Vísir - 22.09.1950, Blaðsíða 4

Föstudaginn 22. september 1950
WlSlK
DAGBLAE
Ritstjórar; Kristján Guðlaugsson, Hersteims Pálsfton,
Skrifstofa; Austurstrætl 7,
Otgefandi; BLAÐAOTGAFAN VlSIR H/E.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm QnnZ^
Lausasala 60 aurar.
Félagsprentsmiðjau ELL
SáttatiIIöpnt halnað.
0rslitin í atkvæðagreiðslu sjómanna og útvegsmanna um
miðlunartillögu sáttaneí'ndarinnar eru nu kunn, og fór
svo að báðir aðilar höfnuðu henni með miklum atkvæða-
mun. Verður þó ekki annað sagt, en að tillögur nefndar-
innar hafi byggst á fullri sanngirni, en í þeim fælust veru-
legar kjarabætur fyrir sjómenn, bæði að því er varðar
vinnutíma og lcjör, ef um meðalafla eða þaðan af meirá
væri að ræða. Tillögurnar voru lítt ræddar í blöðunum, ef
frá er talið, að Þjóðviljinn snérist gegn þeim og hvatti
sjómenn til þess að hafna þeim, en öll skrif blaðsins sönn-
uðu Ijóslega, að þar var ekki hugsað um hag sjómanna,
heldur hitt, að koma í veg fyrir friðsamlega lausn, enda
er vinnufriður hugtak, sem kommúnistar una illa, enda
ætlað af æðri völdum, að spilla allri framleiðslu lýðræðis-
ríkjanna og er Island, þótt smátt sé, þar engin undan-
tekning.
Þjóðviljinn birtir daglega rammaklausur, þar sem skýrt
er frá gjaldeyristapi þjóðarinnar, sem af þvi leiðir, að tog-
ararnir liggja bundnir í höfn. Síðasta talan er 63 milljónir
króna, sem blaðið telur að tapast hafi vegna stöðvunarinn-
ar, og má vel vera að það sé nærri sanni. Að vísu má ætla
að brezki markaðurinn hefði reynzt ótryggur yfir sumar-
mánuðina, og togararnir hefði ekki verið gerðir út, nema
með stórtapi. Hinsvegar eru markaðshorfur nú sæmileg-
ar og má vænta þess, að á því verði engin breyting yfir
vetrarmánuðina. Bretar Iiafa aftur horfið að því ráði, sem
þeir beittu fyrir stríð, til þess að tryggja vörugæðin, að
takmarka það magn, sem hver togarn má flytja á rnarkað
í hverri söluferð, en magnið er þó m.un ríflegra, cn það var
fyrir stríð. Dregur þetta að sjálfsögðu úr möguleikum ný-
sköpunartogaranna til ábatavænlegs rekstrar, þótt ef til
vill megi reka þá án veridegs lialla, meðan markaðurinn er
oruggur, og ekki tilfinnanlegum verðsveiflum háður.
Menn gerðu ráð fyrir því, að gengislækkunin myndi
koma útflutningsframleiðslunni að fullum notum, þannig
að afkoma rekstrarins yrði tryggð, en verðlækkanir á er-
lendum markaði hafa dregið úr áhrifum gengislækkunar-
innar, en auk þess hafa allir markaðir þrengst og flestar
fiskyeiðiþjóðir eru orðnar sjálfum sér nógar 1 því efni.
Er svo um Breta í bili, þótt líkur séu til, að vaxandi víg-
búriaður kunni að draga nokkuð úr mánnafla við fiskveið-
arnar svo sem frá öðrum greinum atvinnulífsins. Islenzk
framleiðsla er með öllu háð verðlagi á hiniim erlenda mark-
áði, en fari það lækkandi, verður að gera viðeigandi ráð-
stafanir til þess að draga úr framleiðslukostnaðinum. Fram
hjá þessari staðreynd verður ekki sneitt, og við getum
ekki gert ráð fyrir, að við getum búið við sömu kjör og
gekk og gerðist á styrjaldarárunum, er engar hömlur voru
á fisksölu og verðíð miklu hærra, en dæmi eru til.
Togaraverkfallið er þjóðinni alvarleg áminning. Þegar’
einn aðalþáttur aívinnulífsins verður óvirkur, er allir af-
komu almennings stefnt í voða. Sjávarútvegurinn hefir
skapað allan þann erlenda gjaldcyri, sem þjóðin hefir yfir
að’ ráða, en togararnir eru stórvirkustu framleiðslutækin,
sem mestan gjaldeyri hafa skapað. Eigi þeir að liggja að-
gerðartausir enn um stœið, er liætt við, að þjóðin verði að
neita sér um ýmsar lífsnauðsynjar, sem hún er orðin vön
og getur ekki án verið. Miðlunartillaga sáttanefndarinnar
Iri'ggðist á fullri sanngirni, cn var frairi sétt sem síðasta
tilraun, er sýnt var að deiluaðilar sjálfir gátu enga lausn
fundið, en langt bil var á milli þeirra Icrafna, sem fram
voru settar af hálfu sjómanna og þeirra kjara, sem út-
vegsmenn töldu sig geta gengið inn á. Tillaga sáttanefndar-
innar hefir verið felld af báðum aðilum. Övist er um frek-
ari aðgerðir til lausnar málinu, enda sýnist vilji ekki fyrir
hendi íil friðsamlegrar lausnar af háífu dciluaðilanna. Það
má vel vera að sjómenn hafi ráð á að ganga atvinnulausir
mánuðum saman, og að útvegsmenn hafi einnig ráð á að
láta framleiðslutækin liggja ónotuð, en Iivað sem því líð-
ur, er lritt jafnvíst, að þjóðin má ekki við slíkri kyrrstöðu.
Deiluna verður að leysa á sanngjörnum grundvelli og því
fyrr því hetra.
Stofnun greiðslubandalags
Evrópuríkja undirrituð í
París á þriðji
AðiBar eru öBl ríki, sem taka
þátt í efnahagssamvinnu-
stafnuninni.
S. 1. þriðjudag hinn 19. þ.
m. undirrituðu allár með-
limaþjóðir efnahag-ssam-
vinnustofnunarinnar í París
samkomulag um stofnun
greiðslubandalags Evrópu-
landanna.
Island og öll önnur Evr-
ópulönd, sem þátt taka í efna-
hagssamvinnunni, eru með-
limir þessa bandalags.
í Washington fagnaði Paul
Hoffman, framkvæmdastjóri
efnahagssámvmnustofnun-
aririnar i Washington, stofn-
un greiðslubandalagsins, sem
„stærsta sporinu í áttina að
efnahagslegri sameiningu
Evrópuþjóðanna síðan efna-
liagssamvinnustofunin var
sett á Iaggirnar“. Hanil ságði
einnig að „samkomulag um
greiðslubandalagið, sém
virkar aftur fyrir sig til 1.
júli s. 1., færi nú liið lang-
þráða takmark um auðveld-
ari gjaldeyrisyfirfærslur og
aukna verzlun á milli Evr-
ópulandanna nær veruleikan-
um.
Hinn stóri sölumarkaður
meðal 270 milljón ibúa Evr-
ópu, sem verður að eflast ef
að framleiðendur eiga að
selja vörur sínar á lægra
verði og gera almemiingi
kleift að kaupa þær, mun
aukast mun fyrr með
stofnun þessa bandalags, en
hann nmndi ella gera.
Eg lít svo á, að starf-
semi greiðslubandalágsins
muni beinlínis stuðla að
bættum lifsskilyrðum méðal
íbúa Evrópulandanna“.
„Með því að gera sölu á
gjaldeyri í raun og veru
mögulega á meðal ýmissa
Evrópulanda mun greiðslu-
bandáfÉgið efla frjálsari
verzlun á milli þessara landa.
Eiririig nran auldn útrýming
verzlunarhafta, svo sem tak-
mörkun • á magni ýmissa
vörutegunda sem flytja rná
inn til suinra landa, auka
framleiðsluliæfni og verzlun
á meðal meðlimalandanna og
verða til bóta fyrir neytend-
urna. Evrópa stefnir nú að
bættu og ánægjulegra efna-
liagslífi.“
Dirk Stikker, stjórnmála-
ráðunautur efnahagssam-
vinnustofnunar Evrópú og
aðal embættismaður stófnún-
árinnar, sem er- einnig utan-
rikisráðherra Ilollands, lét
eftirfarandi álit í Ijósi í New
York: „Hugmyndin um
greiðslubandalag Evrópu gaf
hvað méslar vonir um meiri
arangur á leið að auknu
frelsi í Evrópu“. Stikker liélt
áfrarn og sagði: „Þessi árang-
ur hefir náðst með þolinmæði
og þrautseigju og liálp frá
öllum meðliiuaþjóðum efna-
hagssamvinnus tofnunar Evr-
ópu. Enda þótt augri heinis-
ins beinist nú að öðrúiri
vandamálum á stoiriun þcssa
bandalags skilið að henni sé
nánar gaumúr gefinn.“
„Stofnun greiðslubanda-
lagsins liefir verið gerð
möguleg fyi’ir enn frekari og
rausnarlegi’i aðstoð, sem
þing og forseti Bandaríkj-
anna hafa heimilað. Nú þeg-
ar grundvöílúrinn hefir verið
lagður fyrir aúknmil mörk-
uðum og méiri fr.unleiðslu,
sem nauðsyrilegt er végna
þess ástands, sein ríkir í al-
þjóðamálum, þá er eg sann-
færður um að öll meðlirna-
lönd efnahagssamvinnustofn-
unarinnar muni nota
greiðslubandalagið lil" aukn-
ingar friði, liagsæld og ör-
yggi í Evrópu“.
Söngkonu
tekið með
hrifningu.
í fyrrakvöld söng Guðrúri
Á. Símonar í Þjóðleikhúsinu
við mikla hrifningu áheyr-
enda, en þar var hvert sæti
skipaö., Forseti íslands, herra
Sveinn Björnsson, var við-
staddur söngskemmtunina.
Söngkonan var kölluð
fram hvað eftir annað og
ætlaði fagnaðarlátum á-
heyrenda tæpast að linna,
enda munu þess fá dæmi að
söngkona hafi verið hyllt
innilegar hér á landi. Þykir
ungfrú Guðrún mjög efnileg
söngkona, og gera sérfróðir
menn sér miklar vonir um
vaxandi frama hennar a
listabrautinni.
Atlantshafs-
sam-
þykkir stofnun
sameiginlegs
her.
Einkaskeyti til Vísis frá U.P.
Atlantshafsráðið, er kom
saman á fyrsta fund sinn
í gær í New York, samþvkkti
að stofnaður skyldi alþjóða-
her til þess að sjá um varnir
Evrópu. Eftir að fundi lauk
í gær var gefin út opinber
tilkynriing um ofangreinda
samþykkt ráðsins. Atlants-
hafsráðið mun taka sér
tveggja vikna þinghlé til þess;
að fulltrúarnir geti rætt við
stjórnir landa sinna um værit-
arilegár uppástungúr um
varnir Evrópu.
Eg held, aö eg glei}'mi tveim-
tir atvikum seint Þau geröust
bæöi í þessari viku — annaö
síödegis á mánudag og hitt í
gærmorgun- En þótt nokkuö
liöi á milli þeirra áttu þau þó
þaö saméiginlegt. aö þau stóöu
bæöi í sambandi viö Geysi —
fund flugmannanna heilla á hufi'
á jöklinum og komu þeirra
hingaö til bæjarins eftir margra
daga dvöl á jöklinum- Menn,
sem liöföu aldrei séö eöa heyrt
flúgmennina nefnda, fyrr en í
sambandi viö hvarf Gey^sis
viknuöu bókstaflega, þegar
þeir frettu. aö flugvélin væri
fundin og öllum óliætt •— og
þeir skömmuöust sín ekki fyrir
aö láta gleði sína þannig í ljós.
.. Og svo komu flugmenn-
irnir í gærmorgun til bæjar-
ins og ástvinir þeirra og aðr-
ir tóku þeim opnum örmum
— það er hverju orði sann-
ara. Þá vöknaði einnig mörg-
um um augu og ekki að
furða, því að áhöfn GeysH
var heimt úr helju.
Þetta var stúrid flugmann-
ánria og þeirra nánustu. Aðrir
komust ekki að, áttu heldur
engan rétt á að trana sér þarna
fram, enda held eg að menn
hal’i ekki gert þaö. Jafnvel for-
liertir bla'öamenn, sem kalla
ekki allt ömmu síná og hiröa
öft ekki urii neina friðhelgi,
höfðu sig; ekki’ í frammi þarna
suöur frá; létu sér nægja aö >
hlýöa á tal nianna, an þéss 'aö
griþa frárii' í me'Ö sþurningum,
eins og þeirra er oft siður-
■Sumum finnst þaö hviml'eiöur
siöur — þeim, sem fvrir því
verða — en öörum ekki og þaö |
eru þeir, sem vilja fá fréttir í
blöðunum og hugsa minnst um
það hvernig þeirra er aflað.
En þegar flugmennirnir
voru búnir að áttá sig á
heimkomunni, vera hjá vin-
urn og skylduliði, þá var
öoru máli að gegna og þá
gafst blaðamönnum kostur á
að tala við áhöfnina og
spyrja hana spjörunum úr.
X
Hvarf Geysis minriir annars
á annaö líkt atvik, sem geröist
fyrir nokkurum árum, þegar
vélbáturinn Kristján var talinn
af eftir margra daga árangs-
lausa leit. Et’tir um þaö bil
hálfan mánuö — ef eg man rétt
— kom hann að landi aftur og*
mennirnir björguöust allir,
þrátt íyrir vplk og skipbrot v,m
siöir, því aö bátnum var siglt
4 lan'd: sufmr i Höfnum. Þarna
sregnir í rauriinni áTvég' .sama.
iuáli. Leitaö er aö báöum, en
leitin ber engan árangur, enda
þótt leitaö hafi veriö á gríöar-
stóru svæði- En gæían var báö-
um hliÖliöU og skilaði þeiin
héih t heini, þótt vonlítið þætti
sur> u þegar á leiö-