Vísir - 23.12.1953, Blaðsíða 4

’é
VfSIE
Stefám frorsteinsson :
Frá gömlum góðum
dögum.
Nokkrar mmníngar frá HóSum í Hjaftada!
og Eandbúnaðarháskóianum í Áss.
Hér í verður sagt frá nokkrum minningum, að vísu ekki
ýkja gömlum, en þó frá tímuni gjörólíkum þeim sem vér
i lifum á í dag. Frásögnin hefst á „sæluviku Skagfirðinga“ það
herrans ár' 1934, þá segir frá hamingjudögum í Hólaskóla og
frá því þegar Hóla-nauíið' hafði nær drekkt undirrituðum
í eftir að það hafði teldð kæran meðbrþður hans á hornin
cg kastað honum margar nautslengdir aftur fyrir sig'. Berst
þá frásögnin til Noregs, eit hún endar í raun og veru þar
sem önnur „saga“ að mínu áliti mun merkilegri hefst, en um
slíkt má að sjálfsögðu ávalt deila.
Sæluvika Skagfirðinga árið
1934, hvílikir hamingjudágar,
já, og næturnar með, því oftast
var dansað fram á rauðan dag.
Sauðárkrókur, þessi kyrláti
norðlenski baér, fékk í einu
vetfangi á sig stórbæjarbrag.
Þangað streymdi fólkið úr
öllum áttum, ekki aðeins úr
Skagafirði, heldur einnig frá
Siglufirði, Eyjafirði og vestan
úr Húnavatnssýslum og jafnvel
enn lengra að. Hvar allt þetta
aðkomufólk kom sér fyrir, já,
það má Guð vita, enda var
nóg við að vera aiian sólar-
hringinn —sjónleikir, söngur og
dans í tveimur samkomuhúsum
og í barnaskólanum voru póli-
tískir fundir,’ málfundir og
kappræður, eitthvað við alira
hæfi, en eitt áttu allir sam-
.eiginlegt ailirf.voru komnir yi
áð skemmta sér og það tókst
lokað og við rnættir svo að segja
með tölu.' Þa’ð kvein í Hóla-
kvartettinum okkar á ólikleg-
ústú' tíirium' sþlarhringsins oa
á ólíldegustu stöðum', feh-á sælu-
\iku SKag'j'irðinga - kfemur.
mönnum ekkert á óvart. Kyarí-
ettinn’ okkar úáf yar frábrugð-
in öðrum kvárte'ttunr' að i
honum voru fimrn söhgínenn
auk 'söngstjórans sem oftast
«öng rneð.
Ég man að það vakti mikla
kátínu félaga minna er þeir
aáu ,,prívatið‘: mitt á Hólel
Tindastóli en 'þar hafoi G’sr
gestgjafi tjaldað af eitt horniö
á veitingasalnum með lökum
og' teppum, sett þangað inn
badda og stól og þar svaf ,ég
nokkra tírna á sólarhring, en
næðissöm vistarvera gat’ þetta
ekki talist og oft kom ég að
óboðnum gesti í bólinu.
Eitt er mér öðru fremur
>minnissiætl frá þessar. sælu-
viku, en..það' er ..sírnskeyti sei''
kom til okkár Ólafs heilins
ilólum, um þa'ð að við hefðun'
fengið: upptöku á jarðræktar-
pámskeRð Jaadbúnaðarháskól-
an"í .Ásý í' Noregi þá um sum-
arið og áttum við að vera mætt-
ir þar 20. apríl um vorið. Þegar
ég kom út úr símstöðinni á
Sauðárkróki þennan dag var
mér innanbrjóst eins og mann-
inum sem fallið hefur í hlut
stóri vinningurinn í Happdrætti
Háskólans.
Við þurftum þó ekki að fara
út á Sauðárkrók til að skemmta
okkur, Hólamenn, það var oft
Icátt í koti heima á Hólum
þennan vetur. Þar var búnað-
arnámskeið og þar var þorra-
blót og oft glatt á hjalla. Ein
lciksýning er mér minnisstæ*
öði'um fremur, þó ekki muni eg
lengtu* hvað leijfritið *hél. Okk-
ur háfði gengíð illa að fá i
kerlingarhlutverkið. — Ungu
stúlkurnar á staðnum vildu
helzt leika ungar stúlkur eins
og gengur og sírákarnir reynd-
us't hver öðrum 'ómögulegri. Þá
var það að vinur oklcar Vigfús
kennari bauðst til þess af góð-
vild sinni að taka að sér hlut-
vei*kið. Og í annan tíma hefur
| áreiðanlega ekki verið hlegio
j meira í leikfimishúsinu, heldur
en þegar Vigfús kom kjagandi
inn á senuna í peysufötum af
Bogg'u gömlu vinkonu minni.
Ungir og gamlir veltust um af
hlá-tri en . Vigfús brosti' góðlát-
lega.
Leið svo að bxottfarardegin-
um frá Iiólum. Skyndipróf,
skilnaðarveizla með ræðuhöld-
um þar sem allt kom öfugt út
úr man'ni og einn svalan og
bjartan norðlenzkan vetrar-
morgun stöðum við ferðbúnir á
hlaðiriú á Hólurir þremenning-
arnir en Gunnár, fjármaðurinn
á staðnum, hafði sl'égist í för-
ina með okkur Ólaíi og ætlaði
hann að dveljast á fjárræktar-
búi í Noregi um eiris á'rs skeið.
Nú tóls. Hólakvartettinn síðasta
lagið sitt þarna á hlaðinu en
það var ekki frítt við að sumir
söngriiennirnir 'væru með kökk
í hálsinum og með tárin í aug-
unum voru gó'ðir húsbændur og
góðir vinir kvaddir sumir
hinstú' kveðju.
• Svo var haldið út Hjaltadal-
inn og þá rifjuðum við Gunnar
okkuEiHól’asyeinum að. minnsta- Jópsfq:n|n' sem^|á var b||reið-
kostr en aúðvit'að var skólanúm -arstjöri ’’ög 'Veflknáni.sstjóri á
Sagan um Gauk Trandils-
son er fjölbreytileg og blæ-
brigðatik. Höfuridúi’inn karm
: í senn að leika í strengi vá-
legrá viðburða og ljöðrænn-
ar fegurðar. Glöggt dæmi
hins síðarnefnda er þetta frá-
sögubrot af ástarfundi Gauks
og Þuríðar.
„Þau settust og þóttust
vera hér ein í þessum fagra
fjallasal, þessum fegursta ár-
sal, sem landið átti. Svo var
þó ekki. Freyja sjálf var hér
< éigi allfjarri og horfði á þau
með velþóknun. Þau heyrðu
niðinn í fossinum. Það voru
i vættir landsins, vínkonur
Fre.vju. Þeyttu- þ<pr nú hörp-
ur sinar yenju fremur áf. mik
illi. snilld áf þyí að Freyja
bað þæ'i’ áð gera það. Þau
fundu varmá golu leika um
andlit sín, Það- voru fingur
Freyju, sem struku þeiin um
hár o'g. várigá, uiiz þau
.gleymdu öllu og öllum, nema
.fegurð bvotvý 'áfinars. Þau
' heyrðu sfepj'afið í bjarkar-
laufinu. Það var skraf skóg-
ardísanna, sern gátu ekki
' orða bundizt af gleði’ yfir
komu Freyju hingað í helgi-
lundinn þeirra. , •
. Blóðið. brann.
Þau heyrðu nið þungra
' vatriá. Hvítfölduð alda, vagg-
aði þeim og lyfti þeim með
glaunii og gleðisöng .upp í
bláa og gulli roðna himna.*
Og þau fundu sköpunargleði
hins æðsta goðs , gagn-
úaka sig. Eitt einasta gleá'-
innar andartak alsæla, í goð-
anna heimi.
Blóðið brann.
Og aldari hvítfaldaða hreif
þau aftur og bar þau niður
í dalinn. Fréyja gekk brott
með blómálfaskara á hælum
sér.“
Þetta er ekkert einsdæmi.
um innlífan og skáldlegan
næmleik höfundarins. Sagan
er skrifuð af alúð og; köllun.
Þess vegna mun hún verða
langlíf í landinu.
Helgi Sæmundsson.
upp svaðilför éina miklá frá
sumrinu áður sem gerðist á
þessum slóðum.
Þannjg var mál með vexti að
skólanautið hafði allt í einu.—
eftir 6 eða 7 ára trúa og.dýgga
þjónustu — fengið bloðbragð í
kjaftinn, hafði slitið sig laust
og gert morðtilraun á Gisla
fjósmeistara. Að vísu mistókst
tilræðið, en það þötti ,þó svo
alvarlegt, að nú var tuddi dáuða
dæmaur eftir viðeigandi réttar-
höld. Nautið átti að flytjast til
slátmnar á Sigluíirði og voru
tveir kappar staðarins, þ. ,e. a. s.
við Gunnar, sendir með það' út
í Hofsós og okkur falið að koma
því um borð í flóabátinn.
Lagt: var af stað. só]bjái;tan
sumárdáý óg- allt :'gekk vel i
fyrstu, boli gamli viríis't sá.uð-
fnéinláus ög neðarlega í Hjaíta-
dalnum stigum við af baki og
létum hestana grípa niður. —
Gunnar stóð fyrir framan
n.autið og hélt í stöng og keðju,
fuljgildur. öryggisútbúnaður að
því er virtist er var að sjálf-
sögðu i sambandi við nasahring
bola, en þá gerðist það —
— já, hvað eiginlega skeði gerð-
um við okkur raunv.erulega
aldrei grein fyrir, en eitthvað
hlýtur túddihn að hafa hreyft
hausinn, því allt í einu var
Gunnar kominn í háaloft og
MiSvikudáginri 23. desÆtber 1953
féll loks. niður Iangt fyrir af tan
nautið, en áður en jörðin dró
hann aftur til sín hafði ýmis-
legt annað skeð mér viðkom-
aridi ög miður skemmtilegt. Eg
var sem sé gripinn óstjórnlégri
skelfingu þar sem eg stóð
skammt frá — á bakka diúprar
mógrafar sem var barmafuil af
vatni. Áður en eg vissi af hafðí.
eg kastað mér á bólakaf í mó-
gröfina og er mér skaut upp
sá eg í angist minni nautið sjóð-
vitlausf ragnandi og bölvandi á
mógrafarbarminum svo allt
ætlaði undan að láta svo úr því
sem komið var mátti það kallast
sérstök hlunnindi a.'ð sökkva
aftur í mógrafarvatnið þó fúlt
væri.
Þegar mér skaut upp í
annað sinn hafði taflstaoan
breyst. Gunnar hafði sem sé
náð í keðjuna, en ekki veit eg
hvort það var þá eða í þriðja
sinn gem mér skaut upp að
Gunnar náði í .hárlubbann á
mér og dró mig upp úr mógryfj-
unni með annari hendinni, larn-
aðan af skelíingu og nær dauða
eri lííi og eg er viss um að
það hefur lækkað stóru.m í mó-
gröfinrii, svo rennblautur var eg
utan og innan því auðvitað
hafði eg drukkið. Nautfjandinn
stóð þarna hinn rólegasti eins
og' ekkert hefði í skorizt og
Gunnar var það raunar lika.-og
furðu lítið upp með sér, en
hanri hafðd þó fulla ástæðu til
þess að vera svo, því hann
hafði þá bjargað mér, ekki úr
einföldum heldur tvöföldurn
lífsháska. En eg, fyrrverandi
Hólakappi, var sem ságt ekk-
ert garps.lengur.Iengur. Það var
svo sem ékki nema viðeigandi
við öll þessi ósköp að veður
breyttist skyndilega þegar hér
var komið og yfir allt Norður-
land gelck eitt mesta þrumu-
veður með tilheyrandi úrhellis-
rigningu sem komið hefur á
þessari öld, svo það leið ekki
á löngu áður en Gunnar var
orðinn eins blautur og ég —
að utan. Einhvernveginn kom-
umst við þó lifandi til Ilofsóss
um kvöldið en ömurleg var
þessi lest þar sem hún silaðist
út Óslandshlíðina. Fyrstur fór
Gunnar, þá blóðmannýgt naut-
i'ð en ég rák lestina með heljar-
mikið barefli að vopni, vatns-
veðrið dundi á okkur og
þrumugnýrinn ætlaði að æra
menn og skepnu. En lifandi
komumst við út í Hofsós og
lifandi komst Hólaboli til .Siglu-
fjarðar en þar var dauðadómi
hans fullnægt.
Þetta vorum y:o að riij.a
upp er við héldum niður Hjalta-
dalinn, áleiðis út í heiminn en
svo hátíðiega tókum við þetta
ferðalag pkkar.
Nú segir ekki af ferðúm fy'rr
en við þremenningarnir vor-
uin komnir um borð í ,,Lyru“
gömlu áleiðis til Noregs og
liggjum vio Vfestmanriáeyjár:
Við sitjum niðri á þriðja plássi,
Noregsfararnir, og erum að
drekka Hansa-bjór ásamt
álíka mörgum Rússlandsförum
sem höfðu sér það til dundurs
að freista þess að snúa okkur
sveitamönnunum til hinnar
einu sönnu og réttu pólitísku
trúar. Þá ber það við að upp
að Lýru leggst mótorbátur úr
landi og upp úr honum stígur
þekktur útgerðarmaður úr
Eyjum, frú hans og dóttir, dá-
Framh. á 9. síðu.
gela einíalt svar
viS spm ningunni uín.
jólagjöfina.

Guiifesss.'-
ASalstræti 9.
BÆmB'hu&M trinn.
Laugaveg 100
3'iar/itaðuB'ÍBam*,
Hafnarstræti 11
3Marhaöurinn.
Bankastræti 4