Vísir - 14.01.1955, Blaðsíða 7

Föstudaginn 14. janúar 1955.
VÍSIR
'n
Mesta súlubyggð í heimi á Eldey
See etœsisÉe&rstee eí &§p£mm£
&£$ Ir/ífiid.
þúsund, eða rúm 20% af súlu-
hjónum Atlantshafsins.
I Þær talningar, sem farið hafa
fram í Eldej' á undan þessari,
Eftirfarandi gnein birtist í var ekki talið, vegna þess að eru: i Fldey
síðasta hefti Náttúrufræð- þær súlur, sem þar sátu 1
ingsins, og leyfir Vísir sér dæmdust geldsúlur. 1939 faia H. G. Vevers og
að birta bana. - i Á þrjú smásvæði af Eldey
Þann 7. júlí 1953 flugu J. W. var eigi hægt að sjá á mynd-
Park og R. T. Northridge úr unum, en vitað ef af myndum,
sjóher Bandaríkja N.-Ameríku teknum af sjó 1949, að þar eru
yfir Eldey. Með í flugvélinni súlubyggðir.
talningarinnar
var Ijósmyndarinn R. J. Porter,'
og tók hann ágætar ijósmyndir
af Eldey úr sex áttum. Mynda- '
taka þessi var framkvæmd fyr- |
ir milligöngu M. Lorimer Moe,1
forstjóra bandarísku upplýs-|
ingaskrifstofunnar á íslandi.
Frummyndirnar voru af-
hentar Náttúrugripasafninu að
gjöf.
Eftir frummyndunum gerði
Ágúst Böðvarsson, forstöðu-!
rnaður landmælingadeildar
vegamálaskrifstofunnar, stækk
anir, svo að auðveldara yrði að
framkvæma talningu á súlu-
byggð Eldeyjar, bæði „ofan á“
og „utan í“.
Niðurstöður
urðu þessar:
I. Ofan á:
1. NA-þekja
2. SA-þekja
3. NV.-þekja
1939 fara H. G.
'L. S. V. Venables til talningar
að Eldey. Þeir félagar telja af
sjó utan í 628 hrei&ur, en að-
stcðarmaður þeirra, Gísli Guð-
mundsson, telur ofan á 8700.
1 Alls 9328. Í949 fara J. Huxley,
James Fisher, H. G. Vevers og
inn vegna friðunar Eldeyjar.
Friðunin kemur meðal annars
fram í því, að byggðin utan í
hefur tvöfaldazt frá 1939 til
1949, og er 1953 sexfalt meiri.
Eldeyjarfarar hafa sagt mér,
að ofan á væri auður blettur,
frá því að sótt var súludrit í
1911. Engan blett var
hægt að sjá auðan ofan á á hin-
um ágætu myndum frá 1953.
Utan í er enn hægt að benda á
syllur, sem gætu verið þéttar
setnar, t. d. á tveim neðstu
stóru syllunum að SA, þar sem
einstaka súlur eru komnar inn
í svartfuglabæli. Viðkoman í
5619
2865
3150 11634
Þorsteinn Einarsson ásamt -^dey mun því innan fárra ára
| fleirum til talningar að Eldey. hata áhrif á vöxt annarra súlu-
Þrír hinir síðastnefndu töldu öyggða eca verða vísir að nýj-
! af sjó utan 1 1177 hreiður, en um súlubyggðum.
II. Utan í:
1. NA ......... 167
2. SA ......... 2071
3. NV.......... 1306
upp á eyjuna varð ekki komizt
en þar voru áætluð 9700 hreið-
ur. Alls 10877. Með í förinni
var Árni Stefánsson, og tók
hann ágætar myndir af sjó. Af
samanburði mynda Árna Stef-
3544 ánssonar og þeirra, sem nú var
--------------- talið eftir, sést að mikil aukn-
Samtals 15178 ing er utan i.
Samkvæmt þessari niður
stöðu leikur enginn vafi á því
lengur, að á engri einstakri eyju
Ýmis undirbúningur og annir er stærri súlubyggð en i Eld-
töfðu fyrir framkvæmd taln-| ey_ Hér er þó aðeins átt við
ingar, svo að henni varð eigi byggðir hafsúlunnar (Sula
lokið' fyrr en 31. janúar síð- bassana).
astliðinn. J Skulu hér nefndar nokkrar
Talning var þannig fram- , hinar fjölbyggðustu:
kvæmd, að ein myndanna var |
notuð sem vfirlitsmynd. Á hana J
voru merktar áttir, snasir tölu-
Skellig (írland)
ÍBoreray (St. Kilda) ..
settar og eyjunm skipt að ofan Grassholm (Wales) ....
i þijár þe jui. Bonavénture (Kanada)
, Þessar þekjur eru greimlega ■
12000
9431
Eins og kunnugt er, var Eld-
ey friðuð árið 1940 með sér-
stökum lögum, en áður höfðú
Vestmannaeyingar árlega farið
þangað til að . taka súluunga.
Á árunúm 1910—1930 voru
teknir þar að meðaltali 3257
súlungar á ári. Vestmannaey-
ingar, sem farið hafa í Eldey
til súlna (veniulega í lok ágúst)
hafa sagt mér, að þá ha.fi alltaf
Árekstur varð í Suezskurð:
sl. laugardag milli tveggja
olíuskipa og skemmdust
bæði. Sprenging varð og
kviknaði í öðru skipinu, en
áhöfninni tókst að liindra
útbreiðslu eldsins.
hinn bragðhremi, svalandi
■;
ávaxtadrykkur.
H.F. Ölgerðin
Egill Skallagrímsson
1

Fyrir kóngsins megt.
- se\ S£ejue'£$
#i £n ee r.v.v« n .
aðskildar, þar eð frá SV-
bjargbrúninni, þar sem eyjan
Sigurður Eiharrsson: Fyrir Galti greifi og ríkishofmeistarL
kóngsins mekt. Sjónleikur í Margar nafngreindar auka-
fjórum báttum. Útgefandi: persónur koma og frarn, auk
H.F. Leiftur, Rvík 1954. — þess naínlaus múgur í sumum
Þá er komið út i bókarformi atriðunum.
verið þó nokkuð flogið af unga, leikrit Sigurðar Einarssonar, Leikurinn hefst á því, að
og aldrei var venja að slá nema tæpar 200 blaðsíður að lengd, mæðgurnar í Einarsnesi og
92001 fuiigerðan unga. Meiri hluti glæsilegur skáldskapur, fullt ráðsmaðurirm Egill Söngva-
unga .mun því árlega hafa. af andagift. og stíltöfrum, en Dísuson eru að undirbúa stór-
komizt undan súlukeppum líklega fulllangdregið á köfl- veizlu að því tilefni, að von er
Árna Ólafs-
6800
(A Little Skellig og Grass- veiðimanna. A þeim 14 árum um til sýningar og áreiðanlega á lögmanninum
| r
dýrt í uppsetningu. Að. syni, heim af alþingi
er hæst gengur hryggur til holm var talið 1939> en hmum . sem liðin eru frá því, er súlu-
NA. Hryggur þessi beygir til
austurs, er kemur inn á eyjuna,
um (4 af‘ lengd hennar, og nær
út á austurhorn hennar nærri
uþpgöngunni.
Hin takmörkin er sprunga,
sem gengur úr frá hryggnum,
þar sem hann breytir stefnu.
Þessari sprungu verður fylgt í
.sveig fram á brún austan við
norðurhorn eyjunnar.
Þekjurnar eru allar sundur-
skornar af vatnsrásum og
sprungum; vegna þeirra er
eyjan ill yfirferðar, én auð-
veldara að skipta henni í reiti
við talningu.
Eftir því, í hvaða áttir
þekjunum hallar að brúnum,
hefi eg skírt þær: NA-þekja,
SA-þekja og NV-þekja.
Við talningu vár þeirri að-
ferð beitt, að hver fugl var tal-
inn, neiría þar sem auðséð' var,
að tveir sátu saman. Hver fugl
var því tekinn sem eining fyrir
hreiður eða súluhjón.
Aðferð þessa byggi eg á.
reynslu minni frá súlubyggð-
um Hellisey, þar sem eg hef
legið yfir súlubreiðu í fyrstu
viku júlí í 26 klst. samfleýtt.
Fá eru þau hreiður, sem tvéer
súlur sitja'við og þá aldrei um
lengri tíma, eða aðeins meðan
þær. skipta um álegu eða gæzlu
unga, sem skeður tvisvaf á
sólarhring.
Reynslan hefur sýnt, að ör-
‘uggastar tölur um fjölda súlu-
hjóna fást í varpstöðvum um
mánaðamótin júni—júlí.
„Ofan á“ getur sjaldan að
líta geldsúlur. svo að noltkru
nemi, en aftur á.móti sitia þær
oft á' syllum neðarlega í bergi.
í einum talnihgarreit „utan í“
1939). ungar voru síðast ,,slegnir“ i
Fjöldi súluhjóna hér á ís- Eldey, hafa eigi síður um 45500
landi mun því nú vera um 21 ungsúlur bætzt við súlustofn-
mjög dýrt í uppsetningu. Að. syni, heim af alþingi ásamt
öðru leyti verður hér engin til- fóstursyninum, Gunnsteiní
rau-n gerð til að meta þetta Ólafssyni, nýútski'ifuðum úr
verk frá leikrænu eða svið- Skálholtsskóla. Er svo ráð fyrir
rænu sjónarmiði, heldur ein- gert að í þessari veizlú verði
göngu reynt að gera grein fyrir lýst festum þeirra Sólveigar ög
efni þess og bókmenntagildi. Gunnsteins, sem taliiin er á-
Er þá fyrst að athuga efnis-
valið. Leikritið Fyrir kóngsins
mekt gerist á árunum 1655—
1662, og' fjallar um viðskipti
íslendinga og umboðsmanna
gætastur ungra manna í land-
inu sakir ætternis, gáfna og
glæsileika. í brjósti þeirra
mæðgna býr þó óljós beigur við
vissa þætti í skapgerð Gunn-
konungsvaldsins, en þau voru steins: óbilgirni hans og blind-
á þeim árum einkum í því an metnað.
falin, að konungsvaldið gerðist Egill Söngva-Dísuson, einnig
æ íhlutunarsamara um stjórn- glæsileg't ungmenni, er borinn í
mál á íslandi með fullkornið fátækt og umkomuleysi, elur
einveldi að lokatakmarki. ís- með sér heita og' djúpa, eu
lendingar vörðu hinsvegar vonlausa ást til Sólveigar upp-
eftir mætti fornan rétt sinn eldissystur sinnar. Ást sinni
samkvæmt Gamla-sáttmála, en leynir hann að vísu, en gefur
voru sem kunnugt er ofúrliði- hana þó til kynna í tvíræðum
bornir á Kópavogsfundi sum- tilsvörum, söng sínum og ljóð-
arið 1662, kúgaðir með her
valdi til að undirskrifa skuld-
bindingai’skjöl þau, sem kon-
ungur lét Henrik Bjelke höf-
uðsmann leggja fram.
Þrátt fy.rir það, þótt Sig-
. urður Einarsson styðjist efnis-
lega við þessar sögulegu stað-
um, því hann er skáld gott og
sö.ngvari; en jafnframt dreng-
íúndaður maður, viljasterkur,
og fullkomlega skyldurækinn
og húsbændum sínum trúr.
Anhar þátturinn lýsir veizl-
unui, íes'Aúii þeirra Gunnsteins
og Sólveigar, manhfaghaði,
reyndir, má svo heita að leik- drykkju, dánsi og sálarkvöl
ritið sé hreinræktaður skáld-
skapur og lúti ekki öðrum lög-
urn en þeim, sem skáldið setur
því listarinnar vegna.
At'alpersónurnar eru Árni
lögmaður Ólafsson í Einars-
nesi, húsfrú Þórunn kona hans,
Sólveig dóttir þeirra, Gunn-
steinn Ólafsson bróðursonur og
Egiis, sem þó' verður að vera
h.'ókui' alls ' fagnaðar Og
skemmta fólk.'nu með skáldlist
sinni og söng. Eiga Ijóð hans
það sammerkt með kvæði Ótt-
ars svarta í höil Ólafs digra og
Ástríðar drcttningar:
Var þó sém við skreytiskrumið
skáldamál in; hann sig efi,
íóstursonur lögmanns, Egill
P. , ,,,,,, , , ' Söngva-Dísuson áður tökubarnI en sam læ'eju .'angir koskár i
Lins og viir he.uir skvrt f: a, liefur V'erio akveoio aið rannsaka ... , .. . ,v _ , ... ■ . ..
i ...» " D .. n . i , , logmannshjona, nu raðsmaður leyndir uncur hverju stefi.
D •ummnnd-malið aftur, en Bietmn Drummond, kona hans og ... ...
dóttir þeirra voru myrt í S.-Frakklandi 1952. Gaston Dom- 1, marsnesi, Hinrik Bjálki
inici, fjörgamall bóndi, var dæmdur til lífláts fyrir morðið. . ríkisaðmíráll Dana og höfuðs- ; Un.dir veizlulokin ber þar að
Efri myndin sýnir karl með verjanda sínum, en liin myndin maður á ísiandi, Heiðveig ! garði Hinrik Bjálka höfuðs-
er af reiðhjóli, sem mjög kom við sögu í réttarhöldunum. , Soffía dóttir hans og Eiríkur j mann á leið til Bessastaða fri