Vísir - 24.04.1954, Síða 4

VlStB
, Láugáriiagi»n; 24.: aþríl ; 1954.
DAGBLAB
Ritstjóri: Kersteinn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kxistjón Jónsson.
Skrifstofur: ingólísstr»tt S. ‘ ú
' Útgefandi-: BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR E.P.
Afgreiðsla: Ingólísstræti 3. Sími 1660 (iimm linur).
.Lausasaia 1 króruu
Félagsprentsmiðjait' ki.

VIÐSJA VISIS:
Bláa hersveitin og valdhafaniirí Kréml
Áftur ert spænsku föngunum var sleppt á
dögunum fengu þeir tilsögn í „friöar-fræftum*4
:u
Óhupanlegar ahfarir
‘m.fátt er meira rætt í heimsblöðunum þessa dagana en
t■ Petrov-málið svonefnda í Ástralíu. Áðfarir þær, sem hinir,
rússnesku sendisveitarmenn í Ástralíú _ urðu berir að, varpa
enn skýrara ljósi yfir vinnubrögð þau, sem rússneska leym-
iögreglan viðhefur, og hið skelfilega andrúmsloft, sem, þetta
I fólk lifir og hrærist í. Að vísu vissu menn sitthvað um við-
brögð þau, sem vart verður, er einhver rússneskur embættis-
maður gengur úr skaftinu, gefst upp á samstarfi sínu við
hinn grimmu yfirvöld sín,' þolir ekki lengur fyrri lífsháttu
sína, samvizku sinnar vegna, — en hinir síðustu atburðir i
Ástralíu ættu að hafa fært mönnum heim sanninn um, hvers
ikonar stefna það er, sem kommúnistar berjast fyrir, og hvaða
. ráðum beitt er.
^ Petrov sendisveits'" ;'ari í Canberra var öllum ókunnur
áður. Hann var ekki i mtalsefni heimsblaðanna, — hann var
aðeíns tannhjól í hinni miklu vél hinnar rússnesku utanrík-
isþjþnustu, en örlögin höfðu ætlað honum annan hlut en að
Jifa alla ævi í skugganum í þjónustusemi sinni við alheims-
kommúnismann. Hann mun hafa verið skrifari í sendiráðiru
rússneska, en einkum þó haft með höndum þýðingar dui-
málsskeyta og þess konar, sem ætla má, að rússneskum yfir-
, völdum komi illa, að aðrir komist á snoðir um, og er það ekki
Iiema vonlegt, eins og allt er í pottinn búið.
i En varla hefur Petrov þessi búizt við því, að stefnubreyting
hans myndi vekja jafn-háar öldur um heim allan og raun ber
, vitni. En það er þó ef til vill ekki sú ákvörðun Petrovs að
beiðast dvalarleyfis í Ástralíu og segja þann veg skilið við
hina kommúnistísku yfirboðara sína, sem niesta athygli vakti,
— heldur framkoma hinna rússnesku sendisveitarmanna gagn-
var.t konu hans, miskunarleysið, harðýðgin og fulmennskar,
sem hefur komið mestu rófi á hugi mann um gervallan heim.
Það mun hafa komið rússnesku sendisveitinni mjög á óvart,
er Petrov tók ákvörðun sína. Þá voru góð ráð dýr. Eitthvað
varð að gera eða segja til að „skýra“ þessa stefnubreytingu
hins rússneska sendisveitarstarfsmanns. Auðveldast var vita-
skuld að segja, að áströlsk yfirvöld hefðu blátt áfram rænt
honum. Frá sjónarmiði rússneskra yfirvalda sjálfra var skýr-
ing þessi nærtækust og lang-sennilegust. Þeim fannst hún
liggja beint við, þar eð rússnesk yfirvöld, eða rússneksa leyni-
lögreglan hefur urn Iangt skeið stundað mannrán, eins og a!-
kunna er, og náð slíkri leikni í þeirri iðju, ao kunnugir segja,
að Gestapo-lögreglan þj'zka hafí mátt heita álíka meinlaus og1
skátaflokkur á gönguför í samanburði við hina skugg'alegu
menn í Kreml. 1
En nú rak hver atburðurinn annan, sem urðu þess vald-
andi, að önnur skýring varð að ver á hraðbei'gi. Þá . var
því lýst yfir af hálfú Rússa, að Petrov þessi, sem áður átti aö.
hafa verið tekinn í vörzlu áströlsku Íögreglunnar hauðugur,
væri þjófur og skjalafalsari, sém með þessú handhæga móti
hygðist skjóta sér undan réttmætri refsingu heima fyrir.
Venjulegu fóllti á Vesturlöndum koma ,,skýringar“ þessar
næsta spánskt fyrir, og er engum láandi. En segjum svo, að
Petrov hafi verið þjófur og falsari, hvað gekk rússneskurn
yfipvöldum þá til að leggja svo mikið kapp á að flytja konu
háú's heim til Rússlands, að tveir vopnaðir beljakar. yoru fengn-
ir til þess að^fara xneð hana í flugvél, og viku varla frá henni a
leiðinni? Mætti rússneskum stjórnarvöldum ekki á sama standa
uni' konu’þessa „þjófs og ’falsára“?‘ Állir vitá, að' þessár' „skýr-
ingar“ Rússa eru út í hött.og að annað og aívarlégra býr undii’.
Það sýnir hvað bezt þokkaleg vinnubrögð hinnar rússnesku
sendisveitar í Canberra (eða leynilögreglu), að frú Petrov var
talið trú um, að maður hennar væri dáinn, og að ekki væri
annað fyrir hana að gera en að snúa heim. Þegar sýnt þótti, að
ekki væri allt með feldu um brottför konunnar, var henni
gefinn kostur á að tala við mann sinn í síma, og komust þá
svikin upp. Ugglaust hefur það verið ráðagerð Rússa að ná kon-
unni heim til Rússlands og halda henni þar í gisling vegna
rrianns hennar, og er það í samræmi við önnur viðbrögð Rússa,
þegar svipaðir atburðir hafa áður gerzt. Allt þetta varpar skæru
og miskunarlausu Ijósi ýfir hugarheim þann, sem hin rúss-
neska leynilögregla Iifir í, og ógn þá, sem rússneskum borgur-
um stendur af sínum eigin yfirvöldum, hvar sem er í heiminum.
Hrammur hinnar rússnesku leynilögreglu nær langt, en að
þessu sinni of skammt, sem betur fór. ★★
í fregn frá Barcelona fyrir
skemmstu var svo að orði kom-
izt, að ráðstjórnin kymii að
hafa tekið ákvörðunina um að
skila 285 föngum, sem nýlega
var sleppt úr haldi, af áróðurs-
legum ástæðum. Kunni það að
hafa vákað fyrir þeim, að á
þetta yrði litið sem breytta,
vinsamlega afstöðu, til stuðn-
ings þeim Spánverjum, sem
berjast gegn hernaðarlegri
samvinnu Spánverja og Banda-
ríkjamanna.
Hvort sem þettá-er rétt eða
röng ályktun gáíu hvorki
stjórnendur Alþjóða eðá
spænska Rauða krossins skýii
hina breyttu stefriu, seni var
mjög skynsamlega tekin.
í flokki hinna heimsendu
fanga voru 245 fyrrverandi
herménn í Bláu herdeildinni,
sem Franco sendi nazistum til
aðstoðar síðla árs 1941. —-
Spænski Rauði krossinn hafði
áfum saman reynt að koma því
til leiðar, að föngunum yrði
sleppt úr haldi. Og nú spyrja
menn á Spáni:
ungunum 1936—39. 'Af þessum
barnahópi eru aðeins 3ð komin;
til.Spánar. i
Meðal fangaiiria vórit fýrr-
verandi liðsforingjar,; sem
skýrðu frá því, að fangar hefðu
orðið að vinna 10—12 stundir
á dag og matvæli allséndis ó-
nóg til að halda kröftum, enda
hefðu fangarhir hrunið niður.
Haft var eítir vélasmið að nafni i
Telssfori Moreno, sem vann í
kolánámu við Stalino, áð í öll-
úm ■ fangabúðum, sem hann
héfði verið í, hefði verið frysti-
klefi, sem menn voru háfðir í
klukkustundum saman; í hegn-
Ingár skyni. Afleiðingar var sú,
fáð f jölda margir dóu úr lungna-
bólgu. Rússnesku fangamir í
fangabúðunum voru afbrota-
menn og pólitískir fangar. Með-
al hinna síðar nefndu voru
ifurðanlega margir mennta-
menn, frá Eistlandi, Lettlándi
og Litháen. — Fangarnir segj-
-ast hafa komizt að því, að við-
tölum við fangaverðina, að
fangar í fangabúðum Ráð-
stjórnarríkjamia skiptu „tug-
,Hvers vegna reynir ráð-1 um milljóna“
stjórnin riú að sýna vinarbragð
stjórn, sem komst til valda, eft-
ir að hafa sigrað kommúnista?“
Og þetfa hafði gerzt eftir að
útvarpið í Moskvu hafði dag-
lega ráðizt á stjórnina í Madrid
fyrir að veita Bandaríkja-
mönnum ; rétt til herstÖðva á
Spáni. Menn gátu ekki svarað,
því á arinan hátt en þann, að
reyna ætti að telja spænsku
þjóðinni trú um, að vinsamleg
stefna hefði nú verið tekin, og
þar með óbeint gefið í skyn, að
í hina framréttu hönd bæri að
taka — líta til austurs en ekki
vesturs.
Hinir heimkomnu fangar
segja, að á undanförnum mán-
uðum hafi allur áróður, sem
þeir heyrðu, beinzt meira og
meira að því, að stefna Ráð-
stjórnaririnar væri friðarsíefna
— allt, sem hún gerði miðaði
að því að „girða fyrir styrjöld
og skaþa, batnandi heim fyrir
allar þjóðir“, og vafalaust hafi
tilgangurinn verið sá, að fang-
Spænska stjórnin virðist
telja nokkra ástæðu til að ætla,
að sumum fanganna hafi verið
sleppt til að reka erindi ráð-
stjórnarríkjanna í heimalandi
sínu.
NáttúriifraeÍi-
féiagíð 65 ára.
• Hið íslenzka náttúrufræði-
félag er nú réttra 65 ára.
;■ Það hefur þann tilgang „að
efla íslenzk náttúruvísindi,
glæða áhuga og auka þekkingu
manna á öllu, er snertir nátt-
úrufræði“. Tilgangi þessum
leítast félagið við að ná með
því m. a. að láta flytja fyrir-
lestra um náttúrufræðileg efni„
fara í ferðir til náttúruskoðun-
ar og gefa út náttúrufræðileg
rit. Fyrir 40 króna árgjald fá
félagsmenn aðgang að fyrir-
lestrum og fræðsluferðum fé-
arnir boðuðu þetta, að minnsta ]agsins, og auk þess tímaritið
kosti meðal kunningja og vina, | Náttúvufræðinginn.
eftir- heimkomuria. Náttúrufræðingúririn var
stofnaður 1931 af þeirri Guð-
mundi G. Bárðarsyni', jarðfræð-
Frásögn fanga.
í annari fregn frá Barcelona ingi, og' Árna Friðrikssyni,
fiskifræðingi, eri 1945 varð
hann eign Hins íslenzka nátt-
Úrufræðifélags. Hefur tímarit
þetta alía tíð notið mikilla vin-
'sáelda, 'eridá hafá birzt í því
fjölda margar ágætar greinar
eftir nær alla íslenzka náttúru-
fræðinga, er hér hafa starfað
síðast liðin 25 ár, og eftir
marga aðra áhugamenn um
riáttúrufræði.
Náttúrufræðingurinn kernur
út í fjórum heftum á ári, alls
um 200 síður. Er ritið skreytt
fjölda mynda. M. a. birtast í
hverju hefti úrvalsmyndir ís-
lenzkra fugla, prentaðar á bezta
myndapappír. Hófst mynda-
flokkur þessi fyrir tveimur ár
um og stendur til að birta
myndir af öllum íslenzkum
fuglum.
segir á þessa leið:
Fangarnir, sem heim eru
komiiir eftir minnst 8 ára prís-
und segja frá ýmsu, ni. a. að
lífskjör almennings hafi verið
ótruiega bágborin eftir því, sem
þeir gátu kynnt sér. Fangabúð-
ir eru dreifðar um allt landið
og skipta tugum þúsunda. Mik-
ill fjöldi verksmiðja hefir verið
byggður og mikil áherzla lögð
á, að hagnýta námuauðlegð
landsins. — Sumir fanganna
voru 10—12 ár í ýmsum fanga-
búðum norður undir heim-
skautsbaug, í Úralhéruðunum
og í Kákassíu. Meðal hinna
heimkomnu voru 4 menn, sem
voru meðal 5291 barna, sem
lýðveldisstjórnin á Spáni sendi
til Rússlands. 1937, til þess áð
forða þeim frá styrjaldarhörm-
Bergmáli hefur borizt bréf frá
öldruðuin bórida, serií ékki virS-
ist. ánægður -með kosningafyrr-
komulagið, cins og það tíðkast
nú, eipkiun er bann andvígur á-
róðrinum.. og því fyrirkomulagi,
að fulltrúará'ð stjórnmálaflokk-
anna vclji frambjóðendur í kjör-
dæmum og sitthvað annað vill
hann öðruvísi, en nú er. Jin lát-
uin hann sjálfan segja frá og ér
bréfið á þéssá léið: ,VBg átti riý-
lega tal við stjórnmálamann una
stjórnarskránnálið og lét þá í
ljós álit mitt, sem er. i stóru'm
dráltum á þcssa leið;
Flokksvaldið.
Mér Iief'ur alltaf verið illa v.ið
hið lilutdræga flokkaskipulgg.
Iiandið tapaði sjálfstæði sinu áð-
u r fyrr végiia flokkshagsmuna ög
cigmhagsmuna, sem réðu gerðmn
forkólfanna. Eg vil bcinar kosn-
ingar án framböðs, sem væru
eitthvað á þessa leið: Gefnir eru
út kjörscðlar með engum nöfn-
um, en i stað nafna er i fyrstu
linu: Hvern viltu fyrir forseta
næstu 4 ár? í næstu línu: Hverii
viltu fyrir þitt kjördæmi í næstu
4 ár? Og síðan ætti kjósandi að
skrifa nöfn 12 annarra manna,
sem hann helzt vildi að yrðu
fulltrúar þjóðarinnar næstu 4 ár-
in.
Skrifar sjálfur nöfnin.
Kjósandi skrifar sjálfur nöfm
þeirra manna, sem hann kýs.;
Landinu ætti að skipta í 24 ein-;.
menningskjördæmi og landkjöre-i
ir væru 12 menn, alls 36 fulltrú-
ar á þingi. Forseti ‘ sé stjórnar-
formaðtir og tilnefnir hann ráð-j
herra og veitir þeim lausn frá
embætti. Stjórnin hefur vald íiJ
þess að ákveða live fjárlög megi '
þingismenn ráðstafa fcnu í hinar;
hæst vfera á hvérju þingi, en al-!»
margvíslegu þarfír og fram-
kvæmdir fyrir alþjóð.
Vilji einstaklingsnis.
Jíeð þessu fyrirkomulagi verð-'.
ur flokkabaráttán ekki éins harð-
vitug ög nú er, og vilji hvers'
einstaklings kcmur hér betur
fram en nú virðist vera raunin,
á. Einstaklingurinn velur sér þá
niemi, sem hann ber mest traust ;
til og niást traust hafa með þjóð--
inni allri, án flokkshagsmuna.!
Sú stjórn, sem mynduð er með;
þessu fyrirkomulagi stjórnar
, landinu í 4 ár. Telji þjóðin illá-
j stjórnað hefur liún frjálsari
|hendur með að skipta um menn,;
Jeða kjósa nýja, en nú er, þegar
flokkarnir skammta kjósenduni
, fráinbjóðendur.
Vald forseta eykst.
Forselinn, séiri er liöfuð stjörn
arinnar á’-hér mest i hættu. Ég
hef þá trú,-að; i þá stöðu veljist
i framtíðinni' aðeins afburða-
ipenn, líkt og i Bandarikjunum,
enda tel ég okkur ekki hafa ráð
á að hafa dýrt embætti og for-
setaembætlið er nú, án þess að
léggjá líka a liann vandasamasta
og ábýrgðarmesta embætti al-
þjóðar.
Með þcssu móti tel ég að stjórn
arkreppur ættu ekki að koma fyr
ir, og hér er stefnt að einfaldati
og ódýrari stjórnarháttum, se.m
virðist lika vera full þörf á. Það
væri fyrsta leiðin til að draga
varanlega úr þeim geigvænlegu
skattabyrðum, eð féð geti spar-:
azt til varanlegra framkvæmda
i landinu.
Traustur fjárhagur.
Trauslur , fjárhagur er undir-
stöðnatfiði fyrir hinum margvís-
légu frainkvæmdum og frano-
sækni í uinbótaraálum, og nauð-
synlegur til þess að geta mætt