Vísir - 31.10.1952, Blaðsíða 4

VlS IB
Föstudaginn 31. október 1952
DAGBLAÐ
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Hundrað ára afmælis barna-
skóla Eyrarbakka mmnst
með viihöfn.
Austræn skurðgoðádýrkun.
Þar, sem fáfræði er mest meðal almennings, hefur ávallt þótt
góður siður, að taka þá menn í guðatölu, sem hafizt hafa til
valda og stjórnað með harðýðgi. Hefur þessa einkum gætt í
Austurlöndum og ekki hafa Rússar farið alveg varhluta í þessu
efni. Frá því er Rasputin leið, sem um skeið var átrúnaðargcð
rússnesku þjóðarinnar, hafa aðrir menn og valdameiri skípað
sess hans, umvafðir geislabaug Marx-Lenin-Stalinismans í
augum almennings. Mun þó núverandi einvaldi Ráðstjórnar-
ríkjanna hafa komist einna næst því að vera tekinn í guðatölu
í lifandi lífi, svo sem ljóðaskáld og rithöfundar lýsa fagurlega.
íslendingum hefur aldrei verið sú list lagin, að falla fram
og tilbiðja einstaklinga í lifanda lífi, og ýmsum hefur jafnvel
þótt lítið til trúrækni okkar koma, þótt það sé ástæðulaust.
Fáar þjóðir hafa verið trúrri páfdóminum, en jafnframt ör-
uggari í lútherskum sið, en þeir, sem ekki hafa fundið þar
fullnægju hafa leitað til ýmissa öfga og reynzt þar vel hlut-
gegnir upp á norræna vísu. Marx-Lenin-Stalinisminn hefur átt
nokkur ítök hér á landi og sanntrúaðri sálir munu vart finnan-
legar, en þær sem hneygst hafa til slíks átrúnaðar. Þessu til
sönnunar mætti nefna, að nokkrir íslenzkir menn hafa að undan-
förnu dvalið austur í Moskva og setið þar við fótskör meistarans.
Formaður íslenzku kommúnistaflokksins Brynjólfur Bjarna-
son, hefur flutt ávarp á 19. þingi kommúnistaflökksins þar
austur frá, sem verðskuldar nokkra athygli hér á landi. í ræð-
unni lýsir hann yfir því, að íslenzki kommúnistaflokkurinn, sem
hafi að baki sér 20 af hverju hundraði kjósenda, berjist gegn
hinni amerísku heimsveldisstefnu og hafi þar forystuna. Há-
marki hafi baráttan náð í átökum 30. marz 1949, sem fram fóru
við Alþingishúsið sællar minningar, en það hafi aftur ieitt
til þess að margir þátttakendur hafi verið fangelsaðir og leiddir
fyrir rétt. í þessu sambandi er vert að minnast þess, að öll við-
leitni sakborninga fyrir íslenzkum dómstólum, beindist að þ'ú
fyrst og fremst, að afneita skipulagðri mótspyrnu á flOx.k;ins
vegum, en nú stærir formaður kommúnistaflokksins sig af því
austur í Moskva, að flokkurinn hafi staðið fyrir mótspy.nunni
og ofbeldisaðgerðunum 30. marz.
Brynjólfur Bjarnason lýsir ennfremur yfir því, að því að-
eins geti íslenzki kommúnistaflokkurinn veitt amerískri heims-
valdastefnu andstöðu, að hann njóti stuðnings þjóða, — og þá
fyrst og fremst Ráðstjórnarríkjanna, — sem hafi á að skipa
600.000.000 manna, sem hafi brotist undan áþján heimsveidis-
stefnunnar. Auk þess standi hinar mörgu milljónir stvíðandi
verkalýðs auðvaldsríkjanna kommúnistamegin í baráttunni, og
því aðeins geti hið fámenna, óvopnaða land okkar barist árang-
ursríkri baráttu gegn stærsta ríki heimsveldisstefnunnar. Ræðu
sína endaði Brynjólfur Bjarnason á þessa lund: „Lengi lifi hinn
dýrðlegi kommúnistaflokkur Sovétríkjanna, brjóstvörn íriðar-
ins, von hins undirokaða mannkyns. Lengi lifi hinn mikli i-;ið-
togi hans, félagi Stalin.“ Segið þið svo að Brynjólfur hafi ákki
fallið fram og tilbeðið, enda hlaut hann að launum lófatak,
auk þess sem allir risu úr sætum fyrir Stalin (væntanlega) í
ræðulokin. Svona fara þeir að því austur frá, en eitthvað cr
þetta óskylt íslenzkri þjóðarsál.
Almenningi kemur ekki á óvart, þótt íslenzkir kommúnistar
séu dyggir í þjónustu við félaga Stalín og heimsveldisstefnu
hans. Hitt er öllu furðulegra að foringi þeirra skuli stæra sig af
afbrotum, sem flokkur hans hafi staðið fyrir en afneitað fyrir
íslenzkum dómstólum. Slík tvöfeldni er tæpast réttlætanleg,
og ætti að gefa efni til frekari rannsókna. Að vísu er vitað að
einn af leiðtogum kommúnista, maður í málflutningsmanna-
stétt, taldi viðeigandi á opinberum fundi, að hvetja flokksbræður
-sína til að sýna íslenzkum dómstólum vanvirðu og segja þar
ekki sannleikann frekar en hentað gæti málstaðnum. Austur í
Moskvu er hinsvegar allt greiðara um játningar, og vekur það
grun um að „sjálfstæðisbarátta“ íslenzkra kommúnistaflokks-
ins hér heima fyrir sé ekki rekin af fullurn heilindum, heldur
miklu frekar sé þar um að ræða þjónustu við þá heimsvelda-
stefnu, sem öllu ræður í Evrópu austanverðri og seilzt hefur til
áhrifa vestur fyrir álfuna miðja.
íslenzkur almenningur mun líta svo á, að sjálfstæðisbar-
átta þjóðarinnar verði háð með heppilegra móti en þjónustu
við erlendan málstað og heimsvaldastefnu, en svo sem kunnugt
«r hafa kommúnistar lýst yfir því og fylgt fram frá upphafi,
að þeir stefni að heimsyfirráðum. Austur í Moskvu telur
Brynjólfur Bjarnason einnig, að hjálpar og öryggis sé að leita
til hinna kommúnistisku einræðisþjóða, sem hafi á að skipa
ótölulegum mannfjölda. Felzt ekki í því nokkur viðurkenning
^f hálfu for.mannsins um þjónustusemi flokks háns?
Minningarhátíð um 100 ára
afmæli barnaskólans á Eyrar-
bakka, fór fram laugardaginn
25. október sl., því þann dag
voru rétt 100 ár liðin frá því
að skólinn var settur fyrsta
sinni.
Kl. 1 e.h. fóru bifreiðar að
streyma í þorpið, bæði einka-
bílar og áætlunarbílar, og kl. 2
þegar hátíðin hófst í barna-
skólanum, var álitið að um 200
aðkomumenn væru mættir.
Allir hreppsbúar sem ekki voru
önnum kafnir, voru þá sem
óðast að mæta.
í skólanum, sem og öðru sam-
komustöðum hafði verið komið
fyrir gjallarhornum, svo að það
fólk sem ekki komst inn í hús-
in, gætu notið þess sem fram
færi. Veðrið var eins gott og
frekast varð á kosið á þessum
tíma árs, sólskin og hiti.
Hátíðin hófst með því að
kirkjukór Eyrarbakkakirkju
söng eitt lag. Því næst tók
formaður skólanefndar til máls,
bauð alla viðstadda velkomna
til hátíðarinnar, lýsti hana
setta, og flutti því næst ræðu
þar sem hann skýrði frá til-
drögum að stofnun skólans,
aldarhættinum er þá ríkti hér á
landi, og sérstaklega í hérað-
inu, og minntist síðast aðal-
stofnenda skólans þeirra: Páls
Ingimundarsonar prests að
Gaulverjabæ, Þorleifs Kol-
beinssonar hreppstjóra á
Stóru-Háeyri og Guðmundar
Thorgrímsens verzlunarstjóra á
Eyrarbakka. Því næst flutti
skólastjórinn Guðmundur Dan-
íelsson ræðu um skólann í dag,
og framtíð hans. Þessu næst
fluttu þeir ræðu fræðslumála
stjóri Helgi Elíasson og nám
stjóri á suðurlandi Bjarni Jóns-
son. Eftir ræðuhöldin sungu
barnaskólabörn nokkur lög.
Að loknum hátíðahöldunum í
skólanum, var gengið í kirkju-
garð sóknarinnar, og þar lagði
formaður skólanefndar blóm-
sveig á leiði Péturs Guðmunds-
sonar skólastjóra, var blóm-
sveigurinn frá skólanum og
gömlum nemendum hans hér á
Eyrarbakka. Annan blómsveig.
á leiðið lagði biskupinn frá
nemendum Péturs heitins í
Reykjavík.
Kl. 5 hófst guðsþjónusta í
kirkjunni. mættu auk safnaðar-
fólks og annara gesta Forseti
Islands og biskup, sem að lok-
inni guðsþjónustu fluttu ræð-
ur í kirkjunni. Úr kirkju fóru
svo boðsgetir til samkomu-
hússins þar sem sest var að
borðum og drukkið kaffi. Und-
ir borðum voru fluttar ótal
ræður, þar töluðu meðal ann-
ara: séra Jóhann Briem prestur
á Melstað, Helgi Hallgrímsson
Rvk, Páll ísólfsson, Ingimai'
Jóhannesson ftr. frú Elísabet
Jónsdóttir Rvk., Maríus Ólafs-
son Rvk., E. Ragnar Jónsson
Rvk., A. Bergmann Rvk. og
Ðagur Brynjólfsson, Selfossi.
Kl. 91/2 hófst svo kvölddag
skrá hátíðarhaldanna, með
söng skólabarnanna. Því næst
var samfeld dagskrá: 1. Fyrsti
skólanefndarfundurinn 17. des.
1850, þar komu fram stofn
endur skólans þeir: séra Páll
Ingimundarson, Þorleifur Kol
beinsson og Guðm. Thorgrím-
sen, sem fluttu hvatningarræð
ur um stofnun barnaskóla á
Eyrarbakka., 2. Lesin ræða sem
frú Eugenia Nielsen flutti á
skólanefndarfundi um 1902, 3.
Kafli úr ræðu Péturs Guð-
mundssonar um 1892 og 4. Kafli
úr ræðu Aðalsteins Sigmunds-
sonar skólastj. um 1919. Því
næst töluðu fjögur börn úr
skólanum um viðhorf sitt til
skólans og framtíðaróskir
skólabarna, og þar næst flutti
Guðmundur Þórarinsson kenn-
ari kvæði. Hátíðin endaði með
söng kirkjukórsins undir stjórn
frú Ingibjargar Einarsdóttur.
Skólanum bárust margar og
veglegar gjafir, sem ýmist voru
afhentar á hátíðinni, eða voru
í smíðum en ekki tilbúnar enn,
og verða afhentar síðar.
Hátíðin tókst framúrskarandi
vel. — Fréttaritari. —
Nýtt tímarit
hefur göngu.
Nýlega hóf göngu sína hér í
bænum nýtt og einkar snoturt
tímarit, sem nefnist „Heimilis-
blaðið Haukur“.
Útgefandi ritsins er Blaða-
útgáfan Haukur, en ritstjóri er
Ingólfm- Kristjánsson blaða-
maður við Alþýðublaðið.
Þess má geta að fyrir rösk-
lega hálfri öld hóf skemmtirit
göngu sína hér á landi með
þessu sama heiti og náði það
geysi vinsældum meðal al-
mennings. En hinsvegar háði
það blaðinu þá hve fólksfæðiri
var mikil í landinu og fólkið
lítt aflögufært til bóka- og
blaðakaupa.
En nú er Haukur kominn aft-
ur af stað og í nýjum búningi,
smekklegum í hvívetna. Efní
fyrsta blaðsins er m. a.: grein.
eftir Björn Th. Björnsson um
Leonardo da Vinci, smásaga
sem nefnist: Er engum karl-
manni hægt að treysta?, frá-
saga um eiturlyfjanotkun, grein
um stöðuval, grein um Alfre'ð
Andrésson leikara, smásaga er
nefnist „Tígrisdýrið í Hænu-
vík“, önnur saga sem heitir
„Hjúskapartilboð“, stutt sam-
tal við blómadrottninguna nýju,
Hebu Jónsdóttur, og auk þessa
ýmsir stuttir þættir fyrir karla
og konur, þrautir og skrítlur,
auk framhaldssögu.
Ritið er prýtt fjölda mynda
og frágangur allur hinn smekk-
legasti. Það er prentað í Ingólfs-
prenti. Það á að koma út mán-
aðarlega og er þetta fyrsta hefti
yfir 40 bls. að stærð.
BEBGMAL ♦
Það er gaman að fylgjast
með áhuga barnanna, þegar
fýrstu snjókornin falla á vet-
urna. Þau lifna öll við, horfa
með eftirvæntingu upp í loftið
eftir meiri snjó, því nú á að búa
til snókerlingar, ef nægilegur
snjór fæst. Litlir snáðar fara
þegar í stað út með sleðana
sína, jafnvel þótt aðeins sá kom-
in föl á jörð, og það kosti þá
blátt áfram erfiði að draga þá
eftir jörðinni. En samt er far-
ið af stað, því athafnasemin er
einkenni barnanna.
Athafnasamir
einstaklingar.
Börnin eru athafnasöm, ef
þau eru hraust, eins og kunnugt
er, og ekki leið heldur á löngu,
eftir að fyrsti snjórinn féll hér
í bænum í fyrradag, en sjá
mátti agnarlitlar snjókerlingar.
Snjókoman var svo lítil, að hún
gaf ekki efni til stórra, voldugra
snjókerlinga, svo litlu snáð-
arnir urðu að láta sér nægja
dvergvaxnar að þessu sinni.
Mér hitnaði um hjartarætur, er
eg var á leið til vinnu og sá
börnin að þessum leik. Mér
varð hugsað til æskuáranna og
hugsaði mér hve ólíkt væri nú
meira gaman að geta staldrað
við og byggt sér snjókerlingu,
en að þurfa að setjast inn á
skrifstofu.
AnnaS viðhorf.
Þegar menn verða fullorðnir
er viðhorfið til þessarar vetrar-
úrkomu dálítið öðru vísi, því
þá rennur það upp fyrir mörg-
um, að þeir hafa gleymt því að
búa sig undir hana. Hún hefur
í för með sér aukin útgjöld í
dýrtíðinni, en ekkert dugar
minna í snjókomu og meðfylgj-
andi slapi en góður fótabúnað-
ur. Það verður því oftast fyrsta
hugsunin hjá þeim fullorðnu,
að verða sér út um góðar skó-
hlífar. Þannig er það að sýnum
augum lítur hver á hlutina.
Að spara seðlautgáfu.
Mér datt til hugar í gær, er
eg heyrði um það, að allir pen-
ingaseðlarnir, sem komið höfðu
inn við seðlaskipti eignakönn-
unarinnar hefðu verið keyrðir
inn í pappaverksmiðju hér og
tættir þar sundur, hvort ekki
hefði mátt gera meira úr þess-
um seðlum fyrir ríkissjóð með
því að nota þá aftur síðar. Vafa-
laust er seðlaútgáfa mjög dýr,
því í peningaseðlum er sérstak-
lega vandaður pappír og prent-
unin sjálfsagt dýrari en nokkur
önnur. Það hefði mátt yfir-
stimpla þá „í gildi“ eins og
gert var við frímerki áður fyrr,.
eða stimpla á þá nýtt ártal. Með
því hefði sparast mikill kostn-
aður, sem ný seðlaútgáfa hefir
í för með sér, þegar að henni
kemur. — kr.
Gáta dagsins.
Nr. 289.
Hver er sú með svörtum
vörum,
satt og Iogið mál til lér,
að só nú rétt í flestra förum,
fátöluð, því mállaus er.
Svar við gátu nr. 288:
Blossinn.