Vísir - 13.11.1950, Blaðsíða 5

Mánudaginn 13. nóvember 1950
V I S I R
9
ramfarir og
tækni
Fyrirrennar bifreiða vorra
tíma smíðaðir fyrir 200 árum
JVeaw.áoiif ítjrsisMr Sratn
wae&iI hseejsmyneSiwea.
Þótt saga bifreiðanna sé
ekki mjög löng eða rúmlega
hálfrar aldar. bafa mennirn-
ir þó reynt í tvær aldir að
smíða slíka vagna.
Rifreiðaiðnaðurinn er
stærst allra einstakra iðn-
greina i heiminum og er þó
ekld langt síðan það var við-
lcvæðiS, þegar menn fóru að
nota þessi farartælci, að liest-
urinn væri tryggari.
Það er sennilegt, að hugs-
uðurinn Sir Isalc Newton hafi
fyrstur manna komið fram
með hugmyndina um farar-
tæki, sem mjög líktist bifreið,.
en orkan átti að vera gufa og
hún átti að hreyfa farartækið
c:ns og blásturlireyflar voi’ra
daga íireyfa flugvélarnar.
Síðar kornu fram hugmynd-
ir um svipuð farartælti og <
átti að kfiýja þau með seglum,
úrverki, stiga þau og þar
fram eftir götunum.
og var af frönskum ættum.
Yar lireyfillinn einn „cvlind-
er“, hálft annað hestafl, og
knúði vagninn 10 km. á 90
mínútum, en það þótti skilj
anlega stórfurðulegt á þeim
tímum.
Það var þó ekki fyrr cn
1895, sem George Selden tók
út einkaleyfi á fyrstu bifreið
imii með slíkum hreyfli, en
siðan byggðu Duryea-bræður
tveggja cylindra bíllireyfil og
settu farartæki sitt jafnframt
á loftbarða. Árið eftir smíð
aði félag þeirra bræðra 13
slika vagna og er það fyrsta
fjölframleiðslan af þessu tagi
i heiminum.
Ford kemur
til sögunnar.
Ford, bóndinn, sem varð
stóriðjuhöldur, gerði árum
saman tilraunir með benzín-
Iireyfla, áður en liann byrjaði
fi’amleiðslu á bilum sínum,
en árið 1903 bauð félag hans
fyrstu bifreið sína tli sölu.
Upp frá því voru framfarirn-
ar allöi'ar.
Siðan á bernskudögum bif-
reiðanna í Bandai'íkjunum
fyrir liálfri öld hafa um 1500
fyrirtæki sent 2500 mismun-1
andi tegundir ó markaðinn,1
þótt fáar tifi enn. Framléiðsl-
an er í heild á þessunx tírna
orðin yfir 100 millj. bíla og
um þessar mundir eru um
40 milljönir bíla
Bandaríkjunum.
í notkun í
á vegum er
hið ákjósanlegasta.
Mallewadingar roi’ii ítjrsí■
ir til í þessu efwai.
Frakki fyrstur.
En árið 1769 gerðist það,
að Nicholas Joseph Cugnot,
íranskur lierverkfræðingur,
smiðaði eittlxvert fjrrsta sjálf-
lireyfanlega fai’artækið, sem
segja má, að hafi vei’ið und-
anfari bifrdðar vorra daga.
Cugnot notaði gufuorku og
náði farartæki hans þriggja
kílómetra hi’aða á kluldcu-
stund, en böggull fylgdi
skammrifi, því að gufuoi’kan
var.upp etin eftir 10 mínútna
akstur. En Cugnot var samt
hrautrjíðjandi á þessu sviði.
Á ártinum 1786—1838
smíðuðu inenn á Englandi
möi-g farartæki, er voru í lík-
iiigu við þetta. Voru þau með
3—-6 hjólum, en sum notuðu
„fælur“ til að þoka sér á-
fram. Var þai*na um talsverð-
ar framfarir að ræða, er 'ár-
m liðu, en svo tók fyrir slík-
ar farartækjasmíðai’, þvi að
á þau var lagður lxár vega-
skattur, þau máttu ekki faia
hraðar en 6 km. á klst. og svo
komu jánibrautirnar til sög-
unnar. Auk þess vai'ð maður
að ganga á undair liverri „bif-
i eið“ og vai'a vegfarendur við
komu þeirra.
Bandaríkin.
í Bandaríkjuuuxn var fyrsti
farþegayagninn af þessu tagi
smiðaðuv áx'ið 1805 og hét sá
Oliver Evans, sem það gerði.
Kalia Bandai'ilcjamenn þann
vagn „fyrstu bifreiðina“.
Ilann var knúinn gufu, en
fvrsti hreyfitlinn, þar sem
oi'kan byggðist á spi'engingu
í bullustrokki, var smiðaður
árið 1863 af manni, sem hét
Jean Joseph Etienne Lcnoir
Tíu kílómelra kafli á ein-
um fjölfarnasta þjóðvegi
Bandaríkjanna hefir verið
lagður gúmmíslitlagi.
Vegarkafli þessi er í
Massachusettsfyllci á yéginum
frá Floridaslcaga norður til
landamæra Kanada. Er
gúmmílagið lagt ofan á gam-
alt og margviðgert steinlag
og er raunar blanda af as-
falti og gúmmiblöndu, sem
nefnd er „Suvfa-Sealz“, scm
United States Rubber-félagið
liefir fundið upp. Gera vega-
vei'kfræðingar sér vönir um,
að slitlag þetla verði a. m. k.
tvisvar endingarbetra en
venjulegt asfalt-Iag.
Slílct slitlag var sett á veg
þenna fyrir rúmu ári og eftir
veturinn varð eldci vart
neinna skemmda af völdum
frosls eða af öðrum sölcum.
Asfaltlag, sem sett var við
hliðina á gúmmílaginu, liefir
hiiisvegar slitnað til muna.
Hollendingar
voru fyrstir.
Hollendingar urðu annars
þjóða fyrstir til að setja
gúmmíslitlag á vegi, bæði
lieima fyrir og i Indonesíu.
Gerðu þeir jxetta fyrst fyrir
15 árum á eyjunni Java en
sí'ðar í Hollandi. Hjá Rotter-
dam cr mjög mikið notaður
vegarlcafli, sem sýnir raun-
verulega ekkert slit eftir 12
ára notkun. Viðhald liefír
eldcert verið á þeim tima.
Gúmmíslitlag er talið liafa
minni liættu í för með sér
fyrir vegfarendur en önnur
slitlög. Bifreiðar geta stað^
næmzt á skemmri spótta á
þeim og gúmmíið verst einn-
ig betur ísiiigu.
-----4.----
Hraðvaxandi tré
til pappírsgerðar.
I Indlandi eru nú gerðar
tilraunir með ræktun trjá-
tegundar, sem vex svo fljótt,
að ef viður úr henni væri not-
aður til pappírsgerðar, mundi
pappírsverð lækka til muna.
Eru fá ár siðan menn veittu
viðurtégund þessari eftirtekt,
en fyrir ári hófust tilraunir
með ræktun trjáa þessarra
fvrir alvöru. Er það indversk-
ur iðjuhöldur, sem stendur
straum af lcostnaðnúm og
gerir sér vonir um að gera
Indland að miklu pappirs-
framleiðslulandi í framtíð-
inni, ef tilraunirnar ganga að
óslcum.
ítalir eru í þann mund að
hefja virkjun hvers eins við
Larderello, nærri Livorno, og
á virkjunin að kosta um 55
millj. kr.
Umhvcrfis bæinn Larder-
ello i— Ilveragerði ítala
eru fjöhnargir gufu- og
vatnshverir og liafa ítalir
vii'lcjað marga þeirra, en með
aðstoð Marsliallf jaf .ætla þeir
nú að auka virkjunina, til
þess að geta tii muna dregið
úr imiflutningi á kolnm.
Hver sá, sem um ræðir -liér
,að ofan, á að geta lramleitt
um 75.000 kílóvött.
Gríðarstórar vindmyllur til
raforkufrantleiðslu.
Ein verður reist á Orkneyjum,
önnur líklega í Slésvík.
Washington (UP). — Þess
verður kannske elcki langt að
bíða, að gríðarstór vindmylia
sjái öllum Orkneyjum fyrir
þeirri raforku, sem eyja-
skeggjar þarfnast.
Menn telja, að vindmyllur
liafi fyrst verið notaðar á 12.
öld og liafa þær létt mörgum
manninum lífsbaráttuná sið-
an, enyegur þeirra hefir farið
minnlcandi síðustu manns-
aldrana eða síðan raforkan
lagði lieiminn undir sig. En
nú ei'u horfur á því, að þessir
gömlu andslæðing-ar Don
Quicliotes komist til vcgs á
ný og el' í ráði, að byggð verði
á Costa-liöfða í Orkneyjum
vindmylla til rafmagnsfram-
leiðslu fyrir eyjarnar. Er
mjög vindasamt á þessum
slóðum, svo að myllan ætti
að geta fullnægt raforkuþörf
eyjanna.
Stærsta vind-
rafsíöðin.
Þetta er elclci gert út í blá-
mn, því að árið 1941 var
byggð slílc risavindrafstöð í
Vermont-fylk í Bandarikjun-
um. Var mylluturninn, sem
er í laginu eins og Eifell-
turninn, 110 feta hár, en milli
vængjabrodda eru 174 fet.
Ilefir vindrafstöð þessi gefist
mjög vel, svo að verlcfræð-
ingar, er starfa á vegum
Marshall-aðstoðarinnar
livetja til þess, að slílcar raf-
stöðvar sé reistar, þar sem
vatn er af slcornum slcammti.
Hefir til dæmis lcomið til
orða, að reist yrði 1000 feta
há vindrafstöð í Norður-
Þýzkalandi, er sæi Slésvík og
Iloltsetalandi fyrir raforlcu.
----♦-----'
„Fer í eld og
brennur ekki66
Enskur uppfinningamaður
hefir fundið upp tvennskon-
ar „vosklæði‘‘ — önnur sem
þola eld en hin kulda í vatni.
„Eldlclæðin“ eru ætlus
mönnum, sem þurfa að
slölclcva eld í brennandi flug-
vélum, en liin verja flugmenn
því að verða innlculsa, þótt
þeir hrapi í sjó i Ishöfunmn.
Eiga menn að þola að vera
45 mín. í C vatni án
þess að finna til óþæginda og
stundum saman, án þess að
láta lifið af kulda. Þessi klæði
vega aðeins 2 lcg. „Eldklæð-
in“ þola að sögn nærri 1100°
C hita.

Á fyrirmyndarbúi einu í Bandríkjunum eru kýrnar mjólk-
aSar á 75 cm. háurn palli, sem þær ganga upp á, á leið-
inni inn í fjósið. Getur sami raaður séð um að mjólka
ívær kýr í eiltu, en alls er liægt að mjólka 16 kýr á klst.
með þessari aðferð, sem eykur mjög á hiremlæti og er
fljótai'i, en þegar mjaltamaðminn. þarf að ganga á milli
kúnna með mjaltavélina.