Vísir - 05.01.1955, Qupperneq 4

VfSIR
Miðvikudaginn S. ganúai' 1955.
FRAMFARIR OG TÆKNI
Beizlun sólarorku við
Hvað hefur Rússum orðið ágengt
í þessu efni ?
I október sl. var haldinn
fundur vísindamanna úr ýms-
um löndum heims í Nýju Delhi,
að tilhlutan UNESCO, Menn-
ingar- og vísindastofnunar
Sameinuðu þjóðanna og Ind-
verksu vísindastofnunarinnar
um hagnýtingu orku sólar
og vinda á þurrkasvæðum
heiíns.
Löngum hefur sá söngur ver-
ið kyrjaður, að sólarorkunni
sé kastað á glæ, þar sem henn-
ar sé mest þörf, á þurrum, sól-
ríkum landsvæðum sem eru
eldsneytissnauð. Sólarorkan
sem daglega fellur á ekru lands
í þessum hlutum heims svarar
að orkugildi til fjögutra smá-
lesta af kolum.
Dr. Farrington Daniels frá
Wisconsinháskóla ræddi þessi
mál á fundi vísindamannanna
og benti á ýmsar alkunnar
staðreyndir, en gat þess sér-
stakl. að orkusstöðvar til beizl-
unar sólarorku muni koma að
miklu gágni til þess að fæðá
hinar hungruðu milljónir Ind-
lands, sem nú nota húsdýra-
áburð til eldsneytis, í stað þéss
að nota hann til að frjóvga
jorðina, en slíkar stöðyar
mættu ekki vera dýrar.
Hlustað var með
mestri athygli
á A. V. Baum prófessor,
yfirmann Kryshishanovsky-
rannsóknarstofnunarinnar í
Tashkent, því að það gerist
ékki á hverjum degi, að vís-
indamenn allra þjóða fái tæki-
kominn í aðra lífshjættu.
Tröppurnar, sem ég hafði
stokkið á, voru gangmegin á
lestinni og dyrnar vor.u ramm-
læstar. Þarna var aðéins rúm
fyrir fæturna' á mér. i Eg
krækti öðrum íiandleggnum
után um handriðið, en barði á
glerið í hurðinni með hinni, til
þess áð. láta vita af mér. Lestin
var að smáherðá á sér og var
nú kómin á fléygiferð.
Þegai' einn farþeganna loks
tók eftir mér, héldu mehn í
fyrstu að verið væri að gera
tilraun til að ræna lestina, og
það leið talsverður tími áður
en þeir kömust í skilning um
hið rétta. Kom þá lestarstjór-
1 ínn; opnaði dyrn-ar og hleypti
mér ir.n, næstum því örmagna
af kulda og skelfingu.
Strax daginn eftir bárst
frétt um það að sögunarmyllan
og húsið, sem ég hafði' lifað í
þessa skelfingarnótt, hefði
brunnið til ösku og íbúarnir
horfið. Þegar ég skýrði lög-
reglunni frá næturævintýri
mínu, var þegar hafin rann-
sókn á staðnum, Fundust þá
í saghrúgunni undir húsveggn-
um líkamsleifar fimm manna,
þar á meðal af dreng um
íermingaraldur og konu.
færi til að hlýða á erindi um
reynslu rússneskra vísinda-
manna, sem eru jafnan hlé-
drægir á alþjóðafundum, þá
sjaldan þeir sækja slíka fundi.
Baum gat um ýrnsa reynslu
Rússa varðandi beizlun sólar-
orkunnar, er ekki var áður
kunnug. — Tashkent er í
Uzbek-lýðveldinu norður af
Afghanistan og vestur af kín-
verska fylkinu Sinkiang. í
Tashkent hefur tekist að
beizla sólarorkuna með því að
nota íhvolfa spegla um 10
metra í þvermál og framleiðá
þannig 130 pund af gufu á
klst. við 100 punda þrýsting
á ferþumlung. Þetta eru furðu-
leg tíðindi. Um þessa „sólar-
vél“ er lítið kunnugt. Vélar,
sem gerðar hafa verið af þessu
tagi, og um er kunnugt, hafa
jafnan verið lágþrýstingsvélar.
Til margra nota.
Eri eftir upplýsingum Baums
að dæma eru þarna í notkun
eldunartæki, þar sem ávext-
ir, grænmeti og fleira er soðið
niður við háan þrýsting, vatn
eimað, og framleidd orka til
að búa til ís og orka til upp-
hitunar rannsóknarstofnúnar-
innar. — Rússar hafa einnig
farið að dæmi Bandaríkja-
manna og Evrópumanna, til
þess að ná salti úr sjó, og gera
hann hæfan til drykkjar. Baum
sagði frá stöð, þar sem fram-
leiddar eru 75.000 smálestir af
férsku vatni úr sjó og 12.000
smálestir af ís. Vatnið er notað
sem drykkjarvatn handa stór-
gripum, sem eru á beit í Kara
Kur-auðninni. Öll frásögnin
var þó svo sneydd ítarlegum
upplýsingum, að á þessu stigi
er ekki gerlegt, að ræða hversu
mikilvægar þessar tilraunir
kunna að vera. Og það er al-
kunnugt, í Bandaríkjunum og
víðar, að hægt er að nota sól-
arhitann til eldunar. Dr. C. G.
Abbott, fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri SmitMsonian-
stofnunarinnár, hefur gert það
árum saman í Kaliforníú, og dr.
Maria Telkes- hefur framleitt
einfalt heimilisáhald til þess-
ara nota.
Framtíða'rdraumari
Baum sagði, að rússneskum
vísindámönnum hefði ekki tek-
ist að nota sólarhitann til að
knýja venjulegar vélar til raf-
orkuframleiðslu, vegna erfið-
leikanna á að safria orku, þeg-
ar sólin skín ekki, en hann tel-
ur geysilega möguleika fyrir
hendi til hagnýtingar sólarorku
á þúrrkasvæðum héims, og
lauk máli sínú með skáldlegum
hugleiðingum um, að þegar
búið yrði að beizla sólarorkuna,
myndi allt blómgast þar sem
annars staðar.
(N. Y. Tiinés).
Sfönplausir hjófbarðar
Þeir encfast miklu betur, og með þelpn
er ekki hætta á, að ,,hvellspringi‘;.
ur
ur
Verða teknir í notkun vestan
hafs á næstiinni.
“ í Bandáríkjimum hefur tek-
izt að framleiða benzíngeymi,
sem þolir geigvænleg högg, án
þess að á honum sjái.
Var geymir þessi reyndur ný-
lega með því, að hánnvar fylit-
ur af vatni en síðan var honum
komjð fyrir innan f flugvéla-
vængysem-'var i*ennt mfeð morg
hundruð 'kíiómetra hraða. á
sandhindrun, er styrkt hafði
verið með stálvegg. Vængur-
inn var varla' þekkjanlegur
eftir .áreksturinn, en ekkért gat
eða rifa hafði komið á geym-
inn, ekki einu sinni svo, að
hægt væri að stinga í það títu-
prjóni.
Það var flugmálastjörn
Bandáríkjanna, sem hafð^ uni-
sjá með tilraun þessarij jeii
geymir sá, sem reyndur var,
hafði verið búinn til í sam-
vinnu ■ hjá gúmmíverksmiðj-
unum Goodyear og United
States Rubber.
Það er nælon, sem er að-
alefni geymisins og það, sem
því veldur, að hann er svona
sterkur, en auk þess er
gúmmí notað í hann.
Notazt er við fern lög af
þykkofnum nælondúk, sem
difið ér i gúmmíkvoðú, þar til
þau eru gegndrepa, en að því
búnu er geymirinn mótaður,
sett í hann mælitæki og þar
fram eftir götunum. Ér, hann
frábrugðinn þeim geymum,
sem ameríski flugherinn fann
upp á stríðsárunum, en þeir
voru fóðraðir með kvoðu-
kenndu efni, sem lokaði jafn-
óðum öllum skotgötum, §erii á
þá komu.’ ; , ‘‘
Cessna-^lugvjélaverksniið j -
urnar; sem búa til frekari létt-
ar flugyélar, hafa tilkynht, að
þ.ær muni þegar fara aðjjrijota
geyma þessa, því að þeir muni
girða fyrir, að eíc(úr! komi upp
í eldsneyti flugvéla, er þær
hrapa til jarðar. En nælön-
geymarnir verða, fyrst um
sinn að minnsta kosti, þyngri
en þeir geymar, sem nu; eru
notaðip, eð,a .2—-60ú ensk pund
eftir stærð.
Flestir bandárískir bílar, sem
smíðaðir verða á þessu ári,
eru búnir slönguláusum hjól-
börðum.
Kúnnáttumenn telja, að þess-
ir hjólbarðar séu mesta nýjung-
in; sem um getur í gúm-iðnað-
inum síðan árið 1922, er hinar
breiðu gúm-slöngur og hjól-
bárðar (balloon-tifes) komú til
sögunnar. Slöngúlaúsu hjól-
barðarnir þykja einkum merki-
legir fyrir þá sök, að þeir
springa ekki með venjulegum
hætti eins og slöngurnar, og
ákaflega auðvelt er að stöðva
leka á þeim. Má heita, að með
þeim sé úr sögunni sú fyrir-
höfn, sem felst í því að þurfa
að skipta um hjól á vegabrún,
að skipta vun hjól á vegarbrún,
setjast við að bæta.
Hinir nýju hjólbarðar eru
alveg eins; útlits eins og; gömlu
hjólbarðarnir, en loftið er inn-
an í þeim sjálfum. Hjólbarðinn
fellur því þétt að hjólinu
(,,felgunni“).
Ef nagli rekst í gegnum
slöngulausan hjólbarða, situr
hann fastur og loft lekur ekki
með honum, fyrr en naglinn er
dfeginn út. Þá er hægt að
reka svolítinn gúm-tappa í gat-
ið, eða láta í það gúm-lím,
og er það allur galdurinn, sem
hvert barn getur gert. Tilraun-
ir hafa leitt í ljós, að unnt er
aðt aka bifreið um 8000 km.
með nagla í hjólbarðanum án
þess, að loftíð hafi farið úr
honum.
Ef nýtízku hjólbarði verður
fyrir skemmdum, t. d. skérst
illa, springur hann ekki strax,
lieldur lekur smám saman úr
honum, og dregur þetta 'stór-
lega úr slysahættunrii* 1 af slik-
um óhöppum.
Áður hafa verið gepðar .141-
raunir með slíka hj'óíbarða úr
venjulegu (náttúru) gúmi, en
gefizt illa. En með gerfi gúm-
inu butyl, sem er miklu ’betri
loftgeymir en venjulegt gúm,
hefur vandamár þetta verið
leýst. í;
'• VerÁtá'himÍíH' nýju iajQÍbörð-‘
um var í fyrstu allmiklu hærra
en á hinum eldri, en nú er það
áþékkt. Þá þola nýju hjólbarð-
arnir miklu b'etur hita, og end-
ast þar af leiðandi stórum bet-
ur. Tilraunir hafa leitt í ljós,.
að hjólbarðaviðgerðir hafa,
minnkað um 80% með tilkomu,
hinna slöngulausu hjólbarða.
A-rafstöð, sem flug-
vélar geta flutt.
Amerískit fyrirtæki hefuK
verið falið að smíða 2000 kw.
rafstöð, sem knúin yrði me®
i kjarnorku.
I Mesta nýjungin. við rafstöð
þessa verður sú, að hún á að
| verða svo létt, að hægt sé að
flytja hana flugleiðis, svo að
j unnt sé að koma henni fyrir-
I varalítið til afskekktra staða.
j Ráfstöð þessi á að verða full-
' gerð á tveim til þrem árum,
og kostnaðurinn við hana 33—
34 millj. kr.
IWargir Bretar
a
Um áramót höfðu hvorki
meira né minna en 409,00®
manns sótt um leyfi til að taka
bílstjórnarpróf.
Er þetta 23% meira en unv
sama léyti á síðasta ári, og’
hafa prófdómarar samgöngu-
málaráðuneytisins ekki undan.
Eru þeir þó 520. Af þeim sök-
um hefur verið ■ ákvéðlð að út-
nefna 160 prófdómara tii við-
bótar.
• Iðnaðarframleiðsla í Sví-
þjóð jókst um 4% á s. I.
ári, en járnmálsframleiðsla
minkaði um 10% og vefn-
aðarvöruframleiðsla sömu-
leiðis um 10 a£ hundraði.
MARGT A SAMA STAÐ
Þýzkur verkfræðingur hefur komið með tillögu um lausn
bílastæðavandamálsins, sem vakið hefur talsverða athygli.
Stingur hann upp á því, að gerð verði gríðarstór hjól með
mörgum götum eða skúrum fyrir bíla, en hjóRnu, sem verður
lóðrétt og að nokliru byggt í jörð, má snúa svo að hægt sé að
aka bílum úr því og í. Myndirnar hér að ofan sýna hugvits-
manninn og teikningu af uppfinningu hans.