Vísir - 29.09.1953, Blaðsíða 8

Þ*ir ccm gerast kaupendur YÍSIS eftir
III. hvers mánaðar fá biaðið ókeypis til
mánaðamóta. — Sími 1660.
*_
WISKR.
Þriðjudaginn 29. september 1953
VÍSIK er ódýrasta UaSJÍ og J>ó það f jöi-
breyttasta. — Hringið í síma 1660 og gerist
áskrifcndur.
Vatnsmfðlunarstífla í Þingvallavatm gefur
64900 ba. aukna erkumöguielka.
Verði stíffan meir en 50 cm. hærri en nú-
verandi vatnsyfirhorð, fara Þingvellir
undir vatn.
Svo sem kunnugt er, er í ráði
að koma upp stíflu í Þingvalla-
vatni þar sem Sogið fellur úr
því með virkjana vatnsmiðlun
fyrir augum.
Hafa margháttaðar mælingar
og athuganir farið fram á vatn-
inu úndanfarin 12 ár og hefur
Sigurður Ólafsson verkfræð-
ingur haft þær með höndum af
hálfu Sogsvirkjunarinnar.
Vísir hefur átt stutt viðtal
við Sigurð um mælingar þessar,
tilefni þeirra og tilgang, en þær
eru gerðar með væntanlegá
vatnsmiðlun úr Þingvallavatni
fyrir augum.
Eins og sakir standa nýtur
Ljósafossstöðin miðlunar úr
Úlfljótsvatni, en .vegna þess
hve vatnið er lítið er þar ekki
nema um dægurmiðlun að
ræða.
Nú verður hvorki hægt að
auka vélakraftinn í Ljósafoss-
stöðinni né írafossvirkjuninm
nýju fyrr en ársmiðlun verður
tekin upp í Þingvallavatni. En
með slíkri ársmiðlun verður
unnt að setja upp þriðju véla-
samtæðuna í írafossstöðina með
samtals 22 ja þúsund hestafla
orku, eða þriðjungs aukningu.
Með þessari sömu miðlun verð-
ur hægt að bæta við einni véla-
samstæðu : í Ljósafossstöðina
með 12 þúsund hestöfl.
Vatnsborðsbreytingar
athugaðar.
Auk þessa verður unnt að
byggja nýtt orkuver við Kald-
árhöfða, sem gæfi 30 þúsund
hestöfl. En vatnsmiðlunin sjálf
er í því fólgih að gera stíflu í
Sogið upp við Þingvallavatn
til þess að hindra að ónotað
vatn renni fram.
Ýmsar mælingar hafa verið
gerðar í Þingvallavatni undan-
farin 12 ár og má draga á-
kveðnar ályktanir af þeim.
„Njósnara“ skipað
að ganga í klaustur.
Pólska stjórnin lét blöð sín
hefja áróður mikinn í seinustu
viku gegn Vizhinsky kardínála,
yfirbiskupi Póllands, og sök-
uðu hann um andstöðu gegn
stjórninni og samstarf við f jand
samleg öfl.
Ekki hefur þó enn verið ;'yr-
irskipuð opinber rannsókn eða
réttarhöld, en kardínálinn hef-
ur verið sviftur rétti til þess að
gegna skyldustörfum og fengið
aðsetur í klaustri nokkru, en
biskuparáðið hefir valið sér
Kiepacs, biskup í Lodz, sem eft-
irmann, og varaforsætisráð-
herra Póllands lýst ánægju yfir
því.
Það hefur vakið eigi litla at-
hygli, að þessum „njósnara“
var skipað að ganga í klaustur,
en ekkert heyrzt um, að hann
verði leiddur fyrir rétt, eins og
venjan er í löndunum austan
járntjalds, þegar sakir eru
bornar á menn um fjandskap
við ríkið og samstarf við er-
leiíða aðila.
Meðal annars sagði Sigurður
að ekki kæmi til mála að hækka
vatnsborðið fram yfir það, sem
það hefur komizt hæst á fram-
angreindum árum, en það er um
50 cm. hærra en vatnsborðið
3r nú. Við meiri hækkun
myndu Þingvellir fara undir
vatn, en slíkt dettur engum
manni í hug að sjálfsögðu.
Sigurður Ólafsson sagði að
mældar hefðu verið vatns-
borðsbreytingar, allt að 90 cm.
frá hæsta vatnsborði. Þessar
vatnsbreytingar geta jafnvel
verið meiri, því engar mælingar
hafa verið gerðar á vatninu
þegar það hefur verið ísilagt. Má
líklegt telja að vatnsborðið sé
lægst síðari hluta vetrar, þar
sem yfirborðs rennsli í vatnið
er lítið á þeim hluta árs, og |
byrjar ekki að aukast fyrr en
í leysingum á vorin. Afrennslis-
eða rigningarsvæði Þingvalla-
vatns er um 1200 ferkílómetrar
að stærð
Ef vatnsborð
lækkaði.
Mælingar þær, sem unn'ið var
að í sumar, voru gerðar í þeim
tilgangi að sjá hve mikið kæmi
upp úr af landi ef vatnið yrði
lækkað um 150 cm. frá hæsta
yfirboröi. Það landsvæði reyn-
ist vera aðeins 0,1%C af núver-
andi yfirborði vatnsins. Þessi
lækkun getur ekki átt sér stað
nema stuttan tíma seinni hluta
vetrar, enda ekki um neina
miðlun að ræða nema því að-
eins að vatnið fáist fullt aftur.
Flatarmál Þingvallavatns er
í leiðarvísum eða ferðamanna-
oésum um Þingvelli talið 115
ferkm. að stærð, en raunveru-
leg stærð þess er 80 ferkm. 1
sömu bæklingum er mesta dýpi
vatnsins talið 106 metrar, er;
bæði hefur Bjarni Sæmundsson
fundið 109 metra dýpi í vatn-
inu og nú í sumar fundu þeir
Sigurður Ólafsson verkfræð-
ingur og Þór Guðjónsson veiði-
málastjóri 110 metra dýpi í þvi.
Þetta dýpí er fyrir norðan
Sandey, éða á sömu slóðum og
Bjarni Sæmundsson ' fann á
sínum tíma mest dýpi í vatninu.
í sambandi við framan-
greindar mælingar annaðist
veiðimálastjóri, Þór Guðjóns-
son.
Hitamælingar
í Þingvallavatni.
, Mældist hitinn í yfirborði
9.6° C, en við botn á 110 m
dýpi 7.1° C. 1902 gerði Bjarni
Sæmundsson hitamælingar á
vatninu og mældist þá hitinn
við botn 6.6°, en 11-—12° C
við yfirborð, en sú mæling var
gerð fyrr á árinu eða í júlímán-
uði. Það er mjög athýgiisvert
í þessu sambandi, hve vatnið
við botn hitnar mikið, og hefir
þetta atriði töluvert að segja
í sambandi við framleiðslumátt
vatnsins.
Hússirm vísa5
frá Iran.
London (AP). — íranska
stjórnin er smám saman að
draga úr áhrifum Rússa í land-
inu.
Eru þeir eina þjóðin, sem
nýtur þar nokkurra forrétt-
inda, og hefir að undanförnu
ýmsum Rússum, er starfa í
ýmsum landshlutum verið vís-
að úr landi, og íranskir menn
verið látnir taka við störfum
þeirra.
Gerfiregn í ísraef.
New York. — ísraelsstjórn
hefur á prjónunum mikil áform
um að auka uppskeru landsins
með „gerfi“regni.
Verður einkum leitazt við
að orsaka úrkomu í Negeb-hér-
aði, sem má heita alger auðn,
þótt reynt sé að koma þar upp
nýbýlum. Hefur verið samið
um það við amerísk fyrirtæk’,
að það framkvæmi tilraunirn-
ar, en kostnaðinn ber sjóður,
sem stofnaður er af Gyðingum.
Beri tilraunirnar árangur, get
ur hér svo að segja orðið um
byltingu í þjóðarbúskap ísra-
els að ræða.
Manitsefnin
eru athuguð.
New York. (A.P.), — Undan-
farin ár hafa verið sérstök
„góðæri“ hjá einkaleynilög-
reglumönnum í Bandaríkjun-
um.
Síðan fyrri bók Kinseys —
um kynlíf amerískra karl-
manna — kom út, hefir það
færzt mjög í aukana, að for-
eldrar leiti aðstoðar einkaspæj-
ara til að kynnast fortíð vænt-
anlegra eiginmanna dætra
þeirra. Var frá því skýrt á þingi
slílcra spæjara, sem haldið var
nýlega í Kentucky-fylki.
Irátt hafin vinna við bíla-
göng undir Mont Blanc.
I>a« verfta 11,7 km. á leeigd, — fuHgerö
eftir tæp 3 ár.
Einkaskeyti frá AP. —
París í gær.
Eftir fáar vikur mun verða
byrjað á stærstu jarðgöngum,
sem ráðizt hefur verið í hér í
álfu á þessum mannsaldri.
Þetta eru jarðgöng þau, sem
Frakkar, ítalir og Svisslending-
ar ætla að g'era í sameiningu og
eiga að liggja undir og gegn-
um hæsta fjalla álfunnar, Mont
Blanc, í Ölpunum vestanverð-
um. Mont Blanc er, sem ltunn-
Sex manns hafa beðið bana í
bifreiðarslysi í Berchtesgaden
— rétt hjá sveitasetri Hitlers.
Hrapaði bíll í gil.
Aðalfundi héraðs-
dómara lokið.
Aðalfundur Félags héraðs-
dómara Jauk í Reykjavík á laug
ardaginn var.
Fundinn sátu flestir sýslu-
menn og bæjarfógetar landsins
svo og nokkrir embættismenn
hér í Reykjavík, sem meðlimir
eru í félaginu, en alls eru 29
menn í því
Á fundinum vóru rædd og
gerðar ályktanir um mörg rnál-
efni varðandi starf héráðsdóm-
gra. Aðalmál fundarins voru
,löggæzlumálin, tryggingamál,
samvinna við hagstofuna um
.skýrslusöfnun og fleira.
Fundurinn stóð yfir frá því
á miðvikudag til laugardags, en
aðálfundir félagsins eru haldn-
ir annað hvort ár. í stjórn félags
,ins voru kosnir: Jón Steingríms
son, sýslumaður í Borgarhesi,
Páll Hallgrímsson, sýslumaður
á Selfossi, Torfi Hjartarson,
tóllstjóri X Reykjavík, Júlíus
Havsteen, sýslumaður á Húsa-
vík og Guðm. í. Guðmundsson,
bæjarfógeti í Hafnarfirði.
Meti Lithgows
hrundið í gær.
Bandarískur flugmaður
náði í gær 1194 ltm. hraða á
klst. í þrýstiloftsorustuflug-
vél og er það nýtt met.
Fyrra metið átti brezki
flugmaðurinn Lithgow, sem
setti það yfir Libyuauðninni
s.I. föstudag (1183 km. á
klst.), en hann hratt þá meti
Neville’s Duke, sem var sett
skömmu áður. — Engin þess
ara nýju meta hafa fengið
opinbcra viðurkenningu enn
sem komið er.
Hvafur skotinai
inni í lancfi.
Nýlega svömluðu tveir hval-
ir 20 km. leið upp eftir Mersey-
fljóti í Englandi.
Festust þeir þar á leirrifi,
þegar út féll, og' varð að skjóta
annan, þar sem hann var að
sökkva í leðjuna — til þess að
hann kafnaði ekki — en hinn
komst á flot á ný við næsta
flóð og komst til hafs.
Barnalömunarlyf reynt
á 300.000 börnum.
Buffalo (AP). — Nýtt lyf til
varnar gegn barnalömunar-
veiki verður reynt í Banda-
rikjunum í vetur.
Verða 300.000 skólabörn
„bólusett“ með þvi. — Læknar
segja, að það ha.fi þegar verið
reynt í smáum stíl, og enginn
vafi sé, að það auki varnarmátt
líkamans gegn veikinni, en hitt
sé óreynt hvort varanlegt g.agn
verður að því.
ugt er, rúmlega 15,700 fet á
hæð.
Beggja vegna fjallsins er nú
verið að draga að allskonar eíni
og vinnuvélar, og verður vænt-
anlega hægt að hefjast handa
um sprengingar á göngunmn í
nóvembermánuði. Göngin verða
samtals rúmlega 11,7 km. á
lengd, og munu þau, er þar að
kemur, stytta leiðina milii
Parísar og Torino á N.-Ítalíu
um 500 km.
Þar við bætist, að hægt
verður að komast um
göngin allan ársins Iiring,
en Alpaskörðin eru árlega
lokuð af fannfergi mánuð-
um saman.
F rakklandsmegin hef jast
göngin við þorp eitt í 3600 feta
hæð yfir sjávarmáli, en þau
eru hærra Ítalíu-megin, eða ’
4260 feta hasð. Miðdepiil þeirra
vcrður þó heldur hærri en
ítalska opið, svo að vatn renni
hindrunarlaust úr þeim til
beggja hliða og setjist ekki í
þau. Verða göngin mest i 4560
fela hæð yf'ir sjávarmáh.
Við hvorn enda gangunna
verður bugða á þeim, svo að
ökumenn — því að göngin
verða einungis fyrir bíla — dá-
leiðist ekki áf hvítum blettí
munnans framundan. Annars
verða þau þráðbéin.
Kostnaður verður um 330
millj. kr„ gert er ráð fyrir að
göngin — 25 fet á breidd —
verði fullgerð eftir tæp þrjú ár,
og um 100,000 bílar fari árlega
um þau.
Tveirmennslasas
í Hafnarfir&i.
Tveir menn slösuðust í Hafu-
arfirði í gær er þeir voru að
vinna að viðgerð gömlu bryggj-
unnar, og mun annar hafa hand
leggsbrotnað.
Verið var að lyfta styrkt-
artré á bryggjunni, þegar slys-
ið vildi til. Bilað mun hafa
„kupling“ í vörubifreið, er not-
uð var til að lyfta trénu, óg
slóst tréð í mennina með þeim
afleiðingum að báðir meiddust.
töluvert og annar kastaðist út
í sjó.
Aldarminning Stephans G.
Stephanssonar.
Háskóli íslands gengst fyrir
minningarhátíð á aldarafmæli
Stephans G. Stephanssonar
skálds laugardaginn 3. október
næstkomandi kl. 8.30 síðdegis
í hátíðasal háskólans.
Rektor háskólans, prófessor
Alexander Jóhannesson, flytur
ávarp. Prófessor Steingrímur J.
Þorsteinsson flytur ræðu um
Stephan G. Stephansson, skáld-
skap hans og lífsskoðun. Leik-
ararnir Herdís Þorvaldsdóttir
og Lárus Pálsson lesa upp Jjóð
úr Andvökum. Blandaður kór
með undirleik hljóðfæra syng-
ur undir stjóm dr. Páls ísólfs-
sonar Nú háustar á heiðum úr
örlagagátumii eftir Björgvin
Guðmundsson við texta úr
Þiðrandakviðu Stephans, og
Þótt þú langförull legðir, undir
lagi Sigfúsar Einarssonar. Guð-
mundur Jónsson syngur Fjall-
ið Einbúa undir nýju lagi eftir
Pál ísólfsson.
Allt mun þetta taka urn
hálfa aðra klukkustund, svo að
því verður lokið um tíuleytið.
Öllum verður heimill og
frjáls aðgangur, meðan húsrúm
leyfir, en ekki verður boðið sér-
staklega.
Athöfninm verður útvarpaS.