Vísir - 12.06.1957, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 12. júni 1957
vism
5
»»
66
... Eins og unnið hafi
verið fyrir sálu sinni...
Kaffi úr ræðu forseta íslands í Bessa
Staðakirkju á Hvítasunnudag.
Hér fcr á eftir útdráttur úr
ávarpi forseta Islands, er (liann
flutti í Bessastaðakirkju á
Hvítasunnudag.
Það er rétt og tilhlýðilegt, að
ég gei'i, nú áður en fyrsta há-
messa hefst í Bessastaðakirkju,
að lokinni viðgerð, nokkra grein
íyrir endurbótum, *!1 frásagnar
og skýringa.
Bessastaðir hafa vafalausi
byggst skömmu eftir landnám
Ingólfs í Reykjavík, og kii’kja
vei'ið reist, á þessu höfuðbóli, á
íyi’stu öld eftir Kristnitöku.
Kii’kjan var í katólskum sið eign
uð Iieilögum Nikulási. Lengst af
voru hér ýmist torf- eða timbui'-
kii'kjur, en árið 1773 heimilaði
konungur, að í’eist yrði steín-
kii-kja. Gekk á ýmsu um kirkju-
smiðina, en var þó lokið 50 ár-
um siðai’, og njótum vér þann
dag í dag hinna traústu veggja
og hins upprunalega byggingar-
stils í yti-a útliti. Bessastaða-
stofu getum vér þakkað Magn-
úsi Gíslasyni, hinum fyi'Sta ís-
lenzka amtmanni, Bessastaða-
kii'kju tengdasyni hans Ólafi
Stephensen, stiftamtmanni. Má
fara fljótt yfir sögu, því mest
segir í visitazium af di'agsúg,
Jeka og fúa. Það er fyrst, þegar
Skúli Thoroddsen sest hér að,
um aldamótin síðustu, að gerðar
eru endurbætur með ærnum
kostnaði, þó ekki komi að fullu
liði. Kirkjan var ofviða jörð og
ábúanda. Alþingi hafnaði þó í
lok fyrri heimsstyi'jaldar að
taka við staðnum. En þá tekur
Matthias Þórðarson, fornminja-
vörður, sig til, og safnaði all-
miklu gjafafé til endurbóta, og
var kirkjan talin í góðu lagi
síðan. Sigurður Jónasson átti
Bessastaði í eitt ár og sýndi
kii'kjunni sóma, en eftir að
Bessastaðir vai'ð forsetabústað- i
ur fyrir hans örlæti var stofnað
til gagngei’ði’a breytinga sem
lokið var við árið 1948. Þá var
gerbreytt öllum stíl kirkjunnar
innanhúss, og oi’kaði tvímælis,
en þak, inniviðir og bekkir var
aljt traust og til frambúðar. Á
þessum grundvelli er því skylt
að byggja.
Það var almannarómur, að
ehdurreisn Bessastaðakirkju
væri ekki lokið, og var okkur
hjónunum það áhugamál frá
upphafi, að koma þessum mál-
um nokkuð áleiðis með hjálp
áhugamanna og ríkisstjórna.
Hófst undirbúningur fyrir fjór-
um árum og var þá ákveðið,
að snúa sér fyi'st að gluggum
og altai’i, sem hvoi'tveggja setur
höfuðsvip á kii'kjuhús og guðs-
þjónustu. Og getum vér i dag
fagnað þvi, að báðum þessum
verkefnum er lokið í höfuðdi’átt-
um. Var gluggagerð lokið á síð-
asta sumri og altari þessa dag-
ana.
Það býr traust og fegurð í
öllum fi’ágangi likt og unnið
hafi verið fyrir sálu sinni eins og
kirkjusmiðir fyrri alda gei’ðu.
Altarið stendur nú frjálst frá
vegg og fyllir vel út i hið mikla
kóri'úm. Altai’istaflan og hinn
ungi, hvíti Kristur, sem læknar
og opnar augu mannanna, er nú-
tímaverk og þó með kirkjuleg-
um erfðablæ. Mér hefir fallið
hún því betur, þessi tafla, sem
ég hefi séð hana oftar, og vona
að svo vei'ði fleirum. Hér nýtur
hún sín fyrst til fulls. Milli spala
í gi’átunum er fangamai'k Jesú
Krists í umgerð sólai’innar og
tólf geislar postulanna út í frá.
Til beggja handa eru hin fjögur
sögulegu tákn guðspjallamann-
anna, engill, ljónið,'nautið, og
örninn, sem í flestu svara til
vorra eigin landvætta. Á altaris-
klæði er Ki’iststáknið endurtekið,
og i hliðarskápnum tákn kvöld-
máltíðai'innar annarsvegar og
hinsvegar tákn ríkis, máttar og
dýrðar.
Af hinum átta steindu rrðun.,
þá eru tvær í kór úr guðspjalla-
sögunni, María Guðsmóðir og
Fjallræðan. En efni hinna sex er
úr Kristnisögu voi's eigin lands,
þi’jár úr kaþólskum sið, landsýn
hinna irsku munka, papanna,
Þoi’geir Ljósvetningagoði við
Kristnitökuna, og Jón Ai'ason,
pislai-vottur þjóðar sinnar og trú
ar. Úr Lútherskum sið Guð-
bi-andur Hólabiskup, hinn mikli
atórku og siðabótai’maður, með
biblíu sína, séra Hallgrimur, eitt
mesta sálmaskáld kristninnar,
þótt fáir viti né skilji, sem ekki
kunna islenzku, og meistai’i Jón
með postillu sína, sem lesin var
á flestum heimilum í tvær aldir,
en nú er niður lögð vegna stór-
yrða, sem ekki viðgangast leng-
ur í trúai’efnum, þó nothæf þyki
á sumum öðrum sviðum.
Það var afráðið að ein per-
sóna skyldi vei'a höfuðatriði
hvei’s glugga, og láta mikilmenni
IslandSsögu ganga fyrir Gamla
testamentinu. Táknmál mynd-
anna er ekki íúm til að rekja.
en andlit eru mjög vel gerð,
bæði þau sem byggð eru á sögu-
heimild, og hin sem getið er til
um. Litir eru sterkir og lýsandi,
og fer vel i djúpum glugga-
kistum, svo mér finnst nú þegar,
að þessir gluggar hljóti alltaf
að hafa verið í kirkjunni. En
svo er og um altaristöfluna. Það
er likt og örlög, að eiga völ á
mynd, þar sem öll hlutföll falla
svo vel við stóran, og erfiðan
bakgrunn.
Og að lokum nokkur orð. —
Kirkjur vii’ðast hafa vei'ið vel
búnar og ski'eyttar hér. á landi
A
¥
♦
íram á 16. öld, enda vegnaði
þjóðinni þá betur en síðar varð.
Góðir gripir entust illa í í'aka og
kulda, og kirkjur voru rúnar,
sumpaxt undir því yfirskini að
skurðgoðadýrkun bæri að forð-
ast. Margt góðra gi'ipa mun hafa
vei’ið reitt hingað til Bessastaða,
sem var konungsgai’ður frá
klaustrum og víðar að, en nú sér
þess engan stað. Og skui’ðgoða-
hætta stafar jaínvel síður frá
góðum listavei’kum en skræln-
uðum kennisetningum, sem ekki
ná lengur til þess, sem þær áttu
að tjá. Það er margt i trúarefn-
um sem betur næst i ljóði, litum
og helgum táknum. Vér höfum
verið orðsins menn, íslendingar,
og heimafenginn fjöðurstafur og
! kálfskinn beint gáfum og hæfi-
I leikum i eina átt. Kjörviður var
, hér fágætur, steinn ýmist of
gljúpur eða harður, og litir fá-
I gætir nema í landslagi. En nú
eru nýir tímar mikilla mögu-
leika, og varanlegt byggingar-
efni leyfir góða geymd. Minn-
umst þess, að Kristnin hefir
verið þess umkomin á undan-
förnum öldum, að skapa göfuga
list í litum, tónum og föstu efni.
Vér erum ai'fsmáir í þessu til- f nórður pass og sögnum lauk
liti, en nn er komið að oss, og með því að Matiesen sagði
efnamenn og „hið opinbei’a", fjögur hjörtu. Útspilið var spaða
sem kallað er, á að sjá fyrir . kóngur og þegar Matiesen sá
stórum viðfangsefnum í húsa- blindan, blasti tígulslemman við
smið höggmyndum, litmyndum honum. Honum var það einnig
og hverskonar menning, sem
hæfileikar eru til að skapa
*Y B KIDGEÞÁTTL'R Y^
VÍSIS **
Eftii'farandi skemmtilega spilum það skrifuðu á sínum tíma.
var spilað á Evrópumeistaramót-Spilið kom fyrir í leiknum milli
inu í Hollandi árið 1955. VarÞýzkalands og Noregs og var
það valið besta spil mótsins af það Noi'ðmaðui’inn Chri. Matie-
þeim bridgefi'éttariturum, semsen, sem „brilleraði".
G-8-6
10-9-8-4-3-2
ekkert
D-9-6-2
5
6
Á-K-G-10-7-5
K-10-8-6-5
A
¥
♦
*
Noi'ður opnaði i fyrstu hendi
á einu laufi og Matiesen, sem
sat austur doblaði. Suður sagði
einn spaða, vestur þrjú lauf,
A Á-4
¥ Á-K-D-G-5
4 Á-G-9-7-2
8
K-D-10-9-7-3-2
7
D-4-3
4-3
hafi spaðaásinn. Enda stóð ekki
á því. Suður skifti yfir i tromp
og Matiesen drap áttu norðurs
með ás og tók kónginn. Sér tií
mikillar gleði sá hann að suður
var búinn með trompið og hann
tók einnig hjartadrottningu og
gosa. Næsti erfiðleiki sem hann
varð að yfirstíga var að finna
tiguldi’ottninguna. Þar sem upp-
ljóst að þetta var mikið skift- lýst var að norður átti sex
ingai’spil og viðbúið að eitthvað
Mér þykir vænt um að við | gæti komið fyrir við hitt borðið
lika. Eini möguleikihn til að
gi’æða eitthvað á spilinu var að
það lægi mjög illa og hann
ákvað að spila upp á trompin
lægju sex og eitt. En þá vár
spurningin, hvort hægt væri að
vinna spilið ef það lægi svo illa.
Og Matiesen fann möguleikann.
Hann gaf spaðakónginn. Það
sýnist fljótt á, litið vei’a hi-eint
brjálæði en setið ykkur í spor
! norðurs og suðurs, sem áttu að
getum nú opnað kii’kjuna aftur
á sumarhátið Kristninnar, og
hún mun standa öllum opin, sem
hingað leggja leið sína — ekki
síst á messutíma. Við höfum náð
áfanga, sem við gleðjumst yfir
— en verkinu mun haldið áfram,
— þó minnugir þess sem Sal-
omon sagði við musterisvígsl-
una: „Sjá himininn og himnanna
himnar taka þig ekki, hve miklu
siður þá þetta hús“.
Að svo mæltu býð ég yður spila vörnina. Þeir gete varla
— og öllum landslýð, gleðilega ^ haldið annað en að félagi peii’ra
hátíð!
Auto-lite Rafgeymar
fyrirliggjandi 105 og 115 amp.
Sérstakt tækifæri fyrir þá sem vilja eignast góðan
rafgeymi í bílinn.
SMYRILL, húsi SameinaSa, sími 6439.
hjörtu var ekki óeðlilegt að
í’eikna hann stuttan í tigli svo
hann tók tígulásinn, og eins og
hann bjóst við, þá vax’ norður
tígullaus og með sigri hrósandi
brosi ti'ompaði hann tikulásinn,
tók síðan ti’ompið af Matiesen
spilaði svo spaða undir ásinn
ásinn hjá félaga sinum, að því
er hann hélt. En það var vitlaus
maður sem di'ap á spaðaásinn og
svínaði tígli og átti restina.
Á hinu boi’ðinu enduðu Þjóð-
verjai’nir i sjö gröndum, sem
þeir töpuðu. Þó er hægt að vinna
þau með því að taka tíglana i
j botn strax eftir að maður hefur
* tekið á spaðaásinn. Kemst þá.
I noi’ður i kastþröng i hjarta og
laúfi.
Afgreiðslumaður
helzt vanur óskast nú þegar.
Síld & fiskur
Bræðraborgarstíg 5.
Norðfirðingur hlaut
100 þús. kr.
Dregið var í 6. flokki liapp-
drættis Iláskóla íslands í gær
og kom hæsti vinningur — 100
þús. kr. — á nr. 11255, sem eru
hálfmiðar, seldir í Neskaupstað.
Næsthæsti viixningur — 50
þús. kr. — kom á nr. 28514.
einnig hálfmiðar, er seldir voru
i umboði Guðrúnar Ólafsdóttur
og Jóns Arnórssonar í Banka-
stræti. 10 þúsund króixur vinn-
ingur kom á eftirtalin númer:
2334, 22853, 24630 og 28995. En
5 þús. kr. vinningar á nr. 4705,
15387, 33288 og 38844.
Alls voru vinningar 735 tals-
ins og 2 aukavinningar; sam-
tals að upphæð 945 þús. kr.
KNATTSPYRNUMOT ISLANDS
I kvöld kl. 20,30 keppa
1. DEILD
FRAIM og K.R.
Ðómái i: Þorlákur Þóröarson.
Línuverðir: Svemn Helgason og Grélar Norðíjörð.
Mótaneíndin.