Vísir - 17.10.1955, Blaðsíða 4

4t
VÍSIH
Mánudaginn 17. október 1955.
ísland og Nosrðurlandaráðið.
Ásh&ru'n tiil athugunar-
I i-
Vonir og vonbrigði.
Ritstjóri „Vísis“ bendir rétti-
lega á í blaði sínu 27. f. m.,
'hvílíkum vonbrigðum hinn ný-
afstaðni fundur „Samgöngu-
málanefndar Norðurlandaráðs"
hlýtur að hafa valdig hverjum
sæmilega hugsandi manni hér-
lendum með frávísun þess máls,
;sera eðlilega hefði átt að vera
aðalmálið á þssum fundi, enda
hið mikilvægasta sem fyrir lá
af íslendinga hálfu á íslenzkum
vettvangi. Og þar fór einmitt
fundur þessi fram! — Og hvar
hefði frekar átt að koma í ljós
opinbert álit samgöngumála-
nefndar hins víðtæka og ráðríka
Norðurlandaráðs ein mitt hér —
á uppsögn ænsku stjórnarinnar
á loftflutningasamningi íslands
og Svíþjóðar — og hinni furðu-
Jegu afstöðu sænsku ríkisstjórn-
arinnar í því máli?
Forsendur samgöngumála-
r.efndar fyrir frávísun málsins
~voru heldur ekki frambærileg-
ar, og er ólíklegt, að íslenzku
fulltrúarnir hafi ekki haldið því
rækilega fram — og krafizt
refjalauss álits samgöngumála-
nefndar, —- því annað vald
hafði hún auðvitað ekki. En
þetta var skylda hennar! —
En til þess hefir Norðurlanda-
ráð einmitt verið talið stofnað
að ræða vandamál og deilumál
frændþjóðanna og ráða síðan
ríkisstjórnum heilt í þeim efn-
um á einn veg eður annan og
-efla þannig samvinnu Norður-
landa. — Er því auðsætt að
biS sú eftir árangri af saimn-
íngaumleitunum ríkisstjórn-
anna í alvarlegu máli og erfiðu,
gem nefndin taldi sér nauðsyn-
jega að svo stöddu, er lirein
fjarstæða! —- Afstaða sam-
göngumálanefndar í þessu
máli er því algerlega óverjandi,
og það hafa auðivtað íslenzku
fulltrúarnir látið einarðlega í
ijós?
Þessi óvænta afstaða sam-
göngumálanefndar er þeim mun
íurðulegri, sem Norðurlanda-
ráð hefir til þessa — og furðu
iljótt — fært sig upp á skaftið
©g teygt sig inn á allmörg svið
stjórnmála og'löggjafar Norð-
urlanda og aflað sér í því skyni
allharðsnúins liðs með því að
tefla fram þingmönnum þjóð-
anna og ráðherrum og smeygja
þannig áhrifum sínum og valda-
sókn inn í sjálf ríkisþingin.
Gerði þetta m. a. þegar í upp-
hafi alltortryggilegan hinn
sterka áróður forgöngumanna
Norðurlandaráðs í augum
margra glöggra manna og gæt-
inna. Um þessa hlið málsins
mælti t. d. einn fremtsi stjórn-
málamaður Norðmanna, C. J.
Hambro, þingforseti um ára-
tugi, í ræðu um Norðurlanda-
ráð, sem hann telur að grípi
„mjög truflandi inn í störf
Stórþingsins með því að kallá á
sinn fund 3 af forsetum þings-
ins og 7 þingmenn úr utanríkis-
og stjórnarskrárnefndum þings-
ins í allt að því tvær vikur, svo
að liggur við, að fella verði
niður þingstörf á meðan . . . . “
Eg mun síðar í þáttum þess-
um víkja nokkuð nánar að um-
mælum Hambros og annarra
fleiri, sem rætt hafa um þessi
mál. Fyrir mér vakir það eitt,
að skora á landa mína að vera
vel vakandi á þessum vett-
vangi með fullri einurð og ó-
bilandi drengskap. Því hér er
margs að gæta. Fyrir Norður-
landaráði virðist fremur hafa
vakað frá upphafi, að tryggja
sér sem öflugasta ráðsmennsku
á vettvangi Norðurlandaþjóða
en hitt, að sinna einstökum
málum einstaks lands og efla
þannig almenna samvinnu. Og
frá upphafi hefir verið sæmi-
lega Ijóst, hverjir þar muni
ætla sér ráðsmennskuna.
Fyrir þessu má smáþjóð vor
ekki loka augum, því hér er
hætta á ferðum. Hún má eigi
bleklcja sjálfa sig né aðra með
því einu að senda hóp fulltrúa
á fundi og ráðstefnur út um
víða veröld, er svo koma heim
aftur jafn tómhentir og þeir
fóru að heiman. — Og bíða svo
aðeins næsta fundar. —
í tilefni af því, sem gerzt
hefir til þessa, mættum vér ís-
lendingar gjarnan spyrja, hvað
vaki eiginlega fyrir forgöngu-
Ög nú kemur merkileg
stund, sem rétturinn sinnti eigi
mægilega, er upplýsa skyldi
rnálið, en ímyndunarafl fólksins
því meir. Dyr svefnherbei'gisins
opnast. Maður kemrir þaðan út
<og gengur rólega fram hjá hr.
Adams og stúlkunni án þess að
rnæla. Síðan gengur hann niður
dimman stigan. Útidyrahurðin
skellur í lás á eftir honum.
Helena Lambife sýnir hvorki
óró né ótta. 'Fylgdarmanni
hennar k'emur það einkenni-
lega fyrir sjónir. Hún lítur ekki
:inn til frk. Gilchrist, heldur
gengur inn í eldhúsið og þaðan
inn í svefnherbergið. í svefn
herberginu liggja skartgripir í
óreiðu á borðinu. Skatthol, þar
sem fröken Gilchrist geymdi
•einkabréf sín, hefur verið brot-
ið upp. Innihaldið liggur á
gólfinu.
„Hvar er fröken Gilchrist?“
spýr hr. Adams. Stulkán opnár
dyr dagstofunnar. Hin aldur-
hnigna kona liggur á gólfinu
og gervitennur hennar hjá
henni. Hún er látin. Höfuðkúp-
an er brotin.
Læknir er sóttur úr nágrenn-
inu. (Hann hefði síðan átt að
koma við sögu í réttarrann-
sókninni, en svo var þó ekki.
því að álit hans kom ekki heim
við skoðanir saksóknaranna.)
Lögreglan kemur. Að sögn
stúlkunnár. vantar ekkert af
skartgripunum nema eina dem-
antsnælu.
Næsta dag er borgin í upp-
námi út af morðinu. 83ja ára
kona í íbúð sinni, 10 mínútna
stund, morðingi, sem gengur
rólega fast upp að hliðinni á
sambýlisfólkinu að verkinu
loknu — slíkt er nóg til þess
að koma ímyndunarafli fólksins
á hreyfingu.
Fjórum dögum síðar kemst
lögreglan að því, að á félags-
heimili einu hefur demánts-
naela verið 'seld að veði. Lög-
mönnum Norðurlandaráðs? —
Því ætla eg ekki að svara að
sinni, heldur aðeins að brýna
fyrir löndum mínum í þáttum
þessum, að vera vel vakandi á
þessum vettvangi sem öðrum
— og umfram allt að hugsa
sjálfir! En á því virðist allmik-
ill skortur nú um hríð, bæði inn
á við og eigi að síður út á við.
Er sem dægurþras og flokka-
krytur loki öllum leiðum og
byrgi sólarsýn meginþorra
þjóðarinnar. — Er það illa
farið!
II.
„ísland og Norðurlönd.“
Skömmu eftir fund Norður-
landaráðs í Stokkhómi flutti
dagblaðið „Sunnmörposten“ í
Álasundi í Noregi allýtarlega
ritstjórnargrein og einarðlega
um fundarstörfin og sérstaklega
velviljaða í fslands garð. Fara
hér á eftir meginatriði greinar
þessarar: ,
„Á fundi Norðurlandaráðs í
Stokkhólmi voru mál íslands
ofarlega á baugi, er rætt var um
samvinnu landanna. M. a. var
rætt um samgöngutengsl Noregs
og hinna Norðurlandanna.
Það var ótvírætt afturför í
samvinnu milli Noregs og gömlu
frændþjóðarinnar í vestri, er
Gufuskipafélag Björgvinjar
taldi sig nauðbeygt af fjárhags-
ástæðum til að hætta hinum
vikuleg'u áætlunarferðum sín-
um til íslands. Vér teljum að
það hafi vissulega verið skamm-
sýn stefna og vanhugsuð, að vér
tókumst ekki á herðar þá fjár-
hagslegu fórn, sem nauðsynleg
var til að halda áætlunarferðum
þessum áfram. Með tíð og tíma
myndi það óefáð hafa reynst
góð fjárfesting."
„Afstaðan til íslands var
einnig nefnd í umræðum Stór-
þingsins í tilefni af hásætis-
ræðu konungs. Þingmaðurinn
Stundt (v.) frá Björgvin skor-
aði einarðlega á ríkisstjórnina
að sjá um, að síðustu viðskipta-
tengsl milli Noregs og íslands
yrðu ekki rofin af þeim ástæð-
um, að Noregur hallaðist á
sveif með S.A.S., sem ætlaði
sér að girða algerlega fyrir, að
fsland nái að efla sínar eiffin
'.■ívýwVíi
reglan rekur auðvitað slóðina.
En hún kemst að því, að það, éru
6 vikur síðan nælan lá hjá veð-
lánaranum. Þetta eru því villi-
götur einar. Það mætti því
ætla, að lögreglan sinnti þeim
ekki meira. En öðru nær — og
með því hefst harmleikur Ósk-
ars Slaters.
„Er þetta maðurinn?“
Nælan er í eigu útlendings
eins, þýzks Gýðings, 38 árá að
aldri. Hánn kemur frá Efri-
Schlesíu, herðibreiður maður
með lítil svart yfirskegg. Nafn
hans er Óskar Slater., En það
er ekki hans rétta nafn. Skírn-
arnafn hans þekkir enginn í
Skotlandi, og haxm skiptir oft
um nafn. Starf hans er óvíst.
Hann er fjárhættuspilari, vel
þekktur í Glasgow og Edinbprg
og einnig í spilaklúbbum New
York borgar. Hann hefur ekki
lent* í kasti við lögregluna áður.
flugferðir. Eins og kuanugt er.
hefir Svíþjóð sagt upp flug-
málasamningi sínum við ísland,
og eins og eðlilegt er*), bar
þetta mjög á góma í umræðun-
um á fundi Norðurlandaráðs-
ins. Sem betur fór, hölluðust þó
Noregur og Danmörk ekki á
þessa sveif, en. jafnvel sænsk
blöð virtust tekin að sjá að sér
óg hika.
Vonandi verður deiluefni
þessu héðan af algerlega stung-
ið undir stól, og að í ljós komi
er á reynir, að enginn sé sá, er
leggja vi.lji ósanngjarnar tálm-
anir í götu íslenzkra flugferða
Frá Nöregi a. m. k. yrðu að birt-
ast ákveðin andmæli gegn slíkri
árás! Enda hefir skýrt og á-
kveðið verið látið í ljós af ís-
lendinga hálfu, að beiti hin
Norðurlöndin sér gegn íslandi
í þessu máli, muni það ekki að-
eins valda miklum vonbrigðum
heldur einnig teljast bein svik
Fyrsta verkefni Norðulanda-
ráðsins er einmitt að stuðla að
efling'u sterkra og samhuga
Norðurlanda. Og á þeim vett-
vangi á Island heima sem mjög
mikilvægur útvörður. Það er
því mjög æskilegt, að rökrædtl
séu til hlítar slík deilumál og
hugsanlegur misslcilningur upp-
rættur..... “
(Hér er síðan drepið á afleið-
ingar þess, ef ske kvnni að ís-
land hallaðist frekar vestur á
bóginn, ef Norðurlöndin sneru
baki við því á vettvangi sam-
vinnu. Að vísu hafi einn ísl.
fulltrúinn, Sig. Bjarnáson, and-
mælt því eindregið og talið ís-
land eiga ákveðið heima meðal
norrænu þjóðanna, enda teldi
öll þjóðin það bæði sjálfsagt og
eðlilegt.... Síðan segir rit-
stjórinn ennfremur):
„Þetta er eflaust satt og rétt.
Það er satt í dag. En það hefir
viijað til áður í mannkynssög-
unni, að þróunin víkur inn á
jaðrar brautir en við hafði ver-
jið búizt. Tengslum' íslands við
j hin Norðurlöndin verður að
,halda lifandi og ef!a samvinn-
una bæði fjárhagslega og menn-
ingarlega. Annars gætum við
orðið sekir um vanrælcslu, sem
seint yrði bætt.“
III.
Athyglisverð ummæli.
Hér hafa að framan verið til-
færð nokkur ummæli C. J.
Hambro, eins víðkumiasta
stjórnmálamanns Norðmanna.
Hann var einn þeirra, sem frá
upphafi var andvígur slíkri
samsteypuhugmynd, sem Norð-
urlandaráði var ætlað að verða.
Hafði hann hvorki trú á nauð-
syn þess né gegnsemd. Lét hann
þá skoðun sína í ljós bæði á
þingi og í fyrirlestrum. Taldi
hann sum ákvæði og undir-
stöðuatriði óljós og ótvíræð og
jafnvel ólýðræðileg. M. a. fann
hann að því ákvæði, að allir
fulltrúar ráðsins skuli vera
þingmenn einir, sem þingið
sjálft kýs, en óljóst sé, hvort
þeir komi fram sem þingmenn
með fullri ábyrgð eða ekki. —
Yfirleitt taldi Hambro mjög
sennilegt, að kostnaður við
ráðið yrði allmiklu meiri en
gagnsemi þess o. s. frv.
Og Hambro sagði ennfremur:
„Norðurlandaráði er ætlað að
tengja nánar saman Norður-
löndin, stjórnmálalega, fjár-
málalega og þjóðmenningar-
lega, en það er ekki hægt nema
með sameiginlegu hermála-
bandalagi, sem auðvitað er- ó-
gerlegt meðan Svíþjóð ein-
angrar sig með hlutleysi, en hin
löndin eru í Norður-Atlants-
hafs-bandalaginu. “
) Leturbreytingar allar hef-
:ir greinarhöf. gert.
„Um samvinnu á verkrænum
vettvangi, sem þá er eftir, t, d.
fiskveiðum, hafrannsóknum o.
fl„ þá er það ekkert sérstakt
keppikefli fyrir oss Norðmehn,“
segir Hambro ennfremur, „þar
sem við erum bæði í Norður-
álfu- og alþjóðasamvinnu á
þeim vettvangi. Og sameiginleg
póst-, síma- og ritsímagjöld í
öllum löndunum geta valdið '
erfiðleikum fyrir þá, sem með
þau mál fara, sérstaklega í
Noregi. Einnig er ekki auðvelt
I að fella niður tollmúrana sem
stendur. Stjórnmálalega erum
við Norðmenn félagar Samein-
uðu þjóðanna og Evrópuráðs-
ins, og það ætti að nægja. —
Við Norðmenn höfum heldur
ekki haft eintóma góða reynslu
af ríkjasamböndum vor-
um .... “
Myndum vér íslendingar ekki
geta sagt eitthvað áþekkt
þessu? — Eftir hverju erum
vér raunverulega að sækjast?
Hefir ríkjasamsteypa revnst
oss svo, að eftirsóknarverð sé?
— Hvað veldUr? —---------—
Alla Anker, eldsálin mikla,
Framh. a' 9. síðu.
Konan, sem hann býr með er
ekki eigihkona hans.
Lögx-egían kemst að því, að
24. sembermer hafði Siater farið j
til Liverpool, undir þessu nafni,!
verið þar yfir nóttina, en morg- j
uninn éflir farið út í skipýsémj
ætlaði til New York, ,undir
öði’u nafni. Næla haxxs er ekkert
lík nælu hinnar aldurhnignu
Gilchrist. Eri lögregla'n í
Glasgow lítur.á brottjör Slaters
sem flótta. "Hénni vii'ðist hann
grunsanilegur, ehda þótt 'slóð
sú, sehi þéir röktú til háns, hafi
reynzt villigata. '
14 -ára telpa hefur gefið sig
fram, Mary Barrowman að
nafni. Á nefndri stundu sá
hún mann koma. seðandi út úr
húsinu nr. 15 við Drottningar-
stræti. Hún lýsir honum á ann-
an hátt en þeman Helena
Lam'bie, og samkvæmt lýsing-
um beggja er harm ólíkur.
Slater, graxmur eða öllu heldur
xnjór, eh ekki herðiforeiðus. En’-
eftir margar yfirheyrslur lög-
reglunnar nálgast -lýsingar
þessara tveggja ungu stúlkna
hvor aðra, því að hvorug .hafði
séð hann nema fáeinar sek-
úndur í daufu gaslampaskininu,
og svo fór, að þeim' bai' alveg ,
sarnam Þeim var sýnd mynd af
Slater. Hún bii'tist einnig í
blöðunum. Þeim var sýnd
myndin æ ofan æ, þar til þess-
ar ungu stúlkur lýstu því að
lokuxxx yfir, að þetta- gætivverið
maðurinn. 'Þánnig utþúnir
halda þeir áfram og stúlkurn-
ar eru sendar. ásamt leynilög-
reglumanni til New York, því
að Slater á að fá framseldan.
Auk þess eru Mary féngin sem
laun fyrir frambui'ð sinn 100
sterlingspund, sem lögð hafa
verið til höfuðs morðingjanum.
Nági-anninn, hr. Adams er ekkí
ónáðaður eftir fyrstu yfir-
heyrslúna. Hann gat ekki lýst
.-Framh. < .-<■