Vísir - 06.11.1953, Blaðsíða 5

Föstudaginn 6. nóvember 1953.
VlSIR
Enn
er farið á grasa-
fjall á íslandi.
Mikii búdrýgindi voru jafnan að fjðllagrös-
unum, er voru beztu fjörefni forfeðra okkar.
Ábugi ahncnnings fyrir setri þar 12 hestar.“ Hreindýra-
fjaliagrösum hefir farið vax- ^ rnosi og geitaskóf voru notuð í
audi í seinni tíð. Þau voru áður harðindum. í harðærinU eftir
i'yrr höfð til matar um land allt
og nú sveigir í þá átt, að menn
i’ari almennt að meta kosti
f jallagrasanna, en þau eru f jör-
efnarík og vafalaust margra
meina bót, t. d. ágæt við kvefi
og hrjóstþyngslum.
í eftirfarandi grein segir Ing-
ólfur Davíðsson magister les-
endum blaðsins ýmislegt um
þessa gæðajurt íslenzkra fjalla
óg heiða.
Fjallagrös hafa sennilega hestar af grösum væru fluttir
verið notuð til matar og lyfja'.yfir Hvítá á Arnarbælisferju í
á íslandi allt frá landnámstíð.! Grímsnesi árið 1810.
En neyzla þeirra hefir eflaustl Góð grasakona var mikils
aukizt á einokunar- og hallær- metin í þá daga. Oft mun hafa
aldamótin 1800 voru mjög
mikið notuð fjallagrös. Var
jafnvel farið að tína þau í
apríl, jafnskjótt og þau komu
undan snjó. Höfð í mjöls stað
með mjólk, heil; og með spaði
hreykt á járngrind og mulin á
skinni með sleggju. Líktist
grasaduftið mjöli til átu. Sum-
staðar lagður til bús í grasa-
byrjaði. Grösin vom oft tínd á
nóttunni, eða a. m. k. byrjað
að tína þau mjög árla morguns,
meðan enn var dögg á grasi.
Enda var bezt' að tína þau
döggvot eða í röku veðri.
Grasátekja er að nféstu lögð
niður, en samt er enn stöku
sinnum farið á grasafjall.
Nokkrir félagar í Náttúru-
lækningafélagi íslands fara
árleg'a til grasa að eg hygg. í
sumum héraðsskólum munu
fjallagrös alltaf á borðum, enda
eru þau hollur og ljúfíengur
matur. Nemendur og kennslu-
konur í Húsmæðrakennara-
skóla Islands fara jafnan til
grasa upp á Hveravelli, ann-
að hvert ár, þ. e. sumarið sem
skólinn er á Laugarvatni. Var
farið á grasafjallið 14. júlí sl.
sumar og komið heim með
isöldunum. Eggert Ólafsson
telur 4 grastunnur metnar á við
mjöltunnu til búsilags. Grösin
voru mest höfð í grauta saman
við skyr, og var ýmist að mjöl-
festa grautinn eða hafa í hon-
um bankabygg eða þá grösin
tóm. Ætíð voru þau losuð við
mosa og kvisti, þvegin og síðan
oftast skorin með grasajárni.
Stundum voru þau og' höfð
í slátur í mjöls stað, eða til
mjöldrýginda og enda í brauð
þ. e. pottkökur. Heil voru þau
oft soðin í mjólk tii mála- og
miðdegismatar, eins og enn er
gert. Fjallágrös spretta víðast
til fjalla, en mest á heiðum
uppi. Voru grös mjög höfð til
matar um iand allt.
í „íslenzkum þjóðháttum“
segir: „Matreiðsla á fjallagrös-
um var tvennskonar: a) Að
þurka þau sem bezt við sól og
síðan á grind yfir hægum eldi
— kallað að breyskja. — Svo
voru þau mulin á skinni með
sléttum steini. b) Að bleyta
þau upp og saxa síðan með
grasajárni eins og kál. Hvort
verið farið til grasa fyrir slátt-
inn, áður en mesti annatíminn
hestur á mann. Sagt er að 300'marga væna grasapoka:
Hveravelli gisti glatt
grasaleitarfólk sem batt
átján bagga úrvalmjöls,
undir Stélbratts klettasnös.
Svitinn rann, sólin brann;
seint var komið heim í rarm,
ausið súpu, etið ket —
í öllu þessu sett var met.
Fjallagrös fást jafnan í
lyfjabúðum, enda þykir fjalla-
grasate gott við kvefi og brjóst-
þyngslum. Fjallagrös eru einn-
ig tínd utan fslands t. d. i fjöll-
um Noregs og Svíþjóðar og í
fjallahéruðum Mið-Evi'ópu.
Næring er talsverð í fjalla-
grösum. Ber efnagreiningum
síðari tíma nokkurn veginn
saman við forna reynslu.
Fjallagrös eru allt að því eins
auðug: taf kolvetnum og t. d.
hrísgrjón, en sennilega eitthvað
meira 1 þeim af úrgagnsefnum.
Ekki er þetta samt talið full-
rannsakað'. Grasagrautur (grös
soðin í mjólk) er eflaust hollur
matur og góður til tilbreyting-
ar. —
Smásöiuverð helztu nauðsynja.
Frétt frá skrifstofu verðgæzlustjórar .. ........
Hæsta og lægsta smásöluverð ýmissa vöruteguiula í nokkrum
Myndirnar með greininni eru
teknar í grasaferð Húsmæðra-
kennafaskóla Islands f. Hvera-
velli í sumar.
smásöluverzlunum í Reykjavík reyndist vera þann I . þ. m. scm
h’éf segir:
Vegi'ð
Lægst Hæst meðalverð
kr. kr. kr.
Rúgmjöl . . . ....... pr. kg. 2.30 3.05 2.64
Hveiti . ! 3.15 3.50 3.35
Haframjöl — — 2.95 3.30 3.20
Hrísgrjón — —• 4.95 6.50 6.17
Sagógrjón — . — 5.75 6.15 5.89
Hrísmjöl — 4.10 6.70 6.29
Kartöflumjöl — — 4.20 4.70 4.63
Baunir — — 5.00 6.00 5.43
Kaffi, óbrennt '26.00 28.10 27.02
Tp 1 /p, lh« rthc 5 10 3 95 fíQ
Kakao, 1/2 lbs. dós . . 7.20 8.95 8.36
Molasykur —- — 4.20 4.20 4.20
Strásykur — — 3.25 3.55 3.47
Púðursykur _ .— 3.20 6.00 3.81
Kakao ■—■ — 5.75 6.70 6.00
Rúsínur 11.00 11.90 11.45
Sveskjur, 70/00 — — 16.00 18.60 17.83
Sítrónur 10.00 12.50 11.08
Þvottaefni, útlent .... pr. pkv 4.75 5.00 4.88
Þvottaefni, innlent . . — — 2.85 3.30 3.10
Á eftirtöldum vörum er sama verð í öllum verzlunum:
Kaffi, brennt og malað pr. kg. 40.60
Kaffibætir . . . . • 14.75
Konsum (suðusúkkulaði) — 53.00
B,cikíéla^ ISeTkJiavíksa s*:
Undir heillastjörnu
IsáiiMaifleikua* á 3 fsááiuiai
e£tlr ISufffi SferSsert.
sem grösin voru héldur mulin
eða söxuð, voru þau svo þvegin
vandlega, og veiddur ofan af
allur mosi og fis, en sjálf
sukku þau að botni. Hvort sem
þau voru soðin í mjólk, vatni,
eða vatnsblandi, var suðunní
fyrst hleypt upp og grösin síðán
látin útí eins og hvert annað
ákast — með ögn af mjöli með
ef vill og sjóða, þangað til öll
remma er úr þeim. Sjaldan var
grauturinn hafður alveg mél-
laus.
[Nú tíðkast að sjóða grösin
í rnjólk með hrísgrjónum eins
og kunnugt er].
Á sýslumannssetri í Þingeyj-
arsýslu voru lagðir til bús 13
hestar af • grösum, og'á prests-
Leikstj. Einar Pálsson.
Höfundur þessa leikrits er sá
hinn sami og skrifað hefur
„Koss í kaupbæti“. Gamanleik-
ur þessi er því að ýmsu leyti
keimiíkur „Kossinum": efnið
lítið sem ekkert en furðumikið
úr því gert, samtölin létt og
glaðvær. Stundum lætur nærri
að maður dáist að þvi, hversu
Herbert tekst að krydda nagla-
supuna sína.
Einar Pálsson hefur sett
leikinn á svið og tekizt að ná
■■ fram miklu af kímni höfundar.
i Hefur hann áður sýnt ágæta
leikstjórnarhæfileika, ekki sízt
j í „Miðlinum", sem var prýði-
■ lega af hendi leyst. Þorsteinn Ö.
' Stephensen hefur snarað leikn-
I um á lipurt leiksviðsmál, sem
1 fellur víðast hvar vel að efn-
inu og skaphöfn leikpersónanna
j en mætti þó vérá ötm hrein-
legra. En sterk hefur fréisting-
j in verið að snúa hinurn sJitnu
J og meinlausu blótsyrðuijn höf-
j undar á æði hranalega íslenzlíu,
enda sýndi reynslan, að mest
! var hlegið þar sera hraustlegast
j var tekið upo í sig. Hér skal
. út af fvrir sig ekki- amazt við
blótsyrðurn, ef þau eru hofð í
hófi og hitta í mai'k, én'sýnu
Mismunur sá, er fram kemur á hæsta og lægsta smásöluverði ,
getur m. a. sltapast vegna tegundamismunar og mismunandi
innkaupa.
Skrifstofan mun ekki gefa upplýsingar um nöfn einstakra
verzlana í sambandi við íramangreindar athuganir.
óviðkunnanlegri eru slettur og
slanguryrði, sem eiga sér vafa-
saman þegnrétt á leiksviði.
Frú Margrét Ólafsóttir leik-
ur aðal-kvenhlutverkið, og er
það hennar fyrsta stórhlutverk
— virðist því miður svo sem
númeri of stórt fyrir hana.
Kemur það þó varla að sök í
mótleik hennar við Steihdór
Hjörleifsson, sem fer mjög
fallega með hlutverk unga
mannsins, en á móti Þorsteini,
sem er miklu stei'Jtari persónu-
leiki, á hún bágt með að halda
svipmóti sínu. Engu að sí'ður
var meðferð hennar á margan
hátt skemmtilég, og spáir góðu.
^ Þorsteinn Ö. héfði mátt vanda
j útlit sitt betur. Hárkolla og
stirðlegúr „maski“ drógu mjög
■ úr leik hans, sem að öðru leyti
J vat' mjög markviss. Bryhjólfur
Jóhannesson kom rétt snöggvast
fram í örsmáu hlutverki en
tókst einhvernveginn að leika
það þannig, að það verður
minnisstæðasta persóna l-tvölds-
ins.
Leiksvið Lothars Grundts fór
Jaglega við efnið, - enda þótt
nokkuð skorti á einfaldleik og
hreinar línuf. sém væntá mætti
,af ibúð arkítekts. Ljósih vofu
GLUGGAKAPPiNN
H A N S A II. F.
Laugaveg 105. Sími 8-15-25.
IÞ&bh sb -Sk úa áils $
óskast til kaups.
€r. Sh ts iíaxeíSB .
sími 1029.
Píanókennsla
Nokkrir tímar lausir. Tek
einn eða fleiri i tíma. Munið,
mjög ódýr. Uppl. í síma
4895 milli kí. 8 og 10 e.h.
■ Stefán G. Ásbjörnssoú.
Skólávörðústíg 8. Sími 1035.
góð í stofusviðinu, en klaufaleg
i útisviðinu r>g féllu illa við
andlit leikaranna.
Frammistaða leikstjóia og
leikara bar vitni um ágætan
undirbúning og samvizkusam-
leg vinnubrögð. Svo mikilli og
góðri vinnu hefði betur verið
várið í veigameira viðfángsefni.
K»
o. Vji.
Stílabækur (enslvar) kr. 1,30
Glósubækur.
Skrúfblýantar kr. 0.00
blý í þá kr. 2,25 túpan
með 6 stk.
Ljósmyndaaíbúm kr. 53,50—
75,50.
Teiknibækur kr. 3,10.
Tcikniblokkir kr. 4,65 og
8,00.
Vaínslitir, 3 gerðir kr. 8,15—
19,00.
Vatnsíitapenslar 3 stærðir.
Amei'ískt lím
„STRENGTH". límir: tré,
leður, föt, leir, gler o. fl.
Stór túpa aðeins kr. 5,75.
Bréfsefni:
Blokkir, Möppur, Kassar.
Lausblaðabækur 2 stærðir.
Umslðg: Venjuleg stærð kr.
36,00—100,00 pr. 1000 stk.
FJugumslög 2 stærðir.
Visitkoríaumslög kr. 6,55 pr.
100 stk.
TafSmeim — Tafiborð
Ferlatöfl
Ávallt eittliváð nvtt!!
B&úkeihúð
m&MÞMtA
Hafnarstræti 4. Sími 4281.
Kristjáa Guðlaugssoo
hæstaréttarlögmaður
Aueturstrsetl \, Sfml