Vísir - 10.12.1954, Blaðsíða 9

vísm
Föstudaginn 10. desember 1954
týkur tfoktorsprófí í tónvisindunk
vft háskófann i Zurhh.
Hallgrímur Helgason tónskáld lauk
verkefninu á styzta námstíma, sem
leyfður er.
í bréfi sem svissneski pröfes-
sorinn og íslansisvinnrinn Eugen
Ðielli heín'r skrifaS ritstiórn Vísis
gat hann þess aö landi vor, Hall-
grímnr Helgason tónskálá hafi
fyrir skemmstu tekið tíoktors-
próf frá báskólanum í Ziirich,
eftir þriggia ára nám í tónvísind-
um.
Jafnframt gat prófessorinn
þess að Hallgrímur hafi lokið
prófinu með „magna cum laude",
eða næst hæsta fáanlegum vitn-
isburði.
Pjcófverkcijþið vai’ rit.gerð sem
Hallgrímur nefnir „Bygging og
framsagnarháttur hins sögulega
þjóðlags á íslandi og forsaga
]?ess.“ Verkið er samið á þýzku
og heitir „Die Struktur und Vor-
tragsfonn des epischcn Volks-
lieds in Island und seine Vorge-
scliichte." Er þetta liið fyrsta. verk
tónvísindalags efnis, sem varið
er áf íslendingi við erlendan há-
sk'óla.
Vísindaverk þetta er að því
lcvti. sérstætt, að ekkert annað
því líkt hefur áður veiið ritað.
Skiptist það í fimm höfuðþætti,
er fjalla ura not.kun söngs í kveð-
skap og skáldskap íslendinga:
Galdraljóð, Eddukvæði, skólda-
kvæ:ði, foma. dansa og rírnur. Að
síðustu er ítaiieg fonnfræði
(typologi) íslenzkra rininalaga,
byggð á eigin kerfi höfundar eft-
ir margra ára rannsóknir utan
lands og innan.
. í fyrsta kafla (Magik) er sýnt
fram á gildi kveðandinnar við
flutning galdraljóða, er liélzt allt
fram á soinustu öld eins og við-
umefnið Ólafur tóni bendir til.
Annar kafli segir frá Eddultvæð-
um og líklegum hálfsöng hins
forna þular, enda þótt nomos-
háttur eða tilbrigðatælcni ,Tóns
Grunnvíkings séu einungis
skráðar min jar þcssa forsöguíega
Eddusöngs. í þriðja kafla er leit-
ázt við að færa rök að því, að
fcu'nskáídin hafi hafnað ulþýðleg.
um Iiáifsöng, er þeir fluttu lof-
kvreði sín við konungshirð, vegna
hins' íburðarmikla máls. Fjórði
kafli greinir frá fornum dönsum,
upphafi þeirra pg stuðbilausum
sönghætti., Síðasti kaflinn, sem
er ínestur að umtaki, segir. fni
ríAinaflutningi íslendínga fíð.áii
á 1'4- öld. Er rímnalögunum fyi'St
skipt í þrjár . aðalkvíslir pftir
V. foi'Uii þeii'ra, eftir því hvort’síð-
ar'i liQlmlngur (balcsið) cr endur-
tekning hins fyrra (forsnið) cða
ekki: Parallelisinus, Autipurall
eíismus eða Trjtriisúwisii Hyy.i'
kvjsl greiifíst'siðálf‘í luarga iíihI-
ir(.tokkíi,eftir lögní&Iupi- ;j?hiiö., .t-j
ráða myndíln 1 aglíöi ’ nn dí'í' Iún i'íft"
þannig fram á annað liumhað
flokkar, er hafa liver sitt ákveðna
einkenni. Fjölbreytileiki lagsins
er því ótrðlegá mikill, allt .frá
frumstæðufstu. tónenclurtekiiingu
upp til listrænnar lagmyndunar.
Mijnu rímnalögin íslenzlcu birta
mikilvíeg.'U' upplýsingar um æya-
forn lögmál samgermanskrar.
lagrnýndunarfraiði. . Stúj'merki-
legt er. t, d. Lpnglbarðal.djóðfall
kya'ðalaganna , og eiulurslag
l(ribáttutá).
í sérstökum kafla er vikið aö
ORÐSENDHf
til viðskiptavina
Við erum byrjuð að taka á móti jólapöntunum
JÖLAPÖNTUNARSEÐLAR
eru afhentir í búðinm,;
Vesturgötu 15
Hallgrímur Helgasoir.
tvísöng í rímnalögnm, þessum
lieiða og kröftuga hátíðasöng ís-
lendinga. Hann er með raddvíxl-
un sinni og gagnhreyfingu eftir-
telctarvert sanrbland af hinni
elztu márgröddun, er þekkist í
Evrópu síðan á 9. öld: organum
og discantus.
Hallgrímur lauk dpktorsprófi
sínu eftir. stytzta tíma við háskól-
ann, sem leyfður er, þrjú ár.
önnur próffög hans ,'yoru norræna
og þýzkar bókmenntir írá 17€0
til vorra daga,
„TafnMiða liáskólanáminu hef-
ur Hallgrimur stöðugt unnið að
samningu og útgáfu tónsmiöa
sinna. Út eru nú komin yíiri
fjörutíu vcrk; frá liar.s hendi og
annað eins liggur pbirt í hand-
'rituín. Flutningur á yerkum hans
hefur hin síðustu þrjú ár farið
fram í flestum iöndum Evrópu,
Sviss, Englandi, þýzkalandi,
Júgóslóyakíu, Austumlci, Spáni,
Danmörkn, Koregi, Syíþjpð og
Finnlandi og þar að aujki í
Bandaríkjunum. . .
þann 19. nóvciMier'-Tláúð ‘tón-
visindafélag Svisslendfinga Haii-
grími að lialda fyríiiestur víðhá-
skólann í Zúrich um söng-
menntir íslendinga. Formaðm'
félagsins, prófesspr í tónvísmd-
um við háskóla Zúrich-
borgar, Antoine Cherbuj.iez,
bauð gesti og fyrirlesara
velkomna og kynnti laus-
iega efni'og flýtjandayHallgrim-
ui' rakti síðan' s'onglegá' þróun |s-'
lendinga: frú lándná.msöld írám
'tii núlímabs og%iicMíét við mörg
dæmi af tónbandi og IiltómþiÖt-
um. Var óvenjuiCííH;ög lærclórns-:
ríku efni tekið inæta vel af þétt-
skipuðum sa).
Að öðru leyt-i iiefur Hailgrímur
Jinnlð að landk’ýmiiri'gú með íyi'-
n'Jí'ífliTir! :0g blitVn'iIfeik'áliaidi; Á
giOMrí.'uárj isá Atj'fin' ú-fri pg selti
? ’uum tvegg'a stundá/jslenzkai
rifvarpsclaggkra í. ríkisútvarpi
Svisslendinga, Beromúnster og
éfndi til hljómíeikaí Kauþ-
inannahöfn rijeð aðStoð .þriggja
éirisöngvara, eirile.ikaraá íiðlu pg
hljómsveifar.
Sýslumaður taldf, að sér
hefði verið sýnt tilræði.
En yfirréttur leif ekki svo á.
Atburður sá, er hér skal
greint frá, skeði sumarið 1865
í Vestmannaeyjum. Bar það til
dag nokkurn þar á staðnum að
sýsiumaðurmn í Vestmanna-
eyjum kom inn í sölubúð eina.
Inni í búðinni var stadclur
maður að nafni Sveinn Hjalta-
son. Var hann mjög drukkinn
og lá méð höfuðið fram á búð-
arborðið.
Þegar sýslumaður sá þetta
tók hann brenniyínsflösku,
sem Sveinn hafði keypt, og
helti nokkru úr henni ofan ' á
höfuð Sveini þar sem hann lá
fram á borðið, en því sem þá
varð eftir í flöskunni hellti
sýslumaður niður.
Vaknaði Sveinn við' illan
draum og æi!ðist er hann varð
áskynja þess, sém gerzt hafði.
Ávítti harin sýslumann mjög, en
sýslumaður skipaði tveimur
mönnum, er staddir voru í
verzluninni að taka Svein fast-
an og setja í fangahúsið í
Vestmannaejttum.
Þegar Sveinn heyrði þessa
skipan yfirvaldsins, stökk h'ann,
út úf. .þúðinni en : Isýslumaður
og ■ménnirnir : tveir á eftir .og
véittu1 hbriúrii - é'f tifförí
Á flqtta siuum gafst Sveini
tími. til af bey.gja -sig eftir
steini, hnefastórum, -. sem hann
varpaði að sýslumanni. Stefndi
steinninn á höfuð sýsiumanni
en hann b.eygði sig. niður og.
flaug steinninn þá fram hjá, án
þess ’að'iyfirvaidið sakaði. —
Nokkru semna náðu þeir Sveini,
inni í húsi einu, þangað sem
hann hafði flúið, og færðu hann
í fangelsi. Þar varð Sveinn að
dúsa í heilan sólarhring; en þá
var horium sleppt.
Sýslumaðurinn í Vestmanna-
éyjum kærði tiltæki Sveins og
kvað hann í kæru sinni hafa
sýnt sér ofríki og jafnvel
banatilræði. í héráði dæmdi
sýslumaður Rangæinga, H. E.
Jónsson, sem var settur dóm-
ari í málinú, Syein til þess að
hýðast 10 vandarhöggum og tii
greiðslu alls sakarkostnaðar.
Mál þetta fór til yfirréttar
og þar var dómi héraðsréttar
hrundið og Sveinn Hjaltason
að fullu sýknaður, en máls-
kostnaður skyldi greiðast af
hinu opinbera.
Var Sveini þar fært til máls-
bóta fyrst og fremst framferði
yfirvaldsins gegn honum en i
öðru lagi það að hann var tal-
inn maður spaklyndur, vel lát-
inn og ráðvandm* utan öls, en
hafði einu sinni hent það að
verða vitskertur, og. eftir það
verið veill á geðsmununum,
einkum undir óhrifum áfengis.
Gæti þá orðið stjórnjaus með
öllu og óður.
Frönsk skúta bjargar
Vestmannaeyjabáti.
Síðda vors árið 1866 bjargaði
frönsk fiskiskúta áð nafni
,,Gracieuse“ frá Dunkirk 12
manna skipshöfn af Vest-
mannaeyjafari sem var að veið-
um undan Landeyjasandi:
Dag þann, sem atvik þetta
skeði leitu'ðu öll Vestmanna-
eyjaskip til fiskjar tmdir Land-
eyjasandi, en er leið á daginn
skall á rokveður af suðausíri,
svo mörg skipanna náðu ekki
heimahöfn og urðu að leita ann-
að. Eitt skipanna, tólf manna
far, varð þó verst úti og hrakti
vestur fyrir éyjarnar og ætlaði
formaðurinn í óyndisúrræðum
að láta reka undan til Drang'a,
enda voru flestir hásetanna þá
örmagna orðnir og sáu ekki
annað fyrir en opinn d-auðann.
En þegar neyðin var mesr,
var hjálpin næst, því þá bar að
framangreind.a ffanska fislri-
skútu. Lagði hún að bátnum og
■bjargaði allr-i áhöfninni um
borð í sitt skip, svo og öllu
1-auslegu sem í bátritím var.
Hjúkruðu ffanskir- vel hinum
sjóhröktu og. þjökuðu Vest-
mannaeyingum og þár \ oru
þeir í góðu yfirlæti I niarga
daga, unz skipstjórinn á skút-'
unni kom þeim af sér í fiski-
skip frá Vestmannaeyjum.
& m
fig »
* B
^ ■
< »
s: