Vísir - 26.07.1958, Page 9

Laugardaginn 26. júlí 1958
VfSIK
Framh. af 3. síðu,
ir“) Bjarna kaupmanns Sívert-
sens í Hafnaríirði að veiðum
vestur í Jökuldjúpi. Hét önnur
þeirra „Flyðran“, og var skip-
stjóri hennar Pétur Eyjólfsson
frá Reyn í Hegranesi. Hin
nefndist „Vorið“, og stýrði
henni sunnlenzkur maður, Ein-
ar Gíslason að nafni. Nú verð-
ur það, að skútumenn sjá skip
allmikið koma af hafi. Nálgast
það brátt og siglir þangað, sem
skúturnar eru að veiðum. Pét-
ur var nokkru vestar en Einar.
Þegar hið ókunna skip var kom-
ið allnærri, hóf það að skjóta,
fyrst fyrir framan skútu Pét-
urs, síðan fyrir aftan hana.
Sneri Pétur skútunni þegar
uppí. Brátt kom bátur frá hinu
ókunna skipi og voru þar á 4
menn vopnaðir. Spurðu þeir á J
dönsku, hvað skipstjóri héti og
hvaðan hann væri. Hann sagði
sem var. Heimtu þeir hann með
sér. Fór hann þegar með þeim
um borð í skip þeirra. Maður
einn á skipinu mælti við Pétur
á færeysku. Kvað hann hér
komið víkingaskip brezkt, er!
héti „Salamine“, og réði fyrir
því víkingur sá, er Thomas
Gilpin nefndist. Hefði hann vík-
ingabréf frá Bretastjórn, er
heimilaði honum að gera upp-
tæk skip og vörur óvinaþjóða
Breta. Sagðist maður þessi vera
skipstjóri á færeyskri skútu, er'
Gilpin hefði rænt. Væri skútu'
Péturs ætluð hin sömu örlög. j
Hinir ensku víkingar sneru nú
að skútu Einars með sama hætti
og áður. En með því að Einar
stöðvaði eigi þegar skútu sína,:
er þeir höfðu skotið fyrir fram-1
an hana og aftan, skutu þeir
hinu þriðja skoti í seglið. Gafst
Einar þá upp og var tafarlaust
fluttur yfir á víkingaskipið.
Jafnframt lét Gilpin tvo menn
enska á skúturnar í stað skip-
stjóranna. Skipaði hann því
næst Pétri að vísa sér leið til
Hafnarfjarðar. Þorði hann eigi
öðru en hlýða þeirri skipun.
Þegar inn á Hafnarfjörð kom,
fór Gilpin þegar í land með
nokkurn liðskost, og heimti
lykla alla að verzlunarhúsum
Dana þar í firðinum Neyddust
kaupmenn til að láta þá af
hendi. Fóru komumenn síðan í
húsin og leituðu peninga, lok-'
uðu síðan vöruhúsum, tóku
lyklana og héldu út á skip sitt.
Meðan þessu fór fram, hafði
Árni Ketilsson lóðs og fleiri ís-
lendingar farið fram að vík-
ingaskipinu. Var Árna haldið,
en hinum sleppt. Fundu þeir 5
eða sex menn íslenzka á skip-
inu, er teknir höfðu verið fyr-
ir Jökli á fjögra manna fari.
Var fyrir þeim Kjartan, sonur
Ólafs bónda á Munaðarhóli.
Menn þessir kváðust vel haldn-
ir. Sögðust þeir hafa fengið
skipun um að leiðbeina Bret-
um inn á Ólafsvík, en Kjartan;
verið tregur til. Höfðu þeir þá
hótað honum hengingu. Gerðist:
vindur þá öndverður, og höfðUj
þeir því ákveðið að halda til
Hafnarfjarðar.
Meðal þeirra, sem fóru um
borð í víkingaskipið, var Jón
Jónsson skólakennari á Bessa-
stöðum. Var honum vel tekið,
og lét Gilpin víkingur hann
sitja til borðs með sér um dag-
inn. Þá er Gilpin fór í land'
öoru sinni, var Jóni haldið efir.
Talaði skipslæknirinn við
hann á frönsku vinsamlega, og
kvað hann verða að vera í gisl-
ingu meðan þeir væru í landi.
Kvað hann skipið hafa 26 fall-
byssur og mikinn úbúnað. Væri
það konunglegt herskip frá
Leirvík á Hjaltlandi, er ætti að
sækja konungsfé og brjóta vígi.
Spurði hann eftir kastala á
Eessastöðam, en var sagt, að
þar væri ■ allt niður fallið.
Ránsför að Brekku.
Er nú að segja frá víkingum
þeim, sem í land fóru. Spurðust
þeir fyrir um, hvar landshöfð-
inginn byggi. Þeim var sagt. að
hann væri þá ekki í landinu, en
umboðsmaður hans væri ísleif-
ur Einarsson assesor á Brekku
á Álftanesi. Þeir fóru þangað,
og gerðu boð fyrir ísleif. Var
þeim þá sagt, að hann væri far-
inn til Reykjavíkur. Þótti þeim
það illt, gengu til stofu og
fundu. Þorgrím Tómasson gull-
smið. Settu þeir brugðinn högg-
korða fyrir brjóst honum og
kröfðu hann um peninga. Lauk
hann upp dragkistu sinni, og
tóku þeir þar það, sem þeim
þótti nýtilegt, 13 bankaseðla,
tvö silfurúr og fimm gullhringa.
Konur flýðu frá Brekku til
næstu bæja, en tveir af reyfur-
um fóru til Skógtjarnar, hittU
þar stúlkur tvær og veittu þeim
árás. Kerling á áttræðisaldri,
Jórunn að nafni, hljóp þá út á
móti þeim með barn á armi, en
fiskihníf biturlegan í annarri
hendi. Óð gamla konan að þeim
og otaði hnífnum, svo að þeir
hrukku undan. Um atvik þetta
kvað séra Þórarinn Jónsson á
Myrká í Tíðavísum sínum. Þar
segir:
Tveir matrósar fljóða-fund
fýstust kjósa litla stund,
undan flúðu tristar tvær,
tjörgu lúðar eltu þær.
í því kerling út frá stökk,
ekki á ferli hjarta-klökk,
á handlegg stinnum barn
eitt bar,
beitt í hinni sveðja var. j
I
Rösklegt víf með reiði-þjóst
rak þeim hnífinn fyrir brjóst
og hét að slíðra í hjarta-reit,
hinir viðrast upp sem’ geit.
Furðu stóran hérmanns hug
hafði Jórunn full-sjötug,
lofstír hressi landið þinn
lengi, blessuð kerlingin!
Reyfarar taka hús
á landfógeta.
Jón sýslumaour Espólín seg-
ir svo frá atburðum þeim, sem
næstir gerðust:
„Þaoan (frá Brekku) fóru
þeir landveg til Bessastaða og
spurðu um peninga, en gerðu ei ’
aðrar óspektir en þeir tóku
byssu gamla. Á Breiðabólstað
tóku þeir bát og fóru yfir á
Seltjarnarnes, komu til Reykja-
víkur um miðjan dag, og fylgdi
þeim íslenzkur maður. Höfðu
þeir allir höggkorða brugðna og
pístólur. Þeir tóku hús á land
fógetanum, og var þar inni ís-
leifur assessor og Hans Koefod
sýslumaður. Þar kom Andreasj
kaffibauna, en fylgdarmenn
þeirra stálu silfurbikurum
tveimur.
Um nóttina’fóru tveir af skip-
inu á land til Viðeyjar á ís-
lenzkum báti litlum, og höfðu
pístólur og höggkorða. Þeir
komu að opnum dyrum og
gengu inn, og fundu stiftamt-
mann í sæng sinni í skyrtu einni
saman. Þeir voru háværir mjög
og hótuðu honum með vopnun-
um, svo hann varð upp að
standa og sýna þeim silfur sitt
og pcninga. Sagði hann svo
sjálfur síðan, að ótti allur hefði
frá sér horfið, og hann hefði
búizt við dauða sínum einum.
Ræntu þeir sem svara mundi
tveggja hundraða dala verði.
Ráðsmaður stiftamtmanns, er
Auðunn hct, sá til og fékk ei að
gert, en húskarlar treystust ei
að þeim, voru hræddir, og
helzt um hefnd, ef þeim væri
Mitchell, kaupmaður danskur,
en skozkur að uppruna, og var
hann túlkur. Sá kvaðst vera ó-
vinur Danakonungs, er foringi
lézt vera, og krafðist þess, að sér
væri sagt til peninga hans og
eigna, og lézt hlífa mundu ann-
arra manna fé, ef enginn sýndi
vörn. Hann heimti lykla að kon-
ungs féhirzlum, og kvað skipið
í dag koma skyldu til Reykja-
| víkur, eða nær sem hann fengi
því við komið, og þröngva þeim
til þess, er þ’eir vildu ei með
góðu. Landshöfðingjar þóttust
varnarlausir og fengu þeim
lyklana. Fóru þeir þá til húss
greifans af Trampe, er ísleifur
hafði bygg'ja látið og selt hon-
um; það múrhús mikið á Aust-
urvelli og há stétt undir. Fór frt nokkuð' Auðunn bjóst að|
ísleifur og landfógeti með þeim. i cUa a n‘|osn lelt fil ^ey^ja-
Var féhirzlan opnuð og teiknað Jlkur’ 0g fekk Mítch?U fil að
upp hvað í var; síðan var henni
læst, en þeir tóku lyklana og
fara með sér fram á skipið.'
Vöktu þeir stýrimanninn, og
pístólur tvær, er greifinn átti,lfekk svo kafteinninn að vitaj
skyggndust um í bænum og fvað um var. Voru þá varðmenn
fengu sér því næst hjá landfó-1 sfirðir’. hvort nokkur hefði far'|
getanum nokkuð til matar og lð af sklPr eður a um nottina> og
dryklqjar. Síðan íóru þeir aftur, nei.tuðu heir Því' Siðan voru
skipsmenn kallaðir, og
allir
til Hafnarfjarðar.
Um nóttina léttu þeir akker-
um hinir ensku, og komu fyrir
Reykjavík á sunnudaginn um ,IJa^n, en
dagmál. Höfðu konur suraar
flúið þaðan, en bæjarmenn voru
hræddir, sem þeir áttu þó stund
kenndi Auðunn annan, er á land
ihafði farið, og var sá settur í
kapteinninn kvaðst
mundu finna hinn eða fá upp-
!spurðan sjálfur.
Á mánudagsmorguninn fór
um
vanda til. Víkingar sigldu 1 |kapteinninn.á land 1 Reykjavik
höfn ,og höfðu á eftir sér jagt-
með lækni sínum, og ætlaði inn
skipin bæði, er þeir höfðu tek-j1 Viðey> að friöstilla stiftamt-
ið. Fór bátur að landi með 12jmann og lækna -ef Þyrfti- Þótti
mönnum, og fyrirliðarnir báð- það mrgum mönnum Hklegt, er
ir, allir vopnaðir, Kaupmenn' Þetta spurðu, að svo gömlum
höfðu sett upp flögg dönsk, en manni kefði næi gngið atföiin,
hinir ensku tóku þau, fóru síð- og helzt af Þvi hann hafði jafn-
an til húsa landfógetans, en an veiið haldinn nokkuð ótta-
spurðu að húsi landstjóra og gjarn, en hann kom í hinn sama
létust vilja þangað. Var þeim
þá fylgt þar til af hirium sömu
og fyrri. Tók kafteinninn upp
féhirzlu-lyklana og bað upp
ljúka. Síðan töldu þeir pening-
ana ogjétu niður aftur ,og fluttu
á skip allt saman. Þeir létu stór-
illa yfir, að ekki var meira til
en 35 þúsundir dala, og þó ver
yfir því, að ei var nema 300 í
siifurpeningum og rúmar 6 þús-.
undir í skildingum. Kvaðst Þeim griða, en kafteinninn
kafteinninn ekki gagn hafa af kvaðst Það fa vilja slaifað, svo
bankóseðlunum, og bað kaup-r fy^SJa mætti prótókolnum, lét
til Reykjavíkur og kafteinninn.
— Lét þá Gilpin á sér heyra,
að honum hefði illa líkað til-.
tæki sinna manna, og kvaðst
mundu láta hengja þá en fékk
herra Ólafi mestallt aftur, það
er þeir höfðu tekið, nema bik-
arinn fékk hann ekki. Komu og
upp hjá þeim hringar gull-
smiðsins, er þeir höfðu fólgið í
brauðskál. Stiftamtmaður bað
menn leysa þá með silfri, ella °S sv0
lézt hann taka mundu vöru -------------
þeirra. Dugði ekki þó honum
væri tjáð, að slíku mættu menn
ei orka, og boðið allt það, er
til var: silfurbúnaður landfóget-
ans og annað, í umskiptum. Því
neitaði hann, kallaði það ó-
sæmilegt, en hélt á svari sínu
sem áður .. . Þeir skoðuðu kaup.
manna vöru, og litu helzt á lýsi,
æðardún og refaskinn. Síðan
hittu fyrirliðar biskupinn og
spurðu hvort hann hefði eigi
stjórnarinnar peninga eða tí-
undir undir höndum; hann neit-
aði því, og bað þá hlífa messu-
víni fyrir almennings nauð-
synja sakir, og því hétu þeir.
að íslendingar mætti
skjóta menn sína, ef þeir færi
þannig fram sem þessir.
Kaupmenn krafðir
um peninga.
Þar eftir létu þeir kaupmenn
greina sér allar vörur þeirra,
og fengu 12 sauðkindur, er þeir
höfðu beðið um, oglandfógetinn
hafði keypt fyrir sjálfs sín per.-
inga, lét þá og fá kál og egg og
annað, og launuðu þeir það
engu. Á þriðjudagiim komu
þeir á land með vörulistann, og
höfðu gert jöfnuð á kaupmenn,
hversu mikið hver skyldi inr.-
leysa. Voru það alls 28 þúsund-
ir dala, en þeir fengu' aðeins
tvær þúsundir. Þar létu þeir fyr
ir bnkóseðla, þá er íslenzka var
á annars vegar, því þá vildu þeir
sízt, og heimtu fleiri peninga,
sem áður.
Á miðvikudaginn bauð kaft-
einninn fyrirmönnum í Reykja-
vík til borðs. Komu fáir, og var
þeim vel veitt. Var enn gefinn 5
daga frestur til innlausnar
bankóseðlum, og sent í allar átt-
ir. Var þá enn boðið fyrirmönn-
um í Reykjavík til balls um
kvöldið í skipinu, en það var
eigi þegið. Þá beiddust hinir
ensku að mega halda það á
landi, og treystust hinir ei að
neita. Var það síðan haldið um
nóttina, og sýndu fyrirliðar alúð
alla á sér, og fóru svo á skip sitt.
Eftir um daginn létu þeir hefja
nokkur flögg, og sagði Mitchell,
að þeir væru að þakka með því
skemmtanirnar um kvöldið.
Létu þeir út um daginn og
skildu eftir jagtirnar og menn
með, en kváðust' mundu vitja
þeirra að tveggja dag fresti.
Ætluðu menn þeir mundu ótt-
azt hafa áhlaup óvina sinna
franskra ,og viljað heldur mæta
þeim á rúmsjó, því talað var
um að skip hefði sézt og heyrzt
skot úti fyrir. Þeir fundu fiski-
bát einn á föstudaginn, því
vindur bægði þeim, og spurðu
þá er á voru, hvort þeir hefðu
séð skip eða heyrt skotið á haf-
inu. Á laugardaginnl var kyrrt,
en þó hurfu þeir úr sýn um
miðjan dag. Síðast sást til
þeirra úr Keflavík, og ætluðu
menn þá elta fiskiskip hol-
lenzkt, og þar eftir heyrðust í
hafinu úti skot mikil á föstu-
daginn næsta, er var hinn 5.
ágúst. Síðan komu þeir aftur í
Reykjavík til hafnar, og með
Frh. á 11 s.

Rán í Viðey.
Um kvöldið fóru fyrmmenn
til Viðeyjar og fundu Ólaf stift-
amtmann Stephensen. Hann
tók þeim vel, og sýndu þeir sig
vinsamlega á móti. Lét hann þá
sjá silfur sitt, er þeir báðu, og
gaf þeim 8 lömb og 2 sauði. Þeir
gáfu herra Ólafi 10 eða 12 pund
Þau héldu, að þau væru hjón, en----------Fyrir nokkru ætluðu
ensk lijón, John og Emily Cobb, að fara í skemmtiför til Norges,
og var þess þá óskað, að þau legðu fram hjúskaparvottorð. Þau
hafa verið 44 ár í hjónabandi og eiga sex uppkomin börn, en
þegar þau ætluðu að fá vottorðið, var hjúskapux þeirri hvergi
skráður í bækur hins opinbera. Prestur sá, sem hafði gefið þau
saman í Bermondsey, hafði gleymt að skrá þau í bækur sínar.
En enginn efaðist um, að 'þau væru löglega gift, svo að þau
fengu vottorð eftir sem áður. —