Vísir - 09.03.1955, Blaðsíða 9

Miðvikudaglnn 9. mar2 1955.
Ýmis fróileikur úr
bók:
Víða um heim eru til allskon-
ar þjóðsagnir um nef manna.
Aristoteles taldi, að nefið segði til
um skapgerð manna.
Ainfrískiir Iföknir liríir ritaA foók
nm þenna líkamshluta.
Það má með sanni segja, að
menn skrifa * bælcur um alla
mögulega og ómögulega hluti.
Nýlega er t. d. komin út bók
crlendis, sem fjallar eing-öngu
um nef manna — þunglyndis-
lega nefið, bráðlynda nefið,
heimskulega nefið og nefleysið.
Höfundur „nefja“ er ame-
rískur þjálskurðlæknir, Harold
M. Holden. Á 250 blaðsíðum
segir hann margt skemmtilegt,
en jafnframt dregur hann
greinilega fram í dagsljósið
hversu mjög nef, sem ekki lílc-
ist öllum fjöldanum, kveiur eig-
anda sinn.
í því smnbandi má minna á
leikkonumar, sem hafa nef,
sem reynist þeim þrándur í
götu. Sagt var, að þannig hefði
farið fyrir Julie Södring, sem
mikíð var um rætt fyrir
skömmu; hún komst þó vel á-
fram. Rithöfundurinn minnist á
g'yðinganefið, sem hefir valdið
hundruðum geðtruflana. Hann
sýnir fram á að þetta er órétt-
mætt, þar eð hið svonefnda 6-
tölunéf, sem idregur nafn sitt af
því, að háégt er að nota töluna 6,
eins og hún er skrifuð, í stað
nefs á skopmyndum, er ekk-
ert gyðinglegt í útliti. —
Sérstök rannsókn var t. d. gerð
á Gyðingum í New York, en
aðeins 13—14 prósent þeirra
höfðu sérkennilega nefið. í
Miðjarðarhafslöndunum og í
Bayern er þetta nef alveg eins
algengt meðal þeirra, sem eru
ekki Gyðingaættar og Gyðing-
anna. Upprunalega er þetta
hittiskt nef, sem á uppruna sinn
í Litlu-Asíu, en Hittitar voru
ekki Gyðingaættar. Hitt er svo
annað mál, að margir Gyðingar
hafa stór nef, en þau em mjög
arfgeng. Þaö má meðal annars
sjá á ættúm Aldinborgara og
Bourbona. Þær eru báðar mjög
nefstórar.
Sálm fer
gegmim nefið.
Á hebresku og fleiri málum
er sama orðið notað um anda
og sál. Frumstætt fólk trúði
því — og sumir trúa því enn —
að sálin væri sérstök heild og
færi úr líkamanum gegnum
nefið. Á Celebes vor.u settir
önglar í nef manna, ennfremur
í naflann og fætuma, Var þetta
gert til þess, að sálin slyppi
ekki út. Eskimóar í Alaska
fylla nefið með hárum, heyi eða
skinni dögum saman eftir að
jarðarför hefir fram farið.
Þeir, sem klæddu líkið, urðu að
vera sérstaklega varkárir, þar
eð hætta var á að sálir hinna
lifandi slæjust í för með
skrokknum á þeim dauða. Ef
þetta kom fyrir, flýði sálin
gegnum nefið.
Þegar bam fæddist á Mól-
úkkueyjum, urðu allir, sem í
húsinu voru, að bíta á jaxlinn,
meðan á fæðingunni stóð. Menn
voru hræddir um, að þeim
kynni að verða á að gleypa sál
hins nýfædda bams, ef þeir
-opnuðu munninn. Þegar Mol-
úkkar voru spurðir að því, af
hverju þeir byrgðu ekki nefið
líka, svörðuðu þeir því til, að
á nefinu vissu þeir svo góð
deili, að þess væri ekki þörf.
Að visu gæti sálin sogazt uþp í
nefið þegar menn önduðu að
sér, en hún myndi óðara fara
! út aftur næst þegar andað væri
frá sér' og af þessu stafaði því
engin hætta. Auk þess hefði
ættingjum hins nýfædda barns
vafalaust fækkað allhastarlega,
meðan á fæðingu stóð, ef þeir
hefðu átt að loka bæði nefi og
munni. Hjá Malajaþjóðflokki
einum er það föst regla í hvert
skipti, sem barn hnerrar, að
móðirín kallar: Komdu aftur,
sál. Hiá Tevtónum til foma var
það föst regla, að ef kai’lmaður
hneri'aði, þegar hann var að
klæða sig að morgni, átti hann
að flýta sér að hátta aftur og
hreiðra um sig í bólinu í þrjár
klukkustundir — annars hefði
húsfreyja hans haft töglin og
?>*.*** ci * -wrvi’S. -
legt Mikla nasavængl álítagerðust í Indlandi fyrir 3000
hagldirnar næstu þrjár vik-
urnar. Þetta átti vitanlega að-
eins við þá, sem fengu að ráða
einhvei'ju örlitlu hversdags-
lega.
Sýndu mér
nefið á þér.
Aðalhlutverk nefsins er að
hita loftið, sem víð öndum að
okkur, sía ryk og bakteríur úr
því og gera það rakara. Aristo-
teles og margir aðrir hafa áliíið
að auk þessara mikilvægu en
hálfleiðinlegu hlutverka væri
nefið leiðarvísir, sem gæfi til
kynna hvexmig skapgerð eig-
enda þess væri. Keimingar
hans voru mjög' einfaldar: Breið
og klunnaleg nef, lík trýni
svína, bentu á svínaskapgérð.
Kónganef — göfuga skapgerð,
en virðingargjama og ágenga,
líka skapgerð kónga. Völdug
nef með miklum neíbróddi hafa
þeir, sem kæra sig ekki um að
þræla sér út. Svissneski heim-
spekingurinn Lavater sagði:
Kenning Aristótelesar er
tómur heilaspuni. Voldugu nef-
in með mikla nefbroddinum eru
einkenni mai'gra iðjumanna.
Hann flokkaði nefin í bráð-
lynd, þunglynd o. s. frv. —
í þessu sambandi er fróðlegt að
minna á danska málarann og
liðsforingjann Sophus Schack,
sem hefur gefið út tvær bækur
um andiitsgerðir, sem þykja
mjög skemmtilegar en alger-
lega óvísindalegar. Hann sagði
að andans menn hefðu svo-
nefnd grísk nef, en bognu
rómversku nefin bentu á
styrkleika og það vit, sem
vægir ekki en bi'ýtur sér braut
með vel hugsuðum ráðum.
Breiðu nefin bentu á andans
styrkleika og viljafestu (Só-
krates, Luther).
Napoleon mikli sagði ein-
hvern tímann um nefin: Þegar
eg leita að manni, sem á að
nota heilann, vel eg alltaf
marm með stórt nef, ef hann
að öði’u leyti uppfyllir áskilin
skilyrði. Hann andar frjáls-
mannlega og karlmannlega og
heili hans, hjarta og lungu eru
mátulega heit og við öllu búin.
Mér hefur alltaf reynzt langt
nef og hyggið höfuð óaðskiljan-
margir tákn sterkrar skapgerð-
ar. En margir eru annars sam-
mála um, að karlmenn með
glögga þefskynjan séu vífnari
en aðrir.
Nefið á Pearl S. Buck.
Óneitanlega er gaman að
horfa á nefið á náunganum í
strætisvagni eða á mannfimd-
um og reyna að myixda sér
hugmynd um skapgerð hans.
Þetta leikum við öll svo að
segja daglega. Vísindin kalla
það sálfræði, byggða á líkams-
byggingu, ef maður reynir að
ráða í skapgerð manna eftir
útliti þein-a.
Vitað er að ákveðnir geð-
sjúkdómar eru frekar fylgi-
fiskar eins byggingaxTags held-
ur annars. Ekki verður þó enn
sagt um það hvort íbogin eða
kónganef valda frekar ofsókn-
arbriálæði en aðrar nefgerðir.
Nefið eitt er ekki nægur leiðar-
vísir. Ýmislegt dettur manni í
hug, þegar maður sér negra
með breitt nef og eskimóa með
mjótt. Holden segir, að eoKx -
móinn hafi mjóar nasir til þess
að loka kuldarm úti, en svert-
ingi þarf mikið nef, til þess að
geta andað að sér nógu lofti í
hitanum.
Nefið er skraut, sem mikið
er tekið eftir. Skopteiknarinn
beitir að því blýanti sínum,
þegar skopmynd er gerð. í bók-
menntunum verður Cyrano de
Bergerac að dragast með feikna
nef og í Henrik 4. Shákespeares
gerir Falstaff óspart gys að
nefinu á Bardoph, sem lýsir
eins ljósker. Það kostar ekki
árum, en þar hafði eiginmaður-
inn rétt til að skera nefið af
konunni, ef þannig gat litið út,
að hún hefði gefið öðrum manni
gætur. Þetta var einnig leyfi-
legt á miðöldum í Þýzkalandi.
Næsta dag kom ef til vill í
ljós, að konan hafði verið eins
skírlx'f og vant var. Þá sagði
Indverjinn við húsfi'eyju sína:
„Þú verður að afsaka — eg hef
komizt að raun um, að þú
hefur alls ekki daðrað við
néinn mann. Það var verst með
neíið á þér — við skulum fara
til leirkerasmiðsins og fá ann-
að í staðinn". Ást indverskra
kvenna hlýtur að hafa verið
ákaflega heit, ef hún kulnaði
ekkert við þetta. Fyrstu fegr-
unarskurðlækxxingarnar eiga
þannig rætur sínar að rekja til
indversku leirkerasmiðanna.
Einskonar vísindi urðu þær á
16. öld þegar ítalinn Taglia-
cozzi fór að setja ný nef á
fólk með því að græða húð-
pjötlu af handleggnum fasta í
stað nefs eða nota nef þræla,
sem keyptir voru í þeim eina
tilgangi. Sá galli var þó á
gjöf Njarðar, hvað þrælana
snerti, að daginn, sem þeir dóu,
dó nýja nefið líka og datt af.
ítalinn lét sauma smápoka ut-
an um nef sjúklinga sinna til
þess að verja þau of sterkri
sól og eins fyrir miklu frosti.
Síðan þetta gerðist hafa
fegrunarskurðlækningarnar
þróast mikið, og eru nú sér-
grein í skurðlækningunum, þar
sem nefið er engu rétthærra
en aðrir líkamshlutar.
Að lokum ein illkvitnisleg
mikið að gera gys að nefi og saga> sem sýnir hversu hugs
gaman getur verið að því, en
þó er gamanið grátt fyrir eig-
anda þess.
Frá sígildu bókmenntunum
fer Holden til nutímans. Pearl
S. Buck hefúr játað, að nefið
hafi kvalið hana og sjúklingar
hafa tjáð læknum, að nefið á
þeim hafi valdið sálarkvölum
og leitt til ógurlégra þung-
lyndiskasta. Eigi skurðlæknir
að breyta nefinu verða drengir
að bíða eftir því til 15 ára ald-
urs en stúlkur til 14 ára. Nefin
ættu þannig að hafa náð full-
um þroska á 14—15 ára aldri.
Nýtt nef.
Hið gamla skorið af.
unarlaust fólk getur verið,
þegar um það er að ræða að
stríða öðrum á nefi hans eða
hennar.
„Smith var á blómasýningu,
hann laut niður og batt skó-
þveng sinn. Nefið á honum
fékk fyrstu verðlaun sem
þroskaðasti laukurinn.“
Fékk barn í
niæMsgföf!
London. (A.P.). — A.merísku
leikkonunni, Ellzabeth T&ylor,
og brezka leikaranum Micháel
Widding fæddlst sonur sl.
sunnudag.
Er þetta aruiað bam þeirra
Kaflinn um sögu fegrunar- '■ hjóna, og vai'ð að talca það
skurðlækninganna er sérstak- með keisraskurðL Móðirin varð
lega skemmtilegur. Hann hefst 23ja ára á sunnudaginn, og feklc
með því að lýsa atburðum, sem því góða afmælsgjöf.
£ £ Suwtuqká!
- TARZAfol
1772

Tarzán beið í tjaldi Milos og voi'u Innan
margir varðmenn hjá honum. og hafði
skamms köm vafðforinginn '
sett plástur á kjálkan á sér.
I hvaða ðrindum vai'stu að þvælast
hér? Tarzan svaraði engú, en horfði
á hann . fyrirlitningaraugum.
Miió vúrð ofsareiður og
Tarzan með hneíanurfi.
bai'ði