Vísir - 08.03.1950, Side 4

V I S I H
Miðvikudaginn 8. marz 1950
'Ci
D A G B L A Ð
0tgefandi: BLAÐADTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson..
Skrifstofa: Austurstræti 7.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1800 (fimm límir}* *
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan ii.f.
Uppgjöf Framséknaz.
Er stjórn Sjálfstæðisflokksins tók við völdum boðaði hún
að farnar skvldu fyrst um sinn troðnar slóðir í at-
vinnu- og efnahagsmálum [>jóðarinnar, en hins vegar
myndi lnin undirbúa tillögur til endanlegrar lausnar dýr-
tíðarmálaima og leggja íyrir Al|)ingi. er hún iiei'ði frá þeim
gengið. Framsókuai'flokkurinn krafðist þráfaldlega að
stjórnin bæri slíkar tillögur fram og þótti afgreiðsla máls-
ins dragast ó]>arflega. lengi. Má i því sambandi minna áj
fyrirspurnir, sem bomar voru Iram á Aiþingl varðandi
málið, sem og blaðaskrif, er flestum munu í fersku minni.
í dag skril’ar Tíminn um vantraust það. cr l'ramsóknar-
fíokkurinn bar fram gegn stjórninni og fékk samþykkt á
Alþingi og telur að það hafi verið þjóðarnauðsyn að hera
vantraustið fram, þar sem stjórnin hafi e-kki viljað segja
af sér, „eftir að hcnni hcfði mátt vera fullljó.st, að ínálin
vrðu ekki leyst undir foi ystu hennar“. Asakar Tíminn rík-
isstjórnina aðallega fyrir að fleygja gehgislækkunarfnim-
varpinu inn í þingið án þess að tryggja afgreiðslu þesss
fyrirfram og hafi hún þannig skapað „fullkomið öngþveiti
og hernaðarástand i efnahagsmálum landsins um lengra
skeið.“ Vei’ður ekki annað sagt, en að slík afstaða Fram-
sóknarflokksihs sé furðuleg mcð þvi að aklrei hefir linnt
krölum af hans hálfu um að ríkisstjórnin legði tillögur
sínar fyrir ])ingið, en nú er það talin höfuðsök iiennar að
hafa orðið við þcim kröfum.
í ritstjórnargrein Tímans er fullyrt, að við fráför ríkis-1
stjórnarinnar þurfi ekld að skapast nein stjórnarkveppa,
meo því, að forselinn hafi lleiri en einn möguleika til þess
að mynda stjórn, sem sé vamlegri til forystu en hin fráfar-
andi, en að því verkefni muni forsetinn vafalaúst snúa sér,
Verða utnmæii þessi ekki skilin á annan veg en þami, að
Framsókn krefjist utanþingsstjómar þar setn formaður
flokksins hefir nvlega tilkvunt forsetanum, að liann trevst-'
I
ist ekki til að mvnda starfhada ríkisstjórn eftir að flokk-
urinn liafði horið fram og fengið samþykkt vantraust á rík-1
isstjómin. Undan þessari skyldu hefir f'lokkurinn skotið sér!
og horið virðingu þingsius fvrii; horð en öll þessi afslaða;
fiokksins vekur mi'kla i urðu meðal almennings og mun
vissulega eicki efla fylgi hans né áli f,
Pað eru ehgin ný visindi, að forseti hafi í hendi sér að
mynda stjórn, en menn heíðti :etlað að annað væri þing-
fiokkumim kærara, en að slík stjórn yrði niynduð utan |
þingsins. Að minnsta kosti var svo að heyra á flokksblöð-
umun, þegar utanþingsstjómin sat að völdum á áruuum
1912 4-1 og þótti sómi þingsins við Jiggja að henni vrði
bolað Irá, þótt stjórnin rækli störf sín af mikilli samvizlcu-
semi og á þann veg að allir gátu vcl við unnð. Segir sig
sjálft, að hafi utanþingsstjórnin verið ]iá óalandi og óferj-!
andi svo sem þingflokkarnir vildu vera láta, verður slíki
stjórn sízl belur séð af þeim nú og einkum þar sem aðköniai
hennar er i kaldara lagi og slarfsskilyrði erfið.
Rölc Tímans fyrir því að niynduð verði utanþingsstjórn
sýnast furðulega veik og ekki virðist traust blaðsins á
slíkri stjórn vera mikið, þar sem það fullyrðir að fullkom-
ið öngþveiti og hernaðarástand muni verða ríkjandi í efna-
hagsmálum landsins „urn lengi’a skeið“. Sýnisf algert von-
leysi móla allar aðgerðir Framsóknar og í því ástandi f'elst
vafalaust skýringin, að ííoklairirin reynir að skjóla sér
undan öllum þiugræðisleguin skyldum og vill fela öðr-|
um þann vanda, sem hánn ræður ekki við sjálfur. Verðurj
að télja það frékar lílihnannlega afstöðu og ol't hefir Fram-j
sóknari’lokkurinn talið, að hann hefði önnur tromp og
helri á hendinni. Rn ekki reynir á kappann fyrr én á hólm-
inn er komið. i
Kkkert' hefir frétzt um aðgerðir t;I stjörnarrnyjuhmár J
frá því er formaður Framsóknar skoraðisf uixian ið mvndaj
hana, og forsetinn álti viðtat við formenn annarra þing-
flokka. Vafalaust má þó telja að einliver úrræði vcrði gerð
lieyrinkunn fyrr' enn varir.
Þjóðminjasafninu bætist
dýrmætt safn fornminja.
Ýmsir mjög meikir munir ern í safninu,
er hefir verið í eigu brezks útgerðazmanns.
KRISTJÁN ELDJÁRN þjóðminjávörður og síra Jón
Auðuns sýndu fréttamönnum I gær merkilegt safn íslenzkra
gripa, flestra gamalla, sem horgarsafnsstjórnin í borginni
Exeter á Englandi, hefir gefið Þjóðminjasafninu.
Forsaga málsins er í stuttu
niáli á þessa leið: Maður
nokkur enskur, Pike Ward,
fisklcaupmaSur og útgerðar-
maður kom hingað til lands
uokkru fyrir aldamót og
dvaldist á Ísaíirði á árunum
1896 og 1897 og var tiður
geslur á heiiuili foreldra síra
Jóhs Auðuns. í Hafnarfirði
var Ward Ivö ár og gerði ]w
m. a. út logara, sem hann
sjálfur átti. Þaðan fór hann
lil Austfjarða og var Jihr tíu
ár samfleylt á sunirmn.
Ward gerði mikið að því,
eiiikiim er liann dvaldist á
Austf.jörðmn, að kaupa snrá-
fisk (undirmálsfisk) til út-
flutnings, og lét verka hann
með sérstakri aðfero. Var
smáfiskur verkaður a&fyrir-
sögn Wards fluttur ut á
markað í Fuglandi og Ítalíu.
og ef lil vill víðar, og voru
fluttir út margir skipsfarmar
árlega. \’arð ]>essi slarfsemi
Ward's lyftistöng bátaútvcg-
inum á Austfjörðum, og var
fiskur verkaður á hans veg-
uni nefndur eftir houum
manua iiieðal, og kallaður
Wardfiskur. Faðir Ward’s
liaf'ði stundað l'iskkaup á
Lahrador og lceypti þar i'á-
séða muni og t'lutti lieim með
sér. Mun sonurinn hafa feng-
ið þar hugmymlina að því, að
kaupa gamla og fágæta gripi
hér, og gerði luuin niikið að
þvíþau ár, sem lianri dvaldist
riér. og jaínvel síðar. Hann
har lilýjan Jiug i hrjósti til ís-
lands og íslendinga og lýsir
það manninum vel, er nú skal
greina. Þegar á fyrstu árun-
iun, er hann dvaldist á Vest-
fjörðum, hafði hann orð á
þvi að kaupa gamla gripi, en
faðir síra Jóns og afi, háðu
hann að kaupa ekki gripi á
Veslfjörðum, oghéthann þvi
að gera það ekki, og efndi
dvggilega. Þvf eru engir grip-
ir i'rá Yestfjörðum í safniiiu.
Einnig má gela þess, að ct'tir
að liann var sænidur riddara-
kmssi Fálkaorðuiinar, í við-
. urkenningar skyni fvrir störf
jsín liér á landi á sviði i'islc-
verkunar og útflutnings, ]>. e.
að gera íslenzka útflutnings-
vöru verðmeiri, en þessi
viðurkeiming gladdi hann
mjög lét liann orð falla í
þá átt. að safnið væri t)ezt
komið á íslandi, í Þjóðminja-
safuinu. en þá var AVard hú-
inn að ánafna borgarsafninu
í Exeler safnið, og varð þeirri
ráðstöfnn vitanlega eklci
hreylt.
Þáttur
síra Jóns Auðuns.
Síra Jóni Auðuns, sem var
kunnur sögu þessa safns
Ward's, bauð þjóðminja-
verði, e.r hann fór utan í hitt
eð fvrra, að skrásetja safnið,
og fór hann til Exetcr þeirra
eriudu. Er þangað kom komst
liann að raun um, að safn-
muiiirnir, er áður liofðu prýtt
heiinili Ward’s, er andaðisi
19.11, vol’u i geymslu i borg-
arsafnsbygginguimi, en ekkl
verið raðað niður tiJ sýning-
ar. Mun ]>að liafa yalclið
nolckru um, að álnigi fyrir
safninu var elclci meiri gju
þetta, að borgarsafnið i lix-
eter er frekast lislinunasafri.
Flaug nú síra Jóni Auðuns
i liug að lireyfa því við saf,n-
vörðirin, dr. Clmrehill
Blaekie hvorl safn Ward’s
væi-i elcki bezt komið i Þjóð-
ininjasafni Islands. i lerra
Blaelcie sag'ði fátl lim þetta í
fyrstu, en gal þess, að liann
myndi laka þetta til athugun-
ar. og er liann Iiafði rætt mál-
i<S við safnstjórnina, varð sú
niðurstaðan, að safnið skyldi
hingað flutt sem gjöf Excter-
Jiorgar til Þjóðminjasafnsins.
Kom það lringað á Lagarfossi
síðast og annaðist seiuliráð
íslands i Lundúmun uin
heimflutninginn
Um 300 ágætir
gripir.
Þegar fréttamenn komu í
þjóðminasafnsbyggingima í
ga'r var elcki húið að taka
incrri alla gripina úr Limhúð-
um, en þó allmarga svo að
engum gat hlanciazl hugur
um liversu mikill fengur er
að saliii þessu. Kvað Krislján-
Eldjárn svo að orði, að þetta
væri eitthvert hið merkasta
einkasafn, sem Þjóðminja-
safninu hefði horizt að gjöf.
Engin skilvrði vo.ru sett
uiii, að sáfnið skyldi varð-
veit sem einkasafn, og niun
munum verða ni'ður raðað, er
þar að kemnr, iiman um aðra
muni. með tilliti lil saman-
lm'ðar við ])á o. s. frv„ e.n
verða auðkemidir s.em munir
lir safrii Ward’s.
Og nú er þá safnið, sem lá
(Framh. á 5. síðu)
♦ BKRGMAL ♦
Mér hefir borizt bréf frá
,,blístrara‘’', seni hann segirj
að sé svar til „klístrara'". Erj
það skrifað vegna bréfs, sem j
Bergmál birti ekki alls fyrir!
löngu frá Pétri Sigurðssyni;
erindreka. Bréfið frá blístr- j
aranum fer hér á eftir:
*
„Mig- langar tii að senda j
nokkurar línnr í tilefni skrifaj
Péturs Sigurðssonar, nöblrara, íj
Bergniáli j8. fyrra hiariaðár. —:
Það er alltaf leiðinlegt, þegar j-
nienn ganga með þá grillu. a'ð !
þeir séu miklu betri inenn ejij
allir aðrir, eins og Pétur Sig-|
urðsson virðist: gera. Blisturs- j
pistill lians virðist eiga uj>ptök;
sin í því, að skönimu eftir að j
Pétur Sigurðsson flútti ''skrif- j
stofu siria (hvert sem starí I
haus nri er) í húsið' Klaþþarstig .
26. varð civium starfsnianni í
hásinu ]>að á ao blístra í návist
hans. Kom þetta- heldur illa vfð ;
Pétur, éinsog' kornið hefir íj
ljós.
*
Þetta varð til þess, að |
ýmsir gerðu sér leik að þý í
að blístra, þegar Pétur Sig- j
urðsson var einhvers staðar
nálægur. Brást hann við á
þann hátt, að hann fór að
klístra upp á veggi á göng-
um hússins ósmekklegum
löppum með skætingi í garð
ahnennings og varð það auð-
vitað til þess að auka blístrið
enn.
*
Pétur Sigurösson „er elcki
svo vcd að sér í himun eiuíöld-
ustu mannasiðum að skilja",
hvílik ómenning er aö því að
líma upp um veggi slíkan
óþverra, eins og liann hefir
gert. „Il venær sjá menn veru-
lega siðfágaða niemi. viröulega
menri', gera slíkt? „IJitt er amr
að máJ, aö menu geta vel leyft
sér slíkan sóðaskap, þar sem
þe.iv ]>urfa ekki að ney.ða aðra
lil að horfa á þaö'i (Allt seni
hér er innan gæsalappa er úr
pistli Pétufs Sigurðssonar að
breyttu breytanda). Að. lokuiu:
Sldlt.tr Pétur Sigurðsson það
ekki enn. að vérið er að spila
rneð lrann?"
*
Úr því að við erum með
hegðun rnanna á dagskrá,
held eg að rétt væri að geta
lítillega um pésa þann,*seni
Barnaverndarnefnd Reykja-
vjkur lét nýlega dreifa tíl
foreldra alJra skólabarna hér
í hænum. Pésinn heitir
„Verndið börniri' og er eftir
próf. Símon Jóh. Ágústsson.
■v
í pésanum eru foreldrum
gefnar skýringar á hegðun ung-
bar.ua og ltveruig beri að snriast
við þeim svo að börnunum sé
fyrir beztu. I.engi býr að fyrstu
gerð, segir máltækið og Ix'lrnin
geta búið að því alla ævi, ef for-
eldrar koma elclci fram' við þau
á réttan hátt. í pésanum er þess.u
þjappað saman i stutt mál og
injög auðskili'ð, svo að allir geta
séð, hvað gera beri j hverjú
venjulegu tilfelli. !‘.g veit elclci,
livort útvarpsfyrifleslrar liafa
j verið fluítir um öll þ'áti atriði,
sélii þarná eru tekin-til meðfcrð-
ar, þótt'niargt af þessu tagi hafi
j verið rætt. á þeim vettvangi, en
þeir ná elcki sania tilgangi og'
slíkir, bæklingar, því að þeir
j sitja ekki eins í mönnuiri og það,
: sem þeir lésa eða geta lia.Lt fyrir
! augunum, livenær sem er'.