Vísir - 27.04.1953, Blaðsíða 5

Mánudaginr. 27. apríl 1&53
VlSIH .
Það virðist engiu vanþörf á að verfta við þeim kröfum
iðnaðarmálanefndarinnar, er birtust í álitsgerð í s.l. desember-
mánufti, að samdar yrðu handhœgar heildarskýrslur um íslenzka
iðnaðarframleiðslu, eins og hún er á hverjum tíma, ef marka
má árangurslausar tilraunir, er gerðar voru í vikunni sem leið
til þess, að gefa lesendum Vísis einhverja hugmynd uin það,
með tilstyrk nokkurra óyggjandi talna, hve gildur i.áttur kex-
gerðar sé í iðnaði íslands. Það upplýstist raunar, að fyrir tveim
árum hefði verið bakað kex úr sjö hundruð tonnum af hveiti,
en þegar heimildir voru kannaðar betur, kom í Ijós, að þar
voru einungis taldar tvær verksmiðjur af fjórum, en nöfn
þcirra má þó enginn vita, nema sá, sem þegja kann, því að
framleiðslumagn hverrar fyrir sig kvað vera verzlunarleyndar-
mái, — það virðist nefnilega vera öfugt með kex við það, sem
helzt er talið heilsusamlegt sálinni, — enginn vill vera minnstur
bræðxa í kexi. Fullyrða má þó, að kexgcrð sé eiii' hinna mörgu
íslenzku iðngreina, sem er í sífelldri sókn til meiri og vandaðri
framleiðslu, og má nefna til dæmis um það,'að þar sem 8 stúlkur
hófu vinnu er kexverksmiðjan Esja var stofnuð fyrir 18 árum,
eru nú 30, og vörurnar, sem þær vinna, eru svo vel gerðar, að
þarfleysa er fyrir okkur að auka kaup á því frá útlönduin,
sem fært er undir áttúndu og tíundu grein í nítjánda kafla
tollskrárinnar.
Sex hundruö reykvískar verk-
Smiðjustúlkur eru hluti reikn-
ingsdœma í atvinnusögu þjóðár-
innar. Pœr tákna t.d. vissan
jjölda vinnustunda, verðmœti
handtaka þeirra miðast viö dýr-
leika og notagildí vélanna, sem
e.t.v. gætu komíð í þeirra staö.
En þó að þœr séu þannig aö
þessu leyti allar nœstum eins
ópersónulegar hluti heildar og
ein vél í stórri samstœðu, þá d
hver einstök þeirra þó sína eigin
sögu, drauma og vonir, stúlkan,
sem er númer tvö hundruð þrjá-
tíu og níu i félagaskránni verð-
ur þess vegna hvort tveggja í
senn, ein sex hundruð kvenna
og ein sér, — hluti reiknings-
dæmis, sém auðleyst er, gáta
lifs', sem ekki verður ráðín,
drauma og vona, sem bíöa þess
aö rcetast á komandi árum.
□
Rósa Guðbrandsdóttir fædd-
ist 7. nóvember 1926 að Breiða-
bólsstað á Síðu. Hún er dóttir
hjónanna Guðbrands Gúð
brandssonar og Guðrúnar Auð
unsdóttur, sem bæði eru af góð-
um bændaættum úr Vestur-
Skaftafellssýslu.
Þegar Rósa var á fimmta ári
fluttu foreldrar hennar að
Prestbakka, og bjug'gu þar, unz
þau fluttu til Reykjavíkur eftir
16 ára búskap árið 1947, en
Guðbrandur fékk þá atvinnu
hjá Mjólkurfélagi Reykjavikur
og stundar hana enn.
Rósa er hið yngra af tveim
(börnum þeirra Prestbakka-
hjónanna. Ingólfur, bróðir
1 hennar, fór ungur að heiman til
, náms, lauk kennarapróíi og
hóf svo störf hér. Hann er nú
'góðkunnur maður, einkum í
söngmálalífi bæjarins.
| Rósa dvaldi í föðurgarði allt
! til þess er foreldrar hennai-
I brugðu búi, en upp úr þvi réð-
ist hún til starfa í kexverk-
smiðjunni Esju hér í bænum,
og hefur hún unnið þar síðan.
Húh býr hjá foreldrum sínum
í liúsi Ingólfs við Hofteig 48.
Rösa er mjg lagleg og viðfeld-
in stúlka, hispurslaus en lík-
lega þó fremur hlédræg að eðl
isfari, eflaust traust og vönd-
uð manneskja.
□
Hveriiig kunnið þér
bæjarlífinu?
Ágætlega. Myndi þó fremur
kjósa útivinnu í sveit á sumr-
in, ef þess væri kostur, en vil
ekki sleppa atvinnunni hér, og
fer því ekki.
Hvers saknið þér
elnkurn að austan?
Margs, útsýnisins, — það er
fallegt á Prestbakká, — fólks-
ins, hestanna. Við áttum góða
hesta heima.
■ Hafið þér k.omið á æsku-
1 stöðvarnar, eftir að þér
fluttuð í bæinn?
Já. Tvisvar hef eg dvalið þar
um tíma. I seinna skiptið, -—
það var í sumar — lá eg átta
daga í tjaldi á Breiðabólsstað.
Það var ósköp notalegt að vera
aftur komin heim.
uffl vinnmia? Hvað viljið þér
segja mér um hana?
Helzt ekkert. Það er ekkert
um hana að segja. Þetta er svc
tilbreytingalítið hjá okkur
verksmiðjustúlkunum, sömi
handtökin dag eftir dag, ái
eftir ár.
Þið vinnið í vöktum,
er það ekki?
Jú. Fyrri vaktin byrjar allt-
af klukkan hálf átta og hættir
klukkan hálf fimm. Sú seinni
er breytilegri, vinnutíminn
jafnlangur, en færist til eftir
aðstæðum. Frá dregst tvisvar
sinnum kórtér í kaffi, hálftími
í mat.
Og kaupið?
1884 á mánuði fyrif þær, sem
komnar eru á fullt kaup, en
það er eftir árs dvöl.
Hvernig endist það?
Illa þeim, sem allt verða að
kaupa fullu verði, nægir varla
fyrir sköttum og brýnústu
nauðsynjum. Eg er ein þeirra,
sem hafa sérstöðu vegna þess
áð eg bý hjá foreldrum mínum,
en. samt gengui’ mér ekki of
vel að safna mér til utanlands-
fei'ðar eða annars þess, sem mig
langar til að veita mér. Kaup
verksmiðjustúlkna er áreiðan-
lega ekki of hátt.
Má eg biðja yður að
segja mér eitthvað um
samstarfsfólkið?
Velkomið. Við erum eitthvað
um 40, sem vinnum í verk-
smiðjunni. þar af um 30 stúlkur.
Við stúlkurnar erum á ýms-
um aldri, sumar langt innan
Þó myndi eg ekki kæra migjvið tvítugt, nokkrar mjög við
aldur, sumar giftar, aðrar trú-
lofaðar, einhverjar líklega ■
í'áðnar í að. pipra, aði'ar bíða
þess, er verða vill. Sumar eru
nýbyrjaðar, tvær búnar að
vera fi'á því er fyi'st var byrjað.
að vinna í Esju.
Hvert er yðar starf?
Ekkert eitt, nú orðið. Fyrst
fi
„valsaði“ eg lengi vel, en nú
er eg víst búin að vinna flest
störf, og þess vegna er eg látin
gera eitt í dag, annað á morgun.
Þér spyrjið hvernig störfum
sé háttað. Fyrst er blandað í
deigið, og svo er bað hrært í
stórum vélum. Þaðan fei' það
undir vals, sem sléttar það. Þá
er það fært á band, sem flytur
það undir mót, sem falla á það
og skera efnið til í kexkökurn-
ar. Plötur með rnótuðu deigi
renna svo gegnum oín. Þaðan
kemur kexið fullbakað eftir
nokkrar mínút.ur, og þá er tek-
ið til við að smyrja það og
pakka því niður í kássa. Þá er
lokið okkar þætti, en við tekur
yþar og. annarra kauþenda.
Er vinnan erfift?
Frekar. Annars kemur það
nokkuð upp í vana, verst fyrst,
en verður svo ekkert tilfinnan-
lega erfitt.
Sumarfrí?
Það lengdist upp í' fimmtán
daga í verkfallinu síðast. Það
var ekki vanþörf. Það, veitir
ekki af að hrista af sér rykið
einhvern. tíma á, árinp,,
Rétt er að geta þess, að verk-
smiðjustjómin hefur oftast nær
boðið öllu starfsfólkjnú í nokk-
urra daga skemmtiferð á sumr-
i um að fara aftur í sveit. Vinnu-
! tíminn er þar svo óreglubund-
, inn. Hér höfum við okkar frí-
tíma, en við það
eiga í sveitinni.
er örðugt að
m, og greitt.kj'áíf allan kostnað
við það en veitt mjög .rausnar-
lega. Við höfum líka fengið
glaðning fyrir . jólin, dálitla
peningaupphæð. Yfirleitt.. má
segja, að komið sé fram við,
okkur af vinsemd og réttlæti,
og það kunnum við vel að meta.
Upphaflega ætiaði eg ekki
að vera svona lengl þarna, en.
eg hef talið vafasaman ávinn-
ing að skipta. Það er afar mikið
atriði, ekki sízt í svona vinnu,
að vera undir góðri verkstjórn,
og þessi atvinna er fremur
hreinleg, þó að hún krefjist
mikillar þjónustu, og þó að hún
sé kannske ekki andlega upp-
byggjandi, þá er hún þó reglu-
bundin, og það er mikill kostur.
Þér mynduð, sem sagt, ekki
halda áfram aö vinna, ef Sæ-
mundur hætti einn góðan veft-
urdag að greiða yður kaup.
Nei, áreiðanlega ekki. Það
er svo sem ekkert markmið í
sjálfu sér að búa til kex, en á
hinn bóginn getur það verið
leið að takmarki, og þess vegna
vinn eg þessi störf eins sam-
vizkusamlega og þörf er á, en
þannig munum við flestar
hugsa, því að við erum þannig
sinnaðar, að við viljum skila
svo dagsverki, að kaupið, sem
við fáum að kvöldi, sé greiðsla
en ekki gjöf.
Má eg spyrjað yður að
ciriu, svona upp á grín?
Gerið þér svo vel.
Mynduð þér vilja
pipra í Esju?
Gjarna pipra, en ógjarna í
Esju, — og þó. Það er kannske
ekkert verra en hvað annað að
pipra hjá honum Sæmundi.
Fríin? Hvemig
verjið þér þcún?
Les, gríp í heimavinnu, fer
stundum út að skemmta mér.
Uppáhaldsbækur?
Ljóð. Þykir vænst um kvæði
Davíðs.
Ðansleikir?
Stundum. Annars er eg ekki
mikið fyrir að vei'a að heiman,
en fer þó nokki-um sinnurn í
leikhús, oft í bíó, aðallega á
söngyamyndir.
Músikölsk eins
og Ingólfur?
Nei, það er eg ekki, en mér
þykír gaman að hlusta á tónlist,
þó að eg hafi lítið vit á henni.
Má bjóða yður að reykja?
Nei, þakka yður fyrir. Verð
rð vera í bindindi, — því mið-
Þctta hafið þér auðvitað
lært hér í höfuðstaðnum.
Nei, nei. Var byrjuð áður en
eg fór að austan, en hefir farið
fram síðan, — því miður, reyki
nú fyrir 200 á mánuði. Það er
of mikið ....
og óskynsamlegt.
Auðvitað. En þykir yður allt-
mest gaman að því, sem
er?
En er nú
að komast að
t aftálefninu, og spjalla eitthvað
v&ppur
merktur R-284 og hringur
tapaðist í gær, sennilega á
Hafnárfjarðaveginum., Finn-
andi vinsamlega geri aðvart
í síma 4430 eða 58 i5.
CHAMPION
Sparið eldsneytið. —
Skiptið reglulega um
kei’ti í bifreið yðar.
Championkerti ávallt
fyrirlig'gjandi fyrir
flestar tegundir
bifreiða. —
*
Allt
á
sama
stað.
EÖiLL VfLilJ'ÁLMSSON EF.