Vísir - 14.11.1949, Blaðsíða 4

4
V I S I R
Mánudagmn. 14. nóvember 1D49
VISIR
DAGBLAÐ
Otgefandi: BLAÐAOTGÁFAN VISIR H/F,
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Austurstræti 2.
AfgreiSsia: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm linur).
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Setning Alþingis.
Wyrir Alþingi því, er nú kemur saman til funda, liggja
* mörg og mildl verkefni. Ber þar fyrst til að telja,
að mynda verður starfhæfa ríkisstjóm á traustnm mál-
efnagrundvelli, sefn miðar til endurreisnar í atvinnu- og
fjárhagsmálum. Um það verður engu spáð, hvort slík
sljórnarmyndun muni ganga greiðlega, en ef til vill má
um það dæma fyrstu daga þingsins við forsetakjör og raun-
ar val annarra starfsmanna í þingdeildum. Ef verulegar
breytingar verða 1 þessu efni, má telja víst, að þeir flokk-
ar, sem að breytingunni standa, Iiafi náð samkomulagi um
frekara samstarf eða séu með það í deiglunni. Hinsvegar
verður að viðurkenna, að cf marka má afstöðu flokks-
blaðanna til stjórnarmyndunar, þá sýnist ekki blása byr-
lega, en vel má vera, að slíkt nudd sé yfirborðið eitt, en
engin meining að baki.
Hermann Jónasson, formaður Framsóknarflokksins,
hefur nú nylega rætt stjórnmálaviðhorfið á flokksfundi,
en Tíminn hefur svo séð l'yrir því, að gcra þjóðinni kunn-
an boðskap formannsins. Virðist svo sem Hermann Jónas-
son telji svokallaða „vinstri stjórn“ eina sálnhjálparúr-
ræðið, en þó á hún ekki að vera róttækari en svo, að hún
standist samanburð við jafnaðarmannastjórnirnar á Norð-
urlöndum. Er þá auðsætt, að kommúnistar eiga þar engu
að ráða, þótt þeir fái að dingla mcð i stjórninni, en marg-
ir telja ósennilegt, að kommúnistar sætti sig við slíka kosti,
þótt áhugi þeirra fyrir stjórnarsetu sé rnjög mikill og
þeir telji til nokkurs að vinna, jafnvel þótt öllum stefnu-
málum þeirra verði varpað fyrir róða. Alþýðuflokkurinn
virðist ekki hafa liug á að taka þátt í slíku stjórnarsam-
starfi, enda rofnaði stjómarsamstarfið beinlínis vcgna á-
greinings milli hans og Framsöknarflokksins og í kosn-
ingunum virtust þessir flokkar standa á öndverðum meið
um flcst málefni, en þá ckki sízt gengismálin, sein nú
hljóta að koma á dagskrá Alþingis, á hvern veg, sem þau
verða leyst.
Þótt myndun vinstri stjórnar takist á þeim grundvelli,
sem Hermann Jónasson hugsar sér þetta, er hætt við, að
þjóðin teldi lítinn feng að slíku samstarfi og ekkert ör-
yggi fæst með því í atvinnumálunum. Hitt væri sönnu
nær, að slik stjórn léti enn reka á reiðanum og frestaði
öllum raunhæfum aðgerðum til úrlausnar, sem mönnum
skilst þó, að tæpast reynist gerlegt. Skapa verður útgerð-
inni starfsskilyrði tafarlaust, enda verður því ekki skotið
lengur á frest en til áramóta. Upp úr áramótum falla gihl-
andi kaup- og kjarasamningar úr gildi, cn útgerðin hlýtur
einnig að stöðvast þá sökum beins hallarekstrar, sem ekki
verður risið undir. Erfiðleikar á afurðasölu fara stöðugt
vaxandi, en verðfall hefur orðið á lýsi, sem allt til þessa
hefur verið eftirsótt vara, en má nú teljast lítt scljanleg
íyrir það verð, sem við þurfum að fá fyrir það. Aðkoman
fyrir nýju ríkisstjórnina verður mjög óglæsileg, hvernig
sem tekst að greiða fram úr vandanum. Fullyrða má, að
þar verður að vinna vanþakklátt verk, en vafasamt er, að
nokkur þingflokkurinn treystist til að taka á sig ábyrgð
af slíkum ráðstöfunum. Samstarf tveggja flokka eða fleiri
myndi reynast hráskinnaleikur, þar sem hver þeirra tog-
aði í sinn skækil, en að engu miðaði fram á við. Slílct
samstarf gæti tæpast reynzt varanlcgt, cn aðeins stundar-
1‘róun fyrir flokkana sjálfa, scm eiga erfitt með að sætta
sig við utanþingsstjórn, — sem þó verður að mynda, ef
flokkarnir bregðast skyldunum.
Hið nýkjörna Alþingi mun væntanlcga fjalla um stjórn-
skipunarlögin, sem lengi hafa verið á döfinni, án sýni-
leg árangurs. Kann sú lagasetning að valda allvíðtækum
ágreiningi innan þingflokkanna og raunar meðal þjóðar-
innar allrar. Frá slíkum lögum verður að ganga á þá
lund, að þau geti reynzt varanleg, en ekki þurfi að hrcyta
þeim, svo að segja frá ári til árs. Lausn sljórnskipunar-
málanna þarf engum samvinnuslilum að valda minni þing-
flokkanna, fyrr en þá í lok kjörtímabilsins.
SEXTUGUR I DAG:
Þorvarður Björnsson,
í dag er Þorvarður Björns-
son yfirhafnsögumaður 60
ára. Þegar eg var drengur
þóttist eg viss um, að allir
beztu sjómennirnir væru Ár-
ncsingar. — Seinna kenndi
reynslan mér, að þar áttu
allir landsfjórðungar jafn
dugandi og góða menn.
Þorvarður er Vestfirðingur,
ættaður úr Dýrafirði. Hann
hcfir starfað óslilið, liartnær
þrjá áratugi lijá Reykjavikur-
höfn. Manna kunnugastur
er hann því skipakosli lands-
manna og sjómannastétlinni.
Þá hefir hann slarfað mikið
i félögum sjómannasamtak-
anna, er i stjórn Skipstjóra-1
lelags íslands og liefir verið
fulltrúi þess félags á þingum ’
I Farmannasambandsins og
, Sjómannadagsráði, þar sem
! hann er nú í stjórn. Þá var
Þorvarður í ritnefnd Sjó-
manablaðsins N’íkings og
skrifaði þar og í fleiri blöð
um öryggismál sjómanna af
fullri einurð.
Það tímabil, sem eg licf að-
allega kynnst Þorvarði, hefir
verig eitt það mest umbrota
og byltingartímabil, sem
yfir ísland liefir komið.
Stríðið með öllum sínum
buslagangi, gekk yfir landið
og krafðist aukins hraða og
getu í öllu atvinnulífi þjóðar-
innar. Hvergi mun þó hafa (
mætt meira á nokkru í ís-1
lenzku þjóðlífi og atvinnu-
háttum, en á Reykjavíkur-1
liöfn. Lítil höfn fámennrar
þjóðar var á svipstundu orð-
in miðdepill allra sighnga á
norðanverðu Atlandshafi.
Slcip Breta og Bandaríkja-
manna ásamt skipum frá öll-
um löndum Bandamanna
höfðu hér viðkomu, nmldóðu
vörur, tóku vistir o. fl. o. fl.
Þessir brcyttu tímar hlutu
að koma hart niður á Reykja-
víkurhöfn og starfsmönnum
hennar og þá ekki sízt Þor-
varði Björnssyni. Mitt álit er
það, að Þorvarður hafi levst
hlutverk sitt af licndi með
prýði og dugnaði. Það veit
enginn, sem eklvi hefir reynt,
hvað erfitt það oft var að
leysa úr þörf innlendra skipa
með lestunar- og losunar-
pláss, þegar tvö herveldi
kröfðust samlímis svo og svo
mikils athafnasvæðis fyrir
sig í höfninni. En þetla tókst
að framkvæma árekstralaust
að mestu og á Þorvarður
Björnsson stóran þátt í live
vel það tókst til.
Mér er vel kunnugt, að oft
var ónæðisamt hjá lionum á
vinnustað og ekki fór lieimili
lians varlduta af því, sökum
sífelldra símahringinga úr
öllum áttum á nóttu scm
degi.
Eg lief einu sinni þurft að
lcggjast á sjúkrahús. Þaö var
skömmu eftir að eg hóf starf
mitt hjá Reykjavikurhöfn.
Frá mörgum mætti eg sam-
úð þá, en fáum á jafn áþreif-
anlegan og drengilegan hált
og Þorvarði Björnssyni. „Sá
er vinur sem í raun reynist“
segir máltælcið og það cr rélt.
Ileilsteyptur drengskapar-
maður er Þorvarður Björns-
Framh. á 7. síðu.

Um útlit húsa.
|jess hefir oft veriö getiö und-
anfariö, bæði hér í pistlun-
um og smáletursdálkum ann-
arra blaöa, hversu miklum
stakkaskiptum ýms bæjarhverfi
hafa tekiö nú á síöasta ári,
vegna aukins skilnings bæjar-
lnia á því aö ganga sómasam-
lega frá húsum sínurn aö utan,
mála þau eöa húða. Einkum
hefir þetta verið áberandi i eldri
hlutum bæjarins, þar sem bætt
hefir verið fyrir ára og áratuga
gamlar vanrækslusvndir. Er
þetta vel farið, en betur má eí
duga skal.
*
Hjjitt er þaö þó, sem sumum
húseigendum ætlar aö ganga
illa meö aö skilja, en það er
hin sjálfsagöa skylda þeirra
sem i samliyggingum búa, og
eru fleiri eigendur að einni hús-
eign, aö ganga sameiginlega frf
luiöun og lit utanhúss. Þaö er
með öllu óskiljanleg smekk-
leysa, sem víða á sér staö hér i
bænitm, þegar ein og sama
byggingin er múrhúðuð meö
tveim til þrem misnutnandi lit-
um. eftir geöþótta hvers íbúö-
areiganda um sig, og sama
gildir um mörg máluö hús.
❖
jjétta verður aö breytast, og í
sjálfu sér þyrftu byggingar-
yíirvöldin að hafa hér hönd í
bagga, með því að sýnt er, að
mörgum bæjarbúum er ekki
treýstandi til þess aö ráöa þess-
um niálum sjálfir. Er hér um
að ræöa stórkostlegt atriöi um
útlit og svip heilla bæjarhverfa
og gatna. Raunar er óskiljan-
legt aö þurfa skuli sérstakar á-
bendingar um jafan sjálfsögi
atriöi og þau, aö einni og sömu
byggingu, þótt stór sé, og marg-
ir séu eigendur, beri aö hafa
einu og sömu meðferö um út-
lit. Til þess er ætlast af þeiir.
sem húsin teikna, byggingar-
nefndinni og bæjarbúum al-
mennt.
*
IJr því eg er farinn aö tala um
þessa hluti, er rétt aö minn-
ast á fleira í því sambandi, og
þá hvernig málum er komiö um
útlit nokkurra opinberra bygg-
inga.
Á s. 1. sumri var Sundhöllin
máluö i fyrsta sinn frá því hún
var byggö. Bæjarbúar geta af
eigin sjón og reynd dæmt um
árangurinn, og hina áberandi
breytingu til hins betra.
Rétt á móti er barnaskólinn.
Ekki er nokkur vafi á þvi að sú
bygging mundi njóta sín veru-
lega betur ef hún væri máluð
auk þess sem hverfiö allt skipt’
um svip, með þessum tveim
höfuðbyggngum i björtum lit-
um, meö hinum nýreista gagn
fræöaskóla viö sömu götu, sem
géngið heíir verið prýöilega fró
hvaö þetta snertir.
Tandsspítalinn er einnig í ó-
bættri sök. Ilefir ekki veriö
borinn aö honum pensill utan-
húss frá því bygging sú varÖ
til. Ekki Ieikur nokkur vafi á
því, aö húsiö rnundi taka mikl-
um stakkaskiptum viö máln-
ingu, en á næstu grösum, og viö
hlíðina á honum, er fæöingar-
deildin nýja risiii af grunni,
með björtum Jit.
En vonandi stendur þetta tii
bóta, og betra seint en aldrei,
þótt ekki megi öllu lengur drag-
ast, og er málinu skotiö til
réttra aðila til skjótrar úrlausn-
ar.
*
þannig má lengur telja. En
íullvíst er, að mikil vakning
er á ferðinni í þessum bæ um
þaö, að lífga við hina litlausu
sementsbyggö, og kveöa burtu
drungann, sem veriö hefir of á-
berandi i heildarsvip margra
bæjarhverfa.
*
Reykjavíkursýningin.
jjm sýninguna í nýja Þjóö-
minjasafninu er mikiö talaö
í bænum. Óvenjulega mikil aö-
sókn hefir veriö að henni frá
byrjun, -og þegar eftir fyrstu
viku hafði sem svarar fimmti
hver maöur í bænum séð hana.
Mun einsdæmi aö slík aösókn
hafi verið hér aö nokkurri sýn-
ingu, enda á hún fyllilega skiliö
athvgli bæjarbúa.
Hafa hinir fjölmörgú sýn-
ingargestir veriö hrifnir af því
sem fyrir augu bar, en þótt
einstaka raddir hafi komiö
fram meö gagnrýni, þá getur
þaö engan vegin átt við sýning-
una sem heilcl. -Slíkt væri meö
öllu óféttlátt og ómaklegt. Þeir
scm aö þessarri merki sýningu
hafa staðiö, og stjórna henni,
eiga skiliö veröugt lof fyrir
störf sín, og eigi lagt til lasts,
þótt íinna megi eitt og eitt at-
riöi, í einstökum deildum, sem
vera mættu fyllri aö upplýsing-
um. Efast eg um aö ekki megi
finna snögga bletti, ef vel ér
leitaö.
Á næstunni mun nánar vikið
af því sýningarefni, er varöar
byggingar og skipulag i bæn-
itm, og birtar af þvi myndir
meö skýringum hér í þessum
dálkum