Vísir - 09.05.1952, Page 4

4
V f S I B
Föstudaginn 9. maí 1852
DAGBLAB
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Símar 1660 (finun línur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Til Grwenl&nds I
Tvær vetrarvertíðir á íslenzk
— ekki aðeins ein.
Ófullnægjandi ItafnarskHyrði.
Inorðangarðinum, sem staðið hefur undanfarna daga, hefur
sannast að hafnarskilyrði eru allsendis ófullnægjandi hér í
bænum. Reykjavíkurhöfn er lítil og í rauninni byggð af van-
efnum, enda hefur höfuðborgin orðið afskipt er framlög til
hafnargerða hafa verið ákveðin. af ríkisins hálfu. Höfnin er
opin gegn norðaustri og vindur og snjór nær sér þar vel upp,
þannig að oft er ókyrrt innan við hafnarmynnið og skipalægi
•ótryggt við bryggjur utanverðar.
Á undanförnum árum höfum við íslendingar fest eitthvað
um 200 millj. kr. í nýbyggingu botnvörpunga, sem vafalaust
eru góð skip, sem flytja mikla björg í bú. Virðist þá illa að
þeim búið þegar skipin eru látin berjast við hafnargarða í
aftakaveðrum, enda hætt við að þau láti á sjá við slíkt hnjask
og kosti þá aukið viðhald að sama skapi. Á sama tíma liggja
svo önnur skip, svo sem Hæringur, í tryggu lægi í höfninni
innanverði og við bryggjur, þar sem togarar ættu að athafna
sig. Eins og sakir standa eru togararnir hálfgerðar hornrekur
innan hafnarinnar, sem eðlilegt er, þar sem umferð og afgreiðsla
skipa er hér mikil á litlu hafnarsvæði.
Óheppileg ráðstöfun var að víkja algjörlega frá fyrirhuguðu
skipulagi hafnarinnar, þar sem togurum var ætlað afgreiðslu-
svæði í höfninni vestanverðri allt frá Örfirisey og inn til Fisk-
iðjuversins. Faxaverksmiðjan var látin sitja fyrir þörfum tog-
aranna, þótt bæjarfélagið lifi að verulegu leyti á rekstri þeirra,
en af byggingu verksmiðjunnar leiddi að ofangreint hafnar-
svæði er ekki notað til neinnar afgreiðslu skipa og verður vænt-
anlega ekki í framtíðinni. Er nú hafnargerð inn við Laugar-
nesstanga í uppsiglingu, sem verður bæði kostnaðarsöm og
tímafrek. Nauðsyn ber þó til að því verki verði hraðað og
sýnist ekki fráleitt að ríkið legði sitt af mörkum lögum sam-
kvæmt til slíkrar hafnargerðar, enda á það vissulega hagsmuna
að gæta í þessu sambandi.
Af því rúmleysi, sem nú er við bryggjur innan hafnarinnar,
leiðir aftur að öll afgreiðsla togaranna verður dýrari og erfiðari,
en þyrfti að vera og er það út af fyrir sig baggi á útgerðinni,
sem stendur nú mjög höllum fæti.
Kollurinn á Öskjuhlíi.
Ifyrra var hafist handa um að prýða Öskjuhlíðina og var
grjótti rutt á burt af kolli hennar, sem faldaði grænu á
haustmánuðum. Er þetta lofsverð framkvæmd, með því að
hlíðin var áður grá og grýtt og öll hin ömurlegasta. Hug-
myndir hafa verið uppi um að prýða hlíðina með trjágróðri,
sem virðist sjáfsagt, enda í raunínni leitað langt yfir skammt,
er Reykvíkingar leggja leið sína upp til Heiðmerkur og gróður-
setja þar tré, en láta Öskjuhlíðina umhirðulausa og í vanhirðu.
Er þetta ekki sagt til að rýra gildi framkvæmdanna í Heiðmörk,
sem eru mjög lofsamlegar, en hitt er illt, ef önnur jafnnauð-
synleg verk eru látin mæta afgangi, einkum er þau stuðla að
aukinni prýði bæjarins sjálfs, svo sem trjágróður á Öskju-
hlíð myndi gera.
Skilyrði til trjáræktar í hlíðinni sunnanverðri eru vafa-
laust mjög góð, enda taka tré, sem þar hafa verið gróðursett,
góðum framförum. Þótt þar hafi til skamms tíma ekkert frið-
land verið, vegna ágangs sauðfjár bæjarbúa, gegnir nú nokkuð
öðru máli, þar sem fjárskipti fara fram og öllu sauðfé bæjar-
búa hefur verið slátrað vegna þeirra. Ætti að banna allt sauð-
fjárhald á bæjarlandinu, með því að það verður að telja frekar
til gamans en gagns, fyrir þá sem slíka atvinnu stunda, en
samfara henni er margvislegur ami fyrir aðra bæjarbúa, sem
einnig sýnast eiga fullan rétt á sér og sínum eignum. Ef unnt
reyndist að koma upp álitlegum trjágróðri í Öskjuhlíðinni allri,
væri þarna ákjósanlegur skemmtilstaður fyrir Reykvíkinga, í
hæfilegri fjarlæg frá öllum bæjarhlutum.
Hljómskálagarðurinn er mikil bæjarprýði og þar una sér
margir vel í frístundum, en eðlilegt væri að sá garður yrði
stækkaður allt suður að flugvelli, en því næst tæki gróður-
lundurinn í Öskjuhlíðinni við og yrði þá fullnægt útivistarþörf
þess fólks, sem ekki getur sótt til háfjalla, en verður að sætta
sig við nágrennið og láglendið. í þessu sambandi væri athugandi,
hvort ekki mætti nota starfskrafta ungliða, sem eru að ein-
hverju leyti á vegum bæjarfélagsins í uppeldisskyni, auk þess
sem bærinn léti nauðsynlegan vélakost í té til framkvæmdanna.
Framkvæmdum-ætti að hraða sem-mest, með því að árangu-
rinn lætuT á sér standa, þar til trjágróður getur tekið eðlilegum
iramförum og, náð sómasamlegum vexti.
Nú mun vetrarfiski Norð-
manna við Lófót vera lokið. Sú
vertíð hefir staðið síðan í jan-
úar eða næstum því frá ára-
mótum.
Hvað gera norsku fiskiskipin
þá nú?
Þau færa sig norður á Finn-
mörk. Þar hefst um þetta leyti
önnur þorskvertíð fyrir norsk
skip. Alloftast varð, meðan eg
þekkti til, heildarafli Finnmerk
urvertíðarinnar heldur minni
en vertíðarinnar við Lófót, en
stöku sinnum varð hann þó
meiri. Tala skipa í Finnmerk-
urfiskinu var lægri en við
Lófót, og veiðitíminn styttri
eða fram í miðjan júní eða þar
um bil.
Upp úr því fóru norsku skip-
in á síldveiðar við ísland, og er
þau komu heim frá íslandi, beið
þeirra veiði eða önnur störf við
strönd Noregs. Norsku skipin
voru, og eru í starfi allan
ársins hring.
Hið mesta mein ísl. bátaút-
gerðar er það, að skipin eru
ekki höfð í arðbæru starfi nema
stuttan tíma á útmánuðum.
Þeim er lagt í höfn eða þau
höfð í taprekstri allan hinn
hluta ársins.
Hvernig á íslenzkur útvegur
að geta keppt við útgerð ann-
arra þjóða með þessu móti?
Annars eins vesaldarháttur á
útgerð og þetta er hvergi til á
allri guðs grænni jörð.
Það er öldungis óhugsanlegt,
að ísl. bátaútgerðin geti keppt
við fiskveiðar annarra þjóða
meðan hún hefir á sér slíkan
steinaldarbrag, og hefst ekkert
að á veðurblíðasta tíma ársins,
vorinu.
Leiðin út úr þessum vand-
ræðum er veiðar við Græn-
land, að minnsta kosti vor og
haust.
Litlu vélbátarnir geta að svo
komnu ekki stundað veiðar við
Grænland nema frá höfn þar.
En vélskipum, sem eru ca. 100
tonn og þar yfir, er vandalaust
að veiða með línu að vorinu,
salta í lestarnar og sigla hingað
með aflann.
Að vorinu geta slík skip hæg-
lega farið tvær ferðir til Græn-
lands áður en síldveiði byrjar
hér við land. Og einmitt þessir
vormánuðir eru bezti veiðitím-
inn við Grænland. Á línu geta
menn þá átt von á að fá gildan
þorsk á annan hvern öngul og
stundum er fiskur á hverju
járni. Á þessum vormánuðum
er aflinn á 140 faðma dýpi og
dýpra, og það má gera ráð fyr-
ir nokkrum straumi með norð-
urfallinu. Lítið ekki við veiði
á minna dýpi en 130—140 föðm-
um.
Það, sem menn fyrst og
fremst þurfa að aðgæta, er að
fara ekki til Grænlands með ó-
nýta vél, og þar næst það, að
hafa eins marga og verkmikla
menn á bátum og hann getur
haft, því þegar til Grænlands
kemur, er aflinn svo mikill, að
aðgerðin er aðalatriði veiðanna.
Séu nægir menn til aðgerðar,
tekur það aðeins stutta stund að
fylla skipið við Grænland.
Þrjóti eða skemmist beitan,
ættu menn ekki að setja það
fyrir sig, því meðan fiskurinn
er á djúpmiðunum þar, mun
hann gleypa allt matarkyns,
sem hann sér í sjónum. Vel
ættu menn og að vera búnir
gegn vosi og kulda.
Síðastliðið sumar fyllu ísl:
botnvörpungarnir sig á skömm-
.um tíma við Grænland. Sú
veiði var aðeins reitingsafli
móti þeim uppgripum, sem
menn eiga víst nú meðan þorsk-
urinn stendur á djúpmiðunum
við Grænland, saman þjappað-
ur og afkróaður þar af kalda
sjónum eins og fé í rétt.
Þótt stóru vélbátarnir bæti
þannig 2—3 förmum af stöðn-
um saltfiski við vetraraflann
sinn á tímabilinu frá vertíðar-
lokum og fram að síld, skerðir
það í engu möguleika þeirra
til að fara á síldveiðar í tæka
tíð við Norðurland.
Og þótt stóru bátarnir að
síldveiðinni lokinni sæktu sér
í haust 2—3 saltfisksfarma til
Eystribyggðar, mundu þeir ekki
með því fyrirgera sumaraflan-
um, sem þeir eru búnir að fá.
Færeyingahöfn er opnuð 1.
maí.
Jón Dúason.
Churchill fær sér
heyrnartæki.
Einkaskeyti frá AP. —
London í morgun.
Winston Churchill forsætis-
ráðherra er nú farinn að heyra
allmiklu verr en áður — enda
orðinn 77 ára.
Var svo komið, að hann átti
bágt með að heyra ummæli
andstæðinga á þingfundum, svo
að hann fékk sér lítið og hand-
hægt heyrnartæki og notar það
nú. Stendur heldur ekki á svör-
um hans frekar en áður, er
heyrnin var í fullkomnu lagi.
á Filipseyjum.
Einkaskeyti frá AP. —
Manila í morgun.
Innan skamms hefjast hér
réttarhöld yfir amerískum
manni, er verið hefir einn af
foringjum Huk-samtakanna
undanfarin þrjú ár.
Maður þessi var handtekinn
fyrir fáum vikum, og hafði þá
leikið lausum hala í fjöllum
landsins um þrjú ár. Mun hann
vera eini hvíti maðurinn I liði
kommúnista á Filipseyjum.
Athugið!
Smáverzlun óskast til kaups.
Tilboð merkt: „Áhugasemi
— 130“ sendist afgr. Vísis.
BERGMAL ♦
Arnasafn.
Oft veltir lítil þúfa þungu
hlassi, sagði kunningi minn við
mig um daginn. Hann átti við
það, að hundrað krónu gjöf frá
manni, er vildi ekki láta nafns
síns getið, hefði komið af stað
mikilli skriðu. Maðurinn gaf
þessar krónur til væntanlegrar
byggingar yfir Árnasafn, og
með gjöf sinni gaf hann for-
dæmi, sem margir hafa fylgt
síðan. Og af því að 100 krón-
ur teljast ekki mikill peningur
hér á landi nú, er víst óhætt að
líkja „þeim bláa“ við litla þúfu.
Prófsteinninn.
Mér flugu þessi orð í hug í
gær, þegar eg snæddi hádegis-
verð með nokkrum kunningj-
um í veitingahúsi einu hér í
bænum. Einn í hópnum tók svo
til orða, að íslenzka þjóðin ætti
ekki skilið að fá neitt af hand-
ritunum aftur, ef hún sýndi
ekki þann manndóm að leggja
af mörkum ziægilegt fé :til
byggingar yfir safnið — í
frjálsum samtökum og með
glöðu geði. Og þetta er rétt —
með því að efla sjóðinn sýnum
við, hvort okkur er það raun-
verulega áhugamál að fá hand-
ritin eða við erum aðeins að
sýnast.
Gjafir
streyma að.
Um leið og þessi maður, sem
getið er hér að framan hafði
mælt þetta um söfnunina og
handritin, lagði hann fram 500
krónur, sem eru hans skerfur
til þess að þetta mál komist í
höfn. Og svo vildi til, að þarna
voru fleiri, sem litu sömu aug-
um á þetta, því að hann hafði
varla sleppt orðinu, þegar ann-
ar lagði fram 1000 krónur.
Undirtektirnar
eiga að vera svona, og eru
það vafalaust, þar sem menn
koma saman og ræða þetta
mál af sama áhuga og þar sem
eg var staddur. Þótt upphæðii
veki því meiri gleði, sem húi
er hærri, er krónutalan þó ekk
aðalatriðið. Það, sem mesti
máli skiptir, er að allir legg
hönd á plóginn og hver gef
eftir sinni getu. Þegar svo verð
ur komið, að hver og einn get
ur sagt, að hann hafi lagt steii
í bygginguna yfir safnið, höfun
við bætt enn einni sönnuninn
við þær, sem fyrir eru, fyri
því, að við eigum rétt til hand
ritanna og verðskuldum ai
endurheimta þau.
Gáta dagsins.
Nr. 117:
Fitna eg aldrei, fæðu þótt
eg fái nóga,
frá mér hana drengir draga,
dugir eigi slíkt að klaga.
Svar vi8 gátu nr.116:
Varða.