Vísir - 26.10.1956, Blaðsíða 4

vtsm
Fös.tudagimx 26, Qktóber
Axei . Thorsteinsoii:
Ferðaþættir frá Noregí, XV.
tórluigur mótar ótvarps-
Útvarpsaotendur í Noregi orðnir nærri 1 miilión.
Höfuðstöð norska rskisút- laxinnar væru 80-90 þús. plötur; jog skemmtandi efni.
Þetta stuttbylgjuútvarp er í
smækkað heimaút-
raunmm
várpsíns er í mikilli og veglegri tæki það ekki nema 30—-40
nútímabyggingu í útjaðri Osló, sekúndur að finna þá plötu, sem
Kriiigkastingshuset á Maríen-'ná þyrfti i eða beðið væri umivarp. Utvarpað er 6 sinnum á
lyst, við Björnstjerne Björn--hverju sinni, vegna hins ágæta . sólarhring í eina klukkustund,
sons torg. Réði framsýni og stór flekkunarskipulags, er þarnajtil Austur-Asíu, skipa á Ind-
húgur er þar var hafizt jhanda. jværi notað. Bað eg þá konrnra ! Iandshafi og Atlantshafi, Suður-
Byrjað var á verkinu hinn að ná í plötu með. íslenzka þjóð-jbg Norður-Ameríku og Kyrra-
sjötta dag septembemránaðar.Jsöngnum, og tók það ekki nema jhafs. Hér ber að nefna „óska-
1938 og þegar nazistar réðnst hálfa mínút.u. Konan sagði mér, I útvarpið“, eða „Postkassa" eins
að jafnfljótlegt væri að finnaiog Norðmenn kalla það, en út-
plöíur, hvort sem beðið væri um [ varpað er tvívegis í viku til
itm í Noreg 9. dag apríhnánað-
ar 1940, var byggingin svo vel
á veg komin, að unnt reyndíst
að Ijúka við hana á liernáms-
íímanum.
Mér er óhætt að fullyrða. því
að eg hefi íyrir því góðar heim-
ildir, að nú séu ekki aðeins allir
þeir, sem starfa við útvarpið
eða á vegum þess, heldur öll
plötu. samkvæmt fyrirsögn eða
upphafi texta, eða nafni höf-
undar, texta eða lags o s. frv.
Nærri milljón
greíða afnotagjald
— eða um 950.000, sagði Odd-
var Folkestad mér, en 1. febr.
hlustenda á skip.um á öllum
heimsins höfum kjör-(grammó-
fón)plötum þ.eirra, ;og menn
geta sent kveðjur samtímis
skipa milli.
Eftirfarandi tafla sýnir hvaða
efni var útvarpa.ð á fjárhagsár-
inu ’55--’56:
og kpmur út v.ikulega. Ritstjóri
þess ei’ Évín Strand. Efnið er
mjög fjölbreytilegt, fróðlegt og
skemmtilegt. í eintaki, sem eg
hefi við höndina, er m. a. grein
um kjarnorkuna til friðsam-
legra nota með skýringarmynd-
um (vegna útvarps til æðri
skóla), Jurtalífið á Svalbarða,
Enska (heil síða með textum,
skýringum og orðasaí'ni), í
sambandi við enskukennsluna
nætsu tvær útvarps kennslu-
stundir, Franska (sbr. það, sem
sagt var um enskuna), Frá út-
löndum (uppl. um útvarpsdag-
skrár í ýmsum löndum), dag-
skrá Norska ríkisútvarpsins,
Stuttbylgjur og sjónvarp, auk
pistla um þá, sem koma fram í
norska ríkisútvarpinu og efni
það, sem þeir flytja. Að blaði
þessu, sem kostar kr. 17.50 n. á
ári, geta menn gerzt áskrifend-
ur í .öllum pósthúsum landsins,
og i blaðamiðstöðinni (Blad-
centralen) í Osló.
Sjónvarp.
Hinn 12. jan. 1954 hóf Norska
ríkisútvarpið handa um sjón-
varp í tilrauna skyni og' var til-
Hseddir, ofsóttir
lilll
þjóðin, fagnandi yfir því, a'ð það 1955 voru þeir 920.000. Afnota-
drpst ekki lengur en reyndin
varð, að koma upp þessu mikla
húsi. Landinu, þjóðinni allri,
varð álitsauki að því, að þetta
mikla átak var gert, og hún
hefir þá líka notið þess, því að
með því að reisa þetta hús og
búa það fullkomnustu nútima-
tækjum, var búið svo vel að út-
varpsstarfseminni sem frekast
var unnt og eðlileg þróun
tryggð. Kostnaðurinn varð yfir
20 milj. kr., en það mundi kosta
þrefalt meira nú, að koma slíku
húsi upp, að meðtöldum íækj-
nra og búnaði öllum.
í Noregsferð minni í suraar
haðst eg leyfis, að mega skoðajfond).
mig um þarna, og tók Oddvar i'53-’54
gjaldið til ársins 1955 var 20
kr. n. árlega, en var þá hækkað
upp í 25 n. kr. — Tekjur norska
ríkisútvarpsins á fjárhagsárinu
1953-54 námu 23 millj. kr., en
rekstrarút.gjöldin 19.4 millj. kr.
Ymislegt (diverse)
Af tekjunum renna aðeins
200.000 kr. árlega til ríkisins,
— ánnað tekur ríkið ekki af. Skólaútvarp
tekjuafgangi og hefir aldrei Dægurefni
gert. 30. júní ’54 var Norska
ríkisútvarpið búið áð leggja til
hygginga og búnaðar þeirra o.
s. frv, 45 millj. n. kr., og átti á
sama tíma 7 mjllj. kr. sjóð
(grunnfonn) og 20 millj. kr,
endurnýjunarsjóð (fornyelses-
—1 Á fjárhagsárinu
nárnu afnotagjöld 17.4
Hljómlist og söngur . . . .
Fyrirlestrar og kennsla
íþróttir og „sport“ . . . .
Upplestur ...............
Fréttaefni (aktualiteteiý
Leiklist ................
Messur og andaktir . . . .
Barna- og æskulýðstírni

. o c c • • c •
Folkestad, blaðafulltrúi upp-
lýsingadeildar útvarpsíns á
móti mér á tilteknum tíma og
sýndi mér húsið hátt og .lágt,
ekki aðeins alla upptöku- og
útvarpssali, éllefu talsins, held-
ur líka véla- og magnarasali,
sérdeildir_ setustofur o. s. frv.
Eru salir þessir mismunandi að
lögun og frá þeim gengið með
sérstöku tilliti til þess útv.arps,
■ sem þar á fram að fara. Má þar
til, nefna einangrunarútbúnað
og mismunandi kröfur til hljórn
skilyrða. f stærsta salnum eru
sætí fyrir 240 manns og er boð-
ið á þá hljómleika, sem þar eru
haldnir, en aldrei seldur að-
gangur.
f tónlistadeild.
Ein: . af starfskonunum þar
Síg'ii mér, að í plötusafni deild-
millj. kr.,
millj. kr.
en stimpilgjald 4.6
Hverju
úlvarpað er.
1953—54 urðu útvarpsstund
ir samíals 4380 eða að meðaltali
12 klst. .á sólarhring, að með-
töldu Björgvinjarútvarpinu og
öðrum héraðaútsendingum og
stuttbylgjusendingunum, en frá
því í janúar 1948 hefir verið út-
varpað á stuttbylgjum. til Norð-
manna út úm heim, og sér sér
stök skrifstofa eða deild um
þetta útvarp. Tilgangurinn er
vitanlega að segja Norðmönn-
um, í Bandaríkjunum og öðrum
löndum, þar sem Norðmenn
hafa’ sezt að, 40.000 farmönn-
um á norska kaupskipaflotan-
um o. m. ,fl.„ fréttir, og áuk
þess útvarpa til þeirra fræðandi
1988.5
386.3
94.0
72.0
855.0
69.9
196.1
194.4
98.8
152.6
116.4
47.1
9.1
2.2
1.7
20.2
1.7
4.7
4.6
2.3
3.6
2.8
lögðu þeir grunninn.
í sérprentaðri grein, sem nefn-
ist „Dette er norsk kringkast-
ing“ er vitnað í kantöíu, sein
Björnstjerne Björnson orkti-
1874, er „Brödrene Hal’s piano—
fabrikk“ átti aldarfjórðungs
afmæli: ,
„Tonernes væld 1 i
sprudlende frem bag det
lunende f jeld
sindrig i hjemmet du spredet.
°g
„Snart en menneskealder
henrunden.
siden din kunst til vort
hjemland du bar,.
Hánt, forfulgt fik du dog
lægge grundent.
ti der er. kraft i den evne du
har.,c'
Þessi orð skáldsins þykja nú
hafa reynst enn spaklegri og
spámannlegri en 1874, því að^
frá þessari píanóverksmiðju.
átti eftir að streyma frani tóna-
flóð voldugra en nokkurn gián-
aði, jafnvel voldurga en s.káld»
jöfurinn gat rennt 'grun í, því,
að það var í „Brödrene Hal’S
pianofabrikk'^ sem norskt út-
varp hóf göngu sína, hálfri öld
síðar, snart þjóðina með sínumi;
listasprota, og -— í'rumherjar
útvarpsins höfðu líka hæddir og'
' ofsóttir orðið að leggja grunn-
[ inn. En það verður of langt mál
! að rekja þá sögu hér, en hún.
; hefst árið 1922 — að því er rétt-
ast verður talið.
Klst.
%' Samtals
4224.5
100.0
Útvarpsblað.
Norska rikisútvarpið gefur úí
sérstakt blað, Programbladet
sem á miklum vinsældum at
fagna. Það er komið á elleft á:
Orð írumlierja.
raiinatíminn ákveðinn 2 ár.j Einn frumherjanna sagði S
Álit í sjónvarpsmálinu var lagt ræðu 15. des. 1924_ er stofnað
Tam í sumar, en endanlegar á-j hafði verið útvarpsfélag (ríkis-
'cvarðanir verða teknar af Stór- útvarpið kom til s.ögunnar
iingmu.
Framh. <•. 9. síðu.
Útvarpshúsið á Marienlyst í útjaðri Oslóborgar.
hnéð á mér og baulaði af,
hræðslu. Kýrin slæmdi til mín
rananum, en eg stökk aftur á,
tbak eins og elding svo að hún j
míssti mín. 'Ég hljóp þá af stað,
og hún elti mig — en aðeins svo'
sém 20 metra. Hún varð að snúa'
aftur til kálfsins sem hrein enn.j
Kálfarnir elta móður sína íj
3—4 ár. Þeir sjúga hana allan
þann tíma og júgrin eru milli
íramfóta hennar. Og eimnitt
það hvernig þau eru staðsett er
mikil vernd fyrir kálfana, Þeg-
ar fílakálfurinn fæðist er rani
hans aðeins gagnslaus himna,
sem liggur nokkuð út á hlið.
Getur því kálfurinn auðveld-
lega sogið móður sína. Eftir
3—4 mánuði er raninn orðinn
sveigjanlegur og að einhvérju
gagni. Þegar hinn heilagi hvíti
fíll í Mandalay-höll var kálfur,'
missti hann móður sína: Voru
þá 20 Bufmakonúr fengnar til
að gefa Honum mjólk sína og
á henni vár harni. alinn.
Þegar kálfur er orðinn 5 ára
í hæsta lagi 6 ára, getur hann
sjálfur gengið að mat sínum og'
hættir þá smátt og smátt að
sjúga móður sína. Kýrnar eign-
ast að jafnaði 4. kálfa alla ævi.|
Stundum eignast þær tvíbura'
og það er ekki óvenjuleg sjón'
að sja tvo kálfa á mismunandi
aldri elta móður sína.
Einu sinni sá eg fílkú vinna
mikið vitsmunaafrek. Það var
komið flóð í Taungdwin ána
ofan til (í Burrna) og eg hlust-
aði eftir háreystinni og smell-
unum í timbrinu, sem er flotað
ofan ána. Þá heyrði eg fílsösk-
ur og þekkti að það var ótta-
merki og eg sá nokkra menn á
harða hlaupum hinum megin
árinnar og var auðsætt að þeir
voru í rriiklum æsingi. Eg hljóp
því fram á árbakkann mín
megin og sá þá að Mashw hafði
orðið of seint fyrir og var nú í
vanda með kálfinn sinn, sem
var þriggja mánaða. Sjálf var
hún ekki í hættu því að vatnið
var ekki enn orðið nema 3 áln-
ir á dýpt, en það beljaði um
á móti straumnum. Stundum
barst hann frá henni og þá
slöngvaði hún rananum um
hann og hrifsaði hann með
heljarafli úr vatnsflaumnum.
Nú óx flóðið enn og kálfurinn
flaut yfir lenda.rnar a henni og
ofan strauminn. En hún sneri
sér við og elti hann í loftköstum
eins og þegar otur eltir fisk.
Bárust þau þá að bakkanum
mín megin áður en hún náði
honum. Bakkinn var gilbarmur
og nú hélt hún honum með
höfði sínu og rana upp við
klettinn og virtust líða nokkrar
mínútur á meðan. Þá gerði hún
hana og kálfurinn flaut eins og gífurlegt átak, þreif kálfinn
korktappi og emjaði af hræðslu jmeð rananum, rétti úr sér og
en hún hélt honum upp við sig stóð á afturfótunum í beljandi
flaumnum og lyfti emjandi
kálfinum upp á syllu, sem var
5 fet fyrir ofan vatnsborðið.
Síðan lagði hún sjálf út í
strauminn. Hár foss var í gilinu
300 metrum neðan og hún vissi
að ef hún bærist þangað værx
henni dauðinn vís. Eg vissi að
hægt myndi að komast upp úr
ánni nokkru neðar og það vissi
hún líka, en það var við ár-
bakkann hinum megin. Eg
hugsaði nú aðallega um kálfinn,
en hann stóð nú hræddur og
nötrandi á syllunni, sem var
aðeins nógu breið fyrir fæt-
urna á honum. Hann var svo
feitur og digur litla greyið, að
belgurinn á honum þrýstist upp
Framh.