Vísir - 01.09.1958, Blaðsíða 5

Mánudaginn 1. september 1958
y f 'S j s
'Afch. Þótt Vísir sé ekki sam-
þykkiu- gi-einarhöfundi í ýmsum
atriðiun, þykir ástæðulaust að
varna honum niáls. — Ritstj.
Utanríkisráðuneytið hefur
einu sinni áður látið birta ís-
lenzkum almenningi greingar-
gerð varðandi landhelgismálið,
Flutti Alþýðublaðið hana 23.
júlí s.l. undir fyrirsögninni
„Hverju hefur verið mótmælt?"
Var það stutt og greinargott
yfirlit — við það hnitmiðað að
gera það ljóst, að það er aðeins
eitt, sem ríkisstjórnir Vestur-
Evrópu hafa mótmælt. Og að
þetta eina er að ekki stækkun
Iandhelginnar, heldur eingöngu
sjálfdæmi það, sem Island hefur
tekið sér um stækkunina. Sú
greinargei’ð var, út af fyrir sig,
allrar virðingar verð.
Því miður hefur utanríkisráðu-
neytið sjálft ekki látið sér segj-
ast af sinni eigin leiðbeiningu,
og ber hin nýútkomna greinar-
gerð þess óæskileg merki. Þar er
miklu máli varið til að færa rök
að þörf íslenzku þjóðarinnar til
verulegrar útfærslu landhelginn-
ar, sem utanríkisráðuneytið þó
segir i báðurn greinargerðunum,
að ekki sé véfengd í mótmæla-
orðsendingum hinna erlendu rík-
isstjórna heldur miklu fremur
viðurkennd.
Þar er þá utanríkisráðuneytið
að deila við heimatilbúinn and-
stæðing. Og er leitt að vita til,
að svo virðuleg og ábyrgðar-
mikil stofnun skuli, í slíku lífs-
spui-smáli, grípa til aðferða þeirr
ar tegundar blaðamennsku, sem
reynir að breiða yfir röksemda-
íátækt í sjálfu deilumálinu, með
því að. hrekja eitthvað, sem and-
stæðingurinn hefur aldrei sagt.
Svipaðrar tegundar er sum
önnur meðferð röksemda í grein-
argerðinni — fremur til þess
fallin að villa um fyrir lesanda
en upplýsa hann. Er það sann-
arlega ekki efnilegt, að sjálft
utanríkisráðuneytið skuli beita
íyrir sig röksemdaleiðslu, er
mikilla tvímæla getur orkað, í
mikilvægasta afkomumál þjóð-
arinnar, sem jafnframt er, vegna-
meðferðar ríkisstjórnarinnar á
því, orðið að örlagaþrungnu ut-
anríkismáli.
Þess verður vel að gæta, að
málefni íslands- er, gagnvart
þjöðum, er telja sig eiga hags-
muna og réttindi að gæta í sam-
bandi við hina yfirlýstu stækkun
landhelginnar, enginn stuðning-
ur né fyrirgreiðsla — nema síð-
ur sé — að röksemdum, sem í
bezta fá-Ili orka tvímælis. Slik
vinnubrögð eru til þess eins fall-
in að auka enn meir á hugsana-
fcrengl það, sem ýmsir stjórn-
málamenn hafa villt um fyrir
kjósendum sínum með í þessu
jífsspursmáli þjóðarinnar, sem
: eii hafa klúðrað svo, að jafn-
íramt er orðið áhyggjuefni allra
lahda á 'Norður-Atlantshafs-
svæðinu, og það í fleira tilliti en
einu.
Dæmi um þessa villandi
rneðferð röksemda er kafli sá í
greinargerðinni, er nefnist
,.Sögulegur réttur útlendinga á
íslandsmiðum". Þar er bent á, að
árin 1631 hafi (í sambandi við
einokunarverzlunina á íslandi)
verið yfirlýst 24 mílna landhelgi,
sem svo árið 1662 var fæ'rð nið-
ur. i 16 milur, og hafi sú skipan
(að nafninu til) staðið til ársins
1859. Þessi einokunarskipan er
bersýnilega gersamlega þýðing-
arlaus sem hefð nú á dögum.
Liggur í augum uppi, að um
fyrritíðar-ástand, er hefðargildi
gæti haft nú, er ekki um annað
að ræða en frelsi það, sem
erlendar þjóðir nutu til veiða við
Island, óátalið og óvéfengt að
mestu, hér um bil heila öld áð-
ur en landhelgin var færð út um
eina mílu, árið 1952.
Önnui- rangfærsla, í greinar-
gerðinni, er það, að Island hafi
,,að eins fylgt hefðbundnum
venjurn, er það færði út fisk-
veiðalandhelgi sína einhliða, þar
sem svo að segja öll riki hafa
ákveðið landhelgi sína á þann
hátt.“ I þessu er sá sannleikur.
að engin alþjóðalög hafa gilt um
þetta efni, heldur eingöngu lög
| hvers ríkis fyrir sig. Þar fyrir er
ekki sagt, að mörg ríki hafi ráð-
ist í það að margfalda landhelgi
sína á eindæmi og reka fiskveiði-
flota m.argra þjóða af-stórum
svæðúm, sem þau höfðu aldar-
langt undanfarið nytjað í stór-
um stíl, óátalið lengstum.
Með þessu er ég ekki að gefa
í skyn að þgð sé skoðun mín, að
ekki hafi verið nauðsynlegt að
fá þessu breytt, Islandi í vil,
heldur að eins að benda á dæmi
þess, að skýringar greinargerð-
arinnar eru að ýmsu leyti vill-
andi. Eg fæ ekki betur séð en að
heilbrigð skynsemi hljóti að gera
skýran greinarmun á því, hvort
„einhliða ákvörðun“ um stærð
landhelgi er gerð án fyrirsjáan-
legra árekstra við aðrar þjóðir,
að mestu, eða með fyrirsjáanleg-
um árekstrum við hvorki meira
né minna en öll nágrannariki.
Þar sem „einhliða ákvörðun" um
óvanalega stækkun landhelginn-
ar hér hlaut að þýða fyrirskipun
til fiskiskipastóls allra nágranna
þjóðanna um að hypja sig burt
af hefðbundnum veiðisvæðum
þeirra, var fyrirsjáanlegt, að um ,
þessa stækkun var óhjákvæmi- ^
legt að semja, ef stórvandræði1
ættu ekki af að hljótast. Það var
ekki í þann eindaga komið, að
ekki hefði nægt að bíða eftir ár-
angrinum af svæðisráðstefnu
með það að setja hnefann í borð-
ið.
Það er líka villandi, í greinar-
gerðinni, þegar bent er á það, að
hlutaðeigandi ríki hafi,. i reynd-
inni, viðurkennt 12 mílna' land-
helgina rússnesku. Eins og kunn-
ugt er, tjáir ekki að deila við
dómarann. Rússar höfðu valdið,
til að kúga fiskveiðiþjóðirnar til
að hlíta því, sem þær þó töldu 1
gerræði. Það eru ekki mörg ár I
síðan að íslenzkur almenningur
! var að furða sig á fréttum blaða
og útvarps um það gerræði, á
meðan menn voru að vénjast því.
I greinargerðinni er bent á
það, að „mörg ríki hafi 12
mílna lan.dhelgi“. Af þvi tilefni
væri full ástæða til margvíslegra
og ítarlegra spurninga, Hér skal
einungis bent á eitt sjónarmið,
sem nægir til að hl'eypa viiidin- (
um úr þessari bendingu greinar- i
gerðarinnar: Á hinu stóra svæði
1 umhverfis Norður-Atlantzhafið
hefur tólf niílna Iandlielgi aldrei
þekkst — siðan einokunin fór
úr tjzku.
Þegar utanríkisráðuneytið ít-
rekað ber hefð fyrir sig, í greiri-
argerðinni, til stuðnings sjálí-
dæmi um þreföldun fjarlægðar
landhelgislínunnar frá landi, þá
er það því blekking. Því að þar
sem um hefð er að ræða, kemur
það ekki málinu við hvernig
málum kynni að vera háttað á
öðrum hlutum hnattarins, held-
ur hitt, hver hefðin er á því
svæði hans, sem ísland er á.
Þá er það og blekkingarkennt,
sem gert er í greinargerðinni, að
tala um útfærsluna 1952 og þessa
sem sameðlislegar í hvívetna. Þá
var fjarlægðin frá landi lengd
um 25%, nú er hún lengd um
200%. Og flatarmál landhelginn-
ar stækkar enn þá meira.
Þó er það alls ekki í sjálfu sér
stækkunin, er sé fráleit. Það er
sjálfdæmið, sem Island tekur sér
til svo mikillar röskunnar á hög-
um allra riágrannaþjóðanna, er
ég tel óviðurkvæmilegt og óskyn-
samlegt. Og það er sjálfdæmið
eitt, sem nágrannaríkin hafa
mótmælt — eins og utanríkis-
ráðuneytið lét 23. júlí sl„ Al-
þýðublaðið benda svo skilmerki-
lega á. Mótmæli þeirra þýða alls
ekki, að þau geti ekki hugsað
sér að meta nauðsyn Islands
meira en þessa hagsmuni sína,
heldur hitt, að þau vilja ekki við-
urkenna rétt íslands til að skipa
sér að gera það. I þvi sambandi
benda þau á, að ekki séu í gildi
nem alþjóðalög, er slik fyrir-
skipun geti skirskofcað til.
Með skírskotun til nauðsynjar
og sanngirni áttu Islendingar að
geta knúið fram samþykki ná-
grannarikjanna — stutt hófsam-
legri hótun, ef því var að skipta.
Svæðisráðstefna var miklu lik-
legri leið til viðurkenningar á
náttúrulegum rétti Islands held-
ur en hitt, að skopstæla Rúss-
land. Nú, á tólftu stund, eftir ít-
rekaðar digurbarkalegar yfir-
lýsingar um hið gagnstæða, hef-
ur íslenzka ríkisstjórnin sent
fulltrúa sinn til slikrar svæðis-
ráðstefnu. Betra er seint en
aldrei. En hvað kom til, að það
var ekki heldur byrjað með
þessu?
Það skal tekið fram, að víðar
í greinargerðinni en hér er sýnt
fram á, er riddaragangur á álykt
unum.
22. ágúst 1958
Björn O Björnsson
Síðasta tilraunin ...
Framli. 8. síðu.
tveir sendiherrar í Washington
kallaðir fyrir Christian Herter,
aðstoðarmann Dulles utanríkis-
ráðherra. Sendiherrar þessir
voru Thor Thor og sendiherra
Breta. Þeim var afhent orðsend-
ing, þar sem Bandaríkjastjórn
leitaðist við að bera klæði á
vopnin.
Ríkisstjórn íslands svaraði
fyrir sína hönd í gær, að hún
vonaðist til þess, að engir á-
rekstrar kæmu fyrir eftir mið-
nætti síðast liðið, þegar nýja
landhelgin gengi í gildi, enda
tryði hún því ekki, að banda-
langsþjóð íslands mundí gripa
til slíkra ráðstafana.
Vísir veit ekki með neinni
vissu í hverju orðsending
Banaaríkjastjórnar var fólgin,
en blaðið hefir frétt, að hún
hafi verið á þá léið, að viður-
kennd skyldi sex mílna land-
helgi íslandi til handa, eins og
stungið hafði verið upp á í
Genf á sínum tíma, en síðan
átti ráðstefna að fjalla um sex
mílna belti fyrir utan hana.
Loks mun Hermann Jónas-
son forsætisráðherra hafa átt
tal við sendiherra Breta og
Bandaríkjamanna um kl. 7 í
gærkvöldi, en fundur þeirra
bar engan árangur, svo að
ákvörðunum stjórnarinnar var
í engu breytt.
Skip
aðvöruð.
• Jafnframt því sem brezk skip
voru hvött til þess að fara inn
íyrir nýju fiskveiðitakmörkin,
var send út tilkynning til skipa
frá ýmsúm öðrum þjóðum, og
var þeim skipað að virða nýju
landhelgina við ísland. Voru
það meðal annars dönsk, norsk
og sænsk skip, sem fengu fyrir-
mæli um þetta, og stjórnin í
Bonn lét það boð út ganga, að
hún gæti hvorki veitt vestur-
þýzkum togurum. yernd á ís-
landsmiðum né heldur greitt
einhverjar bætur ef skip yrðu
fyrir skakkafalli, ef þau færu
inn fyrir nýju landhelgina.
Varðskipin úti.
Á föstudaginn munu öll is-
lenzku varðskipin hafa verið í
höfn hér, og hefur það ekki
komið fyrir um langt skeið, að
þau hafi öll verið í höfn sam-
tímis. En síðan fóru þau út
hvert af öðru, og tóku menn
meðal annars eftir því, að sum
þeirra tóku fleiri dufl um borð
en venjulega, þegar lagt er
upp í leiðangur.
Varðskipin...
Frh. af 1. s.
G. Y. 422. Sumir togaranna voru
nýir og stórir, aðrir gamlir kola-
kyntir kláfar. Þeir héldu sig á
mjög litlu svæði og mátti ætla
að þeir myndu rekast hver á
annan. Viðð vorum farnir að
halda að íslenzku varðskipin
myndu ekki láta sjá sig þá tak-
mörkuðu stund, sem við gátum
verið þarna i flugvélinni, en þá
sáum við hvar kemur bátur að
því er virtist frá landi. Ekki var
gott að greina hver að þar, en
brátt kom í Ijós að þarna var
Óðinn kominn. Russel sigldi til
móts við hann og munu skipin
hafa mætzt um 4 mílur frá
landi og var þá klukkan 8,30.
Bæði skipin voru stöðvuð og
mun hafa verið skipzt á kveðj-
um. Óðinn .lá beint fyrir aftan
H. M.S Russel og voru nokkrir
af áhöfn hans samankomnir á
afturþilfari. Skipin voru það
nærri hvort öðru, að hægt var
að kallast á. milli þeirra. Góð
stund leið án þess að skipin
hreyfðu sig, sennilega um 10
mínútur, en þá setti freigátan á
ferð og stefndi suður á bóginn,
en Óðinn varð eftir.
Úr flugvélinni sást þá, að skip
stefndi í áttina til togaranna og
fór mikinn. Þar var þá Albert
kominn. Þegar freigátan var
kominn á móts við Albert snar-
beygði' hún og sigldi samsíða
Albert, sem staðnæmdist hjá
Óðni. Það síðasta sem frétta-
mennirnir sáu að skipin þrjú
lágu hlið við hlið og það var ekki
ófriðlegt að sjá þau þarna í
morgunsólinni. Nokkrum sjó-
mílum utar, en þó langt fyrir
innan landhelgi spúðu brezku
togararnir reykjarmekki og
héldu áfram að taga í augsýn
varðskipanna.
Svo lengi sem sást, var frei-
gátan milli togaranna og varð-
skipanna, svo sem til að hindra
afskipti þeirra af landhelgisbrjót
unum.
Enn stórkostlegra smygl
Uppvíst hefur orði5 um enn stérkostiegra
áfengissmygl, en í Tungufossi si.
PASSAMYMDIR
teknar í dag
tiíbúnar á morgun
PÉTUR THOISISEN,
Ingólfsstræti 4. Sími 10297.
Rannsókn í smyglmálinu í M.s.
Tiingufossi stóð yfir alla helg'-
ina og er enn ekki lokið.
Vísir átti í rnorgun tal við
Guðmund Inga Sigurðsson rann-
sóknardómara í málinu og
kvaðst hann ekki geta á þessu
stigi skýrt frekar frá málinu,1
þar eð rannsókn er ekki lokið.
Hins vegar kvaðst hann geta
’upplýst að mjög væri tekið að
greiðast úr flækjunni og málið
lægi orðið Ijóst fyrir í höfuð-
dráttum.
Að fengnum upplýsing'um frá
skrifstofu bæjarfógetans í Hafn-
arfirði he'fur í sambandi við
rannsókn smyglmálsins í m.s.
Tungufossi, sem enn stendur yf
ir, orðið uppvíst um eldri
smyglmál.
Jón Finnsson fulltrúi bæjar-
fógeta í Hafnarfirði tjáði Vísi í
j morgun að á þessu stigi væri,
ekki unnt að skýra frá þessum
málum í einstökum atriðum þar
eð heildarrnnsókn og yfirheyrsl
um er enn ekki lokið.
Hins vegar sagði Jón að við
rannsókn smyglmálsins i
Tungufossi hafi komizt upp um
nokkur eldri mál, sem margir
hinna sömu manna og hlut eiga
að máli i síðasta sm'yglmáli, séu
viðriðnir. En auk þeirra koma
nokkrir nýir menn inn í mál-
ið. Sagði Jón að í hinum eldri
málum væri um enn stórkost-
legra smygl að ræða heldur en
uppvíst væri að hefði átt sér
stað í síðustu ferð m.s. Tungu-
foss.
Hefur bæjarfógetaembættið í
Hafnarfirði unnið að rannsókn
þessara smyglmála í samráði
við sakadómaraembættið í
Reykjavik, þar eð þau hafa
teygt rætur sínar inn á umráða
svæði beggja þessara embætta.