Vísir - 21.10.1949, Blaðsíða 4

%
U T <? T A
Föstudaginn 21. október 1949
ITXSXR
DAGBLAÐ
Ctgefandi: BLAÐADTGAFAN VISIR H/F,
Ritatjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pólsson,
Skrifstofa: Austurstræti 7.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm linur).
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan hi.
Vopn í íeigs manns hendl
Nolckru áður en vitað var um skipan framboðslisla hér
í Reykjavík, létu konimúnistar mjög yfir því, að þeir
befðu tromp á hendinni, sem myndi gersamlega eyðileggja
Jieilan lióp manna og voru ýmsir forystumenrf Sjálfstæðis-
flokksins tilgi’eindir. Einkennilega leynt var þó farið með
■efnishlið málsins, og gerðu ýmsir ráð fyrir, að vopnið
væri í likingu við kjarnorkusprengjuna, eða eitfhvert tæki
þaðan af öflugra. Gerðu kunnugir mcnn ráð fvrir, að slíkt
vopn myndi ekki falið neirium meðalmanni né aukvisa,
Jieldur miklu frekar allra spretthörðustu „stormsveitar-
inönnum“ ílokksins, enda myndu jafnvel margir þar á
Jialda. En í gær sprakk bomban í höndum mannsins, sem
kommúnistum er engin eftirsjá í og hefur verið settur
skör lægra á framboðslistanum, en hann liefur unnið til,
<sf farið væri eftir einfaldri flokksþjónustu, en ekki öðr-
um verðleikum.
Fyrir aldarfjórðungi voru fisksölumál Islendinga í
mesta ólestri. Erlendir fiskkaupmenn gátu ráðið einu og
öllu varðandi verð fisksins, enda jafnvel ákveðið, livort
fdskurinn yrði keyptur til þeirra markaða, sem þeir þótt-
ust hafa ráð yfir, alveg án tillits til þess, hvort þar var
þörf fyrir vöruna eða ekki. Afkoma sjávarútvegsins hékk
á bláþræði frá ári til árs, enginn vissi fyrirfram, hversu
horfa myndi um markaðinn, bæði að J>ví er magn og verð
framleiðslunnar vaí'ðaði. Islendingar stóðu höllum fæti i
samkeppni við Norðmenn, sem höfðu komið sér vel fyrir
við markaði Miðjarðarhafslandanna og áttu sjálfir veru-
Jegan hlut í Jjeim firmum, sem fisksölu þeirra önnuðust.
Sjálfir höfðu Norðmenn reynt að vinna sér markað í
Miðjarðarhafslöndum öllutn, án stuðnings innlendra kaup-
sýslumanna í hverju landi, en |>ær tilraunir fóru gersam-
lega út um þúfur.
Ungir og duglegir kaupsýslumenn og útvegsmenn sáu
ítð við svo búið mátti ekki lengur standa, en studdir af
]>eir, sem reynsluna höfðu fengið og vissu hve ótrygg kjör
xslenzk útvegsbændastétt átti við að búa, hófust Jieir handa
um að tiyggja íslenzkiun franileiðemlum markaðmn svo
sem frekast yrði við komið á hverjum stað. Ungir kunn-
áttumenn voru sendir til Miðjarðarliafslandanna, af ýms-
um stærstu útgerðarfélögunum og sátu þeir Jiar um skeið
og unrni að fisksölu eftir föngum. Eftir því sem samíök
útvegsmanna efldust leiddi nokkurn veginn af sjálfu sér,
að þessir menn, sem *bezt höfðu aðstöðuna og mesta
reynsluna, völdust til að hafa fisksölumálin í höndum,
ekki fyrir einstök útgerðarfélög, lieldur fyrir stéttina
í heild. Má heita að gerbreyting yrði á fisksölumálunrmi
oftir að hér var komið sögu. Erlendir einokunarhringar
gátu ekki lengur skammtað íslenzkurn framleiðfendum
skít úr hnefa, og ei Ileldur koinið í veg fyrir að, fram-
leiðsla þeirra reyndist seljanleg, Jiót t þeir reyndu með
ýmsum ráðum að amast við henni, studdir af keppinaut-
nm okkar, sem voru margfalt sterkari fjárhagslega, bjuggu
við betri framleiðslnskilyrði og meiri reynslu í markaðs-
öflun.
Jafnhliða því, sem ísleuzkir menn leituðu markaða í
Miðjarðarhafslöndum, var áherzla lögð á Jiað heima fyrir
að auka vöruga;ðin og verða við óskum ncytcndanna eftir
föngum. Fiskmat var upp tekið og Jiað eflt á marga lund,
■cnda fór svo, að íslenzki fiskurinn J)ótti bezta markaðs-
varan og ruddi sér til rúms einvörðungu vegna gæðanmn-
ar, en ekki meðgjafa í éinni né annarri mynd, Jiótt mjög
væru slíkar meðgjafir tíðkaðar af keppinaUtunnm, bæði
sem útfllitnings-premía og sem þóknum til erlendra kaup-
sýslumanna. Fyrir Jietta afrek verðlauna kommúnistar
landa sína, sem liúsetu hafa erlendis, mcð því að ásaka
Jiá um stórfellda misnotkun aðsloðu sinnar, og J)áð
sökuin þess, að einum íslenzkum kaupsýsýiumanni var elcki
falið að hafa alla fisksölu í Miðjarðarhafslöndunum með
Jiöndiun. „Er þetta hægt, Matthías?” spurði sýslumaður-
inn forðum, — en hvað segja kjósendur um slíka kosninga-
Jlarállu?
Stjórn SÍF hrekur ummæli Þjóðviljans um
saltfisksöiu til Grikklands og Ítalíu.
I
Eftirfarandi greinargerð hefir Sölusam-
band íslenzkra fiskframleiðencia beðið
Vísi um að birta :
Vegna utnmæla er hr. Sigfús Sigurhjart-
arson viðhafði í gær í Ríkisútvarpinu, þar
seni liann sagði að umboðslauii J>au er S.
I. I\ greiddi Háffdáni Rjarnasyni í í.taliu
væru 3%, leyfum vér oss Jiérmeð að lýsa
þvi yfir, að umboðslaun Hálffláns Bjariia-
sonar liafa frá stofnun Sölusainbandsins
verið 1 Yz% en ekki 3% og er engmn um-
boðsmanni Sölusambandsins greidd lægri
prósenta í umboðslaun.
í lilefni af eftirfarandi ummælum Sig-
fúsar Sigurhjartarsonar, sem í dag er birt
i blaði, hans Þjóðviljanum: „Fyrir það af-
rek fær hann að minnsta kosti 7ýí af and-
virði saltfisksins. Þannig hefir liann og
Jæir, seni á hak við hann standa stungið
að minnsta kosli tíunda hlnta af andvirði
saltfisksölunnar til Ítalíu í sinn vasa“, ]>yk-
ir stjórn Sölusambandsins ástæða til að
benda á, að i skýrslu umhoðsmanns L. í.
ÍJ. er ekki sagt annað né n)eira en að haft
só cflir eiuhverjum ítöluin, að Hálfdán
Bjarnason niuni eiga 7% af hlntafé í
firma, sem. fái að kaupa hluta af jslenzka
fiskinum. SjáJfsagt má gera ráð fyrir að
stundum hagnist kaupendur þótt þeir cinn-
ig tapi þegar markaður fellur. Hinsvegar
er auðsætt að það er algjör fjarstæða að
sá, sem á 7% hlut í firma sem fær að
kaupa liluta af íslenzka fiskinum, sem
fluttur er til Itálíii, stingi j „sinn vasa“
7% al' andvirði aJls fiskins. Sannleikunnn
er sá, að engin g(>gn liggja fyrir uin það
Iivort Hálfdán Bjarnason hafi hagnasl eða
tapað á þáttlöku í slíkum kaupum ef um
noklcra þátttöku er að ræða, sem stjóin
S. 1.17. er ekki kunnugl um.
Vegna. ummæla Sigfúsar Sigurhjartar-
sonar að líálfdán Bjarnason neiti ölluin
nnfiytjendum um islenzkan saltfisk,
nema einum, sem liann er í félagsskap við,
skal það hérmeð upptýst, að Sölusambandr
ið hefir frá styrjahlarlokum selt um 20
ítölskum firmurn islenzkan saltfisk fyrir
milligöngu Hálfdáns Bjarnasonar. Um
þetta liggja fyrir sölureikningar, sem far-
ið hafa um hendur Hambros Banka og
Landsbanka íslands. .lafnfrainl sltal þess
gelið, að eklcert Iiefir komið í'ram, sem á
nokkuru Iiátt bendir til þess að nokkurt
samband sé, eða hafi verið, á milli Ilálf-
dáns Bjarnasonar og hins griska umboðs-
manns Sölusambandsins, enda er ckki til
þess vitað að þeir liafi nokkru siwni sézt
né Jiekkzt,
Ennfremur skal það tekið fram, að liinn
griski umboðsmaður Söiusambandsins,
hi'. Ripinelis. hel'ir um langan tíma rekið
fislvSíVlu áðm-en bann eða finna tiuns hóf
umboðSmen nsku fyrir Sölusambandið.
Uinboðslaun J>au er vSölusambandið liefir
giæilt Jiessum aðila eru 2%, eu frá þcss-
uui hundraðslílfata dregst 3/2%, spm er
opinber grískur skattur og hann, verður
að greiða og fær j>ví þessi aðili 1-1/> % eða
sömu umboðslaun og greidd eru i ítaliu.
Að gríski itmboðsmaðurinn liafi selt ís-
lenzkan fisk í Grikklandi á miklu lægra
verði eni aði'ar þjóðir hafa selt sinn fisk
[)ar, eru staðlausir stafir, enda liefir verð
J>að er náðst hefir i Grikklandi fyrir ís-
lenzkan saltfisk síðan stríðinu lauk, verið
hagkvæmara en í nokkru öðru landi, eink-
unii þegar- þess er gætt, að Grikkland hefir
greitt oss andvirði fisksins að öltu í Ster-
ling og eigi er krafizt neinna kaupa á
grískum vörum á móti.
Að lokuin Jiykir ástíeða til að geta J>ess
úf ai' ummælum umboðsmaims L. í. Ú.
imi að stjórn S. í. F. og þá cinkum for-
maður hennar, liafi telcið.upp harða máls-
yörn gegn söguhurði um uniboðsnienn S.
• í, F.. að stjórn S. í. F. telur J>að jui'nt
skyjdu sína að fvlgjast vel með ag um-
boðsmcnn S. 1. F. vinni störf sin vcl og
samvizluisamlega, sem liitt, að táta ekki
ófrægja Jw gersarnlega að tilefnislansu.
Reykjavik, j{). október 1947,
r Sljórn SiVlusambands ísl. fiskfraiuleiðenda,
Riehard Thors, JónG. Mariasson,
Óiafur Jónsson,
Helgi Pétursson, Jóhann Þ. Jósefsson.
Landssainbaud íslenzkra útvegsmanua
hefír einnig gefið út yfiriýsingu vegna
Jiessa ináls ofi segir Jiar m. a. svo: „Strax
og skýrsla JæsS' baí'ði borizt, (]>. e. skýrsla
Geirs H. Zoéga li! L.Í.U. um saltfisksöl-
iipa iil jtatíu og Grikklands), kaus sljórn
U.Í.U. þrjá, mctm, þá Loft Bjarnason,
Finnboga Guðmundsson og Svein Jónsson
frá. Sandgerði í nefnd til Jiess.að rannsaka
Itvað hæft væri i þeim aðdróttunuin, sem
skýrsl uhöfnndur, har. fra m.
Eftir að nefndin bat'ði rannskað málið
taldi hún þessar ásakanir og aðdróttanir
hefði ekki við-rök að slyðjast og er stjórn
L.Í.Ú. söinu skoðunar.
Stjórn L.t;Ú. tekur fram, að liún ber
fyllsta Irausl tit formanns og stjórnar
Sölnsamhands íslenzkra fiskfranrféiðenda
og teltir, að uinboðsmaður Jk-ss á Ítalili,
Ilálfdán Bjarnason. liafi fyrr ng stðar nim-
ið fisksölumáliim íslendinga mikið gagn.
Stjórn Landssambands ísl. útvegsmanna.
♦ BERGMAL ♦
„Bileigandi við Löugpublíö“
hefir sent tnér eftirfarandi bréf:
,,í byrjun vikttnnar sem lciö
varö eg var viö furöanleg
vinnubrögð bæjarins hér í
Lönguhlíð. Göturnar bér í kring
höföu veriö með Itezla móti
'vegria lítillar úrkonm og. suiriar
voru eggsléttar, eins og mal-
bikaöar götur eru beztar. Meöal
þeirra var Langahiiö, sem eg
Íreíi nú veriö búsettur viö u:ti
hálfs árs skeiö. Held eg, aö sú
gata bafi aklrei veriö betri en
rétt fyrir tniöjan ]>enna mán-
uð, síðan eg fluttist hingaö, ]>ví
aö bún viröist vyröa fljótt ill-
fær í rigningum.
Eu svo er byrjað — alveg
tilefnislaust — aö aka sandi
með slöttungs hnullungum í
ofan í þessa götu. Þetta varð
til þess, að smábílum hefir
gengið illa að aka eftir henni
til skamms tíma og hún er
margfalt verrj en áður en
ofaníburðurinn var settur á
hana.
* -- «»
1‘aö er svo oít kvartaö yfir
i götunutn i bæmun, aö eg hélt afi
þeir, sem þessum málum ráöa,
mundu ekki fara aö gera. scr
leik aö þvi að gera goturnar
illfærar í beztu tíö, sem komiö
hefir lengi og þegar ásigkoinu-
lagi J)eirra er ekki ábótavant.
Vilji menn kalla ]>etta vinnu-
vísindj.þá er þaö biö naprasta
háö.“ Áöur en eg lofaöi aö birta
Jretta bréf, spuröi eg einn sam-
verkamann niinn, sem býr í
Hliöumun, hvort þaö væri rétt,
sem Jtarna væri getið. Hann
kyaö svo vera og.haföi einmitt
verið aö íuröa sig á þessum
vinnubrögöum. Sennilega hafa
fleiri geyt þaö.
* /.
Húsmóðir hefir sent mér
stuttan pistil, þar sem hún
vill benda konum á að nota
þurrmjólkurduft nú í mjólk-
urleysinu. Segist hún hafa
notað þetta bæði í grauta og
Framh. á 7. síðu.