Vísir - 05.01.1953, Side 4
'4
VISIR
Mánudaginn 5. janúai- 1953
WXSlli
ÐAGBLAÐ
Bitetjórar: Kristján Guðiaugsson, Hersteinn Pálssom.
Skrifstofur Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Varkföll fyrr og nií.
Er verkalýðssamtökin tóku að knýja fram kröfur sínar með
verkföllum, duldist þeim ekki að hér var um hættulegt
vopn að ræða, sem beita varð með varúð. Fyrr á árum var
verkföllum svo að segja einvörðungu beint gegn harðsvíruðum
og tillitsláusum atvinnurekendum, en tiltölulega sjaldan gegn
heilum atvinnugreinum, enda höfðu atvinnurekendur ekki
samtök sín á milli, sem eðlilega leiddi af samkeppninni, er þá
var í algleymingi. Tímarnir hafa breyzt og öldin er orðin önnur.
Samkeppnin hefur orðið að lúta í lægra haldi fyrir samtökum
innan einstakra atvinnugreina, og skipulagningin hefur sett
svip sinn á flestan atvinnurekstur. Samtök auðhringanna og
verkaskipting er sama eðlis og algjör þjóðnýting og ríkisrekstur.
Slík skipulagning er lítt þekkt hér á landi, en erlendis mætli
skírskota til olíuhringanna og fleiri auðfélaga, sem frjálslynd
-og lýðræðisleg þjóðfélög telja að sér stafi beinn háski af. Er
skemmst að minnast afskipta ríkisstjórnar Bandaríkjanna af
starfsemi þessara hringa og málaferlum þeim, sem enn
xnunu vera á dþfiin.i, en ríkisstjórnin höfðaði gegn félögum
þessum, en sum hafa þegar verið dæmd til stórsekta fyrir
ótilhlýðilega f járplógsstarfsemi.
Jafn’nliða því sem samtök atvinnurekenda og skipulagning
atvinnurekstrarins hefur ef-lst, hefur af því leitt að verkfölliun
hefur verið beint gegn heilum atvinnugreinum, en afleiðingar
slíkra verkfalla hafa orðið miklu víðtækari en áður þekktist,
enda bitnað svo að segja á öllum stéttum og þjóðfélaginu í heild.
Af þessu hefúr leitt að vérkalýðsfélögin hafa reynt að gæta
frekari varúðar við að beita þessu háskasamlega vopni, enda er
þeim mætavel ljóst að afleiðingarnar bitna engu síður á þeim,
sem verkföllin gera og í þeim standa, en hinum, sem þau verða
að þola að ófrjálsum.vilja. Algjör undantekning mun vera að
allsherjarverkföllum sé beitt, en ef tilraunir hafa verið gerðar
til slíks, má rekia upphaf þeirra til byltingaafla innan þjóð-
félaganna og aðallega erlends erindisrekstrar, sem kommúnistar
hafa með höndum víða um heim. Verkfall það, sem hér var
háð og nýlega er afstaðið,_ var frá upphafi pólitísks eðlis, enda
tóku kommúnistar þar forystuna og stjórnuðu raunar athöfnurn
öllum, þar til meðreiðarmenn þeirra skildu háska þann, sem á
ierðum var og gengu að samningum.
Af hálfu kommúnista var um einskonar heræfingu að ræða,
og álíka viðbúnaður við hafður og er brezka hernámsliðið ste
hér á land sællar minningar. -Vegum í nágrenni bæjarins var
lokað með görðum og götuvígi hlaðin, auk þess sem öðrum um-
ferðarhindrunum var á komið. Rannsókn var gerð í bifreiðum
og faraitækjum, án þess að við nokkur lög hefði að styðjast,
ænda var hér um bein og óvenjuleg lögbrot að ræða, sem varða
refsingu, þótt sakir hafi verið látnar niður falla við endaniega
samningsgjörð. Er slík sakaruppgjöf mjög viðsjárverð og hvetur
í raúninni til óhæfuverka, þegar ekki þarf að óttast refsinguna.
JÞótt hagsmunasamtök einstakra stétta eigi fullan rétt á sér,
méðan farið ef að lögum, er þó réttur ríkisvaldsins cngu síðri.
Brjóti samtök stéttanna hinsvegar lög og rétt, ber ríkisvaldinu
að- skerast í léikinn hlífðarlaust og hverjar sem afleiðingarnar
kunna að verða. Á ríkisvaldinu hvílir ennfremur sú skylda, að
gegna .þjónustu við sendiherra og stjórnarerindreka erlendra
ríkja, en sé það hindrað með ofbeldi, er þar um alvarlegasta
brot að ræða, sem getur haít mikla þýðingu út á við og^jafnvel
stofnað sjálfstæði landsins í beinan voða, ef brot er þess eölis
og svo alvarlegt. Þótt íslenzka þjóðin sé fámenn og því litlar
alþjóðlegar lcröfur til hennar gerðar, væri henni sýnd mikil
lítilsvirðing, ef henni væri ekki treyst til að virða alþjóðalög
og rétt, og mega verkalýðsfélögin ekki skáka í því skjólinu.
Hið víðtæka verkfall, sem Alþýöusambandsstjórnin hleypti
af stað, en sem kommúnistar stjórnuðu, verður verkalýðs-
hreyfingunni lærdómsríkt og til viðvörunar. Af því mættu
verkalýðssamtökin einnig læra, að þeirra þagur felst ekki út
af fyrir sig í hækkuðu kaupi að krónutölu, heldur atvinnu-
öryggi og lífvænlegum kjörum. Verkföll lama allan atvinnu-
rekstur, ganga mjög nærri lífskjörum og þoli þeirra, sem í þeim
eiga, og tjónið sem af þeim hlýzt verður seint unnið upp til
fulls. Vænta má að verkföllum verði hér eftir beitt af meiri
varúð, cn tíðkast hefur, þannig að íslenzk verkalýðshreyfing
skipi sér á bekk lýðræðis þjóða og siðmenntaðra starfsbræðra
í hverri grein. Enn hefur ekki tekizt að leiða til lykta allar
kaup- og kjaradeilur, sem á döfinni eru, en vonandi líður að
lausn þeirra. Væri vel ef vinnufriður ríkti í landinu.næstu árin
með því að nóg er nú aðgjört að því er verkföllin varðar.
- MiNNiNGARDRÐ -
Sígurgeir Gíslason
fajrrtr&rantio fijfarisjáðsfjjaSiHirri.
Látinn er á jóladaginn síð-
asta Sigurgeir Gíslason, fyrrv.
verkstjóri og sparisjóðsgjald-
keri í Hafnarfirði, 84 ára að
aldri. Lokið er hér langri ævi
og dáðríkri. Hann var fjölhæf-
ur athafnamaður, síungur í
anda og ótrauður starfsmaður.
Honum var það óblandin nautn
að leggja hönd á plóg fram-
kvæmdanna, og má með sanni
segja, að honum félli aldrei
verk úr hendi, meðan kraftar
entust.
„Lífsins kvöð og kjarni er
það að líða
og kenna til í storznum sinna
tíða“.
Þessi vísuoro voru eins og
kjörorð ins látna merkismanns.
Hann sparaði aldrei kraíta sína,
og hvert gott málefni átti vísan
stuðningsmann, þar sem hann
var. — Hann var fátækra
manna, en varð efnalega sjáif-
stæður með dugnaði sínum, for-
sjá og iðj'usemi. Sá vegur, sem
hann tróð í æsku, var örðugur
og hrjúfur, en hann varð til
þess með aldrinum að beina
greiðfærar brautir landsmönn-
um sínum, bæði í eiginlegum
skilningi og óeiginlegum. Hann
fluttist í Garðahverfið ungur að
árum og lifði þar við þvöngan
kost með fátækri móður sinni,
en fátæki aðkomudrengurinn
var síðar kosinn 1 sveitarstjórn
Garðahrepps, og varð einn af
beztu ráðsmönnum hans. — Inn
ungi sveinn þráði menntun og
brauzt í því að fara í inn ný-
stofnaða Flensborgarskóla, og
útskrifaðist þaðan með fyrstu
læi'isveinum hans 1884. Að
loknu námi gerðist hann barna-
kennari, og' til Hafnarfjarðar
iluttist hann árið 1889. Átti
hann þar heima upp frá því til
æviloka, og var einn þeirra
manna, er gerði garðinn frægan
1 ,,Firðinum“, sem nú er þriðji
stærsti bær landsins. — Sigur-
geir varð bæjarfulltrúi, þegar
Hafnarfjörður fékk kaupstað-
arréttindi 1908, og sat hann
síðan í bæjarstjórn nærfellt 18
ár. Sáttamaður var hann aldar-
fjórðung. Þá var hann einn af
máttarstólpum Sparisjóðs
Hafnarfjarðar, í stjórn hans um
40 ár .og g'jaldkeri 15 ár. —
Eins og fyrr segir, fékkst hann
lengi við vegagerð, fyrst 6 ár
sem verkamaður og eftir það
verkstjóri 20 ár. Aðalstörf hans
voru verksfjórn við vegagerð
og stjórn og fjárvarzla spari-
sjóðs, og fórst honum hvort-
tveggja ið bezta úr hendi, því
að áhugi, augnaður og sam-
vizkusemi fóru saman. Þá var
hann og í stjórn Kaupfélags
Hafnarfjarðar frá stofnun. þess
og- þangað til það var lagt niður,
eða í 35 ár. Mörg fleiri störf
innti hann af höndum í þágu
samborgara sinna. — Sigurgeir
var eitt mál sérstaklega hjárt-
fölgið, og það var bindindis-
málið. Hann gerðist templar
1889, og var hann jafnan fje-
lagl st. Morgunstjarnan nr. 11,
og lengi umboðsmaður stór-
templars í stúku sinni. Ahuga
hans á reglumálum og fórn-
fýsi fyrir Góðtemplararegluna
mun lengi verða viðbrugðið.
Tryggð hans við málefnið var
óbrigðul, og fáir eru þeir, sem
farið hafa í fötin lians á vett-
vangi bindindismálsins. Hann
var heiðursfjelagi st. Morgun-
stjörnunnar nr. 11, Umdæmis-
stúkunnar nr. 1 og Stórstúku
íslands af I.O.G.T., og var hann
vel að þeim heiðri kominn.
Hann var og sæmdur riddara-
krossi Fálkaorðunnar. Hann
átti sæti á fjölmörgum Stór-
stúkuþingum, og hlakkaði ég
ætíð til að hitta Sigurgeir á
þingum Reglunnar og heyra
hann boða Regluna með
einstökum áhuga. •— Sigurgeir
kvæntist 22. maí 1892 Marínu
Jónsdóttur bónda í Unnarholti
Oddssonar, og lifir hún mann
sinn háöldruð, á sjúkrabeði.
Höfðu þau þannig verið 60 ár
í hjónabandi, og var það með
ágætum. Þriggja barna varð
þeim auðið. Dóttur sína Mar-
gréti, er gift var Þorvaldi
Árnasyni, núvei'andi skattstjóra
í Hafnarfirði, misstu þau fyrir
milli 10 og 20 árum, og var það
þeim þungur harmur, en syn-
irnir tveir, Gísli og Halldór,
lifa báðir, dugandi menn,
kvæntir og góðir templarar sem
þeirra góðfrægu foreldrar. Enn
fremur ólu þaú upp tvö fóstur-
börn, Svanhvítu Eigilsdóttur og
Kristján Sigurðsson.
Sigurgeir Gíslason verður
borinn til grafar í dag í Hafn-
aríirði.
Vinir og samherjar votta
elckju hans, sonum, barnabörn-
um og tengdabörnum innilega
samúð. Vjer vottum inum látna
heiðursmanni hjartgróna þökk
fyrir störf hans, hugljúfa sam-
vinnu'og fagurt fordæmi. Fjöl-
skylda ins látna hefir. misst ó-
gleymanlegan og elskulegan
maka, föður, afa og tengda-
bróður, Hafnarfjörður einn af
sínum nýtustu og.beztu borg-
urum, Reglá Góðtemplara virðu
legan aldursforseta og hugheil-
an oddvita, og ísland einn af
sínum beztu sonum.
B. T.
BERGMAL ♦
Þá hefjum við nýja árið með
dálítilli gagnrýni á útvarpinu,
en eftirfarandi bréf hefur mér
borizt frá einum lesenda Berg-
máls. Þykir mér bréfritarinn
hitta svo naglann á höfuðið,
að bréfið er birt í heild:
„Kæra Bergmál!
Eg get ekki látið hjá líða að
láta í Ijósi óánægju mína út af
fréttaflutningi ríkisútvarþsins
á annan jóladag.
Hlustað á frctth'.
Eg sat, ásamt konu minni og
börnum, og hlustaði á kvöld-
fréttir þetta kvöld. Allt í einu
fer þulurinn að segja fréttir af
„fylliríi“ um jólin og voru
fréttirnar þaér, að ölvun hafi
verið lítil í Reykjavík um jólin
og fáir settir í „kjallarann“.
Þetta fannst okkur hjónunum
heldur ósmekklegar jólafréttir
í sjálfu ríkisútvarpinu, enda fæ
eg 'ekki séð hvaða gagn eða
nauðsyn sé til þess, að ríkisút-
varpið sé'að flytja slíkar fréttir
yíixleitt. Væri t. d. hægt að
hugsa sér það, að brezka út-
varpið færi að birta fréttir af
„fyllMi“ í London um jólin.
eða danska útvarpið fréttir af
því hversu margir hefðu veidð
settir í , kjallarann" í Kaup-
mannaliöfn um
þar?
jólahátíðina
Vafasamar fréttir.
Sannleikuiinn er sá, að slík-
ar „fréttir“ éiaa engan rétt á
sér í íslenzká’ ríklsútvarþinu og
sóma sér miklu betur t. d. í
dálkum „Hannesar á horninu“
og annarra slíkra, sem dag eftir
dag hafa ekki um annað að tala
en drykkjuskap íslendinga,
enda þótt hagfræðilegar tölur
sanni, að áfengisneyzla fari
minnkandi og sé minni en í
öllum nágramialöndum okkar.
Þá þyrfti sunianbuið
við aðra staði.
En ef íslenzka ríkisútvarpið
telur hinsvegar sjálfsagt, að
birta á jólunum fréttir af
„fylliríi11 í Reykjavík, hvers
vegna bii*tir það þá ekki einnig
fréttir af „fylliríi“ á Akureyri,
ísafirði, Hafnarfirði og öðrum
stöðum á landinu og hversu
marg'ii- hafi verið teknir úr um-
ferð um land allt um jólin?
Hvers eiga Reykvíkingar að
gjalda í þessu sambandi? Ef
rílrisútvarpið telur endilega
nauðsyn á, að birta slíkar frétt-
ir, þá er ekki nema eðlilegt, að
það flytji þá hlustendum sínum
nákvæmar fréttir af „fyllirri*
allra landsmanna á jólunum.
Mættum við fá
annað að heyra.
Hinsvegar geri eg ráð fyrir,
að meiri hluti hlustenda óski að
vera laus við slíkar fréttir um
jólin og trúi eg ekki öðru, én
að fréttastjóri útvarpsins verði
á sama máli,: v;ð nánari íhug-
un. — Hlustandi.“
Þannig lýkur bréfi „Hlust-
anda“ og býst eg fastlega við,
að rnargir séu honum sammála
í þessu efni. Það var auðvitað
galli, að mér «kyldi ekki bcr-
ast bréfið fyrr, því efni þess
heyrir gamla árinu til. En á
nýja árinu stendur allt til bóta.
kr.
Gáta dagsins.
Gáta nr.. 331.
Flennt framan,
fer í munn.
Svar við gátu nr. 330.
Batt hest sinn við sjálfan
sig.