
svo eg neila. mér um J>að.
Sagði Dönuni
frá íslandi.
Hefurðu'ekki álltaf sagt
némendum þínum eitthvað
um íslaiid?
.Iii. |>að iu'íi eg íevinlega
gert. En crfitt er að segja um
áhugann. Þegar kennari er
vimir nemendanna hJiistti
þeir iiHÍghmarlaust og með
ánægjusvip á allt sem haim
segir þeim, jafnyel þótt þeir
hafi ekki heinan áþuga fyrir
þvi. Ýfirleitt vita llanir ekk-
crt um íslaiul, en mér hefir
a. m. k. tekizt að kenna nem-<
endum minúm, að við Islend-
ingar erum ekki Skrælingjar.
Þefir liefir ferðast um
velflest lönd Evrópu ?
Já, eg er búinp að flækj-
ast meira og minua .um flesl
Jæirra. Ein fyrsta ferðin mín
var 1897, en þá fór eg ásamt
Árna heitmmi Þorvaldssyni
meiiiitaskéilaki'iiuara iil Tirol
og Austurrikis. Löhhuðum
við i mánaðarlima urn Alpa-
fjöllin og Tirol.
Þéi hef.ir hka . verið i
Rússlandi?
Já. þrisvar siniuim.
Geturðu þcnt á nokkurn
nmn i lyndisciiikuiium Sláya
og Gcrmana?
-r- Mér finnast Slavarnir
ekki eins „ferkantaðir‘‘ og
Germanar. Réfssar cru í. d.
vfirleilt alúðlegri cn Þjé>ð-
verjar en ]>eir eru líka liarð-
ari í Jiorn að laka ef í |>að
fer. Rússar eru geslrisivir og
örlálir. Eigi RúSsj skikting i
vasanuin lætur hann aldrei
geslinn borga neitt ef þeir
fara inn á veitingahús sam-
an. Þjóðverjinn segir: Hver
borgar fyrir sig. Óstundvisi
er eitt af einkennum Rússa.
Ef Rússi segir: Eg kcm kl. 5,
er hann vís til að koma kl. 7.
Þjóðverjinn kemur alltaf. á
minútunni ef þess er nokkur
koslur.
Vita Riissar mikið uin
aðrar þjóðir?
Rókstaflega ekki neitt.
Hugarheimur Riissans rimia.r
ekkert neina Rússland, en
J>að er líJcn stéirt og skal eg
scgja þcr éitt dsémi, sein sýn-
ir J>að, . Rijssi spurði , mig,
hvaðan eg væri. Eg sagðist
vera frá Islapdi, Þá sagði
Rússinn: Skrattinn muni öll
héruð Rússlauds.
Fannst J>ér eklyi erfitt að
læra i-ússnösku ?
i :— Ekki svo mjög, Mál-
stofninn er sá sami og í ger-
inönsku málunum. Það er
miklu erfiðara að læra
finnsku og ungversku
einkum finnst mér finnskan
sntiiii.
\
Finnskan er
hrottalegl mál.
I — Hvað veldur Jri, að
finnska er svo erfitt mál?
Það er af þvi. að liún er
svo blönduð öðruni málum,;
einkuru sænsku og rússnesku,
en Jiar eð Finnar geta ekki
sagt tvo samhljóða ígipphafi
orðs dylur finnski hjúpur-
inn oft vandlega erlenda upp-
runann. Eg held, að illmögu-
! legt sé að læra fimisku lil
hlítar, vegna J>ess að sam-
stöfulengdin þarf að vera svö
nálívæm, Jxitt áherzla sé aLlt-
af á fvrsta atkvæði.
. — Manstu ekki eflir ein-
hveJTÍ fiunskri setiiingn, sem
sýnir málblöndunina ?
• Jéi, liériia er ein, segir
Skúli og sýnir mér Jiessa
setningu.
Pórin papþilan apuþapin
papuþata kiehuii ja kvohuu.
Þetta þýðir: Rjarnarliorgar-
presíselurs aðstoða rpres ts
hauiiapotlur vellúr og sýður.
j Porin er eignarfall af Pori.
si'in er afbötam úr sænska
orðinu Björneborg. Pappilan,
n er eignarfallsending
er afbökun úr rússneska orð-
inu pop, sem þýðir prestur
og skylt islenzka orðinu
pabha. . Apu er upprunaleg
finnska og þýðir hjálp;
apupapin verður J>ví hjálpar-
prestur. Papu sem þýðir
baun er tekið úr rússneskii
— er ..hol>“ ]>ar #pa(a er
pottur. Er sænska orðið pott.
á íslenzku: pollur. Papupala
er ]>ví baiinapoltur. Kiehuu
ja kuohuu eru upprunales;
finnsk orð.
Magyarorsgág.
Lngverska er finnskl m:’1
aii Finnar skilja l»ó ekkerl i
því niáli, en ]>eir heyra sainf
á hrynjandamim, að' um
skylt liiál er að ræða.
- Hvað heitir Ungverja
taud á ungversku?
Það lieili r Magyarors ' ■
og þjpðiji Magyar (franiborið
modjor). Ungverjar eru und-
I arlegt sainbland af frostí og
j funa. Laiidið var hyggt Slöv-
um þegar Magyar rudítust inn
í það mn likt leýti ag ísland
bvggðist og blönduðust fruin-
byggjurumi. Menning þjóð-
arinnar kom vestan að og er
því keimljk þeirri þýzku.
Á stepþunum eru hcstar og
kýr i Jfúsundatali. Þar er
lieimur ungverskra csikös og
gúlyas. Csikös er hestasveinn-
inn, en gulyas kiiasmalinn.
Af orðinu gúlyas cr prðið
gullasch komið, sem þýðir
kjöt soðið méð ínikhuii ung-
verskum pipar.
I Rúmepíu í bíenúip
Cluj —• sá eg smekklegan
jurtagarð, er vár sem Rúm-
eníukoj t og sýnrli greinilega
hvaða jurtjr uxu i hvcrjuni
lduta Jandsins. Forstjóri
jurtagarðsins kvaðst eiga
safn, scm eg myndi ckki bii-
ast við að sjá í Rúmeníu. Safn
J>að, scm forstjórinn ýnfpraði
á var íslenzkt jurtasafn og
fylgdi því jurtafræði dr.
Hélga Pjeturs. Rúmeni hafði
safnáð þessiun jurtuni heima
á íslandi 1922 eða '23 og haf ði
hahn einnig skrifað bók um
Islandsveru sina. lig var í
Rúmeniu 1925.
Uppfinningaþjóðir.
—- Hvernig hefir þér faliið
við Þjóðverja?
i —- Hafi eg verið með ein-
um Þjóðverja hefir mér fall-
ið vel við hann, en ef tveir
eða fleiri Þjóðverjar kbnia
saman eru þeir strax orðnir
stækir nationalistar, sem
eigna sér allt gott sem Inigsað
liefir verið og gert í þessuni
heimi. Þessa barnalegu meU
orðíigirnd Þjóðverja hafa
Rússar mi erft, enda er nú svo
korgið, að Rússar eigna sér
velflestar uppfinningar sem
gerðar liafa verið til þessa
dags. Ef eg nian rétt tclja þeír
sig jafnvel liafa búið til tungl-
ið endur fyrir löngu.
666.
—- Þú sagðir áðan að ]>ú
hefðir fengizt \ið þýðingar,
hefirðu aldrei. þýtt éir réiss-
nesku ?
Jú, eg }>ýddi Bjesi eftir
Dostojevski á dönsku 1918.
Rjesi þýðir „DjöflarnÍBÍ4 pg er
bókin spádómur um bolsi-
vikkabvltinguna. Bókin liefst
á tilvitnún i bibliuna er Ivrist-
ur rak djöftana út úr svínun-
um. í sambandi við J>essa bók
kom talan 666 oft fyrir. Ó-
argadýrið í Opinber.unarbé>k-
inm’. er néimer 666. Bókin er
666 blaðsíður og eg fékk 666
krémur fyrir að þýða, liana.
ILpfirðu nokkurntíma
l>ýtl kvæði?
Nei, að niín.u áiili ætti
aldrei að J>ýða kva'ði. Bún-
inguriim er svo mikils virði
í kvæðum og hann fer i lnind-
ana í velflestuni J>ýðingum.
•
Við eigum ekki að
aðgreina Norður-
tandaþjóðir.
Þú hefir vjtaniega ferð-
ast um öll Norðurlönd?
Já, oft og mörgum sinn-
uin.
— Finn þér miliill miinur
á Norðurlandaþjóðum ?
j —- AS minu álityeigupi við