Vísir - 24.10.1953, Blaðsíða 4

VlSIR’
liii tr' i i
JlU-MWaw .»V-'\í j* -ty •

Laugardagimi 24: október 1953r
TlSlE
D A G B L A Ð
t Ritstjóri: Hersteinn Páisson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur; Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSffi H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 króna.
:>i£
Félagsprentsmiðjan fa.f.
H
Sameinuðu þjóðirnar.
inn 24. október hefur verið valinn dagur Sameinuðu þjóö-
anna, og er þess þá minnzt í flestum löndum heims, -hvet
Sjötug « dag:
stn4M Mh«Þtta.
Allt sení þú,- fósturitind.
fréttir um. niig,
sé frægð þinni að veg —
því ég elskaði þig.
SL G. St.
Hvervetna þar sem íslend-
ingar ræðast við .í dag á móð-
umiáli sínu, minnast þeir einn-
ar af beztu dætrum ættjarðar-
innar: Jakobínu Sigurbjamar-
dóttur JóhriSon. Því að i dag á
hún sjötugsafmæli þessi þing-
,®é tilgangurinn með starfsemi þeirra, og reynt að auka veg'
þessarra samtaka sem mest. Hefur svo verið um nokkur undan-
afrin ár, og verður væntanlega í framtíðinni, því að vonandi | eyska kona, sem engan óraði
verður stofnuninni langra lífsdaga auðið, enda þótt gengið hafi fyrir að það ætti fyrir að liggja,
á ýmsu á ferli hennar.
Það hefur löngum verið draumur þjóðanna að geta lifað
án þess að kveljast sífellt af ótta við styrjaldir og hörmungar
þeirra. Þessi draumur mun vera jafngamall mannkyninu, þvi
að mannvíg og stríð hafa fylgt því alla tíð, en með blessunum
tækninnar hefur fylgt sú bölvun framfaranna, að þær hafa
orðið mestar á því sviði, sem sízt skyldi — nefnilega í smíði
allskonar morðtóla og vígtækja. Þegar ein þjóð hefur smíðað
eitthvert drápstæki, sem tekur öðrum fram, hljóta hinar- að
smíða önnur betri, svo að ekki hallist á. Af þessu hefur skapazt
tortryggni, sem erfitt og næstum ógerlegt er að uppræta, og
torveldar alla samb’ið þjóðanna, eins og menn fá sannanir
, fyrir nær daglega.
i Eins lengi og menn hafa óttast hörmungar stj-rjalda og
imúgmorða hafa þeir reynt að tryggja líf sitt og eignir með
samtökum. Bandalög hafa tíðkazt milli þjóða frá því að sögur
hófust,’ og markmið þeirra hefur fyrst og fremst verið aö
"tryggja með þeim, að engin hætta eða sem minnzt yrði a£
'árásum —1 eða þau hafa beinlínis verið ger'ð með árásir fyrir
augum, eins og möndullihn frægi. En það var ekki fyrr en efiir
fyrri heimsstyrjöldina, sem þjóðirnar
mynda allsherjarbandalag, er jafnaði deilumál þeirra, og gætti
iréttar hinna minni máttar gegn hinum stærri og voldugri. Það
:Var upphaf Þjóðabandalagsins, sem hafði aðsettu' sitt í Sviss,
i þvi landi, sem lengst hefur varðveitt hlutleysi sitt, og aldrei
) farið með hernað gegn nokkru öðru ríki.
j En svo var ekki uni hnútana búið, að Þjóðabandalagið gæti
í rauninni komið í veg fyrir styrjöld, ef einhver þjóð var stað-
ráðin í að hrinda þeim hörmungum af stað. Það hafði ekkei t
,vald til að hindra ofbeldi, eða til þess að kveða það niður, ef
einhver þjóð leitaðist við að beita slíkum aðferðum. Kom það
bezt í Ijós, þegar ítalir réðust á Abessiníu, því að þá gat banda-
lagið engum þeim hömlum beitt eða gert ráðstafanir, sem
hindruðu þá í að fara sínu fram.
i Þetta og fleira varð til þess, að Þjóðabandalagið gat ekki
orðið langlíft, og þegar Sameinuðu þjóðirnar voru stofnaðar
upp úr síðasta stríði, höfðu mennirnir ekki enn lært svo mikið,
að þeir treystu sér til að efla það nægilega eða haga skipulagi
þess þannig, að það væri ekki lamað að nokkru leyti, ef eitt-
hvert stórveldanna lagðist gegn vilja meii'ihlutans. Með neit-
unarvaldinu var starfhasfni samtakanna skert að miklu leytJ,
þótt þau hafi getað sýnt hversu þau eru megnug gegn ofbeldis-
öflunum.
íslendingum og öðrum smáþjóðum er það lífsnauðsyn, að
friðarsamtök, hverju sem þau nefnast, verði sem öflugust og
megi sín sem mest. Þess vegna er það von þeirra, að samtökin
megi vaxa að öllu leyti, þjóðum heimsins til góðs.
Vetur gengur í garð.
er hún fæddist í sárri fátækt á
bóndabæ norður í Aðaldal, að
bera hróður íslenzks anda víðar
um heiminn en nokkur kona
önnur hefur gert til þessa dags,
og að nema íslenzkri skáld-
ment land á voldugústu tungr
unni sem töluð hefur verið á
þessari jörð. Svona verður það
ei' varir og svo það er ekki var-
ir, og veit enginn að hv.erju
barni gagn verður.
Ýmsir munu sþyrja sjálfa sig
þeirrar spurningar, fyrir hvað
Jakobína sé merkust, og líklega
vefst það fyrir flestum að svara
svo með einu orði að þeim finn-
ist svarið fullnægjandi. Það er
í sannleika svo margt, sem hún
er merkust fyrir: Það er snilli-
erðu tilraun til þess að1 Sáfan’ að erfðuin fen8'in; Það
er hennai' göfuga eðlisfar,
kvenlegt og fínlegt, en þó tengt
þeirri skapfestu, sem sækir að
föstu marki hvort sem leiðin er
greið eða torfær — never
turns back, but marclies breast
forwvard; það eru djúpir og
næmir vitsmunir, þar sem aldrei
skilur á milli höfuðs og hjarta;
það er fórnfýsin, fórnýsi þeirr-
ar konu sem lítið hugsar um
sjálfa sig, en lifir þeim mun
meir fyrir samfélagið og hug-
sjónirnar; það er þrautseigjan
að helga fjarlægu föðurlandi
ævistarf sitt; og það er svo
margt, skylt því er nú hefur
verið talið. Það er ekki lítil-
sigld kona eða hversdagsleg,
sem íslendingar hylla í dag, og
þó að hún væri af snauðum
fædd, voru þó foreldi-ar hennar
allt annað en lítilsgild eða lítil-
mótleg. Stephan var ekki að
hlaða neinum vesalingi minn-
isvarða þegar hann kvað eftir
Sigurbjöm frá Fótaskinni ein
hin hugðnæmustu og innileg-
ustu erfiljóð á íslenzka tungu,
Og brýndi’, ekki óður þinn
unað i stril
og- éggjaði ljáinn þinn deigan?
tungu erfiljóðaskáldanna, og'
'\Tetur gengur í garð á þessum degi, og að þessu sinni kveðja sá mikli minnisvai'ði er ekki
I ' landsmenn eitt bezta sumar, sem komið hefur hér á landi nema rétt samboðinn yrkisefn-
um langt árabil, að minnsta kosti í hálfan mannsaldur ef ekki inu, hvorttveggja úr sama
meira. Gróður hefur allur verið meiri en dæmi eru til og munu [ málminum. Við skulum rifja
upp bara fyrsta erindi kvæðis-
ins. Þar er strax tekið djúp-
sund, og allt til enda fatast
skáldinu hvorki sundtökin né
bændur yfirleitt vera vel birgir af heyjum, svo að menn hafa
ekki átt öðru eins að venjast um árabil i sumum landshlutum,
þar sem óþurrkar Kafa verið miklir og samfelldir á undanförnu.
Um þemta komandi vetur verður engu spáð, en það er þo
von allra manna, að hann verði. mildur og góður, svo að unnt ’
. verði að afla sjávarfangs, eins og þjóðin þarf á að halda, svo
.að hún geti.lifað sómasamlega og haldið áfram sókn sinni til
betri lífskjara. Við íslendingar eigum meira undir veðurfari
en flestar þjóðir aðrar, þar sem afkoma atvinnuveganna veltur
að mestu á henni, og þess vegna hefur lífsbarátta þjóðarinncr
: alltaf markazt af þrotlausri, óvægilegri baráttu við náttúru-
öflin. Hingað til hefur þjóðin jafnan sigrað, þvi að ella mundi
hún ekki byggja þetta land eftir margra hörmungakafla, og
hún hefði heldur ekki getað búið.svo i haginn fyrir núlil'andf
;kynslóð og afkomenduima, sem raun ber vitni. Hvort varð, ekki bragur þér
! * * Eii'ilp*átt fyrir þáð’’fniá’ hún alltaf:. biðja þann,.-sem. „sólir.a '' ' ---- 1-
skóp“, að léiðbeiná sér á ókomnum vetrum og árum.
flugið;
En var það ei lán gengnum
andstreymið allt
jafn-örugt á hending að
fleytast?
Og var hún ei ylur þá annað
var kalt
og örvun er tókstu að
þreytast?
i.
i i
búi, er iítii
bléssunar-nyt \
vur eigan?
Stephan hefur séð fyrir þvi,
að nafn Sigurbjarnar Jóhanns-
sonar lifir meðan íslenzk tunga
er töluð (en hve lengi verður
það, eins og henni er nú
traðkað?), og jafnlengi knýi
hann lesendur sína til að leita
uppi ljóð Sigurbjarnar sjálfs
(en af þeim er vitaskuld ekki
enn til viðunandi útgáfa). Og
þá komast þeir að raun um að
leitin var ómaksins verð.
Finnst þér þetta útúrdúr?
Þá skjátlast þér. Ef þú vilt
skilja dóttmina til hlítar, þá
er til þess beinasti vegurinn að'
kynnast föðurnum. Eplið féll
ekki langt frá eikinni.
Um þvert og endilangt ís-
land, jafnt í glitsölum ríkis-
manna sem í óskreyttum hreys-
um kotunganna, hljómar í dag
nafn Jakobínu Johnson, og
efst í allra hjörtum verður
þakklætið til hennar, enda þótt
nauðafáir viti það glögglega,
hve mikið, margþætt, fágætt
og hamingjudrjúgt starf henn-
ar fyrir ættjörðina hefur verið.
Nokkuð margir þekkja eitthvað
til kvæða hennar á íslenzku
fyrir þau tvö litlu söfn, er út
hafa komið, en langflestir ekk-
ert til þýðinga hennar á enska
tungu, sem þó er meir um vert
frá þjóðmetnaðarlegu sjónar-
miði, eða til þess geysimikla og
margbr ey tilega kynningar-
starfs, sem hún hefur unnið i
Bandaríkjunum og Kanada svo
að þær þjóðir, er lönd þessi
byggja, mættu öðlast nokkurn
skilning á hlutverki og afrek-
um litlu eyþjóðarinnar, sem
ekki var nema þrjátíu og átta
þúsund þegar hún var fámenn-
ust, og ekki komst yfir hundr-
að þúsund fyrr en nú á allra
síðustu áratugum, en lagði þó
þann skerf til andlegra fjár-
sjóða mannkynsins, er William
Morris sagði að væri engil-
saxneskum þjóðum meira virði
en hinn gullni bókmennta-auður
Grikkja og Rómverja. Sennilega
voru það öfgar, en hann sagði
þetta nú samt þessi frægi mað-
ur, þetta mikla skáld — sagði
það af því að hann var sjálfur
hjartanlega sannfærður um
það.
Því fer fjarri að Jakobína
hafi unnið þetta allt með þýð-
ingum sínum, þó að merkar
séu og mikilsverðar. Hún heí-
ur lagt margfalt meira starf í
þau hundruð fyrirlestra er hún
hefur flutt í þessu skyni, skrif
sín og félagslegt starf. Er það
ekki undur,. að hvenær sem ís-
lendingar safnast saman í há-
skólaborginni og stórborginni
Seattle vestur við Kyrrahaf, þá
skuli það vera á heimili þess-
arar konu? Hvernig hún fer
að því, að halda uppi þvílíkri
risnu, má guð vita. Þvi að auð-
kona er hún ekki á veraldar-
vísu.
Já, satt er það,. Jákobínu cr
þakkað í dag. En er henni þar
irieð fullþakkað? Fjarri fer því.
Framh. á 6- síðu.. y
l’að er naú; ótrúlegl, live al-
gengt Jkiö virðist vcra, að fölk
hafi innbú sitt óvátryggt, eins og
inikii hsetta og öryggisíeysi er
þvi sainíara. Mér virðist að ofl-
iist :nær I ylgi það iréituhi áf elds-
voðum hér • á lancli;, að annað
hvort iiáfi innanstokksnumir
verið óvátryggðir eða svo lágt
tryggðir, að eigandi bíði stórtjón.
Það virðist sannarlega vera koní-
inn tími til þess að athuga, hvort
ekki væri rétt að koma á skyldu-
tryggingu á svo nauðsynléginn
munum sem fatnaði og húsmun-
um. Eldsvoðar eru enn tið fyrir-
brigði, og sú ógæfa er tilfinnan-
leg, þegar engar eru bæturnar
fyrir tjónið, sem fólkið verður
fyrir, er eigur þess brenna.
Nauðsynleg vörn.
Mér sýnist það vera nauðsyn-
leg vörn hverjum cinum gegn,
skakkaföllum, að nota sér trygg-
ingarnar, því fíest má og er hægt
að tryggja. Mörg innlend trygg-
ingarfélög eru nú starfandi hér,
svo ekki verðui’ því borið við,
að leita þurfi út f.yrir landstein-
ana. Allt er hægt að tryggja, er
næstum hægt að segja. Það er
liægt að tryggja lif og eignir,
enda munu það algengustu trýgg-
ingarnar. En það er lika hægt
að tryggja sig gegn þjófnaði og
munu ýmsar verzlanir notfæra
sér þær tryggingar.
Viðgerðir — raftaeki.
Tryggingarkerfið er meira að
segja svo fullkomið hér í bæ, að
fyrirtæki er til, sem tekur að sér
tryggingar á bilun raftækja alls
konar, svo sem isskápum, þvotta-
vélum og öðriim dýrum tækjum,
seiri þykja nauðsynleg nii á heiní-
iluni og luisbændui' koma sér
upp fyrir ærið fé til þess að léttá
slörf húsmóðurinnar. Það er
hægL.að tryggja sig gegn bilim-
uni og skemmduiu á þeim, gegn
lágu iðgjalcli, þegai' ábyrgð er
úti, eða þcgar bilun nær til þess,
er ekki er tekin ábyrgð á af
framléiðcndnm. Raftækjatrygg-
ingar sjá um það.
Þarft fyrirtæki.
Það ef ltægt að framlcngja á-
byrgð á heimilistækjum með því
að snúa sér til fyrirtækis, serii
nefnir sig Heimilisvélar, Skip-
holti 17. Eg rakst á það af 1il-
viljun, að þetta fyrirtæki tekur
að sér viðgerðir á heimilisvél-
um alls konar. Þessum dýru tækj
um, sein flestir ciga erfitt með
að eignast nema einu sinni. Eftir
að viðgerð hcfur verið fram-
kvæmd af Heimilisvélum, hvort
sem er lireinsun eða vélar gerð-
ar upp, er að lokinni viðgcrð
tekin sama ábyrgð á vélumim,
og þegar þær koma frá verk-
smiðjunum. Eg minnist þessa
fyrirtækis hér, því ég held að
fáir viti hve fullkomnar trygg-
ingarnar eru, cf menn vilja vcra
hagsýnir. En það er öllum riáuð-
synlégt að vera hagsýnir, og á-
stæðulaust er að liætta eigiim
sínum frekar en þörf er.
Trygging er nauðsyn.
Tryggingar eru öllum nauðsyn-
legar, og sjaldan ástæða til að
sjá eftir þeim fáu krónum, sem
fara til iðgjalda. Þær eru brofn-
brot af tjóninu, sem menn géía
orðið fyrir, cf illa tekst til. —
Tryggingar eru öryggi, sem e.ög-
inn getur í rauninni án verið.
— kr.
h.f.
iVttattio í. Alltk.pappírspoká- ]