Vísir - 16.04.1953, Blaðsíða 4

S'
VÍSTR
Fimmtudaginn 16. apríl 1953
§P§||ÁL DAGBLAÐ i^i
| : ; Ritstjóri: Hersteinn Pálssoru liii
j Skrifstoíur Ingólfsstræti 3. >
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
AfgreiSsla: Ingólfsstræti 3. Simar 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Síldveiðitilraunirnar.
T Tndanfarna mánuði hefur vélskipið Fanney verið notað til
þess að leita síldar með ströndum fram hér syðra, svo og'
til þess að gera tilraunir með ýmis veiðarfæri, sem menn gera
sér vonir um, að komið geti að notum, þótt síldin vaði ekki eins
og að sumarlagi. Á tilraunum þessum og síldarleitinni yfirleitt
hafa verið ýmsir erfiðleikar, svo sem verkfallið í desember,
■ógæftir löngum stundum eftir áramótin og þar fram eftir göt-
unum. Hafa þessar tilraunir ekki bor-ið neinn árangur að
Jieitið geti, fyrr en nú í vikunni, er skipið fékk milli 80 og 90
tunnur af hafsíld á Selvogsbanka í vörpu, sem gerð hefur verið
á Akranesi.
Það hefur lengi verið vitað, að síldin heldur sig við suður-
og' suðvesturströnd landsins allan veturinn, og með dýptarmæl-
um hefur oft mátt verða hennar vart í þéttum torfum, en vand-
inn hefur verið, hvernig' mætti veiða hana á svo stóran mæli-
kvarða, að eitthvert gagn væri að. Hefur þetta verið reynt hvað
eftir annað en ekki borið árangur, svo að sumir hafa jafnvel
orðið vondauíir um, að við gætum náð til síldarinnar um þetta
leyti árs. Veiðiför Fanneyjar hin síðasta er hinsvegar ærin
sönnun þess, að unnt er að ná síldinni, þótt hún sé á nokkru
dýpi, ef rétt tæki eru notuð við veiðamar.
Síðustu árin hafa margir mcnn unnið að því að finna upp
flotvörpur, og er það kunnara en frá þurfi að segja. Þær hafa
þó reynzt misjafnlega, og eru raunar ekki notaðar nema á
þeim tímum, þegar fiskur er uppi í sjónum en ekki við botninn.
Síld héfur hinsvegar ekki tekizt að veiða að neinu ráði, en
vonandi er nú .fundin varpa, sem getur orðið fengsæl í fram-
tíðinni. Er engum blöðum um það að fletta, hversu mikill
hagur það gæti orðið okkm'.
Oþarft ætti annars að vera að ræða nauðsynina á víðtækum
rannsóknum hér við land og athugunum á því, hvernig fisk-
göngum hagar umhverfis landið, og með hverjum hætti sé
hentugast að veiða hverju sinni og' hvar. Ljósasta dæmið um
gildi slíkra rannsókna er starfsemi norska rannsóknaskipsins
G. O. Sars, sem hefur þegar margborgað sig, og þótti þó dýrt,
er það var byggt. Ef ekki er hægt að auka sjávarafla með*
þeirri vitneskju, sem aflað er með úthaldi slíkra skipa, er það
vafalaust ekki hægt með öðru móti, eða að minnsta kosti of
mikið happdrætti til þess að hægt sé að fást við það nema
upp komi stór vinningur oftar en einu sinni.
Því fé, sem varið er til slíkra rannsókna, er vel varið. Það
kemur aftur margfaldlega í fyllingu tímans, enda þótt nokkur
dráttur kunni að verða á því, endá er það fleira-, sem okkur
er hulið varðandi hafið og íbúa þess, en hitt, sem okkur heíur
tekizt að fræðást um, svo að ekki er rétt að vænta skjóts
árangurs. En víst er, að okkur ber að halda slíkum rann-
sóknum áfram og leitast við að auka þær eftir mætti, og' við
eigum ekki að horfa í kostnaðinn. Því meira sem við leggjum
■af mörkum í þessum tilgangi, því fyrr fer árangurinn að gera
vart við sig.
Þótt margir geri sér vonir um, að stóriðja geti risið upp hér
á landi, og það sé bæði æskilegt og sennilegt, er þó víst, að
matvælaframleiðsla verður eftir sem áður mikilvægur liður í
þjóðarbúskap íslendinga. Og til útf'lutnings mun fiskmeti verða
aðalliðurinn á því sviði.
Hernadarandinn segir til sín.
TT'yrsti maí er framundan og ef að vanda lætur, mun þeim
degi verða fagnað á Rauða torginu í Moskvu með mikilli
viðhöfn. Þar mun allt verða í tákni friðardúfunpar — hermenn
stika um með brugðna byssustingi, bryndrekar bruna fram hjá
með gínandi fallbyssukjafta og flugvélar kljúfa loftin blá með
þrumugný. Tákn einlægs friðarvilja!
Eins og allir vita gerir hernaðarandi nú svo mjög vart við
sig hér heima, að verið er að undirbúa þjóðarráðstefnu um það
mál í næsta mánuði, en jafnframt er mönnum gefinn kostur á
að bregða sér austur í Garðaríki, svo að þeir geti verið staddir
á Rauða torginu á hátíðisdegi verkalýðsins og kynnzt þar af
eigin sjón, hvernig umhorfs er, þar sem hernaðarandi hefur
verið endanlega kveðmn niður, svo og kynþáttahatur m.m. Getur
■slík ferð því verið næsta lærdómsrík.
En svo undarlega hefur við brugðið, að margir mætir
menn, er gefinn hefur verið kostur á þessari reisu, hafa ekki
haft neinn áhuga fyrir henni. Þei-r vílja kúra hér .héifná, og
aetla vafalaust að nota tímann til þess að blása að glæðum
hernaðarandans eftir sem áður. Það er furðulegt, að til skuli
xnerjn, er geta gert sig hera að annari eins ósvinnu! ...
Jón Krabbe hefir
látið af störfum.
Jón Krabbe hefur nú látið af
störfum í sendiráði íslands í
Kaupmannahöfn. En þar hafði
hann starfað, frá því sendiráðið
var stofnað, árið 1920, ýmist
sem sendiráðsritari eða ser.di-
fulltrúi, jafnframt því sem
hann var sérstakur trúnaðar-
maður íslenzku ríkisstjórnar -
innar í utanríkisráðuneytinu
danska, meðan Danir fóru með
utanríkismál íslands, sam-
kvæmt sambandslögunum frá
1918. En starfsæfi sína alla
hefur hann helgað málefnum
íslands, því að áðstoðarmaður
í íslenzku stjórnardeildinni í
Höfn gerðist hann þegar að
loknu háskólanámi, árið 1898,
varð skrifstofustjóri þar 1910
og hélt því starfi til 1920, er
stjórnardeild þessi var lögð mð-
ur, og hann var skipaður trun-
aðarmaður íslands í utanríkis-
ráðuneytinu og jafnframt
sendiráðsritari í íslenzka senrii-
ráðinu, eins og áður er sagt.
Á hann því á þessu ári, líkiega
einmitt um þessar muridir, 55
ára starfsafmæli í þjónustu ís-
lands.
Það er auðvitað engm til-
viljun, að Jón Krabbe hefur
þannig helgað krafta sína mál-
efnum íslands. Hann hefur
vafalaust frá barnæsku fUndio
til þeirrar römmu taugar, ,.er
rekka dregur föðurtúna til“ •—,
enda var móðurfaðir hans, jón
Guðmundsson, ritstjóri Þjóð-
ólfs, einn hinna ágætustu for-
vígismanna í sjálfstæðisbaráttu
íslendinga. En foreldrar Jóns
Krabbe voru Harald Krabbe
prófessor og Kristín dóttir Jóns
Guðmundssonar. Og hefur þessi
yngri Jón dyggilega fetað í fót-
spor afa síns, þó að vettvangur-
inn hafi verið nokkuð með
öðrum hætti.
Það er alkunna, að Jón
Krabbe hefur rækt öll sín
störf í þágu íslands af hinni
mestu alúð og lagt sig þar allan
fram, en þau störf hafa verið
miklu margþættari en ráðið
verður af þeirri upptalni.ogu
sem að framan gi'einir. og hef-
ur hann löngum verið hafður
með í ráðum um lausn hinna
margvíslegustu vandamála, og
þótt gott til hans að leita, .Scikii’
vitsmuna hans og fjölpætlrar
þekkingai'. En auk þessa, hefur
hann jafnan verið hin.n
skegleggasti málsvari íslands og
íslenzkra hagsmuna, jafnvel
svo að enginn hefur staðið hon-
um framar í þeim efnum. —
Reyndi nokkuð á þetta, þegar
sambandinu var slitið milii ís-
lands og Danmerkur, og- kurr
nokkur var í mörgum Dönum
af þeim sökum. Kom það sér
þá og vel á stundum, að Krabbe
var vel kvæntur, því að honum
fjarverandi tók kona hans
óhikað upp hanzkan. Kom það
þá fyrir, að orð féllu um það,
að auðheyrt væri, hverjum hún
væri gift!
Jón Krabbe hefur reynst ís-
lenzku þjóðinni ágætur sonur.
Og það ekki aðains í opinberu
starfi sínu, heldur er það og
kunnugt, að hann hefur reynsi
mörgum íslenzkum einstakling-
um hin mesta hjálparhella og
reynir að greiða götu hvers
Islendings, sem til hans leitar
eftir beztu getu, enda er hans
hinn mesti öðlingur.
Jón Krabbe ætti að vera
heiðursborgari íslands.
Jakob Möller.
★
Jón Krabbi -or fæddur 5. jan.
Framn. á 2. síðu.
[Margt er skrétjð
Hver varpaði hverjum í
„svarta klefann“ í Kalkútta?
w það ©kkl
Bretar ^feyma aldrei.
?
66
en
99
Sögubækur lierma, að í upp-
liafi uppreistarinnar miklu á
Indlandi á 18. öld hafi Indverj-
ar varpað fjölda Breta í skonsu
eina í Kalkútta, og flestir kafn-
að þar á einni nóttu.
Þegar uppreistin hófst árið
1756 vörpuðu Indverjar 125 eða
126 Bretu.m — körlum, konum
og börnum — í „svarta kleí-
ann“ í William-virkjnu i Kal-
kútta. Þegar dagur rann, voru
aðeins tveir eða þrír lifandi.
Hinir höfðu allir dáið um nótt-
ina. Þótti Bretum þetta hið
versta verk, eins og gefur að
skilja, og reistu þessum fórn-
arlömbum uppreistarmanna
minnisvarða á svæði því, þar
esm. virkið stóð á sínum tíma.
Nýlega var amerískur blaða-
maður á ferð í Indlandi. Hon-
þm kom í hug að spyrja nokkra
Indverja um þetta mál. Honum
til nokkurrar undrunar, höfðu
-sumjr þeirra. aldreL heyrt þessa.
atburða getið, en aðrir voru
mjög í vafa um það hvort það
hefðu verið Indverjar, er hefðu
varpað Bretum í dýflissu þessa
eða öfugt. Að minnsta kosti
kipptu menn sér ekki upp við
það, þótt blaðamaðurinn minnt-
ist á þetta, og sögðu, að líklega
hefði þarna aðeins verið um á-
róðursbragð Breta að ræða.
Brezkir íbúar á Indlandi vissu
hins vegar allir um þetta, og
töldu það uppgerð hjá Indverj-
um, ef þeir þættust ekki um
þetta vita. En senn er 200 ár
liðin frá þessum atburði, svo að
þetta getur verið eðlilegt.
Einn Indverjanna gaf þó
sennilegustu skýringuna: „Eg
er viss um, að það hafa verið
Bretar, sem varpað var í klef-
ann. Ef Indverjum hefði verið
varpað í hann, mundi enginn
muna eftir slíkum smámunum,
sem gerðust fyrir tveim öldum.
Öðm máli gegnir um Breta. Þeir
gleyma áldrei!*;.
„Gamall þulur" sendir Bcrgmáli
j tiijögur sínar um nýtilegt orð yf-
ir biðstöðvár eða viðkomustaði
.strætisvagna. Hann segir svo:
„Allmikið hefur verið rætt og
ritað nm orð yfir „stoppistöð-‘
strætisvagna, og get eg ekki fall-
izt á neitt þeirra sem boðlegl,
er fram hefur koniið. Hg heí l>á
tillögu frant að bera, að viðkomu-
stáðir verði nefndir hlað.
A vel við.
Hlað er gamalt og gott orð. sem
þarna á vel við, að mér finnst.
Á hlaði hefur ávgllt verið tekið
af vögnurii og sett á þá. Hlað var
það til dæmis nefnt á Eyrarbakka
við aðalverzlunina, þar sem vagn-
ar skiluðu af sér vörum eða tóku
þrer. Enn fremur mætti og ætti
að kalia t. d. „portið" hjá Ferðá-
skrifstofunni hlað •— hitt er
dönskusletta“.
Biðstöð sigrar.
Þetta skraf manna um nýtt ís-
lcnzkt orð fyrir biðstaði strætis-
vagna er nú gott og bléssað, og
gott er hversu margir hafa sýnt
áhuga sinn á málinu. Aftur á
móti virðist mér reynslan vera
að skera úr þvi, að biðstöð verði
mest notað manna á tuilli, og þar
sem það er ágætt orð, og íer
ekki á milli mála við hvað er
átt, fæ eg ekki séð, hvers vegna
það má ekki haldast. Menn kalla
„stoppistöðjna" nú oftast biðsiöð,
í sunnim samböndum viðkomtx-
stað.
Mikil húsnæðisekla.
J Ef dæma má eftir auglýsing-
, um í blöðunum, er mikil hús-
næðisekla í bænnm. A hverju.n
j degi hirtast auglýsingar, þar sem
’ óskað er eftir íbúðum, stórum og
smáum, en það er lirein hending,
ef auglýst er íbúð til léigu. Þessu
mun valda, að seinustu slitur
húsaleigulaganna eru úr gildi
fallin. Mun. því mega vænta tals-
verðra breytinga og þar með
flutninga i vor. Hefur jafnvel
heyrzt áð ýmsu fólki hafi verið
sagt upp luisnæði, sem biiið hef-
ur á sama stað síðan fyrir stríð,
Qg geta auðvitað iegið til þess
ýmsar ástæður.
Útlendingar
í húsnæði.
Nokkur brögð munu vera að
þvi, að útlendingar hafi húsnæðr
á leigu liér í báerium, en ákvæð-
in um bann gegn því að leigja
útlendingum, éða mönnum, .sctn
ekki ciga hér svcitfcsti, cru cnn
í gildi. Það er því enn óheimiit
að leigja útlendingum, aeuta auð-
vitað mömumi í þjónuslu scndi-
í'áða, scm lúta öðrum : cglinn.
Finnst mér ástæða tii að minna
á þetta, þar sem leiguluisnæ'ði
er önógt i bænum, jxitt grcini-
legt sé, að eitthvað immi rætast
úr, þegar fjölmargar smáíbúðir
vcrða teknar í notkun. Eg muu
gera þessu cfni betri skil seinna.
. — kr.
*
Spakniæli dagsins:
Meira vinnur vit en strit.
Gáta dagsins.
Nr. 408:
Saman strengdir seggir tveir
■ við saur oft búa,
nætur svengdir þola þeir
og þrældóms lúa.
Svar við gatu nr. 407:
JafnlngL