Vísir - 06.02.1956, Blaðsíða 9

M&öiidagjnn, 6-. febrfk&r 1SS,0.'
VÍS2B
Fióðlð mikEa
! FsOTihald aí bls. 4.
}>ebn .úthlutað ,14. febr. Söfnu'ð-r
ust alls kr. 1161.50. Var það
mikið fé á þeim tíma. Matur og
fatnaom'. sem ýrasir einstak-
lingar .gaéfu, mun ekki hafa 'ver-
ið Kiuinaivu'd: 'en peuingagjaf- ikafaldshrið. Þegar.leið. á. dag-
irna-*: | inn, tók að draga .ur sjórótinu,
Tj .-oið a: völdum sjöróisins Isvq sýnilegt var. að .haig’ var
á ísafirði var iauslegai gizkað á, j frá bráðri hættu um áfrainhald
að næmi um •íuttugui þúsund ; sjórótsins. Allan laugardaginn,
margra daga verk
þær skemmdir.
að lagfæra
krónuro. Miðaö .við verðlag nú
mætti líkiega þrítugfalda þessa
upphæð, eða meta tjónið um
600 þús. kr.
Á þeim árum sem flóðið varð,
og all-löngu síðar, var búið í
nær hverjum kjallara, og sums
saðar fleiri fjölskyldu en
eiri, því erfitt var þá
um húsnæði ekki síð-
ur en nú, Þessar fjölskyldur
urðu harðast úti í flóðin og voru
allar fátækt verkafólk, sumar
nýfluttar í bæinn, því þá var
mikið aðstreymi hingað. Öllu
þessu fólki var hjálpað talsvert.
Margur mátti þó líða óbættan
eða litt bættan skaða af völdum
flóðsins mikla.
Skaðar
í Hnifsdal.
Sjórót þetta gerði einnig
talsverðar skemmdir á húsum,
brýggjum og bátum í Hnífsdal.
Mest tjón þar biðu þessir: Verzl
un Ásgeirs Ásgeirssonar, Guð-
mundur Sveinsson kaupmaður,
bræðurnir Valdimar og Sigurð-
ur Þorvarðssynir kaupmenn og
Helgi Kristjánsson útgerðar-
maður.
Tjónið í Hnífsdal var alls
metið um 8 þús. kr.
Skömmu eftir flóðið mikla
féllu tvö snjóflóð í Hnífsdal, en
ekki gerðu þau mikinn skaða.
Tjón í
Bölungarvík.
Sjórótið 5. febrúar 1916 gerði
miklar skemmdir í Bolungar
vík. Voru þessar mestai': Stórt
og vandað smíðahús Jóhanns
Bjarnasonar skipasmiðs, er
stóð þar á kambinum, eyðilagði
sjórótið að mestu.
Það braut einnig verbúð og
fiskhús, eign Péturs Oddssonar
kaUpmanns.
Pleiri sjávarhús brotnuðu
nokkuð, þar á meðal hús, sem
geymdar voru í síldarvörpur,
eign Jóhanns J. Eyfirðings og
Þorsteins Eyfirðings. Eyðilagð-
ist sumt af vörpunum. Enn-
fremur brotnuðu tveir fiskhjall-
ar á Mölunum, og ýmsar smærri
skemmdir urðu í Bolungarvík.
Tjón í Bolungarvík er talið
nema um 10 þús. kr.
Meira í
tun flóðið.
Eins og að líkum lætur hafa
komið allmörg fló'ð á ísafirði.
Sum þeirra svo mikil, að runnið
hefir yfir þvergöturnar, Mjall-
argötu og Pólgötu, en gegnt
þeim var lægstur sjávarkamb-
urinn að norðanverðu. Ekkert
flóð annað en flóðið mikla 5.
febrúar 1916 hefir þó valdið
verulegum skemmdum. Auk
þeirra skemmda sem getið er
hér að framan, urðu stór-
skemmdir á Fjarðarstæti öllu.
Sums staðar tók götuna alveg
af, en alls staðar var gatan þak-
in stórgrýti og sandi. Var það
serri: sjórótið' hafði 'leikið vérst.
Enginn hirti ,um vos'né érfiSv
heldur kepþtist jhver við; 'aiœan'
um að skila ,sem .rriestu verki,
enda varð vei ágengt óg iriikið
unnið. Kaup riefndi enginn á
nafn og töidu sjalfgagt að veita
náunga sínum alla bá, hjálp er
þeir gátu, óumbeðið og ókeypis,
Þess vegna vai'ð þessi óvenju-
legi atburður eins og sigurtákn.
Hann sýndi manndóm og mildi
fólksins. Allir vildu leggja fram
líknandi hönd og hug til að laga
og bæta það, sem hamfarir
brimsins höfðu fært úr skorðum
eða eyðiiagt.
Nýrri flóðahætu
bægt fró.
Laugardaginn .5. febrúar 1916
var hvassviðri af norðaustri en
fram í myrkur, var unnið að
því, að styrkja húsgrunna þá,
Grát, ástkæra fósturmold.
henni úr höndum sér fyrr en
henni er lokið.
Grát, ástkæra fósturmold
fjallar um mesta vandámál
Suður-Afríku og þar með eitt
viðkvæmasta og hættulegasta
vandamál mannkynsins: sam-
búð litaðra manna og hvítra —
kynþáttavandamálið, eins og
það er oft nefnt. En þetta efni
ræðir Allan Paton ekki í pré-
dikunarstíl né með tungutaki
stjórnmálamannsins, heldur
lætur það speglast í orðum og
athöfnum sögufólksins, og í
svip þess, og í sál þess og
hjarta, og í harmrænum örlög-
um þess.
Það fer ekki hjá því, að við
lesendur bókarinnar leggjum
hana frá okkur með þeirri
dapurlegu sannfæring, að ó-
hamingjusöra þjóð byggi Suð-
ur-Afríku, óttalostin og átta-
villt þjóð, — þjóð, sem er
sundruð, og veit að hún er það,
og veit að til lengdar getur hún
elcki lifað sundruð í sínu ást-
kæra fósturlandi. En hvernig
á að fara að því að sameina
hana? Líklega veit það enginn,
ekki einu sinni vitringurinn og
mannvinurinn Msimangu, sem
á einum stað segir:
„Það eitt óttast ég mjög í
hjarta mínu, að þann dag, sem
þeir (hvitu mennirnir) snúast
til kærleika, komist þeir a'ð
ra-un inn, a'6 við (svörtu menn-
irnir) höf'um snúizt til hatuaæ.“
Aðalvettvangur sögunnar er
Jóhannesarborg, gullnámubær-
inn, sem án afláts sogar til- sín
unga fóikið úr sveitunum, svo
að dalirnir og hæðirnar í Natal-
héraði og mörgum Öðrum hér-
uðum eru orðnir bústaðir
karla og gamalla kvenna og
lítilla bama. Því sá sem eitt
sinn fer til Jóhannesborgar,
hann kemur aldrei aftur heim.
Hann týnist. Hann glatast.
Leit séra Stefáns Kumalo,
gamla svertingjaprestsins úr
sveitinni, að syni sínum, systur
og fleiri skyldmennum í stór-
borginni er leit góða hirðisins
að hinum týnda sauði — hér
er sú saga sögð á átakanlegri
hátt en ég hef áður heyrt hana
sagða.
gríms Jónssonar málara, skrá-<
settai- al' Tómasi Guðmunds-s
syni skaidi.
E’nda þótt þrjár þessar 'boksí
og timaritsheftíð kæmu út
iýrir síðustu áramót, tilheyra
þær þó áskriftarbókum ársins
1956. Félagsmenn Almenn®
bókafélagsins fá þær allar 5^
auk tímaritsins, fyrir kr. 150,00,
og verður það að teljast mjög.
ódýrt miðað við bókakaup 4
frjálsum markaði. *
Guðmunclur Daníelssoií. í
Nýstárleg fjár-
fhitningaaðferd.
Allan Paton: Grát, ást-
kæra fósturmold. Saga um
huggun í hömuun. —
Andrés Björnsson íslenzk-
aði. Útgefandi: Ahnenna
bókafélagið 1955. —
Þetta er fyrsta skáldsagan,
sem Almexma bókafélagið gef-
ur út. Hún er eftir Suður-
Afríkumanninn Allan Paton,
sem er af enskum ættum, en
fæddur þar syðra 1903.
Grát, ástkæra fósturmold
er frumsmíð höfundarins, en
bókin kom fyrst út í Ameríku
en ekki í heimalandi sínu,
hvernig sem á því hefur stað-
ið, — það var árið 1948. Síðan
hefur hún verið þýdd og gefin
út í mörgum löndum.
Það skal strax tekið fram, að
ég álít að Almenna bókafélagið
hafi valið þessa fyrstu skáld-
sögu síria af mikilli skynsemi
og góðum bókmenntasmekk.
Sagan er áhrifamiidl og átak-
anleg þjóðfélagslýsing frá
landi, sem okkur íslendingum
er nálega óþekkt nema hvað
Ríkisútvarpið segir okkur við
og við frá stjórnmálaátökum
milli afturhaldsmanna og
frjálslyndra þar suður frá. En
auk þess er sagan listrænn
skáldskapur og þannig rituð,
að lesandinn mun varla sleppa
VVVVVVVVUWVVyVVVWUVVWJVMVVWVUVU^IVVVUVUVVVVVVV
Annars virðist
höfundarins í þessari bók vera:
frelsi, jafnrétti, bræðralag. En
allt þetta mun skorta mjög í
þjóðfélagi Suður-Afríku um
þessar mundir.
Andrés Björnsson hefur þýtt
bókina og gert það afbragðs
vel, að mér virðist. Það er að-
eins eitt, sem ég kann ekki vel
við, og það er nafnið: Grát,
ástkæra fósturmold. Að vísu
virðist þetta allnákvæm þýð-
ing á enska bókarheitinu: Cry
The Beloved Country, en það
hljómar andkannalega á ís-
lenzku.
Ég mun við tækifæri minnast
á fleiri útgáfubækur Almenna
bókafélagsins, en þær ,eru auk
þeirra, sem þegar er getið um:
Örlaganótt yfir Eystrasalts-
löndum eftir Ants Oras í.þýð-
ingu séra Sigurðar Einarsson-
ar skálds, Hver er sinnar gæfu
smiður, sein er spekirit eftir
gríska heimspekinginn Epik-
tet, í íslenzkri þýðingu dr.
Brodda Jóhannessonar, I.
hefti tímaritsins Félagsbréf, og
að lokum tvær bækur, sem enn
eru ekki komnar út: Íslands-
s-aga eftir dr. phii. Jón Jóhann-
esson og Endurminningar Ás-
Erfðafræðingar eru ævhilcga
reiðubúnir til að gera lilraunii'
með allskonar afbrigði og brcyt.
boðskapur | ingar þeirra tegunda, sem til
eru.
Til dæmis hafa vísindamenri
í Bandaríkjunum flutt frjóvgað’
egg úr kúm af góðum stofni I
kýr af lélegri tegund, en með
því móti geta þeir létt því af
góðu kúnum að ganga með kálf-
inn, og þá er einnig hægt a<$
frjóvga þær aftur fyrr en ella.
Nýjasta tilraun af þessu tagf
var að flytja frjóvguð egg úr
kindum í kanínur; en eftir fimna
daga var kanínunum slátrað og
kom þá í ljós, að eggin höfðií
„skotið rótum“ og döfnuðu hiði
bezta í hinum nýju heimkynn-í
um sínum. Er þessi tilrautt
merkileg með tillit til þess, a<S
aftur var hægt að flytja þessi
egg í ær, og er með þessu mótl
hægt að nota kanínur til að
flytja fjárstofna milli landa, áiB
þess að flutningurinn fari frana
með öðrum hætti en með eggj-
um.
>1
Ævintýr H. C. Andersen ♦
v-
NÆTURGAUNN
HirðgæSingurinn, sem
var stórbokki, reyndi í
fyrstu að malda í móinn,
en keisarinn var svo harð-
ur á að fá næturgalann til
að syngja fyrir sig, að
hann kvaðst láta lemja alla
hirðmennina á magann, ef
næturgalinn kæmi ekki.
Þá varð hirðgæðingunnn
svo hræddur, að hann
skundaði af stað, og ailir
hinir hirðgæðingarmr líka,
því að þeim var meimlla
við að láta lemja sig á
magann.
En nú var eftu* að finna
einnvern, sem gæti vísað á
næturgalann, en enginn
kannaðist við hann, eng-
inn hafði séð hann eða
vissi hvar hann var að
fmna, fyrr en lítii fátæk
telpa, sem hjálpaði tii í
eidhúsinu, kom tii hjálpar.
Hvort hún þekkti nætur-
galann! Of t hafði hún
hlustað á hann, þegar hún
lagði leið sína um skóginn
með matarleifar til mömmu
sinnar. Og sá gat nú
sungið.
Og svo lagði allur hóp-
urinn af stað. Og þegar
komið var nokkuð áleiðis
heyrðu hirðmennirnir kýr
baula. Og hirðmennirnir
furðuðu sig á, að lítill fugl
gæti verið svona radd-
sterkur! „Nei, nei, þetta
er ekki hann“, sagði litla
stúlkan, „þetta eru kýrn-
ar, sem eru að baula.“
Og svo þegar hópurinn
fór fram hjá tjörn, þar sem
froskarnir voru að
skvampa, héldu hirðmenn-
irnir, að það væri söngut"
næturgalans, sem þeir
heyrðu, en yfirhirðgæð-
ingúrmn hafði á orði, að
næturgalinn væri ljótur
á litinn, hann hefði líklega
skipt um lit af að sjá alla
þessa tignarmenn í kring-
um sig. „Þetta eru bara
froskarnir“, sagði litia
stúlkan, „en nú heyrum
við áreiðanlega bráðum til
hans“. j