Vísir - 01.09.1950, Blaðsíða 4

ft
D A G B L A Ð
Utgefandi: BLAÐAUTGÁFAN VISIR HZE.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsion.
Skrifstofa: Austurstrætí 7,
$
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm Iinni^a
Lausasala 60 aurar.
Félagsprentsmiðjan Bi>
Qmuileg lýsing.
Cígfufjarðarkaupstaður he'fir um laugt skeið verið niið-
stöð síldariðnaðarins í landinu, enda valdi ríkið þai'
stað fyrir verksmiðjur sjnar, er í byggingu þeirra var ráð-
izt. Sildarsöltun hefir að jafnaði verið þar mun meiri en
annarsstaðar, þannig að fólk hefir sótt til Siglufjarðar af (
öllu landinu yf-ir sumarmánuðina og oft hagnast álitlega,
vegna blómlegs atvinnulífs. Síldveiðarnar og fjölmenni það,
sem til Siglufjarðar hefir leitað, liefir aftur skapað skil-
yrði fyrir margvislegah atvinnurekstur anuan, og ekki
hefir verzlunin i'arið varliluta, vegna aukinna viðskipta
útvegsmanna og gistivina þeirra, sem sótt hafa haunn
heim yfir sumannánuðina.
Allt fram til þess tíma, er síldarvei-ksmiðjur ríkisins
voru hyggðar á Síglufirði- hafði hin róttæka verkalýðs-
hreyfing norðanlands haft aðalbækistöð á Ákureyri og
lotið þar stjórn helztu núverandi leiðtoga kommúnista.
En fr séð varð, að miðstöð sildariðnaðarins myndi verða á
Siglufirði, virðist svo sem kommúnistar hafi flutt sig um
set, og eru þeir nú tiltölulega miklu öflugri á Siglufirði,
en á Akureyri, og hafa víðtæk áhrif á stjórn bæjarmáh
anna og bera á þéim aðalábyrgðina. Konnnúnistar töldu
eðlilegt, að þeir Iegðu allt kapp. á að- vinna Siglfirðinga til
fylgis við sig, enda væri þá aðstaðan auðveld til að lama
atvinnulíf þjóðarinnar, er nauðsyn krefði og vinna ])yrfti,
í þágu flokkshagsmunanna. Atvikin hafa hagað því svo,
að síldin hefir fengið óbeit á Siglufirði, eftir að komrnún-
istar hófust þar til áhrifa, en lagt leið sína að norðaustur-
horni landsins, þannig að Raufarhöfn hefir nú svipaða að-
stöðu og Siglufjörður hafði áður, og skapar þannig nokk-
urt öryggi og jafnvægi í síldariðnaðinum, sem kommún-j
istar á Siglufirði reiknuðu ekki með í lipphafi.
Aðalerindreki kommúnista á Siglufirði hefir dval-
ið hér syðra að undanförnu, og að sjálfsögðu birtir Þjóð-
viljinn eftir honum nokkur ummæli um ástandið á Siglu-
firði. Manninum í'arast svo orð á þessa leið: „Eins og kunn-
ugt er, hefir síldin brugðizt meir en nokkru sinni fyrr til
þessa. Afleiðingin er sú, að fólk hefir engin laun haft, nema
kauptrygginguna, eftirvinna hef'ir verið sama og- engin.
Kauptiyggingartímabilinu lýkur kringum 7. september.
Virðist þá ekkert taka við annað en atvinnuleysið fyrir
húridruð manna. Hafa aldrei verið jafn ömurlegar atvinnu-
horfur á Siglufirði. Ef ekki veiðist síld í Faxaflóa, virðist
Mkt ástand blasa við bátasjómönnum, því undanfarið hefir
verið mjög fiskilítið fyrir norðurlandi, hvað sem verður í
haust. Svo dökkar eru horfurnar, að segja má, að uppi
sé víðtæk hreifing rneðal almennings um að flytjast burt.
Fólk vill heldur leggja út í algjöra tvísýnu, en sætta sig
við þann algera skort, sem fyrirsjáanlegur er.“ Ljót er
lýsíngin eftir áratuga stjórn eða áhrif kommúnistanna.
Maðurinn sér svo aðeins eina lausn til þess að ráða bót
á þessu vandamáli, én hún felst í ’þvi, að ríkið kaupi botn-
vörpunga fyrir Sigluí'jaróarbæ. Ekki er þess getið að
neinu, að þetta bæjarfélag mun vera einhver þyngsti bagg-
inri á ríkissjóðnum af bæjar- og sveitafélögum hér innan-
lands, og ráðist hefir verið þarna í framkvæmdir, sem
fyrirsjáanlega voru bæjarfélaginu um megn, en ríkið hef-
ir orðið að standa undir að meira eða minna leyti. Sjálf-
sagt er að stuðla að aukinni atvinnu á Siglufirði og þar
með sómasamlegri afkomu almennirigs, en væri 'ekki at-
hugandij hvort Siglfirðingum sé það lán, að eigi slikum
fulltrúum og trúnaðarmönnum á að skipa, sem kommún-
ista lýðnum, sem þar veður nú uppi?
Ferill þeirra allur ber svip af hófförum hests Atla Húna-
konungs, þar sem ekki óx gras, ■ að þyí er fyrri kynslóðir
töldu. Þrátt fýrir áhrif’sín á Siglufirði, hafa kommúnistar
ekkert gert til þess að glæða og efla alvinnulífið. Þeir
hafa látið sér nægja vinnuna yfir sumarmánuðina, cn leg-
ið í leti á vetrum, ef frá er talin þjónustá þeirra við flokk-
inn og skemmdarstarf gagnvart atvinnurekendum.
Falleg lisfaverkabók
Helgafell hefur gefið út bók um Jón
Stefánsson og listaverk hans.
Önnur bókin í safni Helga
fells um íslenzka list er ný-
lega komin út. Fjallar hún
um Jón Stefánsson listmál-
ara og list hans.
Þegar Ilelgafell gaf í fyrra
út fyrsta bindi þessa sai'n-
verks, er fjallaði um lista-
verlc Ásgríms Jönssonar vár
sýnt að bér var uni nýjurig
að ræða i islenzkri bökar-
gerð, sem var allrar atliygli
verð. Er þetta í fyrSta skipli
sem íslenkt útgáfufýrirtæki
ræðst í að gefa út el'tirmynd-
ir af verkum listmálara
vorra svo viðunandi sé.
I bókinni um .Tón Stefáns-
son eru rúmiéga 50 myndir
og þar af allt að belmingur í
litum. Gefst níönnum þvi
'kostur á að fylgjast með lila-
vall ög litameðferð þessa ís-
lenzka meistara, en liingað
lil liafa menn ekki átt þess
kost að sjá öðruvísi prent-
myndir af íslenzkum lista-
verkum en svart-livítar, og
má það í fyllzla máta teljast
ófúilnægjandi þegar um mál-
verk er að ræða.
Ilinn danski listgagnrýn-
andi Poul Uttenreitfer skrif-
ar ítarlega uní Jón Stefánfe-
son, um manninn, listferil
hans og list og liefir TómaS
Guðmundsson snarað því á
íslenzku en útdrátlur l'ylgir
á ensku, sem Bjarni Guð-
mundsson hefir gert.
Jón Stefánsson er óum-
deilanlega einn af braut-
ryðjendum íslenzkrar rriál-
aralistar og því mun íslenzka
þjóðin áyallt standa i mikijli
þakkarskuld við hann. Á ís-
Tenzku sýningunni i Khöfn
árið 1927, var hann af gagn-
rýnendum talinn forustu-
maður í íslenzkri list „gædd-
ur sjaldgæfri listgáfu, hlýj-
um, heilbrigðum manndómi
og merkilegum þroska. List-
akadeiriían i Khöfn kaus Jón
fyrir heiðursfélaga, ásairit
ýlrisum fremstu listamönn-
um Norðurlanda og ýmiS
annar h'éiður hefir Jórii
hlotnazt. Mörg ágætustu verk
lians eru þegar í.eign íslenzka
ríkisins, en einnig liafa dönsk
söfn fest kaup á ýmsum
myndum hans þ. á m. Ríkis-
listasafnið í Khöfn sem keypt
lvei'ir sex myndir Jóns.
1 vænduin er þriðja bindið
í þéssu safnverki, en það er
listaverkabók eftir Kjarval,
og er búist við að hún korni
út fyrir næstu jól. Með þess-
ari ,,þrenningu“ liefir Helga-
fell gefið íslenzku þjóðinni
og íslenzla-i menningu veg-
legá gjöf, sem það á miklar
þakkir skildar fyrir, enda
öílunf aðilum til sóma.
Föstudaginn 1. september 1950
Fjölmenni við útför
þeirra, sem fórust ;
í Seyðisfirði.
7 fyrrad. fór frarn í Seyðis-
I firði einhver fjölmennasta
Sútför, sem þar hefir fram
farið.
| Voru borin til grafar Irigi-
björg Magnúsdóttir og fjög-
ur börn hennar, sem fórust
í skriðuhlaupinu mikla fyrir
nokkrum dögum, Var kirkj-
an fagurlega skreytt og um
600 manns voru við útför-
MikiB karfafryst-
ing i ráði á
Akmr@yri®
Á Akureyri standa nú yf-
ir samningar um að frysta
20 smál. af hverjum karfa-
farmi, sem togarar þar flytja
að landi.
Þar á staðnum var gerð
tilraun með frystingu karfa-
flaka fyrir Bandaríkjamark-
að í vor og reyndist það veL,
Fékkst hagstætt verð fýrir
flökin og hefir þetta orðiö til
i þess, aö KEA og Útgerðarfé-
j lag Akureyringa — eigandi
! Kaldbaks og Svalbaks —- eru
að semja um, að 20 smál. af
afla hvors togara í ferð verði
settar á land til frystingar.
ma.
Esperantistamót.
Samband íslenzkra esper-
antista efnir til lándsmóts
esperantista n. k. laugardag
og sunnudag. Er þetta fyrsta
landsmót, sem þeir efna til
hér á landi.
KI. 4 á la,ugardag yerður
það sett í Háskólanum a-f
forseta sambandsins, sr. Hall-
dóri Kolbeins. Siðan flytja
formenn félaganna innan
sambandsins skýrslu féiaga
sinna. Þessi félög eru nú inn-
an þess: Auror í Reykjavik,
Kvarfolía Trifolia í Hafriar-
íirði, La Verda í Vestmanna-
eyjum og sii fjórða er i
Hornafirði.
Þorsteinn Þorsteinsson,
bágstofustjóri, nnui síðari
Hytja ræðu, en hann má feljá
bx-autrýðjanda þessa máTs
hér á landi. Félagsmál verða
síðan rædd. Auk þessa verð-
| ur kvikmyndasýning, smá-
leikþáttur vérður á esper-
jaritö og kör uridir stjórn
j Hallgríms Jakobssonar sýng-
ur.
Á sunnudag verður farið til
Þingvalla og víðar. Um
kvöldið verður mótinu slitið
í Reykj-avík.
Stjórn sambandsins skipa
nú: Sr. Halldór Ivolbeins, for-
mað'ur, Ólafur S. Magnússori
og Haraldur Guðnason.
Yfir Alþingishúsinu þessa
dagana blaktir fáni hins ís-
lenzka lýöveldis, ekki af því,
eins og venja er til, að AI-
þingi sitji á rökstólum, held^
ur! vegna þess, að hér ráða
nú ráðum sínum utanríkis-
ráðherra fjögurra Norðúr-
landa, Danmerkur, íslánds,
Noregs og Svíþjóðar.
Á þéssu sti'g'i málsins ér ekki
vitaS, liver iurirteöuefni þeirra
verði hér ,að þésstt sinni, en aS
því er bczl vcror.r ráðið, verðá
þau einkum um, áfstöðu téörá
Norðurlanda á állsherjarþirig'i
SameinuSu þjóðárina, seín mun
hefjast í Lake Succes's um miðj-
an september. Fundur utanrík-
isráðherranna einmitt hér á Isr
láridi er gleöilegur vóttur hins
riorræna samatarfs, sem eflzt
hefir til mikitla muná, ekki
sízt eftir styrjöldina. Annars
hefir, því miöur, viljað brenna
við, að norræn sainvinna hafi
aöallega birzt í skalaræðum á
mótum og ráðstefnum ýmis
jik.V -ESá
koriár, eti síðiir í raunhæfu sain-
starfi. En í þessu tilliti er nor-
rænt samstarf hið nauðsynleg-
iasta, og þegar af þeirri ástreðu
|ber að fagna komu þessara
'ágattr, gesta hingað.
Allir eru menn þessir
glæsilegir fulltrúar nor-
rænna menningarríkja og
áhrifamenn með þjóðum
sínum, þaúlvanir stjórn-
málamenn og skörungar,
Gustav Rasmussen frá Dan-
mörku, Halvard Lange frá
Noregi og östen TJndén frá
Svíþjóð. Að fundir þessir
séu haldnir í Norðurlöndun-
um fjórum á víxl er enn
einn vottur þess, að íslend-
ingar eru taldir fullkomlega
hlutgengir, þegar um sam-
norrænt átak er að ræða- Af
ástæðum, sem öllum eru
kunnar, tekur Finnland ekki
þátt í slíkum viðræðum, og
getur það ekki orðið nánar
rakið hér.
í samanburði við liinar stærri
og voldugri þjóðir eru Norður-
landaþjóðirnar, hver út af fyrir
sig vannmáttugar, en saman
myndá þær afl, sém er þess eðl-
is, að jafnan er tekið tillit til
þeirra, og það, sem þær leggja
sameiginlega til málanna, ávallt
talið þess virði, að gaumur sé
að því gefinn. Hin norrænu
menningarlönd. sem í mörgu til-
liti verða að tcíjast merkisber-
ar menningar og lýðræðis í
fremstu röð, njóta mikils álits,
eins og vera ber, bæði meðal
hinna Sameinuöu þjóða og á
hvaða sviði sem er í heiminurii-
Okkur ísléndinguin eÁþví sanii-
arlega ekki í kot vísað, er við
tökúni okkur samstöðu með
slíkum mönnum. Væntanlega
jeflist og treystist samvinna
hinna frjálsu, norrænu menh-
ingarþjóða enn lietur. Skerfur
þéirra til friðarmálanna, sém
nú eru efst á baugi, er meiri en
margan grunar og dómgreind
þeirra og ítiyglí öllum ljós-