Vísir - 04.11.1953, Blaðsíða 5

Miðyikudaginn 4. nóvember 1953.
VlSIB
T H. SMITH:
sannkölluð listaborg, og iðnað- ur máður glaðzt yfir list þeirra
ur líklega lítill miðað við aðrar Rubens1, Ván Dycks og Rerii-
þýzkar stórborgir, að frátekinni brandts. Já, Rembrándt, —
ölgerðinni, en þar er elzta hann gnæfir uþp yfir alía mál-
brugghús heimsins, Löwenbrau, ara, að mínum dómi, líkt og
sem er stofnað á 13. öld. Þar'! Beethoven ber ægishjálm yfir
voru listir og vísindi fyrir öllu, a'ðra tónameistara,,
enda . flykktist þangað fólk
XUtffiálariHH.
Málaralistin er jafngömul mannkynmu, að því er fróðir
menn telja. Frá örófi alda fram á þenna dag hafa verið uppi
menn, sem höfðu hlotið næmt auga, styrka hönd, listfengi Og
smekltvísi í vöggugjöf, og þannig getað gert myndir af umhverfi
sínu, sem veitt hafa síðari kynslóðum nautn og unun, auk
fróðlegrar vitneskju um það, sem var.
Endur fyrir löngu, þegar forfeður okkar höfðust við í stein-
hellum, þekktu ekki verzlun, viðskipti né samgöngutæki, og
viðurkenndu engan rétt nema þess sterkari, gerðu þeir það sér
til dundurs að krota eðá' höggva á hellisveggina myndir af
dýrum eða verkfærum. Þegsi frumstæða myndlist var undanfari
hinna fáguðu listniálara síðari alda.
Höfundur Samborgarþáttarins lætur sér ekki til hugar
koma, að hann „hafi vit á“ málaralist, a. m. k, ekki umfram
það sem títt er um íslendinga árið 1953, sem ekki hafa lagt
sérstaka stund á listsögu. Hins vegar hefur hann, eins og
raunar flest fólk, ævinlega haft yndi af myndlist, ekki síður en
öðrum listgreinum, sem almenningur á annað borð fær notið.
Þá fer heldur ekki hjá því, að honum finnist meira koma til
listaverka eftir Kembrandt heldur en Picasso, án þess, að nokkur
tilraun sé gerð til samanburðar á þessum listamönnum. Um
smekk mupna verður ekki deilt.
Um allan heim liafa menn löngu gert sér ljóst, að fagrar
myndir eru menntandi og upplýsandi fyrir allan alnienning,
eins og flestar listgreinar, t.d. tónlistin. Því er það, að almenn-
ingur hefur nú æ greiðari aðgang að málverkasýningum og
listasöfnum, enda einn þáttúrinn í þróun lýðræðis og þjóð-
félagslegra umbóta í heiminum.
Þessu þokar í svipaða átt á íslandi. íslenzk listmálarastétt
er ekki f jölmenn, enda ung, miðað við það, sem gerist í öðrum
menningarlöndum. Hins vegar hefur hún þegar eignast þó
nokkra afburðamenn og myndarlega sveit hlutgengra listmálara.
í dag verður rabbað við góðan og gegnan fulltrúa hinnar ís-
lenzku listmálarastéttar, Ásgeir Bjarnþórsson.
Á efsta lofti hússins nr. 10
við Leifsgötu býr Ásgeir Bjarn-
þórsson listmálari. — Þangað
labbaði ég mig um daginn til
þess að rabba við hann um eitt
og annað í sambandi við sjálfan
hann, feril hans og ferðir um
listaborgir erlendis. Hann var þá
við vinnu sína, stóð fyrir fram-
an léreftið, festi á það andlits-
drœtti eins góðborgarans í
Hafnarfirði. Eg stóð stundar-
korn og horfði á Ásgeir vinna,
og óskaði þess einu sinni sem
oftar, að ég gœti sjálfur málað
myndir, já þó ekki vceri nema
teiknað skrítna karla. En ekki
tjóar að sakast um slíkt, það er
ekki nllum gefið.
Ásgeir Bjarnþórsson, ,,bohem '
og langförull, er léttur í skapi,
minnisgóður og segir vel frá.
Það er því nœsta auðvelt að,
skeggrœöa við hann um eitt og
annaö, og tíminn líður skjótt
þar sem við sitjum og röbbum.
Hann er fœddur hinn 1. apríl
1899 að Grenjum í Álftanes-
hreppi í Mýrasýslu. Foreldrar
hans voru Bjarnþór Bjarnason
frá Knararnesi og Sesselja
Nielsdóttir kona hans, frá,
Grímsstöðum í Mýrasýslu. Enda
þótt Ásgeir sé fœddur Mýra-
maðúr, er hann þó löngu orðinn
Reykvikingur, og því ágœtlega
hlutgengur samborgari okkar,
tel víst, að ég hafi búið að
þeim alla tíð. Eg var fjarska
efnalítill þá, eins.og oftar síð-.j
ar, en þó voru þetta að ýmsu
leyti hagstæð ár. Þá var að upp-
hvaðanæva að. Þetta var á ár-
urium 1922—23, þegar ástandið
í peningamálum Þýzkalands
var bókstaflega brjálað. Verð
Svo varstu aftur í Dan-
mörku, var það ekki?
Jú, þar var ég árin 1927-
-31,
hefjast mikiö stríðsgróða- og
gúllas-tímabil, og þar af leið-
; bólgan var ofboðsleg, og við málaði og gekk á söfnin. Eg
| Norðurlandabúar vorum eins bjó lengst af við Halmtorvet
og auðkýfingar, er við fengum númer 20, hafði þar tvö her-
bergi uppi á. hanabjálka. Hús-
peninga að heiman, um Kaup-
.. .. .. . , . mannahöfn. Eg man, að ég gögn fylgdu, og þarna brasaði
Z ,V!llU?.m brenndi mig á þessu, ervég fór ég og steikti, og sparaði tals-
fyrst til Þýzkalands. Eg skipti vert fé með því móti. Sumarið
nefnilega talsverðu af pening- 1929 var ég heima, og var þá
um í þýzk mörk í Höfn, en það Þrjár vikur inni á fjalli í leit-
átti ég vitanlega ekki að gera, arkofa þeirra Álfthreppinga,
því að markið féll daglega. Síð- og málaði. Fyrstu sýningu
an skipti ég aldrei nema 10 mína hafði ég í Höfn árið 1930,
er krónum í einu, svona eftir hend og fékk yfirleitt góða dóma. Þá
og nóg að starfa. Eg var líka
svo heppinn, að ég fékk að
vinna að húsamálun hjá Ágústi
Lárussyni málarameistara, en
ég hafði miklu meira upp úr
því en venjulegri erfiðisvinnu.
Þetta kom sér einkar vel
ég var við nám og auðveldaði
mér margt. — Svo var ég einn
vetur hjá heiðursmanninum Ás
grími Jónssyni, sem veitti mór
tilsögn í málaralist og meðferð
lita. Um líkt leyti mynduðú
listamenn, í félagi við eldri
kollega sína, félag eða klúbb,
til þess að teikna eftir
lifandi fyrirmyndum, eða
nöktum „módeium“. Við feng-
húsnæði til þess á gerlarann-
sóknarstofu ríkisins, sem Gísli
gerlafræðingur Guðmundsson
veitti forstöðu, en hún var uppi
á efsta lofti í Búnaðarfélags-
húsinu.
Hvenær fórst þú utan
í fyrsta sinn?
Eg stóð á tvítugu er
fór til Hafnar í fyrsta sinn.
Þar gekk ég í
inni. Eg man að ég skipti þó
einu sinni 50 krónum áður en
ég lagði af stað heim. Pening-
unum tróð ég í báða vasana
innan á jakkanum mínum, og
þá gat ég ekki hneppt að mét .
Til skamms tíma átti ég í fór-
um mínum 10 milljarða marka
seðil.
Þú fórst víðar,
var ekki svo?
Árið 1926 fór ég til Luxem-
borgar. Þar ætlaði ég í Cler-
valkklaustrið til að byrja með
en síðan í Beuron-klausturskól-
seldi ég nokkrar myndir, og
þegar ég fór heim, átti ég pen-
inga í banka í Danmörku, en
það þótti stórmerkilegt iy rir-
bæri.
erida hefur hann búið hér síðan
um 10 ára aldur.
Hann fermdist hjá séra Bjarna
Jónssyni, í Dórkirkjunni, en þeir \
eru nú orönir œði margir, sem
sá mœti maður hefur skírt og
fermt í því virðulega húsi.
Snemma beygist krókurinn til
þess, sem verða vill, því aö upp
úr fermingu tekur hann að
nema teikningu hjá Ríkarði
myndhöggvara Jónssyni. Að
vísu .hafði hann lœrt svolítið i
teikningu í barnaskólanum, en
á þeim árum var sú kennsla mcð
milklum ágœtum, segir Ásgeir,
en hann minnist ?neð þakklæti
þeirra Sigríðar Björnsdóttur
(Jónssonar ráðherra) og Lauf-
eyjar Vilhjálinsdótiur, sem báð-
ar kenndu honum í barnaskól-
anum við Tjörnina.
Sjálfur segir Ásgeir, að sér
finnist, se?n traustur grimdvöll-
ur hafi ve?-ið lagður að síðara
i starfi, er han?i byggir lífsaf-
komu sí?ia á, vieð tilsögn þess-
ara ágœtu kennara.
Hina raunverulegu undir-
stöðu ævistarfs síns, telur Ás-
geir: vera veturinn, sem hann
lærði hjá Ríkárði Jónssyni. Það
er því eðlilegt, að hann segi
okkur eitthvað nánar frá þessu
tímabili.
Hvað fannst þér
um Rómaborg?
Þar dv'aldi ég' tvo mánuði
eða svo árið 1931. Róm er eins
og risavaxið safn, — maður
gengur varla nokkurt skref, án
þess að rekast á eitthvað, sem
hefir sögulegt og iistrænt gildi.
í Róm fannst mér unaðslegt að
vera, þó málaði ég lítið þar,
ann við Dóná, fyrir milligöngu hebt nokkrar akvarellur frá
Meulenbergs biskups. Þá i|r Colosseum bg Forura Romanum.
ég suður eftir til Parísar, dvaldi Til íslan# ,kom ég £ árslok
þar um hríð, en lengur í Cagn- ! lg31( og hér hefi ég verið síð_
eg es við Miðjarðarhaf, þar var an> en hefi þó skroppið út sið_
itíilpl myndlistarmiðstöð, en ^ __ gýndi f London 1947> en
einkaskola hja uDDtókin að ■v’inssBldum óessa , -m
... . „ ... uppioitin ao onsæiaum pessa su Symng var siðan viða a Eng
Viggo Brandt, þekktan skola unaðslega staðar var dvöl mál-
hjá mikilhæfum kennara. Þar ’ arans Renoirs þar, sem settist
teiknuðum við lærisveinarnir þar að. síðan fór eg norður til
gifsafsteypur á Statens Museurn Luxemborgar, og nú hóf eg að
for Kunst. í Kaupmanna- j skreyta kirkju þar, undir hand
höfn kunni eg vel við mig. leiðsiu br. Notka í Peppingen.
Þó stóð hugurinn til fjarlægari Enginn riiátti vita, að ég væri
landa, og 22ja ára gamall fer „heiðingi“, heldur hagaði ég'
ég suður til Múnchen í Bayern,! mér ems og sannkaþólskum Hver eru helztu
landi næstu tvö árin. Þá sýndi
ég á Ólympiuleikunum í Lon-
don 1948 og Helsingfors 1952.
Þá voru nokkrar myndir mín-
sýndar í Rio de Janeiro árið
1950.
sem sagja má, að hafi verið
háborg myndlistarinnar á svip-
aðan hátt og Leipzig var keppi-
kefli tónlistarmanna. Þar var
stórfróðlegt að dvelja. Þar
hitti maður menn af flestu
þjóðerni úr öllum álfum heims.
Þar stundaði ég nám hjá pró-
viðfangsefni þín?
Þau eru margþætt. Eg hefi
[manni sæmdi. V'ið máluðum
engla og helga menn, skreytt-
um veg'gi og rjáfur. Fyrir bragð ! aldrei einskorðað mig við neitt
ið kynntist ég allvel kaþólsk- j sérstakt, heldur málað jöfnum
um hugsunarhætti, en það höndum andlitsmyndir, lands-
leiddi aftur til þess, að ég átti lag, kyrralífsmyndir o. s. frv.
betra með að skilja kaþólska Hvað landslagsmyndir snertir,
list. Svo fór ég yfir til Belgíu hefi ég helzt haldið mig á
fessorunum Schwegerle og ’ og skoðaði þar sofn í Brússel heimaslóðum, málað myndir í
Heimann, en vitaskuld sótti eg [ og Antwerpen, en þar erú fá- Borgarfirði, en líka talsvert á
söfnin. 1 gætar myndir hinna miklu Þingvöllum. Eg hefi oft verið
Þar var sannarlega margt að meistara Niðurlanda. Þar get- beðinn að mála andlitsmyndir,
sjá. Mér er óhætt að segja, að;
söfnin voru mér aðalskólinn,
sem veittu mér meiri
en nokkur kennari gat
Söfnin í Múnchen voru, og eru,
heimsfræg, eins og alkunna er.
Þar skoðaði maður Altes Pina-
kothek, sem einkum hafði að
geyma myndir frá viðreisnar-
tímabilinu (Renaissanee); Neu-,
es Pinakothek, sem einkum var
íyrir „klassicismann“, Neue
þakka konunni, þótt ég væri
henni ekki alveg samþykknr, en
ég var þa'ð i flestu, og fieiri slik-
ar raddir þyrftu að heýrast. —
ílamall sveitamaður“. . *'•
Bergmái þakkár bréfið og geta
fleiri látið lil sin heyra um þessi
jnál, en stutt bréf eru æskileg.
Einlægur og góð-
viljaöur kennari.
Þeir eru fáir, sem ég á eins
mikið að þakka og Ríkarði Jóns
syni. Hann reyndist mér fram-
.úröka,randi góður kennari, ein-
láfegúí dg g&ðviljáðui'. ‘Hann
hafði slík áhrif á mig, ómótað-
an piit á' gelgjuskéiði, að ég
Staatsgallerie, sem hafði
geyma impressionistíska
expressionistíska list, og
Schach-Gallerie.
Hittirðu
úokkra landa?
Jú, blessaður vertu. Þeir voru
þarna margir öðru hverju,
sumir í snöggri ferð, aðrir við,
nám, eins og' t. d. Guðmundur
frá Miðdal, Eggert Laxdal, Lei|,
úr Kaldal og Árni B. Björnsson,
sem þar lagði stund á högg
jAbstraktlistin gengur yfir. eins og inflúenza", segir Ásgrei
iriýndálist. Múnchen var þá’ Bjarnþórssón, sem hér sést við vinnu sína. (Ljósm.: P. ThomsenX